Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII Gz 92/21

POSTANOWIENIE

Dnia 25 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, VIII Wydział Gospodarczy, w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Sylwia Durczak - Żochowska

Sędziowie: Elżbieta Kala

Marcin Winczewski

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2021 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy upadłościowej M. S., nieprowadzącej działalności gospodarczej

na skutek zażalenia wierzyciela: (...) F. S. z siedzibą w G. na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 6 kwietnia 2021r. w przedmiocie umorzenia zobowiązań upadłej bez ustalania planu spłaty wierzycieli (sygn. akt XV GUp 241/19)

p o s t a n a w i a:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.

Elżbieta Kala Sylwia Durczak - Żochowska Marcin Winczewski

Sygn. akt VIII Gz 92/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Bydgoszczy na podstawie art. 491 l6 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe umorzył w całości wszystkie zobowiązania M. S. powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, czyli przed dniem 19 czerwca 2019 roku bez ustalania planu spłaty wierzycieli.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd pierwszej instancji wskazał, że upadła wniosła o umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Syndyk masy upadłości pierwotnie wniósł o ustalenie planu spłaty wierzycieli na kwotę 200 zł miesięcznie, lecz podczas rozprawy w dniu 6 kwietnia 2021 r. zmodyfikował swój wniosek wskazując, że nie sprzeciwia się umorzeniu zobowiązań upadłej z uwagi na postępującą inflację, (k. 151-151 v, 173 akt). Wierzyciel (...) F. S. w G. (k. 271-272 akt) sprzeciwił się umorzeniu zobowiązań upadłej bez ustalania planu spłat.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie. Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2019 r. Sąd ogłosił upadłość M. S. - osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej. Ustanowiony w sprawie syndyk ustalił, iż upadła nie posiada żadnego majątku nadającego się do spieniężenia w postępowaniu upadłościowym. Posiada jedynie przedmioty urządzenia domowego niezbędne do osobistego utrzymania. Upadła jest księgową, jest osobą samotną w wieku 42 lat, utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w wysokości 3.137 zł netto. Zamieszkuje samotnie w wynajmowanym jednopokojowym mieszkaniu i z tego tytułu ponosi koszty w wysokości 1 450zł miesięcznie (czynsz najmu 950 zł, czynsz 143 zł, gaz 35 zł, ogrzewanie 150 zł, prąd 75 zł, woda i kanalizacja 85 zł, wywóz odpadów 12 zł, telewizja 50 zł. Upadła za telefon płaci miesięcznie l00 zł, za Internet 50 zł. Miesięczny koszt lekarstw upadłej wynosi 25zł. Upadła jest zatrudniona u pracodawcy mającego siedzibę w T., koszt dojazdów wynosi 280 zł. Warunkiem utrzymania pracy w dobie pandemii było przejęcie dodatkowych obowiązków, które wiążą się ze znajomością języka angielskiego, wobec czego upadła podjęła naukę tego języka, co kosztuje ją 200 zł miesięcznie. Pozostałą kwotę w wysokości około l000 zł upadła przeznacza na skromne utrzymanie: żywność, kosmetyki, środki czystości, odzież, obuwie i z uwagi na fakt, że kwota ta nie zawsze wystarcza upadłej na zaspokojenie tych wydatków, upadła zmuszona jest korzystać z pomocy finansowej swojej siostry - z reguły w wysokości około 200 zł miesięcznie.

M. S. uprzednio zamieszkiwała z rodzicami w ich dwupokojowym mieszkaniu, lecz z uwagi na chorobę rodziców (ojciec upadłej leczy się onkologicznie, a matka cierpi na chorobę Alzhaimera) dalsze wspólne zamieszkiwanie okazało się niemożliwe i upadła zmuszona była wynająć mieszkanie i samodzielnie ponosić wszystkie koszty utrzymania. Upadła nie jest w stanie przeznaczyć jakiejkolwiek kwoty celem realizacji planu spłaty wierzycieli (dowody: spis inwentarza wraz z załącznikami k 5-14 akt, wniosek o umorzenie zobowiązań k. 15l-151v akt, zestawienie przychodów i wydatków wraz z załączonymi dokumentami- k. 152-159 akt, zeznania upadłej na posiedzeniu w dniu 6 kwietnia 202Ir. czas od 00:04:58 do 00:17:14- k.289-289 v).

Postanowieniami z dnia 20 marca 2020 r. i 10 lipca 2020 r. sędzia-komisarz zatwierdził listy wierzytelności, na których zostały umieszczone wierzytelności wobec sześciu wierzycieli w łącznej wysokości 190.156,71 zł. Środki zgromadzone w masie upadłości, a pochodzące głównie z wpłat upadłej, których dokonywała w czasie gdy jeszcze mieszkała z rodzicami, pozwoliły na zaspokojenie kosztów postępowania oraz na sporządzenie ostatecznego planu podziału.

Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z treścią art. 491 l6 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2020r. poz. 1228) Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli, jeżeli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Jedynym zatem warunkiem zastosowania tego przepisu jest osobista sytuacja upadłego. Bez znaczenia jest wysokość niezaspokojonych zobowiązań, przyczyna powstania trudnej sytuacji osobistej upadłego czy też inne okoliczności. Sama obiektywnie istniejąca sytuacja osobista upadłego wykluczająca jakiekolwiek spłaty w ramach planu jest wystarczającą podstawą do umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Jeżeli mimo posiadania przez upadłego zdolności zarobkowych którekolwiek z jego zobowiązań jest na poziomie tak znacznie przekraczającym te możliwości, że nie będzie on w stanie realizować jakiegokolwiek planu spłaty na rzecz wierzycieli w okresie przewidzianym na realizację tego planu (3 lata), to w takiej sytuacji będzie mógł mieć zastosowanie art. 491 l6 ust. 1 Prawa upadłościowego.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, sytuacja osobista upadłej M. S. jednoznacznie wskazuje, że nie będzie ona zdolna do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Podkreślono, że upadła jest osobą samodzielnie prowadzącą gospodarstwo domowe, utrzymującą się z wynagrodzenia za pracę w wysokości nieco ponad 3.000 zł. Żadnego z wydatków, które upadła wykazała w swoim oświadczeniu o przychodach i wydatkach Sąd Rejonowy nie uznał za zbytkowny czy rażąco wygórowany. Uzyskiwane wynagrodzenie z ledwością pozwala na zaspokojenie wszystkich podstawowych potrzeb życiowych upadłej, poza tym mogą się jej przytrafić pewne niespodziewane wydatki jak choćby koszty leczenia, koszty poniesienia wizyt lekarskich, a w zakresie codziennego życia nieprzewidziane awarie w mieszkaniu, konieczność zakupów drobnego zużywającego się sprzętu gospodarstwa domowego. Wobec powyższego, przy osiąganych przez upadłą wpływach do budżetu domowego musi ona, zdaniem Sądu Rejonowego, posiadać pewną rezerwę na te nieprzewidziane wydatki, a ustalenie planu spłaty nawet w małej kwocie może jej skutecznie uniemożliwić posiadanie takich drobnych nadwyżek. Ponadto ustalenie planu spłaty w nawet niskich miesięcznych ratach mogłoby spowodować zainicjowanie procesu ponownego zadłużania się upadłej.

Wierzyciel – (...) F. S. z siedzibą w G. zaskarżył w/w postanowienie w całości, zarzucając mu:

a)  obrazę przepisów prawa materialnego tj.:

-

art. 491 16 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji umorzenie przez Sąd pierwszej instancji w całości zobowiązań upadłej bez ustalania planu spłaty, mimo że jej sytuacja osobista nie wskazuje w oczywisty sposób, że nie byłaby zdolna do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli,

-

art. 491 15 ustawy Prawo upadłościowe poprzez jego niezastosowanie w przedmiotowej sprawie, które skutkowało brakiem ustalenia przez Sąd pierwszej instancji planu spłaty wierzycieli,

b)obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia tj.:

-art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 35 oraz w zw. z art. 491 2 ust. 1 w zw. z art. 299 ustawy Prawo upadłościowe poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie, przede wszystkim w zakresie wysokości comiesięcznych niezbędnych (koniecznych) wydatków ponoszonych i wskazanych enumeratywnie przez upadłą na zaspokajanie bieżących potrzeb życiowych, a co za tym idzie brak dokładnego
ustalenia niezbędnych/koniecznych kosztów, których to minimalną wysokość ponosić może comiesięcznie sama upadła na swoje utrzymanie i które to koszty nie będą wydatkami zbędnymi i co za tym idzie błędne uznanie, że wysokość dochodów upadłej w sposób oczywisty wskazuje jednak na brak zdolności do dokonywania jakichkolwiek spłat na rzecz jego wierzycieli.

Skarżący domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez określenie, że:

a)  upadła będzie przeznaczała miesięcznie kwotę 300 zł na spłatę swoich zobowiązań wobec wierzycieli, których wierzytelności zostały uznane na liście wierzytelności, płatną w terminie do 15-go dnia danego miesiąca;

b)  kwota 300 zł, o której mowa w pkt. a) będzie rozdysponowana wobec wierzycieli proporcjonalnie do wysokości ich wierzytelności, uznanych na liście wierzytelności;

c)  okres, w którym upadła będzie obowiązana spłacać zobowiązania, określić na 36 miesięcy, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uprawomocniło się postanowienie;

d)  pozostała część zobowiązań uznanych na liście wierzytelności niespłaconych na zasadach wskazanych w pkt a) i b) postanowienia oraz wszystkie pozostałe zobowiązania upadłej powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, z wyłączeniem wierzytelności określonych w art. 491 21 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe, zostaną umorzone po wykonaniu planu spłaty wierzycieli.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, że wprawdzie umorzenie zobowiązań dłużnika - konsumenta, stanowi naczelny cel postępowania upadłościowego prowadzonego wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, niemniej zgodnie z normą art. 2 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r. dodatkową wytyczną dla prowadzonego postępowania jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli. W efekcie umorzenie zobowiązań powinno zostać poprzedzone próbą spłacenia przynajmniej części zadłużenia w drodze fazy likwidacyjnej i fazy realizacji planu spłaty wierzycieli, bowiem podstawowym mechanizmem oddłużenia upadłego jest plan spłaty obejmujący wierzytelności, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym. Powyższe jest zasadą, a dopiero jeśli sytuacja osobista upadłego dłużnika wskazuje, że nie jest on trwale zdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat, sąd umarza zobowiązania bez ustalania planu spłaty na podstawie art. 491 16 powyższej ustawy. W myśl tego przepisu sytuacja ta musi być oczywista, a brak zdolności dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu podziału ocenia się na przyszłość.

Zasadą jest zatem, że umorzenie zobowiązań upadłego będącego konsumentem powinno zostać poprzedzone próbą spłacenia przynajmniej części zadłużenia. Jeśli bowiem upadły nie posiada majątku i z tego powodu nie został sporządzony plan podziału Sąd upadłościowy powinien ustalić plan spłaty wierzycieli - uwzględniając przy tym możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości (art. 491 14 ust. 1 w zw. z art. 491 15 ust. 4 Prawa upadłościowego). Dopiero w przypadku stwierdzenia, jak o tym stanowi przepis art. 491 16 ust. 1 powołanej ustawy, że osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli Sąd powinien umorzyć jego zobowiązania bez ustalenia planu spłaty. Zatem przepis ten należy wykładać ściśle.

Wskazuje się, że odstąpienie od ustalenia planu spłaty, a zatem rezygnacja z istotnego stadium postępowania upadłościowego, powinno mieć charakter absolutnie wyjątkowy, gdy z uwagi na stan zdrowia upadłego, niedołężność, brak zdolności do pracy, w połączeniu z brakiem źródeł przychodów jest oczywiste, że upadły nie dokona jakichkolwiek spłat (por. R. Adamus, Prawo upadłościowe. Komentarz, komentarz do art. 491 16 Prawa upadłościowego, wyd.1, Legalis 2016).

W rozpoznawanej sprawie Sąd pierwszej instancji, przyjmując zaistnienie przesłanek z art. 491 16 powyższej ustawy, zrezygnował z ustalenia planu spłaty wierzycieli i umorzył zobowiązania upadłej względem wierzycieli. W ocenie Sądu Okręgowego, rezygnacja z ustalenia planu spłaty nie była uzasadniona, bowiem w przedmiotowej sprawie nie zachodzą przesłanki pozwalające na umorzenie zobowiązań dłużniczki w oparciu o powołany powyżej przepis art. 491 16 ustawy Prawo upadłościowe. Na tym etapie okoliczności sprawy oraz sytuacja, w jakiej aktualnie znajduje się upadła, nie dają podstaw do przyjęcia braku perspektyw na jakąkolwiek spłatę przez nią swoich zobowiązań.

Dokonując analizy sytuacji osobistej upadłej w kontekście art. 491 16 Prawa upadłościowego, wskazać należy, że posiada ona konkretny zawód księgowego, w tym też zawodzie pracuje, wykorzystując w sposób aktywny swoje możliwości zarobkowe. Upadła osiąga stały miesięczny dochód w wysokości 3 137 zł netto, nie ma żadnych osób na utrzymaniu. Jest osobą zdrową. Upadła korzysta ponadto z pomocy finansowej siostry, przy czym pomoc ta nie ma charakteru jedynie dorywczego. Upadła wskazała bowiem, że praktycznie co miesiąc korzysta ze wsparcia siostry, która często nie domaga się od niej zwrotu środków.

Należy zaznaczyć, iż ustalając plan spłaty trzeba zapewnić upadłemu raczej utrzymanie na poziomie minimalnym niż przeciętnym. Słusznie wskazuje się w literaturze, iż dłużnik, który jest niewypłacalny i którego niewykonane zobowiązania zostaną ostatecznie umorzone, powinien w okresie wykonywania planu spłaty zaspokoić swoich wierzycieli w maksymalnie możliwym stopniu, nawet kosztem zaspokojenia potrzeb własnych i rodziny ( zob. A. Hrycaj, A. Owczarewicz, A. Pawłowski, Postanowienie sądu o ustaleniu planu spłaty w postepowaniu upadłościowym prowadzonym wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, "Doradca restrukturyzacyjny" 2016, nr 6, s. 32 i n.).

Jako punkt odniesienia w zakresie minimalnego poziomu utrzymania należy odwołać się, oczywiście pomocniczo, do minimum socjalnego i minimum egzystencji, które dla 2020 r. (dane średnioroczne) dla jednoosobowego gospodarstwa pracowniczego wynosiły odpowiednio kwoty: 1 265,94 zł i 641,74 zł (zob. oszacowania (...) z kwietnia 2021 r., dotyczące wartości minimum socjalnego i minimum egzystencji w roku 2020, opublikowane: (...) wejście 6.07.2021r.). Mając powyższe na uwadze, należy podkreślić, iż dochody upadłej w przedmiotowej sprawie przekraczają znacznie minimum socjalne (stanowią ponad jego dwukrotność), a zatem zasadnym, przy uwzględnieniu niezbędnych wydatków upadłej, w ocenie Sądu Odwoławczego, byłoby – mając na uwadze zgromadzony materiał dowodowy - przyjęcie miesięcznej kwoty spłaty przynajmniej w granicach 300 - 400 zł.

Sąd Rejonowy bez jakiejkolwiek analizy pozostawił natomiast ponoszone przez upadłą miesięczne wydatki, przyjmując wprost za dłużniczką, że podane przez nią kwoty, są w pełni uzasadnione. Sąd ten nie odniósł się jednak w żaden sposób do poszczególnych pozycji wydatków, nie ocenił w jakiej wysokości uznać należy je za niezbędne. Nie omówił szczegółowo sytuacji materialnej upadłej w odniesieniu do jej dochodów i wydatków. Tymczasem już wstępna analiza zadeklarowanych przez upadłą miesięcznych kosztów, pozwala, w ocenie Sądu Okręgowego, na ustalenie, że upadła czyni wydatki, których nie sposób zakwalifikować do kategorii wydatków pierwszej potrzeby. Opłata za telewizję i Internet w łącznej wysokości 150 zł, nie mają, w ocenie Sądu Odwoławczego, charakteru koniecznego, lecz zbytkowny. Okolicznością powszechnie znaną jest przy tym fakt, że abonament obejmujący nielimitowane rozmowy i smsy operatorzy telefonii komórkowych oferują już w cenie od 25-30 zł miesięcznie, a można także zakupić telefon na tzw. kartę, co jeszcze bardziej obniża koszty. W ocenie Sądu Okręgowego, uczestniczka poprzez skorzystanie z alternatywnych, tj. mniej kosztownych rozwiązań w powyższym zakresie, ma możliwość poczynienia chociażby drobnych oszczędności, które można będzie przeznaczyć na częściową spłatę wierzycieli.

Podobnie sytuacja przedstawia się w odniesieniu do pobieranych przez upadłą korepetycji z języka angielskiego, z czym wiąże się dla upadłej wydatek w kwocie 200 zł miesięcznie. Jakkolwiek nie sposób negować postawy upadłej, która podnosi swoje kwalifikacje, dokonuje inwestycji w edukację w nadziei na utrzymanie stanowiska pracy czy licząc na lepsze stanowisko, to jednak, w ocenie Sądu drugiej instancji, upadła może zrezygnować z prywatnych lekcji na rzecz nauki przy pomocy tańszych rozwiązań w postaci podręczników czy darmowych internetowych aplikacji, co pozwoli jej zaoszczędzić dodatkowe środki na spłatę zadłużenia względem wierzycieli.

Odnośnie deklarowanych przez upadłą dojazdów do siedziby pracodawcy do T. (wydatek 280 zł miesięcznie), Sąd Rejonowy nie wyjaśnił natomiast, z czego konkretnie wynika ten koszt, skoro upadła wskazała, że do biura w T. dojeżdża obecnie jedynie dwa razy w tygodniu, a w pozostałe dni pracuje zdalnie. Dłużniczka nie przedstawiła przy tym żadnych dowodów na potwierdzenie okoliczności, że osiem wyjazdów w miesiącu na trasie B.T.B. oznacza dla niej faktyczny koszt w wysokości 280 zł. Nie ma zatem, na obecnym etapie postępowania, podstaw do przyjęcia, że upadła wydatek w takiej wysokości faktycznie co miesiąc ponosi.

W ocenie Sądu Odwoławczego, rzeczą Sądu Rejonowego jest ponadto wyjaśnienie, jaki charakter i rzeczywisty zakres pomocy, która może przecież przyjmować także postać świadczeń obciążających rodzeństwo względem uprawnionego członka rodziny znajdującego się w niedostatku (art. 128 w zw. z art. 133 § 2 k.r.o.; zob.m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2000 r., III CKN 1412/00, LEX nr 1211023), otrzymuje upadła od swojej siostry.

Budzi ponadto wątpliwość Sądu Okręgowego kwota, wydając się zbyt wysoką, pozostała już po opłaceniu czynszu najmu wraz z kosztami mediów, telefonu, Internetu, zakupów leku, dojazdów do pracy oraz kosztów nauki języka angielskiego, którą upadła przeznacza na utrzymanie (żywność, kosmetyki, środki czystości czy odzież - 1000 zł). Należy przy tym przyznać słuszność skarżącemu, który zarzucił, że Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia nie wypowiedział się co do tego, czy upadła z tej kwoty może poczynić ewentualne oszczędności, czy też nie.

Trzeba jeszcze raz podkreślić, że postępowanie oddłużeniowe w swoim założeniu nie służy zapewnieniu upadłemu dotychczasowego poziomu życia. W zamian za to upadły zyskuje bowiem możliwość oddłużenia i umorzenie - po wykonaniu planu spłaty - niezaspokojonych zobowiązań powstałych przed ogłoszeniem upadłości. Ustalając plan spłaty trzeba zatem zapewnić upadłemu możliwość koniecznego utrzymania na niezbędnym (minimalnym, a nie przeciętnym) poziomie, co wiąże się z postulatem oszczędnego gospodarowania posiadanymi środkami - w taki sposób, aby w maksymalnym możliwym stopniu pozwoliło to na przeznaczenie ich w celu częściowego chociażby zaspokojenia wierzycieli (zob. A. Hrycaj, A. Owczarewicz, A. Pawłowski, Postanowienie sądu o ustaleniu planu spłaty w postępowaniu upadłościowym prowadzonym wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, "Doradca Restrukturyzacyjny" 2016, nr 4, s. 34, a także np. postanowienie Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 17 kwietnia 2019 r., VI Gz 81/19, LEX nr 2673548).

Wydanie zatem orzeczenia w przedmiocie wniosku upadłej o umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli bądź też - z urzędu - ustalenia planu spłaty wierzycieli, wymaga przynajmniej powtórnego wysłuchania (przesłuchania) upadłej co do wskazanych wyżej okoliczności (art. 491 14 ust. 1 i art. 217 ust. 1 w zw. z art. 491 2 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe). Już jednak ten materiał dowodowy, jakim Sąd Okręgowy dysponuje obecnie, pozwala na stwierdzenie, że rezygnacja z ustalenia planu spłaty na tym etapie postępowania nie była uzasadniona, w świetle bowiem dotychczas ustalonych okoliczności sprawy nie zachodzą przesłanki pozwalające na umorzenie w całości zobowiązań upadłej na podstawie art. 491 16 ust. 1 powyższej ustawy. Ocena tych okoliczności, a także niezbędne uzupełnienie w tym zakresie postępowania dowodowego, nie może jednak należeć do Sądu drugiej instancji, należy zwrócić uwagę na wymóg wysłuchania w tym zakresie przez Sąd upadłościowy wszystkich uczestników postępowania, w tym także wierzycieli (art. 491 14 ust. 1 tej ustawy). W tej sytuacji nie byłoby dopuszczalne dokonanie obecnie wyłącznie przez Sąd Odwoławczy po raz pierwszy ustaleń faktycznych istotnych dla ustalenia planu spłaty, to zaś czyni koniecznym uchylenie zaskarżonego postanowienia z uwagi na obowiązek respektowania zasady dwuinstancyjności postępowania (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 168/12, OSNC 2013, Nr 5, poz. 68 oraz z dnia 20 lutego 2015 r., V CZ 119/14, LEX nr 1661943).

Należy także nadmienić, że przepisy regulujące upadłość konsumencką przewidują na etapie wykonywania planu spłaty wierzycieli możliwość jego dopasowania do zmieniających się okoliczności dotyczących osoby upadłego. Zgodnie z przepisem art. 491 19 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe, jeżeli upadły nie może wywiązać się z obowiązków określonych w planie spłaty, sąd na jego wniosek, po wysłuchaniu wierzycieli może zmienić plan spłaty. Zmiana planu spłaty może polegać na przedłużeniu terminu spłaty wierzytelności, w literaturze prawa wskazuje się również, że zmiana ta może dotyczyć sposobu zaspokojenia zobowiązań określonego w planie spłaty wierzycieli w odniesieniu do każdego z elementów planu spłaty wierzycieli. Wreszcie, także na etapie wykonywania planu spłaty wierzycieli, w razie pojawienia się trwałej niemożliwości wywiązania się z obowiązków określonych w planie spłaty, wynikającej z okoliczności niezależnych od upadłego, dopuszczalne jest uchylenie przez Sąd planu spłaty i umorzenie niezaspokojonych zobowiązań upadłego bez ujemnych skutków dla dłużnika. (art. 491 19). Rozwiązanie powyższe jest odpowiednikiem zastosowanego przez Sąd pierwszej instancji przepisu art. 491 16 Prawa upadłościowego. Jednocześnie dodać należy, że obligatoryjnym elementem tego planu, stosownie do treści art. 491 15 tej ustawy, jest wskazanie, jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty.

Mając na uwadze powyższe, w okolicznościach sprawy zasadnym była, w ocenie Sądu drugiej instancji, uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do dalszego prowadzenia. Ustalenie planu spłaty jest kompetencją sądu upadłościowego, na postanowienie w tym przedmiocie przysługuje zażalenie (art. 491 14 ust. 1 i 2 Prawa upadłościowego). W dalszym toku sprawy Sąd Rejonowy ustali zatem plan spłaty wierzycieli, po ponownym wysłuchaniu dłużniczki stosownie do treści art. 491 15 tej ustawy, a ustalając zakres spłat Sąd pierwszej instancji będzie kierował się możliwościami zarobkowymi upadłej, koniecznością utrzymania upadłej, wysokością niezaspokojonych wierzytelności i realnością ich zaspokojenia. Sąd ten przeanalizuje w szczególności deklarowane przez upadłą kwoty przeznaczone na miesięczne wydatki związane z jej utrzymaniem, a także poczyni ustalenia w zakresie otrzymywanej przez upadłą pomocy ze strony rodziny, które to ustalenia niewątpliwie również mają wpływ na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie zastosowanego odpowiednio przepisu art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. i art. 229 w zw. z art. 491 2 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe, orzekł jak w sentencji. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego stanowił przepis art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 229 i art. 491 2 ust. 1 powyższej ustawy.

SSO Elżbieta Kala SSO Sylwia Durczak – Żochowska SSO Marcin Winczewski

nie podpisał uzasadnienia, gdyż korzysta z urlopu wypoczynkowego