Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 112/14

POSTANOWIENIE

Dnia 23 kwietnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia: SO Mieczysław H. Kamiński

Sędzia SO Ewa Adamczyk (sprawozdawca)

Sędzia SO Agnieszka Skrzekut

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Burnagiel

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2014r.

na rozprawie

sprawy z wniosku A. P.

przy uczestnictwie P. K.

o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Gorlicach

z dnia 26 listopada 2013 r., sygn. akt I Ns 64/13

p o s t a n a w i a :

1.  sprostować oczywistą niedokładność zawartą w rubrum postanowienia Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 26 listopada 2013r. w ten sposób, że w miejsce słów „o zasiedzenie” wpisać słowa „o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego”;

2.  oddalić apelację.

Sygn. akt III Ca 112/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni A. P. w ostatecznie sprecyzowanym wniosku domagała się stwierdzenia, iż jej rodzice A. i H. W. nabyli nieodpłatnie z dniem 4 listopada 1971 r. prawo własności działki nr (...) powstałej z podziału działki (...) w trybie ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych.

Postanowieniem z dnia 26 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy w Gorlicach wniosek ten oddalił (pkt I) oraz orzekł, że wnioskodawczyni i uczestnik we własnym zakresie ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie (pkt II).

Sąd Rejonowy ustalił, że działka nr (...) położona w D. ma kształt zbliżony do trójkąta-klina. W terenie od strony północnej przylega do działki (...), od zachodniej do działki (...), a od strony południowej i wschodniej do działki (...).Za działką nr (...) znajduje się droga publiczna nr (...), z której na działkę tę przez przepust ( mostek ) prowadzi wjazd. Działki nr (...) są własnością A. P. a działka objęta wnioskiem stanowi własność P. K. na podstawie umowy darowizny z 4 grudnia 2007 r. dokonanej na jego rzecz przez ojca W. K.. W. K. otrzymał z kolei tę nieruchomość w darowiźnie od M. C. w 2003 r. M. C. był właścicielem przedmiotowej nieruchomości po rodzicach S. C. i J. C. z domu W..

Postanowieniem z dnia 16 sierpnia 1990 r. w sprawie o sygn. akt 512/88 Sąd Rejonowy w Gorlicach stwierdził, iż J. C. nabyła w trybie ustawy uwłaszczeniowej własność nieruchomości położonej w D. objętej kw nr (...), a zapisaną jako działki nr (...) o łącznej powierzchni 75 arów. W sprawie tej Sąd uznał za udowodnione twierdzenie, że J. C. posiadała przedmiotową działkę od wiosny 1965 r. jako posiadacz samoistny na mocy nieformalnej umowy uczynionej przez matkę A. W. (1).

Działka nr (...) pow. 0,1882 ha położona w D. podzieliła się na działki nr (...) o pow. 0,0076 ha i nr (...) o pow. 0,1806 ha.

W sprawie o sygn. akt I Ns 432/10 Sąd Rejonowy w Gorlicach postanowieniem z dnia 27 czerwca 2012 r. oddalił wniosek A. P. o stwierdzenie nabycia na jej rzecz przez zasiedzenie własności działki nr (...).

A. P. mieszkała w K., w D. zamieszkała pod koniec lat 80-tych XX wieku. Po nieruchomości stanowiącej obecnie działkę nr (...) od tamtej pory przechodzi ilekroć chce dojść do drogi nr (...), osobiście po przedmiotowej działce nie jeździ. W podobny sposób z przedmiotu wniosku w zakresie przechodu korzystali poprzednicy prawni wnioskodawczyni. Po przedmiocie wniosku do działki siedliskowej wnioskodawczyni w ramach odwiedzin jej a wcześniej jej rodziców dojeżdżali i dojeżdżają także członkowie jej rodziny. Doraźnie po przedmiotowej działce przejeżdżały od drogi nr (...) maszyny rolnicze zamówione przez A. P. i jej rodziców do ich pól. A. P. i jej poprzednicy prawni nigdy nie utwardzali przedmiotu wniosku, poza tym z przedmiotu wniosku nie zbierali trawy. Dokonując przechodów A. P. i jej poprzednicy prawni nie pytali M. C. i jego poprzedników prawnych o zgodę na przechód i przejazd. M. C. i jego poprzednicy prawni w imię dobrosąsiedzkich stosunków do lat 90-tych XX wieku czynnościom tym nie przeszkadzali i przechodzenia nie zabraniali.

W styczniu 1991 r. J. C. matka M. C. zainicjowała postępowanie rozgraniczeniowe dotyczące między innymi ustalenia granicy od strony drogi nr (...) oraz działek A. P. nr (...) i obecnie (...). W toku tego postępowania toczącego się pod sygn. akt I Ns 158/91 A. P. powoływała się na stan użytkowania na działce nr (...).Wskazywana przez nią granica użytkowana linią przerywaną koloru czerwonego w tamtej sprawie nie pokrywa się z granicą działki nr (...). Do rozgraniczenia w sprawie I Ns 158/91nie doszło, postępowanie zostało umorzone.

W takim stanie faktycznym Sąd wniosek uznał za bezzasadny. Wskazał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, że nieruchomość stanowiąca działkę nr (...) była przedmiotem samoistnego posiadania A. i H. W. a następnie A. P.. Nie przyłączyli oni w sposób widoczny do swoich nieruchomości przedmiotu wniosku, nie podejmowali także na nim żadnych innych działań w postaci koszenia trawy, utwardzenia, które to w stosunku do właścicieli byłyby wyrazem woli ingerencji w przysługujące im prawo własności. Rodzina M. C. tolerowała przejazdy i przechody wnioskodawczyni i jej rodziców jedynie w imię dobrosąsiedzkich stosunków.

Miał Sąd nadto na uwadze, że w sprawie o sygn. akt Ns 158/91 okazywana przez wnioskodawczynię granica użytkowania biegła inaczej niż granica działki nr (...). Wskazał wreszcie, że postanowieniem z dnia 16 sierpnia 1990 r. w sprawie o sygn. akt 512/88 Sąd Rejonowy w Gorlicach stwierdził, iż J. C. nabyła w trybie ustawy uwłaszczeniowej własność nieruchomości położonej w D. działki nr (...), która podzieliła się na działki nr (...) o pow. 0,0076 ha i nr (...) o pow. 0,1806 ha.

O kosztach Sąd orzekł na zasadzie art. 520 § 1 kpc.

Postanowienie to wnioskodawczyni zaskarżyła apelacją wnosząc o jego zmianę i uwzględnienie ostatecznie sprecyzowanego wniosku a ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Zarzuciła naruszenie:

1) art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych w zw. z art. 4 ustawy z dnia 26 marca 1982r. o zmianie ustawy – kodeks cywilny i o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych;

2) art. 233 § 1 kpc przez uznanie, że:

- nie zasługują na walor wiarygodności zeznania świadka J. P. (1) i A. P. jako sprzeczne z zeznaniami M. C. i P. K., w sytuacji gdy ci ostatni świadkowie nie mieli wiedzy o okresie wskazanym we wniosku tj. sprzed daty 4.11.1971 r.;

- H. i A. W. (2) nie przyłączyli w sposób widoczny do swoich nieruchomości działki stanowiącej obecnie działkę (...) podczas, gdy działka ta przylega do nieruchomości wnioskodawczyni i prowadziła do jej siedliska będących poprzednio własnością H. i A. W. (2);

- obszar wskazany w opinii biegłego geodety J. K. w sprawie I Ns 158/91 odbiega od obszaru wskazanego przez wnioskodawczynię w postępowaniu Ns 432/10;

- A. i H. W. działali za zgodą oraz przyzwoleniem właściciela sąsiedniej nieruchomości i mieli tego świadomość;

- nie jest możliwe stwierdzenie nabycia przez H. i A. W. (2) w trybie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych nieruchomości objętych wnioskiem, gdyż w trybie tej ustawy nieruchomość tę nabyła J. C..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Postanowienie Sądu Rejonowego jest prawidłowe. Nie zachodzą uchybienia, które Sąd Okręgowy bierze pod uwagę z urzędu, a których skutkiem byłaby nieważność postępowania – art. 378 § 1 kpc.

Podnoszone w apelacji zarzuty co do błędnych ustaleń faktycznych ocenić należy jako bezprzedmiotowe.

Zważenia wymaga, że stan faktyczny niniejszej sprawy w zakresie, w jakim dotyczył charakteru posiadania przedmiotu sporu przez wnioskodawczynię i jej poprzedników prawnych, jakkolwiek był przedmiotem badania przez Sąd Rejonowy wynikał już pośrednio (na zasadzie a contrario) z prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 16 sierpnia 1990 r. w sprawie o sygn. akt 512/88, a w którym to zostało stwierdzone, iż J. C. nabyła w trybie ustawy uwłaszczeniowej własność nieruchomości położonej w D. a stanowiącej działkę nr (...).

Postanowienie powyższe ma ten skutek, że przesądza o tym, że na datę 4 listopada 1971 r. nieruchomość stanowiąca działkę (...), a która to została wyodrębniona z działki nr (...) znajdowała się w samoistnym posiadaniu J. C., a co wyklucza możliwość przyjęcia, że na tę datę stanowiła ona przedmiot takiego posiadania przez poprzedników prawnych wnioskodawczyni. Ponieważ do nabycia własności nieruchomości w trybie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. z 4 listopada 1971 r.) (dalej – ustawa) bez względu na to, czy ma to nastąpić w oparciu o art. 1ust. 1 czy też art. 1 ust. 2 koniecznym jest samoistne posiadanie właśnie na dzień 4 listopada 1971 r. wniosek wnioskodawczyni bez potrzeby badania innych okoliczności ocenić trzeba jako bezzasadny.

Zastosowanie znajduje tu przepis art. 365 kpc, który to stanowi, że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i ograny administracji publicznej, a wypadkach wskazanych w ustawie także inne osoby. Zakres związania przewidziany w tym przepisie na tle niniejszej sprawy sprowadza się przede wszystkim do tego, że na dzień 4 listopada 1971 r. działka objęta wnioskiem stanowiła własność J. C.. Nie ogranicza się on jednak tylko do tego faktu, ale nadto rozciąga się na prawotwórcze przesłanki faktyczne przyjęte za podstawę nabycia tego prawa przez wymienioną. Oznacza to zatem związanie także faktem samoistności posiadania m.in. przedmiotu wniosku w niniejszej sprawie na datę 4 listopada 1971 r. przez J. C., albowiem taka właśnie przesłanka stanowiła przesłankę prawotwórczą prowadzącą do nabycia przez nią własności całej działki nr (...) (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 r., sygn. I CKN 438/97). Samoistność posiadania działki objętej wnioskiem w dniu 4 listopada 1971 r. przez J. C. wyklucza natomiast samoistność posiadania w tej dacie przez poprzedników prawnych wnioskodawczyni, a co byłoby konieczne dla stwierdzenia, że to oni nabyli własność działki (...) w trybie ustawy.

Za bezzasadne ocenić trzeba w tym miejscu argumenty podnoszone w pisemnym uzasadnieniu apelacji, że poprzednicy prawni apelującej nie byli uczestnikami postępowania w sprawie I Ns 512/88, w związku z czym nie są związani ustaleniami, jakie w nim miały miejsce. Wiążący charakter orzeczenia jakie w tej sprawie zostało wydane jest niezależny od takiego uczestnictwa wymienionych.

Bezskutecznie apelująca powołuje się tu na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1998 r. w sprawie o sygn. III CKN 384/97. Orzeczenie to dotyczyło kwestii przerwy biegu zasiedzenia w stosunku do posiadacza nieruchomości, który brał udział w postępowaniu uwłaszczeniowym. Nie znajduje zatem zastosowania w niniejszej sprawie.

Za przedmiotowo istotne należy uznać w tym miejscu natomiast powołane powyżej orzeczenie Sądu Najwyższego w sprawie I CKN 438/97, w którym przyjęto, że choć orzeczenie o uwłaszczeniu nie sprzeciwia się ustaleniu, że przed datą 4 listopada 1971 r. lub po niej nieruchomość była w posiadaniu innej osoby, to nie traci ono swojego wiążącego charakteru w zakresie prawotwórczego faktu posiadania nieruchomości przez uwłaszczonego w dniu 4 listopada 1971 r. Co więcej w przypadku uwłaszczenia na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy zakres takiej wiążącej mocy tego orzeczenia obejmuje prawotwórczy fakt nieprzerwanego posiadania nieruchomości przez uwłaszczonego przez okres co najmniej 5 lat do dnia 4 listopada 1971 r.

W związku z powyższą regulacją uwzględnienie wniosku oznaczałoby istnienie dwóch tytułów własności dla dwóch rożnych osób co do tej samej rzeczy, a co należy uznać za niedopuszczalne.

Ustosunkowanie się do zarzutów apelacyjnych ocenić w tej sytuacji należy za bezprzedmiotowe. Badanie przez Sąd Rejonowy kwestii, tego czy wnioskodawczyni i jej poprzednicy prawni posiadali w sposób samoistny przedmiot sporu było zbędne. Brak jest zatem także potrzeby rozważania zarzutów stawianych w tym zakresie w apelacji. Ponieważ Sąd Rejonowy ostatecznie uznał, że materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie samoistności posiadania przez apelującą i jej poprzedników, zaskarżone postanowienie jest zgodne z wiążącym postanowieniem w sprawie I Ns 512/88 i odpowiada prawu.

Z tych przyczyn apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu, o czym orzeczono jak w sentencji na zasadzie art. 385 kpc.

Na podstawie art. 350 § 3 kpc Sąd Okręgowy dokonał sprostowania zaskarżonego postanowienia w sposób wskazany w pkt 1. Jak słusznie podniosła bowiem apelująca w rubrum tego postanowienia błędnie oznaczono przedmiot postępowania jako „sprawa o zasiedzenie”. Uchybienie to, jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia stanowiło jednak jedynie oczywistą omyłkę Sądu, która to podlega usunięciu w trybie przewidzianym we wskazanym przepisie.

(...)