Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółka z o.o. spółka komandytowa z siedzibą w G. (dawniej: (...) spółka jawna z siedzibą w G.)

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 31 października 2017 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od (...) spółki z o.o. spółki komandytowej z siedzibą w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmE 2/18

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) decyzją z dnia 31 października 2017 r. nr (...) na podstawie art. 56 ust. 2 i art. 56 ust. 3a w zw. z art. 11 i 11d ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 z późn. zm., dalej: Pe) w zw. z § 5 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz. U. z 2007 r. nr 133, poz. 924, dalej: rozporządzenie w sprawie ograniczeń) orzekł, że:

1.  Przedsiębiorca (...) Spółka Jawna z siedzibą w G. (Przedsiębiorca, powód, odbiorca) w dniach 10 - 11 sierpnia 2015 r. w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego w miejscowości B., naruszył obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art.11 i art.11d ust. 3 Pe, co podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust.1 pkt 3a Pe,

2.  Za działanie wymienione w pkt 1 wymierzył Przedsiębiorcy karę pieniężną w kwocie 6 583 zł.

(...) Spółka Jawna z siedzibą w G. (obecnie: (...) sp. z o.o. spółka komandytowa) w złożonym odwołaniu zaskarżyła powyższą decyzję Prezesa URE w całości. Zaskarżonej decyzji powód zarzucił naruszenie prawa materialnego w:

1.  art.56 ust.2 Pe w zw. z art.56 ust.1 pkt 3a Pe w zw. z art.11 Pe i art.11d ust.3 Pe poprzez ich zastosowanie i wymierzenie kary w braku ku temu podstaw prawnych, gdyż przepis art.11d ust. 3 Pe nie stanowi podstawy stosowania ograniczeń w poborze energii elektrycznej i wobec tego nie był podstawą ograniczeń w poborze energii elektrycznej w dniach 10-11 sierpnia 2015r., które znajdywały umocowanie w art.11c ust.2 pkt 2 Pe, do którego przepis o karze pieniężnej nie odsyła, przez co zachowanie powoda nie wypełniało znamion czynów opisanych w art.56 ust.1 pkt 3a Pe,

2.  art.56 ust.2 Pe i art.56 ust.1 pkt 3a Pe w zw. z art.56 ust.6 Pe poprzez ich zastosowanie i wymierzenie kary w braku winy powoda, gdyż po zmianie mocy umownej począwszy od 1 sierpnia 2015 r. powód nie otrzymał nowego planu ograniczeń w poborze mocy i nie miał wiedzy o obowiązujących go w dniach 10-11 sierpnia 2015 r. ograniczeniach w tym zakresie,

3.  art.56 ust.6a poprzez jego niezastosowanie i nie odstąpienie przez pozwanego od wymierzenia kary w sytuacji, gdy stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a powód – po uzyskaniu wiedzy o wprowadzonych ograniczeniach – niezwłocznie zrealizował obowiązek dostosowania się do ograniczeń w poborze energii elektrycznej (od 11 sierpnia 2015 r. godz.15:00 do 31 sierpnia 2015 r. powód nieprzerwanie stosował się do ograniczeń w poborze energii elektrycznej),

4.  art.56 ust.6 Pe poprzez dokonanie jego błędnej wykładni i wymierzenie kary rażąco wygórowanej w stosunku do znikomego stopnia szkodliwości czynu powoda, stopnia jego zawinienia i dotychczasowego zachowania, a także poprzez bezpodstawne przyjęcie mnożnika przyjętego do ustalenia wysokości kary umownej na poziomie 3 000 zł jako dwukrotności najwyższej ceny rozliczeniowej za 1MW energii elektrycznej z dnia 7 stycznia 2016 r. i ustalenie, że dopiero dwukrotność tej ceny realizuje funkcję wychowawczą i represyjną, pomijając fakt, że przyjęcie najwyższej ceny rynkowej dostatecznie wypełnia takie funkcje.

Na podstawie podniesionych zarzutów powód wniósł o:

1.  Uchylenie decyzji w całości, ewentualnie w przypadku stwierdzenia braku podstaw do jej uchylenia – o zmianę decyzji w części tj. w pkt 2 poprzez odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej w całości;

2.  Zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

3.  Przeprowadzenie dowodów z dokumentów załączonych do odwołania na okoliczności treści i oświadczeń w nich zawartych.

Powód wskazał, że zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń wprowadzonych na podstawie art. 11, 11c ust. 3 lub 11d ust. 3 Pe. Na tej podstawie stwierdził, że kara pieniężna może być nałożona wyłącznie w sytuacji naruszenia przez Przedsiębiorcę ograniczeń w poborze energii elektrycznej wprowadzonych na podstawie wymienionych przepisów. Podniósł, że operator systemu elektroenergetycznego wprowadził ograniczenia na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe a nie, jak twierdzi pozwany, na podstawie art. 11d ust. 3 Pe, gdyż przepis ten nie dotyczy ograniczeń w poborze energii elektrycznej. Wobec tego w dniach 10 – 11 sierpnia 2015 r. powód nie był związany ograniczeniami w poborze energii elektrycznej wprowadzonymi na podstawie art. 11, 11c ust. 3 i 11d ust. 3 Pe, które to ograniczenia w tym czasie nie obowiązywały. Powód nie mógł więc dostosować się do ograniczeń wprowadzonych na podstawie tych przepisów i nie może ponosić odpowiedzialności na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. Ograniczenia w poborze wprowadzone na podstawie art. 11 ust. 7 Pe zostały wprowadzone od 12 sierpnia 2015 r. na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2015 r., które nie obejmowało dni 10 i 11 sierpnia 2015 r. Powód nie przekroczył poziomu ograniczeń w poborze energii wprowadzonych tym rozporządzeniem. Niedostosowanie się powoda do ograniczeń wprowadzonych przez operatora systemu przesyłowego nie daje podstaw do nałożenia na niego kary przewidzianej w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. Pozwany powinien więc umorzyć postępowanie administracyjne jako bezprzedmiotowe. Na tej podstawie powód stwierdził, że zaskarżona decyzja, jako sprzeczna z prawem, powinna zostać uchylona. Ponadto wskazał, że skoro nie dopuścił się zachowania określonego w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, nie ponosi za nie odpowiedzialności, gdyż nie można mu przypisać winy. Przedsiębiorca zauważył, że w sierpniu 2015 r. dokonał zmiany mocy umownej do wysokości 715 kW. Powód oświadczył, że nie kwestionuje doręczenia mu planu ograniczeń w sierpniu 2014 r. Jednak obowiązek przesłania zaktualizowanego planu ograniczeń na okres od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. spoczywał na (...) S.A. a stosowny plan ograniczeń nie został mu dostarczony. W związku ze zmianą poziomu mocy umownej powód uznał, że plan ograniczeń z sierpnia 2014 r. nie mógł mieć do niego zastosowania i nie ponosi winy w przekroczeniu poziomów określonych w planie ograniczeń z sierpnia 2014 r.

Również wymienione w art. 56 ust. 6 Pe dyrektywy wymiaru kary, w ocenie powoda, nie pozwalają na jej wymierzenie. Ograniczenia wprowadzone w sierpniu 2015 r. były pierwszymi od dwudziestu lat a przekroczenia poboru energii w dniach 10-11 sierpnia 2015 r. były nieznaczne. Ponadto brak argumentów, że przekroczenia wyrządziły szkodę operatorowi sieci elektroenergetycznej, innym odbiorcom, operatorom i dystrybutorom energii jakąkolwiek szkodę. Powód nie miał świadomości o wprowadzeniu ograniczeń w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. Dowiedział się dopiero po południu w dniu 11 sierpnia 2015 r. i natychmiast zmniejszył pobór energii. Oznacza to, że powód nie miał zamiaru naruszenia ograniczeń w poborze energii, a brak zamiaru naruszenia wyklucza ponoszenie przez powoda odpowiedzialności karnoadministracyjnej. Natomiast, nawet jeśli uznać, że powód ponosi winę, to ma ona rozmiar marginalny. Powód podkreślił też, że jest producentem napojów i wód. Sezon letni to okres wzmożonego okresu produkcji. Powód koncentruje się wówczas na terminowej realizacji zamówień dla kontrahentów, aby uniknąć kar umownych i odszkodowań. Wprowadzone ograniczenia spowodowały wymierne szkody po stronie powoda. Nawet gdyby przyjąć, że powód naruszył którąkolwiek z norm opisanych w art.56 ust.1 pkt 3a Pe, to Prezes URE powinien odstąpić od wymierzenia kary, gdyż stopień szkodliwości czynu był znikomy, a powód zrealizował obowiązek. Pozwany nie zgodził się także ze sposobem obliczania kary przez Prezesa URE poprzez przyjęcie jako mnożnika podwojonej, najwyższej możliwej ceny rozliczeniowej za 1 MW energii elektrycznej na rynku bilansującym. W ocenie powoda brak jest podstaw do podwojenia przyjętego przez pozwanego mnożnika, gdyż przyjęcie najwyższej możliwej ceny rozliczeniowej samo przez się stanowi sankcję dla odbiorcy. Przyjęcie jednokrotności najwyższej ceny rozliczeniowej za 1MW energii elektrycznej w wystarczający sposób będzie realizować funkcje kary.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany nie zgodził się z twierdzeniem, że skoro art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, stanowiący podstawę prawną wprowadzenia przez operatora systemu przesyłowego (OSP) ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, nie został wymieniony w art. 56 ust.1 pkt 3a Pe to niedostosowanie się do ograniczeń w dniach 10-11 sierpnia 2015 r. nie zostało objęte sankcją ustawową. Wyjaśnił, że art.11c ust.2 pkt 2 Pe jest regulacją szczegółową, ustalającą okres na jaki OSP może wprowadzić ograniczenia. Rozwiniecie uprawnień OSP do wprowadzenia ograniczeń zawarte zostało w art. 11d ust. 3 Pe, który określa sposób realizacji wprowadzonych ograniczeń i stanowi samoistną materialnoprawną podstawę prawną do ich wprowadzenia. Niedostosowanie się do ograniczeń wprowadzonych na tej podstawie prawnej sankcjonowane jest karą pieniężną określoną w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. Tym samym przekroczenia przez powoda poboru mocy odnotowane w dniach 10-11 sierpnia 2015 r. podlegają karze tak samo, jak przekroczenia dopuszczalnej mocy odnotowane po dniu 11 sierpnia 2015 r.

Odnosząc się do braku określenia mocy bezpiecznej (mocy dla 20 stopnia zasilania) w umowie powoda z (...), pozwany wskazał, że powód wykazał się brakiem należytej staranności i nie zadbał o własne interesy, nie dążąc do tego, aby moc bezpieczna została ustalona, szczególnie na takim poziomie, jaki był odpowiedni dla działalności gospodarczej powoda. W związku z brakiem właściwych zapisów w umowie, (...) opracowując plan ograniczeń dokonał samodzielnego ustalenia mocy bezpiecznej dla powoda. W planie ograniczeń dopuszczalne pobory mocy w poszczególnych stopniach ograniczeń zostały określone dla odbiorcy dla mocy umownej 650 kW, który to plan został przesłany powodowi w piśmie z dnia 6 sierpnia 2014 r. (zn. (...)) wysłanym listem poleconym. Pozwany zwrócił uwagę, że powód nie zgłaszał zastrzeżeń do otrzymanego planu ograniczeń obowiązującego od 1 września 2014 r. - do 31 sierpnia 2015 r., który określał poszczególne stopnie zasilania dla mocy umownej 650 kW dla wszystkich miesięcy w roku, podczas gdy w umowie zamówiona moc umowna w poszczególnych miesiącach była różna. (...) w piśmie z dnia 10 lipca 2017 r. znak (...) przedstawił plan ograniczeń, który uwzględnia moc umowną w wysokości 715 kW, przy zastosowaniu liniowej redukcji w poszczególnych stopniach. W decyzji Prezes URE uwzględnił ten plan ograniczeń dla mocy umownej, który obowiązywał powoda w miesiącu sierpniu 2015 r., i który jest korzystniejszy dla powoda, ponieważ dla poszczególnych stopni dopuszczał wyższy pobór energii, tym samym ostateczna wielkość przekroczeń była mniejsza. Pozwany zauważył, że różnice w poszczególnych stopniach zasilania pomiędzy planem ograniczeń doręczonym powodowi w sierpniu 2014 r., a planem ograniczeń dla miesiąca sierpnia 2015 r. były stosunkowo niewielkie. Odnośnie argumentacji powoda, że nie otrzymał zaktualizowanego planu ograniczeń i „jego rolą jako odbiorcy nie jest domyślać się poziomu ograniczeń w poborze energii elektrycznej” Prezes URE zauważył, że Przedsiębiorca nie składał wniosku o zaktualizowanie tego planu i doręczenie go, a skoro nie otrzymał nowego, to powinien stosować się do tego, który otrzymał. Gdyby powód się do tego planu zastosował, to ze względu na niewielkie różnice w obu planach, nie doszłoby do przekroczeń poboru energii lub byłyby one zdecydowanie mniejsze.

Pozwany podkreślił, że odpowiedzialność z art.56 ust.1 Pe ma charakter obiektywny, więc nie jest zależna od winy. Przesłanka zawinienia umożliwia miarkowanie wysokości kary. Odnośnie zarzutu nie odstąpienia przez Prezesa URE od wymierzenia kary pozwany zauważył, że nie było to możliwe ze względu na brak przesłanki znikomej szkodliwości czynu, gdyż czyn powoda miał istotny wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Prezes URE zaznaczył, że w wydanej decyzji wziął pod uwagę dostosowanie się przez powoda do ograniczeń od 12-31 sierpnia 2015r. co znalazło odzwierciedlenie w wymiarze kary.

Odnosząc się do stanowiska powoda dotyczącego wymiaru kary i sposobu jej wyliczania, Prezes URE wskazał, że posiada swobodę co do sposobu ustalania wartości kar, w ramach określonych przez przepis 56 ust.3 Pe. W ocenie pozwanego zmniejszenie kary stałoby w sprzeczności z jej celami prewencyjnymi oraz represyjno-wychowawczymi.

Pozwany zaznaczył, że informacja o wprowadzeniu ograniczeń była podana do powszechnej wiadomości zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, zaś powód w okresie objętym ograniczeniami pobierał energię elektryczną w sposób świadomy (na podstawie zawartej umowy) i celowy (na potrzeby prowadzonej działalności), oraz był objęty planem ograniczeń, do którego Przedsiębiorca nie zgłaszał zastrzeżeń.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. sp. k. z siedziba w G. (dawniej: (...) Spółka Jawna) prowadzi działalność gospodarczą polegającą na produkcji wód i napojów bezalkoholowych.

Na podstawie zawartej w dniu 20 września 2012 r. z (...) S.A. z siedzibą w G. umowy kompleksowej nr (...) do obiektu powoda zlokalizowanego w miejscowości B. dostarczania była energia elektryczną. (k.18-23 akt adm.)

Zgodnie z § 9 ust. 5 umowy kompleksowej „Dystrybutor ma prawo ograniczyć wielkość poboru przez odbiorcę mocy i energii elektrycznej, a odbiorca zobowiązany jest uregulować przebieg obciążeń dobowych, zgodnie z ustalonym pomiędzy odbiorcą a dostawcą planem ograniczeń. Odbiorca oświadcza, że ustalone w planie ograniczeń wielkości poboru mocy dla poszczególnych stopni zasilania oraz określony wyżej pobór mocy przy wprowadzaniu ograniczenia maksymalnego nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ludzi oraz uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych.” (k.22 akt adm.)

Z pisma operatora systemu dystrybucyjnego ( (...)) (...) S.A. z dnia 10 lipca 2017 r. wynika, że powód, jako odbiorca energii elektrycznej objęty był Planem Ograniczeń obowiązującym od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. i obowiązany był do wprowadzenia w tym okresie ograniczeń mocy. Informacja o ustalonych w planie wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, obowiązujących odbiorcę dopuszczalnych wartościach poboru mocy przy poszczególnych stopniach zasilania od 11 do 20, została przekazana powodowi listem poleconym przez (...), wraz z pismem z dnia 6 sierpnia 2014 r., znak (...), doręczonym odbiorcy w dniu 18 sierpnia 2014 r. Moc umowna określona została na 650 kW, a moc bezpieczna na 300 kW. Odbiorca nie wniósł zastrzeżeń co do planu.(k.35,47 i 49 akt adm.)

W piśmie (...) wskazano również, że po dacie sporządzenia planu ograniczeń na okres od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. odbiorca dokonał zmiany mocy umownej z 650 kW na 715 kW (dla miesiąca sierpnia 2015 r.). Według zapisów systemowych zmiana ta została wprowadzona we wrześniu 2015 r. tj. po dniu wystąpienia ograniczeń. W planie ograniczeń nie uwzględniono jednak zmiany mocy umownej i na dzień 10 sierpnia 2015 r. przyjęto moc bezpieczną na poziomie 300 kW. W przypadku uwzględnienia wskazanej zmiany mocy umownej, w związku z brakiem wskazania mocy bezpiecznej, moc minimalna mogłaby ulec proporcjonalnie zmianie do wzrostu mocy umownej tj. do wartości 330 kW przy 20 stopniu zasilania. (k.36-37 akt adm.) (...) oświadczył, że nie wprowadził pisemnego ustalenia planu ograniczeń dla nowej mocy umownej, a odbiorca nie kierował do (...) zapytań w celu ustalenia, jaki plan ograniczeń go obowiązuje. (k.37 akt adm.)

(...) S.A. z siedzibą w K. jako Operator Systemu Przesyłowego (dalej: (...) lub OSP), w związku z obniżeniem dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości określonych w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowych (IRiESP), spowodowanych m. in. sytuacją pogodową i hydrologiczną (wyjątkowo wysokimi temperaturami i niskimi stanami wód w zbiornikach wodnych i rzekach) oraz wynikającej z niej konieczności ograniczenia pracy części elektrowni, stwierdził wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu art. 3 pkt 16d Pe i na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe - wprowadził od godz. 10:00 dnia 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które obowiązywały do godziny 24:00 dnia 11 sierpnia 2015 r.

Dnia 10 sierpnia 2015 r. OSP, działając w oparciu o art. 11c ust. 3 Pe, zgłosił właściwemu ministrowi oraz Prezesowi URE konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 Pe, tj. w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, przewidującego na czas oznaczony, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i ciepła.

Informacje o stopniach zasilania, wprowadzonych jako obowiązujące w najbliższych 12 godzinach i przewidywanych na następne 12 godzin, były ogłaszane w radiowych komunikatach energetycznych w programie(...) o godzinie 7:55 i 19:55 oraz na stronach internetowych operatorów. (fakty powszechnie znane, również znane Sądowi z urzędu.)

Rada Ministrów w dniu 11 sierpnia 2015 r. wydała rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które przewidywało te ograniczenia w okresie od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00 na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dla odbiorców energii elektrycznej o mocy umownej powyżej 300 kW. (fakty znane Sądowi z urzędu.)

Na podstawie informacji przedstawionych przez (...) Prezes URE ustalił, że powód nie dostosował się do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w obiekcie zlokalizowanym w miejscowości B..

Pismem z dnia 13 kwietnia 2017 r. Prezes URE zawiadomił powoda o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, wezwał do wyjaśnienia przyczyn niedostosowania się do ograniczeń i przedstawienia dokumentów stanowiących dowody w sprawie. (k.1-2 akt adm.)

W piśmie z 15 maja 2017 r. powód przedstawił wyjaśnienia oraz dane o wysokości przychodów uzyskanych w 2016 r. ( k. 9-29 akt adm.).

Pismem z 20 października 2017 r. zawiadomiono powoda o zakończeniu postępowania dowodowego, możliwości zapoznania się zebranym materiałem dowodowym i wypowiedzenia się w sprawie zebranych dowodów. Powód nie skorzystał z możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym. (k.73 akt adm.)

Wartość przekroczenia przez powoda dopuszczalnego poboru mocy (MW w godzinie) dla obiektu zlokalizowanego w miejscowości B. wyniosła: w dniu 10 sierpnia 2015r. łącznie 1,445459 (MW w godzinie), w dniu 11 sierpnia 2015 r. łącznie 0,749170 (MW w godzinie) Całkowite przekroczenie przez powoda dopuszczalnego poboru mocy w tym obiekcie we wskazanych dniach wyniosło 2,194620 MW w godzinie. (k.7 akt adm.)

W roku 2016 powód osiągnął łączny przychód w wysokości (...) zł (przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, pozostałe przychody operacyjne oraz przychody finansowe) (k.26-28 akt adm.).

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów zgromadzonych w toku postępowania administracyjnego i w oparciu o twierdzenia stron, oraz fakty powszechnie znane. Sąd przyznał moc dowodową wszystkim zebranym w sprawie dokumentom, które nie były kwestionowane przez strony.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W przypadku zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części mogą być wprowadzone na czas oznaczony ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej (art. 11 ust. 1 pkt 4 Pe), które polegają na ograniczeniu maksymalnego poboru mocy elektrycznej oraz dobowego poboru energii elektrycznej (art. 11 ust. 3 pkt 1 Pe). Organem uprawnionym do kontroli przestrzegania stosowania ograniczeń w odniesieniu do dostarczanej sieciami energii elektrycznej jest Prezes URE (art. 11 ust. pkt 5 Pe).

W myśl art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7 Pe, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin. W oparciu o przepis art. 11c ust. 3 Pe powiadamia również ministra właściwego do spraw gospodarki oraz Prezesa URE o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłasza konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 Pe. Natomiast zgodnie z art. 11d ust.1Pe, w sytuacji wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w następstwie zdarzeń, o których mowa w art. 11c ust. 1 Pe, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego podejmuje wymienione w tym przepisie działania. Stosownie do treści art. 11d ust. 2 Pe w okresie wykonywania tych działań użytkownicy systemu, w tym odbiorcy energii elektrycznej, są obowiązani stosować się do poleceń operatora systemu elektroenergetycznego, o ile wykonanie tych poleceń nie stwarza bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia osób. Ponadto zgodnie z art. 11d ust. 3 Pe w okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia.

Na podstawie delegacji ustawowej, zawartej w art. 11 ust. 6 Pe Rada Ministrów wydała w dniu 23 lipca 2007 roku rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła. Określono w nim sposoby wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, rodzaje odbiorców objętych ograniczeniami, zakresy planów wprowadzania ograniczeń oraz sposoby określania w nich wielkości tych ograniczeń a także sposoby podawania do publicznej wiadomości informacji o ograniczeniach.

Zdaniem Sądu analiza opisanego stanu faktycznego w świetle powołanych norm prawnych wskazuje, że nałożenie na powoda kary pieniężnej znajduje uzasadnienie w treści przepisu art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe.

Wskazać należy, że przepis art. 56 ust 1 pkt 3a Pe odwołuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3 Pe. W niniejszej sprawie podstawą do wprowadzenia ograniczeń w poborze energii elektrycznej w dniach 10-11 sierpnia 2015 r., był powołany w komunikacie radiowym art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, który faktycznie nie jest sankcjonowany art. 56 ust. pkt 3a Pe, a dopiero od dnia 12 sierpnia 2015 r. przepisy wydanego przez Radę Ministrów w dniu 11 sierpnia 2015 r. Rozporządzenia. Jednak podstawę prawną dla działań OSP, podjętych w oparciu o art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe stanowił przepis art. 11d ust. 3 Pe. Przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe ma charakter uszczegóławiający dla zawartej w treści art. 11d ust. 3 Pe normy o charakterze ogólnym. Zasadniczą podstawę prawną dla działań operatora podjętych w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe stanowi bowiem regulacja zawarta w art. 11d ust. 3 Pe. To w przepisie art. 11d ust. 3 Pe ustawodawca wskazał, iż w wypadku występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia. Jest to więc norma ogólna w stosunku do przepisu art. 11 c ust. 2 pkt 2 Pe, który jedynie precyzuje, w jakim ograniczonym zakresie operator może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W szczególności przepis ten wskazuje, że może to nastąpić jedynie w odniesieniu do dostarczania i poboru energii i tylko do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7 Pe, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin.

Powyższe prowadzi do wniosku, że podstawą działania OSP, wprowadzającego ograniczenia w dniu 10 sierpnia 2015 r. był przepis art. 11d ust. 3 Pe, wprost sankcjonowany w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. Oczywiste jest przy tym, że art. 11 Pe, który był podstawą wprowadzenia przez Radę Ministrów ograniczeń w poborze energii mocą Rozporządzenia z 11 sierpnia 2015 r. jest wprost sankcjonowany przez przepis art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe.

Dokonana powyżej wykładnia językowa przepisu art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe i art. 11d ust. 3 Pe wprost wskazuje na możliwość sankcjonowania w przepisie art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe zachowania odbiorców, którzy dopuścili się naruszenia ograniczeń w poborze energii wprowadzonych w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe skoro, jak wyżej wskazano, to uprawnienie dla operatora przewidziane jest w art. 11d ust 3 Pe.

Jakkolwiek w demokratycznym państwie prawa zakłada się pierwszeństwo wykładni językowej (uchwała Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03; postanowienia Sądu Najwyższego z 20 lipca 2005 r., I KZP 25/05; z 31 sierpnia 2005 r., V KK 426/04,), to jednak powszechnie uznawane jest za konieczne posiłkowanie się także subsydiarnie wykładnią systemową oraz wykładnią funkcjonalną (uchwała Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2006 r., I KZP 53/05; postanowienie Sądu Najwyższego z 2 grudnia 2004 r., III KK 112/04; uchwała Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03; uchwała Sądu Najwyższego z 19 maja 2015 r., III CZP 114/14; wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2008 r., II CSK 650/07). Odstępstwo jednak od jasnego i oczywistego sensu przepisu wynikającego wprost z treści przepisu mogą jedynie uzasadniać szczególnie istotne i doniosłe racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne (tak uchwała Sądu Najwyższego z 14 października 2004 r., III CZP 37/04, wyrok Sądu Najwyższego z 21 lipca 2004 r., V CK 21/04, uchwała Sądu Najwyższego z 20 lipca 2005 r. I KZP 18/05). Dopuszcza się również odstępstwa od wyniku zastosowania wykładni językowej, gdy wynik ten prowadzi do rażąco niesprawiedliwych lub irracjonalnych konsekwencji (uchwała Sądu Najwyższego z 19 maja 2015 r., III CZP 114/14, OSNC 2015 nr 12, poz. 134; wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2008 r., II CSK 650/07, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003 r., I PK 409/02, OSNP 2004 nr 19, poz. 334).

Mając na względzie powyższe uwagi, Sąd nie znalazł nowych argumentów, które pozwalałyby na zmianę kierunku wykładni art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe i art. 11 c ust. 2 pkt 2 oraz art. 11d ust. 3 Pe, niż wynikające z wykładni językowej. Wykładnia systemowa i celowościowa jedynie wzmacniają argumentację, że niezastosowanie się przez odbiorców do ograniczeń w poborze energii elektrycznej wprowadzonych przez operatora sieci przesyłowej w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 11d ust. 3 Pe oraz tych wprowadzonych rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2015 r. w oparciu o przepis art. 11 ust. 7 Pe podlega sankcji określonej w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe.

Odwołując się do wykładni celowościowej należy wskazać, że wyraźnym celem wszystkich analizowanych przepisów stanowiących podstawę do wprowadzenia ograniczeń w poborze energii elektrycznej jest eliminowanie zagrożeń dla systemu elektroenergetycznego m.in. przed niekontrolowanymi awariami systemu z powodu jego przeciążenia i tym samym zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Realizacja tego celu jest niezwykle istotna właśnie w aspekcie zagwarantowania bezpieczeństwa energetycznego kraju, dlatego ustawodawca dla zabezpieczenia jego realizacji wprowadził sankcje w postaci kar administracyjnych dla podmiotów, które nie stosują się do wprowadzonych ograniczeń w poborze energii. Zatem także ze względu na cel uregulowań należy przyjąć, że zamiarem regulacji ustawowej, o której mowa w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, było objęcie sankcją niestosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, a tym samym wymuszenie na adresatach normy, a więc także na odbiorcach energii, wprowadzenia ograniczeń dla których podstawę prawną stanowi nie tylko przepis art. 11 ale i przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 11d ust. 3 Pe, skoro były one wprowadzane w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii.

Interpretując powołane regulacje za pomocą reguł wykładni systemowej należy wskazać, że umiejscowienie przepisów w danym akcie prawnym nie jest przypadkowe, lecz wynika z racjonalnego działania prawodawcy. Z takiej wykładni może wynikać wniosek, że przepis umieszczony niżej ma mniejsze znaczenie ze względu na treść przepisu wyżej położonego. W art. 11c i 11d Pe doszło do wadliwej z punktu widzenia techniki legislacyjnej regulacji wprowadzania ograniczeń w świadczonych usługach przesyłania i dystrybucji, poprzez umiejscowienie przepisu o mniejszym znaczeniu, czyli przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe (bo wprowadzającego ograniczenie dla bardziej ogólnej regulacji zawartej w art. 11d ust. 3 Pe), przed przepisem o charakterze nadrzędnym, jakim jest art. 11d ust. 3 Pe, stanowiącym generalną kompetencję dla operatora systemu przesyłowego do wprowadzenia ograniczeń w przesyłaniu i dystrybucji energii elektrycznej. Ze względu na założenie spójności systemu prawa i jego logiczności, nie można jednak uznać, że brak wyraźnego odwołania się w normie sankcjonującej art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe do art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe świadczy o woli ustawodawcy zwolnienia od sankcji niesubordynacji odbiorców, dla których podstawę dla wprowadzenia ograniczeń stanowił art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe. W ocenie Sądu to właśnie dążenie do wykładni w duchu spójności systemu prawa musi prowadzić do jedynego logicznego wniosku, że wystarczające jest jednak wskazanie przez ustawodawcę normy sankcjonowanego art. 11d ust. 3 Pe, skoro to on w istocie stanowi podstawę do wprowadzenia ograniczeń w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe. Przyjęcie, że wprowadzenie znacznie dalej idących ograniczeń, dla których przyzwolenie stanowi przepis art. 11d ust. 3 Pe, byłoby sankcjonowane w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, a wprowadzenie tych ograniczeń w znacznie mniejszym rozmiarze, bo odnoszącym się tylko do poboru prądu i to tylko na okres maksymalnie 72 godzin, sankcjonowane już by nie było, należy wiec uznać za nieracjonalne. To właśnie zasada spójności systemu prawnego i jego logiczności nie pozwala na taki kierunek wykładni analizowanych norm prawa.

Dla wykładni przepisu art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe istotna jest także wykładnia logiczna art. 11 ust. 2 pkt 2 Pe, posługująca się metodą logiczną „argumentum a maiori ad minus” - „jeżeli wolno więcej to tym bardziej wolno mniej”. Jeśli zatem przepis art. 11d ust. 3 Pe, do którego wprost odnosi się art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, stwarza operatorom systemu przesyłowego uprawnienie do wprowadzenia ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji, nie wprowadzając w nim żadnych ograniczeń m.in. czasowych, to przepis art. 11 ust. 2 pkt 2 Pe wprowadzający te ograniczenia czasowe (maksymalnie do 72 godzin) i rzeczowe (dostarczania i poboru energii), jest niewątpliwie przepisem szczególnym w stosunku do art. 11d ust. 3 Pe, gdyż nie rodzi on sam w sobie uprawnień po stronie operatora systemu przesyłowego do wprowadzenia takich ograniczeń, a jedynie ogranicza jego uprawnienia przyznane mu w przepisie art. 11d ust. 3 Pe. Zatem operator systemu przesyłowego wprowadzając ograniczenia, o jakich mowa w art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, działa zawsze także w oparciu o przepis art. 11d ust. 3 Pe, gdyż to ten przepis stanowi źródło jego uprawnień do wprowadzenia ograniczeń w poborze energii elektrycznej nawet jeśli wprost przepis ten nie zostanie powołany w zarządzeniu o wprowadzeniu ograniczeń.

Niedostosowanie się odbiorcy do każdego ograniczenia dla którego podstawę stanowił przepis art. 11d ust. 3 Pe, a więc także tych wprowadzonych z powołaniem się na regulację art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, stanowi realne zagrożenie dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, gdyż tylko w takich sytuacjach ograniczenia mogą być wprowadzane. Istotne jest więc, dla zagwarantowania tego bezpieczeństwa, aby istniały realne instrumenty prawne pozwalające na sankcjonowanie takiego zachowania, które temu bezpieczeństwu zagraża. Jeśli więc ustawodawca wprowadził możliwość, aby w sytuacji nagłego zagrożenia o bezpieczeństwo systemu energetycznego mógł zadbać operator systemu przesyłowego poprzez ograniczenie poboru energii, to właśnie z punktu widzenia tego bezpieczeństwa konieczne jest, aby istniała także możliwość sankcjonowania wprowadzonych ograniczeń. Szczególnie istotne jest, aby w takich nagłych stanach, w których organy państwa nie są jeszcze w stanie podjąć decyzji, istniała możliwość natychmiastowego podjęcia kroków, które uchronią system energetyczny przed katastrofalną i rozległą awarią - tzw. blackoutem.

Z tego względu tak ważne są regulacje ograniczające odbiorców, w szczególnie uzasadnionych okolicznościach, w poborze energii elektrycznej ze względu na zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Jednak dla swej skuteczności i dla zapewnienia bezpieczeństwa, muszą istnieć gwarancje przestrzegania tych ograniczeń. Tymi gwarantami są m.in. kary pieniężne, które są nakładane na podmioty nieprzestrzegające tych ograniczeń. Administracyjne kary pieniężne nie mają bowiem wyłącznie charakteru sankcji karnych, gdyż ich funkcja nie ogranicza się do represji za naruszenie nakazów bądź zakazów ustawowych, ale równie istotna jest ich funkcja prewencyjna i dyscyplinująca, motywująca adresatów norm sankcjonowanych do ich respektowania.

Jeśli bowiem przyjąć wykładnię, że sankcji z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe nie podlegają ograniczenia wprowadzone przez (...) na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe., to istnienie tych ostatnich regulacji nie miałoby najmniejszego sensu, skoro odbiorcy nie musieliby się do nich dostosowywać, a więc mogliby w stanach zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej nie respektować ograniczeń wprowadzanych przez operatora systemu przesyłowego. Taka interpretacja byłaby całkowicie pozbawiona sensu, bo to właśnie podjęcie natychmiastowych działań, w tym jak najszybsze zmniejszenie poboru mocy w razie jego ograniczeń, jest najistotniejsze w sytuacji istnienia realnego zagrożenia.

Zatem brak powiązania uprawnienia (...) wynikającego z art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe z sankcją z art. 56 ust. 2 pkt 3a Pe czyniłby te uprawnienia operatora pozbawionymi sensu a regulacja zawarta w art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe nie miałaby racji bytu.

Dla wzmocnienia argumentacji o sankcjonowaniu przepisem art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe wprowadzonych przez (...) na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe ograniczeń warto także wskazać, że organ regulacyjny, jakim jest Prezes URE, uzyskał kompetencje do kontroli w zakresie przestrzegania ograniczeń maksymalnego poboru mocy elektrycznej oraz dobowego poboru energii elektrycznej wprowadzonych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego kraju (art. 11 ust. 4 i 5 Pe.).

Konsekwencją także tych uprawnień regulatora jest również uprawnienie Prezesa URE do nałożenia kary pieniężnej na podmioty nie respektujące wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii (art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe).

Zdaniem Sądu możliwą podstawą prawną dla odpowiedzialności odbiorców za niedostosowanie się do ograniczeń wprowadzonych przez operatora systemu przesyłowego na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe może być również przepis art. 11c ust. 3 Pe, do którego także odwołuje się art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. Przepis ten stanowi, że operator systemu elektroenergetycznego powiadamia niezwłocznie ministra właściwego ds. gospodarki oraz Prezesa URE m.in. o podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Jeśli więc przepis art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe sankcjonuje niestosowanie się do ograniczeń w poborze energii wprowadzonych w oparciu o tę właśnie regulację art. 11c ust. 3 Pe., to niewątpliwie można przyjąć, że ustawodawca w ten sposób sankcjonuje ograniczenia wprowadzone także na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe przez operatora systemu przesyłowego. Wprawdzie przepis art. 11c ust. 3 Pe sam w sobie nie stanowi podstawy do wprowadzenia ograniczeń przez operatora systemu przesyłowego, ale wskazuje na ograniczenia już wprowadzone przez tego operatora („o podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia zagrożenia”), a tym samym możliwe jest powiązanie odpowiedzialności z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe z ograniczeniami wprowadzonymi w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, do którego art. 11c ust. 3 Pe niewątpliwie się odnosi.

Z powyższego wynika, że brak jest jakichkolwiek racji, które uzasadniałyby przyjęcie argumentacji powoda, iż przepis art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe nie sankcjonuje naruszenia ograniczeń wprowadzonych w dniach 10-11 sierpnia 2015 r. na podstawie art. 11d ust. 3 Pe.

Zdaniem Sądu brak także argumentów natury społecznej, ekonomicznej lub moralnej, które pozwalałyby odstąpić od dokonanej powyżej wykładni. Przedstawiona wykładnia nie prowadzi do rażąco niesprawiedliwych lub irracjonalnych konsekwencji. Akcentuje jednoznaczną wolę ustawodawcy do zapobiegania zagrożeniom, ale i eliminacji już powstałych zagrożeń dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej.

Skoro niewątpliwe było, że powód nie zastosował się do wprowadzonych przez (...) ograniczeń w poborze energii w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r., istniały podstawy prawne do zastosowania wobec niego art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe w zw. z art. 11d ust. 3 Pe. Należy zaznaczyć, że nakładana przez Prezesa URE kara pieniężna ma charakter obligatoryjny, gdyż powołany przepis nie ma charakteru uznaniowego lub warunkowego (karze pieniężnej podlega ten, kto..).

Stosownie do treści przepisu art. 56 ust. 3 Pe wysokość kary pieniężnej, o której mowa m.in. w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Zgodnie natomiast z art. 56 ust. 6 Pe ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Ponadto, według art. 56 ust. 6a Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Nie można zgodzić się z zarzutem odwołania dotyczącym naruszenia art. 56 ust.6a Pe poprzez niezastosowanie instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, ponieważ powód po uzyskaniu wiedzy o wprowadzonych ograniczeniach niezwłocznie zrealizował obowiązek dostosowania się do ograniczeń w poborze energii elektrycznej i od 11 sierpnia od godz.15.00 do 31 sierpnia 2015 r. nieprzerwanie stosował się do wprowadzonych ograniczeń, a stopień szkodliwości czynu był znikomy.

W ocenie Sądu szkodliwość społeczna czynu nie była znikoma, a jedynie uznanie szkodliwości społecznej czynu za znikomą daje podstawę do zastosowania art.56 ust.6a Pe, czyli odstąpienia od wymierzenia kary. W niniejszej sprawie, przy ocenie stopnia szkodliwości czynu drugorzędne znaczenie miał rozmiar przekroczenia poboru mocy przez powoda oraz krótkotrwałość naruszenia. W przypadku przekroczenia poboru energii, o stopniu szkodliwości decyduje sam charakter czynu i jego znaczenie dla zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, a w konsekwencji dla bezpieczeństwa energetycznego kraju. Należy bowiem mieć na uwadze, że energia elektryczna we współczesnym świecie jest niezbędna dla funkcjonowania wszystkich obszarów aktywności zarówno państwa jak i każdego z członków społeczeństwa i nietrudno sobie wyobrazić, jak katastrofalne mogą być skutki niekontrolowanych blackoutów, spowodowanych przekroczeniami krytycznych wartości podstawowych parametrów technicznych pracy systemu elektroenergetycznego na znacznym obszarze kraju. Stąd tak konieczna jest eliminacja zagrożenia dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, do jakiego prowadzi skumulowanie przekroczeń mocy przez wielu odbiorców. Przekroczenie dopuszczalnego poziomu poboru energii przez jednego z odbiorców jest wprawdzie często jedynie niewielkim elementem całkowitego przekroczenia, które w ostateczności może doprowadzić do przeciążenia systemu elektroenergetycznego i jego niekontrolowanych wyłączeń, niemniej jednak w takich sytuacjach nie sposób określić, który z odbiorców dopełnił krytycznego przekroczenia. Dlatego z punktu widzenia celu, jakiemu mają służyć ograniczenia w poborze mocy, należy przyjąć, że każde nawet niewielkie przekroczenie mocy nosi w sobie znaczny stopień szkodliwości. Tym samym w ocenie Sądu, w przypadku przekroczenia przez przedsiębiorcę poboru mocy nawet w nieznacznym zakresie, nie można uznać, że istnieją podstawy do odstąpienia od wymierzania kary w oparciu o przepis art. 56 ust 6a Pe, gdyż stopień szkodliwości nie jest znikomy. Podnoszone w tym zakresie przez powoda okoliczności nie zasługiwały więc na uwzględnienie. Dodać należy, iż zastosowanie art. 56 ust. 6a Pe jest prawem, a nie obowiązkiem pozwanego. Nie można więc czynić Prezesowi URE zarzutu z tego, iż nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia.

Dla ustalenia stopnia szkodliwości czynu Sąd posłużył się sposobem weryfikacji tego stopnia wypracowanym w prawie karnym. Jak bowiem orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 15 października 2014 r., w sprawie III SK 47/13, z którego tezą Sąd w składzie niniejszym się zgadza, skoro prawodawca posłużył się w art. 56 ust. 6a Pe instytucją prawa karnego, a jednocześnie w prawie energetycznym nie dał wskazówek jakimi kryteriami należy się posługiwać dla oceny tej szkodliwości, to z uwagi na represyjny charakter kar pieniężnych przewidzianych w art. 56 Pe, zasadne jest odwołanie się do art. 115 § 2 kodeksu karanego, który zawiera zamknięty katalog kryteriów oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu. Przepis ten nakazuje przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu brać pod uwagę: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych obowiązków, postać zamiaru, motywację sprawcy oraz rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Jak ocenił Sąd Najwyższy w powołanym wyżej orzeczeniu „o stopniu społecznej szkodliwości mają decydować wyłącznie okoliczności związane z czynem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r., IV KK 382/10), przy czym podstawowe znaczenie dla określenia stopnia szkodliwości czynu mają rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem, rozmiar wyrządzonej i grożącej szkody oraz zamiar i motywacja sprawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r., IV KK 382/10). […] Nie uwzględnia się więc okoliczności, które pojawiły się po popełnieniu czynu, ponieważ nie mieszczą się one w regulacji art. 115 § 2 k.k.” Odnosząc powyższe kryteria do oceny szkodliwości czynu powoda w niniejszej sprawie Sąd uznał, że zasadnicze znaczenie dla tej oceny ma rodzaj i charakter naruszonego dobra oraz waga naruszonych obowiązków, jak również rodzaj naruszonych reguł ostrożności, które w sprawie niniejszej jednoznacznie wskazują, że powód dopuścił się naruszenia dobra szczególnie chronionego przez prawo energetyczne i niezwykle ważkiego dla wszystkich dziedzin życia oraz gałęzi przemysłu, jakim jest bezpieczeństwo krajowego systemu elektroenergetycznego. Stabilna praca tego systemu, bez zakłóceń wynikających mi.in z niedostosowania się niektórych odbiorców do wprowadzonych ograniczeń w poborze mocy, ma niezwykłe znaczenie dla bezpieczeństwa, oraz życia i zdrowia ludzi.

Warto wskazać, że głównym zadaniem (...) jest bilansowanie systemu elektroenergetycznego, w tym równoważenie bieżącego zapotrzebowania na energię elektryczną z dostawami tej energii w krajowym systemie elektroenergetycznym. Stąd w przypadku ograniczeń w dostawach energii (wynikających ze zmniejszonej produkcji energii) konieczne jest także wprowadzenie przez (...) ograniczeń w jej poborze (ograniczenie zużycia). (...), w oparciu o indywidualne plany ograniczeń, takie jak ten, który został przedstawiony powodowi, otrzymuje od każdego z operatorów tworzone przez nich zbiorcze plany ograniczeń. Na ich podstawie (...) decyduje, jaki poziom ograniczenia mocy może zostać osiągnięty przy każdym z wprowadzanych stopni zasilania. Może więc w oparciu o te dane, w sposób adekwatny dostosować wprowadzane ograniczenia w poborze mocy (ustalić właściwy stopień zasilania adekwatny do stwierdzonych ograniczeń w produkcji energii) do poziomu produkcji energii (zazwyczaj ograniczonego w przypadku wprowadzanych ograniczeń). To ograniczenie poboru powinno być każdorazowo dostosowane do poziomu faktycznych mocy wytwórczych i aby dokonać zbilansowania systemu w takich sytuacjach, konieczne jest precyzyjne określenie do jakiego poziomu ograniczenia poboru mocy, może doprowadzić każdy z wprowadzonych stopni zasilania. Jeśli wystarczające jest ograniczenie poboru mocy, jakie jest przewidywane na poziomie 15 stopnia zasilania, to nie ma potrzeby wprowadzać skrajnego ograniczenia na poziomie 20 stopnia zasilania. Powyższe jednoznacznie wskazuje, że niedostosowanie się przez przedsiębiorcę do ustalonego poziom mocy dla każdego ze stopni zasilania, prowadzić może do istotnych zagrożeń i zakłóceń w pracy krajowego systemu elektroenergetycznego.

Oceniając stopień zawinienia powoda, który jest istotny dla wymiaru kary, nie sposób abstrahować od faktu, że powód podlegał ograniczeniem w poborze energii elektrycznej przewidzianym dla niego indywidulanie, które zostały mu przedstawione w planie ograniczeń na okres od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. Powód nie kwestionował dozwolonych wielkości poboru energii dla poszczególnych stopni zasilania, jakie zostały dla niego ustalone w planie.

Powód argumentował, iż w sierpniu 2015 r. dokonał zmiany mocy umownej z 650 kW na 715 kW, lecz nie został mu przedstawiony plan ograniczeń obowiązujący przy tak zmienionej mocy umownej, nie wiedział zatem jakie ograniczenia go obowiązują. Argumenty podnoszone przez powoda nie mogą zwolnić go od odpowiedzialności za przekroczenie ograniczeń. Przedsiębiorca, któremu przy zmienionej do 715 kW mocy umownej nie doręczono nowego planu ograniczeń, powinien dostosować się do planu ustalonego na okres od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015r. dla mocy umownej 650 kW. Tym bardziej, że jak sam powód wskazał, zmiany mocy umownej dokonał w sierpniu 2015 r., a więc niejako „na ostatnią chwilę” przed wprowadzeniem ograniczeń przez (...). Należy zauważyć, że wprowadzona zmiana dotyczyła wartości mocy umownej a nie mocy bezpiecznej, określonej dla 20 stopnia zasilania. Ponadto nawet jeżeli przyjąć, że na skutek podniesienia poziomu mocy umownej również moc bezpieczna proporcjonalnie wzrosła, to jak wynika z pisma (...) S.A. z 10 lipca 2017 r., nawet uwzględnienie podwyższonej wartości mocy bezpiecznej (330 kW) nie miałoby wpływu na sam fakt przekroczenia przez powoda dopuszczanego poboru mocy w objętym decyzją okresie obowiązywania ograniczeń. Istotne jest również, że zmiana mocy umownej została uzgodniona ze sprzedawcą. (...), który doręczył powodowi w 2014 roku plan ograniczeń, obowiązujący w okresie od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. nie został powiadomiony przez powoda o zmianie mocy umownej. W związku ze zmianą mocy umownej powód nie wystąpił do (...) o zmianę ustalonej w planie ograniczeń mocy bezpiecznej. Trudno też oczekiwać, by (...) w tak krótkim czasie stworzył dla powoda nowy plan ograniczeń. Nie można także uznać, że skoro powód w porozumieniu ze sprzedawcą zmienił nieznacznie moc umowną i nie otrzymał zmodyfikowanego planu ograniczeń, to nie obowiązywały go żadne ograniczenia. Jak wynika z pisma (...) z dnia 10 lipca 2017 r. powód nie próbował uzyskać nowego planu ograniczeń od operatora po zmianie mocy umownej, a więc nie był zainteresowany zmianą tego planu. Być może powód nawet nie był świadomy, jaką wagę ma dla jego przedsiębiorstwa zmiana planu ograniczeń. Tymczasem zgodnie z przepisem art.355§2 k.c. od powoda jako od podmiotu profesjonalnego można wymagać podwyższonego poziomu staranności w prowadzonej działalności gospodarczej. Mając ponadto na uwadze, że ukształtowana na gruncie przepisów Pe odpowiedzialność ma charakter obiektywny, niezależny od stopnia zawinienia podmiotu, zawarte w odwołaniu twierdzenia dotyczące braku winy powoda w zaistniałym naruszeniu pozostają bez wpływu na możliwość wymierzenia powodowi kary pieniężnej. W zw. z tym podnoszone w odwołaniu zarzuty naruszenia art. 56 ust. 2 Pe i art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe w zw. z art. 56 ust. 6 Pe nie zasługiwały na uwzględnienie i nie mogły mieć wpływu na ocenę zasadności zaskarżonej decyzji.

Powód podnosił także, że dowiedział się o wprowadzonych ograniczeniach dopiero w dniu 11 sierpnia 2015 r. po południu, zatem nie miał zamiaru naruszenia ograniczeń, które wystąpiły ze względu na brak świadomości ich wprowadzenia. W odpowiedzi na argumentację powoda wskazać należy, iż komunikaty o wprowadzonych ograniczeniach były emitowane w (...) oraz na stronie internetowej (...) ( (...)). Taki sposób informowania odbiorców przewiduje §12.1 ust.2 rozporządzenia Rady Ministrów z 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła ( Dz.U. 2007 nr 133 poz. 924). Zatem powód miał możliwość uzyskania informacji i dostosowania się do ograniczeń. Dodatkowe informacje na ten temat podawane były w mediach, w telewizji oraz w internetowych serwisach informacyjnych. Ponadto odpowiedzialność wynikająca z przepisów Prawa energetycznego ma charakter obiektywny, a zatem brak wiedzy powoda o wprowadzonych ograniczeniach nie może mieć wpływu na brak tej odpowiedzialności.

Okoliczności podnoszone przez powoda, tj. dostosowanie się w sposób rygorystyczny przez powoda do ograniczeń wprowadzonych od momentu gdy powód dowiedział się o ograniczeniach, zostały uwzględnione przy wymiarze kary. Kara została wymierzona bowiem proporcjonalnie do wielkości i okresu trwania naruszenia. Jednakże dostosowanie się powoda do wprowadzonych ograniczeń dopiero od tego momentu nie mogło stanowić przesłanki odstąpienia od wymierzenia kary.

W odniesieniu do zarzutu, iż brak dowodów, że przekroczenie przez powoda w dniach 10-11 sierpnia 2015 r. ograniczeń w poborze energii elektrycznej wyrządziło jakąkolwiek szkodę wskazać należało, że niedostosowanie się Przedsiębiorcy do planu ograniczeń przyczyniało się do stworzenia poważnego zagrożenie dla bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego. W tym kontekście szkodą było narażenie tego systemu na niebezpieczeństwo.

Jak wskazano w decyzji, wysokość kary ustalona została jako iloczyn 3000 zł oraz łącznego przekroczenia mocy odpowiadającego ilości MW w poszczególnych godzinach doby w dniach 10 i 11 sierpnia 2015r. Przy ustalaniu mnożnika 3000 zł Prezes URE wziął pod uwagę poziom najwyższej możliwej ceny rozliczeniowej za 1 MW energii elektrycznej na rynku bilansującym tj. 1500 zł (w dniu 7 stycznia 2016r.) oraz dodatkowo podwoił ją z tytułu sankcji.

W ocenie powoda przyjęcie przez Prezesa URE jako mnożnik przy obliczaniu wymiaru kary jednokrotności najwyższej ceny rozliczeniowej za 1 MW energii elektrycznej w wystarczający sposób będzie realizować funkcję wychowawczą i represyjną kary pieniężnej, a ustalona przez Prezesa URE kara jest rażąco wygórowana.

Zdaniem Sądu argumentacją powoda nie zasługuje na uwzględnienie. Prezes URE ma swobodę w kształtowaniu kar pieniężnych w granicach określonych w art. 56 ust. 3 Pe. Pozwany przyjął taki sam sposób obliczania wysokości kary dla wszystkich podmiotów, które naruszyły obowiązek dostosowania się do prowadzonych ograniczeń w poborze energii w sierpniu 2015 r. przyjmując taki sam mnożnik - poziom najwyższej możliwej ceny rozliczeniowej za 1 MW energii elektrycznej na rynku bilansującym tj. 1 500 zł (w dniu 7 stycznia 2016r.), podwojony z tytułu sankcji tj. 3 000 zł. Brak argumentów za tym, aby kara dla powoda była obliczana w inny sposób czy też obniżona o połowę, jak oczekuje powód, gdyż jej wysokość – 6 583 zł - w odniesieniu do wysokości przychodów powoda ma w istocie wymiar symboliczny. Niższa kara byłaby nieodczuwalna dla powoda i nie spełniałby w żadnym stopniu swojej funkcji wychowawczej. W ocenie Sądu ustalona w decyzji kara pieniężna w wysokości 6 583 zł nie przekracza możliwości płatniczych powoda, mieści się w granicach określonych w art. 56 ust. 3 Pe i będzie oddziaływać na powoda zapobiegając podobnym zachowaniem w przyszłości. Kara w tej wysokości stanowi jedynie niewielki ułamek przychodów powoda i nie wpłynie na pogorszenie kondycji finansowej spółki.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do uwzględnienia, oddalił odwołanie jako bezzasadne - art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c., stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł, na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym po 27 października 2016 r.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.