Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 czerwca 2020 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt II 1 C 89/19 z powództwa D. W., M. B. i M. W. przeciwko Gminie M. Ł. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanego przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, Wydział VII Grodzki w dniu 26 stycznia 2006 roku w sprawie o sygnaturze akt VIII Nc 2965/05, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 16 lutego 2006 roku - w części – w zakresie odsetek ustawowych od należności głównej za okres od dnia 16 lutego 2006 roku do dnia 3 lipca 2016 roku, w pozostałej zaś części oddalił powództwo. Powyższe dwa punkty rozstrzygnięcia były tożsame wobec całej trójki pozwanych. Nadto orzeczono o kosztach w ten sposób, że zasądzono od D. W. na rzecz Gminy M. Ł. kwotę 32,52 zł tytułem zwrotów kosztów postępowania, zasądzono od M. B. na rzecz Gminy M. Ł. kwotę 33,52 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania oraz nie obciążono M. W. obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów postępowania.

Apelację od powyższego wyroku wywiedli powodowie, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając naruszenie prawa procesowego w postaci:

1.  art. 148 k.p.c. poprzez jego zastosowanie pomimo wniosku powodów jaki zawarty został w pozwie o przeprowadzenie rozprawy każdorazowo w stosunku do każdego z powodów w pkt 4 pozwu;

2.  art. 825 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 203 § 2 k.p.c. oraz art. 13 § 2 k.p.c. poprzez błędną ich wykładnie i w konsekwencji brak uznania, że umorzenie postępowania w sprawie Km 1847/12 wywołało skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia;

3.  art. 123 k.c. poprzez przyjęcie, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi -Widzewa w Łodzi J. D., sygn. akt Km 1847/12 oraz postępowanie prowadzone przed komornikiem sądowym K. K. o sygn. akt Km 212/19 przerwały bieg przedawnienia roszczenia, w szczególności, że postępowania te było prowadzone w celu wyegzekwowania należności objętych wnioskiem;

4.  art. 816 k.p.c. poprzez uznanie, że brak wzmianki na tytule wykonawczym uczyniony przez komornika o wyniku egzekucji nie stanowi podstawy do uznania, że nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia wierzytelności objętej tytułem wykonawczym;

5.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny materiału dowodowego w sprawie.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, jednakże w przeciwieństwie do wniosku strony pozwanej prowadzi do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z uwagi na nieważność.

Na wstępie należy wskazać, iż zgodnie z dyspozycją art. 378 § 1 k.p.c. in fine sąd drugiej instancji w graniach zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

Strona apelująca w wywiedzionej apelacji podniosła m.in. zarzut naruszenia art. 148 k.p.c. poprzez jego zastosowanie pomimo wniosku powodów zawartym w pozwie o przeprowadzeniu rozprawy każdorazowo w stosunku do każdego z nich. Z treści przywołanej na poparcie opisanego zarzutu wynika, że w istocie skarżący zarzuca naruszenie art. 148 ¹ k.p.c., który w § 1 stanowi, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.

W judykaturze trafnie zauważa się, że przepis art. 148 ¹ k.p.c. przyznaje sądowi kompetencję do odstąpienia od zasady rozpoznania sprawy w procesie na rozprawie. Redakcja przepisu wskazuje na pewien zakres dyskrecjonalności sądu, jeśli chodzi o ocenę zasadności odstąpienia od tej zasady. Poza uznaniem powództwa kompetencja do wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym istnieje wówczas, gdy przeprowadzenie rozprawy w ocenie sądu nie jest konieczne. Brak konieczności rozpoznania sprawy na rozprawie zaistnieje jedynie wówczas, gdy zaniechanie to nie spowoduje naruszenia praw strony do udziału w postępowaniu. Minimalną przesłanką pominięcia rozprawy jest więc zapewnienie stronom możliwości zapoznania się z całokształtem materiału procesowego, w tym ze stanowiskiem strony przeciwnej będącym repliką w stosunku do zarzutów, zwłaszcza jeśli replika ta odnosi się merytorycznie do argumentacji strony (wyrok SA w Szczecinie z 10.01.2018 r., I ACa 899/17, LEX nr 2493625).

Zgodnie z treścią art. 148 ¹ § 3 k.p.c. rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że pozwany uznał powództwo. W orzecznictwie wyjaśniono, że wymaganie od strony składania dwóch wniosków: o przeprowadzenie rozprawy (art. 148 ¹ § 3) oraz o przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność strony (art. 209), stanowi nadmierny formalizm. Dlatego wniosek o przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność strony spełnia wymóg złożenia wniosku o przeprowadzenie rozprawy w znaczeniu art. 1481 § 3 i obliguje sąd do wyznaczenia rozprawy, chyba że pozwany uznał powództwo (wyrok SA w Szczecinie z 14.06.2018 r., I AGa 119/18, LEX nr 2529542).

W przedmiotowej sprawie w pkt. 4 pozwu w stosunku do każdego z powodów zgłoszono wniosek o przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność powoda/powódki. Pomimo przedmiotowego wniosku nie została wyznaczona rozprawa celem rozpoznania sprawy. Powyższe stanowi rażące uchybienie biorąc pod uwagę kategoryczne brzmienie art. 148 ¹ § 3 k.p.c.

Należy wskazać, iż wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym, pomimo niezaistnienia ku temu ustawowych przesłanek określonych w art. 148 ¹ k.p.c. , prowadzi do nieważności postępowania z uwagi na pozbawienie obu stron procesu możności obrony ich praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c., co stanowi okoliczność uwzględnianą przez sąd odwoławczy z urzędu stosownie do art. 378 § 1 k.p.c. (wyrok SA w Szczecinie z 14.06.2018 r., I AGa 119/18, LEX nr 2529542). Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 września 2020 r., sygn. akt I CZ 26/20 również wskazał, iż wydanie wyroku przez Sąd pierwszej instancji z naruszeniem art. 148 ¹ § 3 k.p.c. skutkuje pozbawieniem strony możliwości obrony praw, a w konsekwencji powoduje nieważność postępowania w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c.

Powyższe rozstrzygnięcie czyni bezprzedmiotowym i przedwczesnym rozpoznawanie pozostałych zarzutów, zgłoszonych przez stronę powodową w apelacji.

Z uwagi na stwierdzoną nieważność Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok, co skutkowało zniesieniem postępowania w zakresie wydania wyroku i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Widzewa w Łodzi.

W zakresie kosztów orzeczono stosownie do art. 108 § 2 k.p.c., pozostawiając sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy wyznaczy rozprawę, na którą wezwie strony i przeprowadzi ewentualnie wnioskowane postępowanie dowodowe. Prawidłowe procedowanie umożliwi dopiero właściwą ocenę materiału dowodowego i wydanie ważnego rozstrzygnięcia w sprawie.