Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Nowakowska

Protokolant: st.sekr.sądowy Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2021 r. w Kaliszu

odwołania B. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 9 lutego 2021 r. Nr (...) ( (...)- (...))

w sprawie B. J.

przy udziale M. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie ubezpieczenia

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 9 lutego 2021 r. znak (...) ( (...)- (...)) w ten sposób, że ustala, iż B. J. jako pracownik u płatnika składek M. F. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 10 czerwca 2020r. do 18 grudnia 2020r.

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz B. J. kwotę 180zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Ewa Nowakowska

Sygn. akt VU 375/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 09.02.2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. stwierdził, że B. J. nie podlega od 10.06.2020r. do 18.12.2020r. ubezpieczeniom społecznym pracowników jako pracownik zgłoszony przez płatnika składek M. F. w dniu 16.06.2020r., ponieważ od tego samego dnia płatnik wykazał przerwę w opłacaniu składek spowodowaną jego niezdolnością do pracy. W ocenie organu rentowego nie zostało udowodnione faktyczne wykonywanie pracy, a umowę o pracę z dnia 10.06.2020r. uznano za zawartą dla pozoru w celu nabycia tytułu do ubezpieczeń z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego.

Odwołanie od tej decyzji wniósł do Sądu B. J. domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i objęcia ubezpieczeniem społecznym pracowników w okresie objętym zaskarżoną decyzją, zgodnie z umową o pracę, podnosząc, że pracę świadczył.

Sąd ustalił co następuje:

Poza sporem w niniejszej sprawie jest, że płatnik M. F. dokonała w dniu 16.06.2020r. zgłoszenia B. J. do ubezpieczeń społecznych jako pracownika od 10.06.2019r. Od tego samego dnia, to jest od 16.06.2020r. był on hospitalizowany z powodu ostrego zawału serca. Do pracy już nie powrócił, z dniem 18.12.2020r. został wyrejestrowany przez płatnika.

Poza sporem jest, że podstawą zgłoszenia była umowa o pracę z dnia 10.06.2020r. jaką zawarto od 10.06.2020r. na czas nieokreślony.

Umowa dotyczyła pracy na stanowisku magazyniera, w wymiarze 1/8 etatu i wynagrodzenia w kwocie 325zł brutto. Jako miejsce wykonywania pracy określono K..

(dowód kserokopia umowy w aktach ZUS)

Niesporne jest też, że przed zawarciem spornej umowy o pracę odwołujący się nie pracował nigdzie, nie miał tytułu do ubezpieczenia.

Płatnik składek M. F. prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest handel odzieżą. W towar zaopatruje się sama, zwykle kupując go osobiście w Turcji, dokąd jeździ kilka razy w roku lub zamawiając towar internetowo z W.. Sprzedaż prowadzi w dwóch sklepach w K., w różnych lokalizacjach; przy ulicy (...) w starym centrum miasta oraz w galerii przy ul (...), gdzie na zmiany sprzedają jej siostra i świadek D. F.. Tam też znajduje się udostępniony przez galerię magazyn, z tym, że mieści się nie na zapleczu sklepu ale w pobliskim budynku. Przestrzeń magazynowa znajduje się na wysokości drugiego piętra starego budynku bez windy, a prowadzą do niej strome zewnętrzne schody. W tym miejscu, aby nie robić bałaganu w sklepie, M. F. dokonuje rozpakowania i sprawdzenia dostarczonego towaru, segreguje go, grupuje i podejmuje decyzje, która część w danym czasie trafia do sprzedaży i w którym ze sklepów.

Towar zakupiony w Turcji M. F. jest przez nią nadawany do przesłania poprzez (...), który realizuje dostawy. Towar przechodzi przez odprawę celną i zamawiający nie ma wpływu na termin dostarczenia towaru, jest jedynie informowany o dacie i godzinie dostarczenia przesyłki BUSEM. Jeśli nie może odebrać przesyłki we wskazanym czasie towar może być doręczony poprzez firmę kurierską, co jednak odbywa się nie tylko na koszt odbiorcy, ale i na jego ryzyko w razie uszkodzenia w transporcie czy gdy zachodzi potrzeba przepakowania w mniejsze paczki. Zdarzają się sytuacje, że C. realizuje dostawy w godzinach nocnych, wówczas odebrane paczki należy tymczasowo umieścić w domu i dopiero rano przewozi się je do magazynu przy galerii przy ul. (...). M. F. zawsze jest obecna przy odbiorze paczek dostarczanych przez (...) aby mieć kontrolę nad towarem, ale nie jest w stanie sama przenieść dużych i ciężkich paczek W czynnościach tych pomagał jej mąż, ale w czerwcu 2020r. zrezygnowała z tego rozwiązania z uwagi na silny konflikt małżeński i postanowiła udowodnić, że poradzi sobie bez jego udziału.

Wiedziała, że gdy zostaną poluzowane obostrzenia związane z pandemią zaczną przychodzić paczki towaru zakupionego w Turcji w marcu 2020r. Oczekiwała jeszcze około dziesięciu dostaw. Miała też na uwadze, że w najbliższych miesiącach czeka ją zmiana przestrzeni sklepowej w galerii, bo kończył się okres umowy i zaproponowano jej przedłużenie wynajmu, ale już w innej części budynku i zajdzie konieczność przeniesienia wszystkiego w nowe miejsce.

W witrynie sklepu umieściła informację o poszukiwaniu pracownika magazynowego. Potrzebowała mężczyzny z uwagi na konieczność dźwigania dużych objętościowo paczek towaru na piętro magazynu, a następnie do znoszenia do sklepu wybranych partii odzieży. (gabaryty paczek z odzieżą obrazują zdjęcia na k 27-30)

Musiała to być przede wszystkim osoba dyspozycyjna, która w razie potrzeby będzie mogła uczestniczyć w nocnym odbiorze przesyłki z (...). Pracownik nie musiał być mobilny, z prawem jazdy, gdyż z założenia miała zabierać go swoim samochodem przy okazji przewożenia paczek z towarem. Z uwagi na to, że działania te nie są regularne, trudno przewidzieć czas gdy pomoc będzie potrzebna zdecydowała o zaangażowaniu osoby na 1/8 etatu, aby rozliczać czas pracy w skali miesiąca. Miało to być nowo utworzone stanowisko pracy, bo do tej pory zatrudniała tylko pracownice do sprzedaży.

Na ogłoszenie zgłosił się B. J., a M. F., która wcześniej nie znała go, zdecydowała się na jego zatrudnienie, gdy okazało się, że mieszka na trasie z jej domu do miasta i zgodził się być dyspozycyjny, na telefon. Atutem było to, że mieszkał niedaleko niej, bo liczyła też na to, że dodatkowo, za odrębnym wynagrodzeniem będzie mógł wykonywać prace pomocnicze w jej domu jak np. skoszenie trawy. Ani w czasie zawierania umowy ani gdy wykonywał pracę nie sprawiał wrażenia człowieka chorego.

Zawarcie umowy o pracę z odwołującym się poprzedzone było m.in. uzyskaniem przez niego orzeczenia lekarza uprawnionego do badań profilaktycznych z 10.06.2020r. ( w aktach ZUS). Dopełniono też innych formalności.

Z przedłożonej listy obecności wynika, że odwołujący się świadczył pracę tylko trzykrotnie, po jednej godzinie dziennie. W dniach 10 i 15 czerwca 2020r. w godzinach od 10 do 11, a w dniu 12.06.2020r. od 17 do 18.

W 2020r. dzień 10 czerwca przypadał w środę przez dniem wolnym z okazji święta Bożego Ciała, dzień 12 czerwca w piątek, a 15 czerwca w poniedziałek.

Odwołujący się w te dni przyjeżdżał do galerii razem z M. F. samochodem, którym przewozili towar. Następnie wykonywał polecenia pracodawcy przenosząc paczki po schodach do magazynu, a później znosił do sklepu wybrane przez nią, posegregowane partie towaru. Praca ta zajmowała mu około godziny dziennie.

( dowód- zeznania świadka D. F. [00:04:20- 00:21:30] zeznania płatnika składek [00:27:32- 01:04:27]

W dniu 16 czerwca 2020r. odwołujący się doznał zawału serca.

O tym, że znalazł się w szpitalu (...) dowiedziała się od konkubiny odwołującego się, która zadzwoniła z pretensjami, że nie dokonano jeszcze zgłoszenia pracownika do ZUS. Kwestią tą zajmowała się księgowa i de facto zgłoszenie wpłynęło do organu ubezpieczeniowego w tej samej dacie, co początek hospitalizacji.

Wynagrodzenie za czas choroby wypłacił płatnik.

Od 24.07.202r. odwołujący się wystąpił do ZUS o zasiłek chorobowy.

Na miejsce odwołującego się początkowo nie został zatrudniony żaden nowy pracownik, gdyż płatnik uznał, że nie ma takiej potrzeby ani możliwości, skoro w zaistniałej sytuacji epidemiologicznej znacznie zmniejszyła się sprzedaż, a firma funkcjonuje w zmniejszonym zakresie. W razie potrzeby przy dostawie korzystała z pomocy kogoś z rodziny, a na miejscu czasem przeniósł coś pracownik pomocniczy z galerii. Sklep nie był zamykany w kolejnych lockdownach, ale zdecydowanie spadło zainteresowanie zakupami i pracowano w ograniczonym czasie pracy. W marcu 2021r. nowa osoba do tego samego rodzaju prac została zaangażowana na podstawie umowy zlecenia.

Poza sporem jest, że stosunek pracy z odwołującym się został rozwiązany i płatnik wyrejestrowała go z ubezpieczeń z dniem 18.12.2020r.

M. F. osiągnęła z działalności w 2019r. przychód w wysokości 178.801 zł, a w 2020 r. 82.050zł, co tłumaczy tym, że związku z pandemią znacznie zmniejszyły się obroty. ( k 45,46)

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 6 ust.1, art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021r. poz. 423 ze zmianami) pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalno- rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.

Stosownie do treści art.8 ust.1 cytowanej ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz zakładu pracy, a zakład do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem / art.22 ust.1 kp/.

Zawarcie umowy o pracę nie wywołuje jednak żadnych skutków prawnych tj. stosunek pracy nie nawiązuje się, jeśli jest to umowa zawarta dla pozoru.

Zgodnie z treścią art.83 § 1 kc nieważne jest bowiem oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jego zgodą dla pozoru.

Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę

w żadnym wypadku nie chce, aby powstały skutki prawne jakie zwykle prawo

łączy ze składanym przez nią oświadczeniem, czyli albo nie chce wywołać żadnych skutków prawnych, albo chce wywołać inne, niż wynikałyby ze złożonego przez nią oświadczenia woli.

O pozorności umowy o pracę można mówić, gdy nie doszło w ogóle do świadczenia pracy w sposób odpowiadający treści zawartej umowy, a jedynie stworzono pozory w postaci zgłoszenia do ubezpieczenia, opodatkowania, opłacenia składek ubezpieczeniowych i np. sporządzenia list płac i obecności.

W niniejszej sprawie, z uwagi na wystąpienie niezdolności do pracy w tej samej dacie co dokonano zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych pracowników niezdolności do pracy - pojawiły się również wątpliwości co do rzeczywistej intencji stron umowy o pracę. Wprawdzie nie można negować prawa pracodawcy do swobodnego podejmowania decyzji co do celowości zatrudnianie pracowników, ale też nie można pomijać sytuacji, gdy decyzje te wywołują skutek finansowy dla podmiotu nie będącego stroną umowy o pracę i nie mającej wpływu na jej zawarcie, a takim podmiotem jest np. ZUS jako płatnik świadczeń z ubezpieczenia społecznego pracowników, nawiązującego się z mocy prawa z chwilą zawarcia umowy o pracę. Z tego też względu za uzasadnione należy przyjąć, iż takie wątpliwe umowy o pracę mogą być przez ZUS zakwestionowane i podlegają kontroli Sądu.

Oceniając niniejszą sytuację Sąd nie dopatrzył się pozorności ocenianej umowy o pracę. Praca była świadczona w sposób odpowiadający rygorom pracowniczym, byłą to praca podporządkowana wykonywana pod nadzorem pracodawcy. Stanowisko pracy nie zostało stworzone w sposób sztuczny, ponieważ istniała realna potrzeba zatrudnienia osoby do prostych prac fizycznych w niewielkim zakresie czasowym. Nie ustalono przy tym nieuzasadnionego, wysokiego wynagrodzenia, ale wynagrodzenie w proporcji do minimalnej płacy, co jest typowe dla tego rodzaju zadań. Wynagrodzenie nie przekraczało możliwości finansowych pracodawcy, a kwota około 350zł nie stanowi w zasadzie wcale zauważalnego obciążenia finansowego dla przedsiębiorcy osiągającego przychody takie jak płatnik.

Z kolei zachorowanie na zawał serca jest typowym zdarzeniem nagłym i nie sposób zakładać, że umowa o pracę służyła zapewnieniu tytułu ubezpieczenia na użytek choroby. Utrwalone orzecznictwo sądowe wskazuje zresztą na to, że zawarcie umowy o pracę choćby w zamiarze uzyskania ochrony ubezpieczeniowej nie powoduje nieważności umowy o pracę jeśli do czasu powstania niezdolności do pracy praca była świadczona przez pracownika i przyjmowana przez pracodawcę zgodnie z umową (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.10.2005r sygn.akt I UK 32 /05)

Odwołujący się świadczył umówioną pracę od 10.06.2020r. do czasu hospitalizacji i pracodawca jego pracę przyjmował, a za wykonywaną pracę otrzymał należne wynagrodzenie. Spełnione zostały więc przesłanki do uznania umowy o pracę za ważną.

Nic nie wskazuje na to, że doszło między pracownikiem i pracodawcą do porozumienia ukrywającego inną czynność prawną.

W tym stanie rzeczy nie znajdując podstaw do kwestionowania umowy o pracę z 10.06.2020r. Sąd uznał, że zaskarżona decyzja podlega zmianie i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzeczono jak w pkt 1wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt.2 wyroku na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 ze zm.). Zgodnie z wyżej powołanym rozporządzeniem stawka minimalna adwokata w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynosi 180 zł.