Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2019 r. w Gliwicach

sprawy A. O. (O.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o składki

na skutek odwołania A. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 20 grudnia 2018 r. nr (...)-RKS-ds

1.  zmienia częściowo zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż A. O. nie jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne za miesiąc wrzesień 2006r. oraz za okres od stycznia 2007r. do lutego 2008r. i od lutego 2009r. do grudnia 2009r., składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2006r. do maja 2007r. oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od lutego 2007r. do października 2007r.

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

3.  znosi wzajemnie koszty zastępstwa procesowego pomiędzy stronami.

(-) sędzia del. Magdalena Kimel

Sygn. akt VIII U 382/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 grudnia 2018 r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że ubezpieczony A. O. jest dłużnikiem organu rentowego z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy na łączną kwotę 327 022,22 zł , w tym:

- na ubezpieczenia społeczne za okres od września 2006 r. do grudnia 2009 r. w kwocie 142 715,40 zł oraz 163 369 zł tytułem odsetek za zwłokę, a także 167,20 zł tytułem kosztów upomnienia;

- na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2006 r. do maja 2007 r. w kwocie 9 158,72 zł oraz 11 409 zł tytułem odsetek za zwłokę, a także 17,60 zł tytułem kosztów upomnienia;

- na Fundusz Pracy za okres od lutego 2007 r. do października 2007 r. w kwocie 79,50 zł, oraz 397 zł 97 tytułem odsetek za zwłokę, a także 8,80 zł tytułem kosztów upomnienia.

Z powyższą decyzją nie zgodził się ubezpieczony. Wniósł odwołanie, w którym domagał się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że nie jest on dłużnikiem organ rentowego albowiem należności składkowe wskazane w zaskarżonej decyzji uległy przedawnieniu. Domagał się także zasądzenia od organu rentowego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Zażądał również zasądzenia od ubezpieczonego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pismem z dnia 15 października 2018 r. organ rentowy z urzędu wszczął postępowanie w sprawie określenia wysokości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w stosunku do ubezpieczonego A. O..

Powyższe postępowanie zostało zakończone w dniu 7 listopada 2018 r.

W dniu 20 grudnia 2018 r. organ rentowy wydał decyzję, w której stwierdził, że ubezpieczony jest dłużnikiem organu rentowego z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy na łączną kwotę 327 022,22 zł , w tym:

- na ubezpieczenia społeczne za okres od września 2006 r. do grudnia 2009 r. w kwocie 142 715,40 zł oraz 163 369 zł tytułem odsetek za zwłokę, a także 167,20 zł tytułem kosztów upomnienia;

- na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2006 r. do maja 2007 r. w kwocie 9 158,72 zł oraz 11 409 zł tytułem odsetek za zwłokę, a także 17,60 zł tytułem kosztów upomnienia;

- na Fundusz Pracy za okres od lutego 2007 r. do października 2007 r. w kwocie 79,50 zł, oraz 397 zł 97 tytułem odsetek za zwłokę, a także 8,80 zł tytułem kosztów upomnienia.

Od powyższej decyzji ubezpieczony wniósł odwołanie, które zainicjowało niniejsze postępowanie. Podniósł, że roszczenie organu rentowego w stosunku do wszystkich składek uległo przedawnieniu.

W stosunku do ww. zaległości toczyły się postępowanie egzekucyjne prowadzone przez właściwe organy, w tym przez komorników sądowych oraz Naczelnika Urzędu Skarbowego w T.. Część zaległości uległa przedawnieniu. Szczegółowe informacje znajdują się w poniższej tabeli:

2011-11-17-data umorzenia postępowania przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w B. M. Ł. w sprawie o sygn. akt Km 9568.10 (uzasadnienie postanowienia Sądu Rejonowego w T. G. z dnia 20 lutego 2012 r., sygn. akt I Co 5820/11).

Organ rentowy nie przedstawił tytułów wykonawczych za miesiąc luty 2008 r. (składka na FUS) oraz za miesiące od lutego 2007 r. do października 2007 r. (składki na Fundusz Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Socjalnych).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego, aktach egzekucyjnych oraz przedłożonych tytułów wykonawczych (k.43)

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego A. O. zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Przepis art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2019.300 t.j., dalej w treści ustawy systemowej: ) powierza organom rentowym obowiązek wymierzania i pobierania składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenia zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Zgodnie z art.46 ust.1 ustawy: płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Zgodnie z treścią art. 6 ust 1 pkt 5 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Na podstawie art. 18 ust. 8 omawianej ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy systemowej od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2013r., poz. 613 z późn. zm.).

Z kolei obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy wynika z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 149 ze zm.), w myśl którego osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jest zobowiązana do opłacania obowiązkowej składki na Fundusz Pracy ustalonych od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Natomiast w myśl art. 107 ust. 4 od składek na Fundusz Pracy nieopłaconych w terminie Zakład Ubezpieczeń Społecznych pobiera odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.).

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z art. 66 ust 1 pkt 1 lit.c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 581 ze zm.). Zgodnie z art. 81 ust 2 podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". W myśl art. 87 ust. 3 ustawy od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobiera się odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych dla zaległości podatkowych.

Fakt podlegania przez odwołującego w spornym okresie ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym był bezsporny.

Ubezpieczony podniósł zarzut przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy i ubezpieczenie zdrowotne, tym samym konieczne stało się zbadanie przez Sąd, czy zarzut ten jest zasadny oraz dokonanie wykładni przepisów dotyczących przedawnienia składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy.

W tym miejscu należy wskazać, że zaskarżona decyzja obejmuje wymienione składki:

- na ubezpieczenia społeczne za okres od września 2006 r. do grudnia 2009 r.,

- na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2006 r. do maja 2007 r.,

- na Fundusz Pracy za okres od lutego 2007 r. do października 2007 r.

Kwestie przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne reguluje przepis art. 24 ust 4 ustawy systemowej. W pierwotnej wersji powyższej ustawy, okres przedawnienia ustalono na 5 lat. Taki stan prawny uległ zmianie na mocy nowelizacji, która weszła w życie 1 stycznia 2003 r., a która wydłużyła okres przedawnienia do 10 lat- art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 18 grudnia 2002r o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U z 2002 r., nr 242, poz 2074).

Odnosząc się natomiast do zaległych składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, wskazać należy, że w myśl art. 93 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1938) należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.

Natomiast z dniem 1 stycznia 2012 r., na podstawie art. 11 pkt 1 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U.2011.232.1378) zmieniającego treść art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, skrócony został okres przedawnienia składek. Zgodnie z tym przepisem, wraz z dniem 1 stycznia 2012 r. należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6. Tym samym ustawodawca skrócił okres przedawnienia składek z dotychczas obowiązującego okresu 10 letniego, do 5 lat. Jednocześnie w art. 27 ust. 1 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców, ustawodawca stwierdził, iż do przedawnienia należności z tytułu składek o których mowa w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r. stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym tą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 r. Wedle zatem zasady wynikającej z tego przepisu do należności składkowych nieprzedawnionych do 1 stycznia 2012 r. (wedle starych zasad z zastosowaniem 10-letniego okresu przedawnienia) ma zastosowanie 5-letni termin przedawnienia, z tym jednakże bardzo istotnym zastrzeżeniem, że liczy się go nie od daty ich wymagalności, tak jak o tym stanowi art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale od dnia 1 stycznia 2012 r.

Jednocześnie wyjątek od tej zasady ustanawia art. 27 ust. 2 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców, stosownie do którego jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Powołana regulacja oznacza, że wybór odpowiedniego terminu przedawnienia 5-letniego (liczonego od dnia 1 stycznia 2012 r.) lub 10-letniego (liczonego od daty wymagalności składki) - zależy od tego, który z nich upłynie wcześniej.

Zgodnie natomiast z art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U.2017 r., poz. 1065) składki opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Mając zatem na uwadze art. 27 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców należy rozważyć, który z terminów przedawnienia upłynąłby wcześniej.

Wskazać również należy, że po myśli art. 24 ust. 5b ustawy systemowej bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Bezopornym jest, w niniejszej sprawie toczyły się postępowania egzekucyjne, przy czym, przez pierwszą czynność zmierzającą do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której mowa w powyższym przepisie., należy rozumieć czynność zmierzającą bezpośrednio związaną z postępowaniem egzekucyjnym, jaką może być np. wystawienie tytułów wykonawczych, zajęcie wynagrodzenia, czyli czynności sensu stricte egzekucyjne (tak też: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 października 2018 r., sygn. akt III AUa 696/18). Za pierwszą czynność zmierzającą do wyegzekwowania należności z tytułu składek uznać należy doręczenie odpisu tytułu wykonawczego czy zawiadomienia o zajęciu składnika majątkowego, albowiem podjęcie tych czynności wiąże się bowiem z wszczęciem postępowania egzekucyjnego, a zatem służy wyegzekwowaniu należnych składek (por.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 12 lipca 2017 r., sygn. akt I SA/Gd 737/17).

W niniejszej sprawie przyjęto, że pierwszą czynnością zmierzająca do wyegzekwowania należności było wystawienie przez właściwe organy egzekucyjne tytułów wykonawczych i od tego momentu bieg terminu przedawnienia ulegał każdorazowo zawieszeniu w stosunku do poszczególnych składek. Z kolei za zakończenie jego biegu przyjęto postanowienia właściwych organów egzekucyjnych. Jednocześnie zasygnalizować trzeba, że w stosunku do niektórych zaległych składek terminu zawieszenia był dwukrotnie zawieszany, albowiem dochodziło do dwóch egzekucji w różnych czasie.

Zgodnie z art. 24 ust. 5e ustawy systemowej bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata.

W sprawie dotyczącej należności składek, wydanie decyzji nie było uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. .

Szczegółowe informacje dotyczące ustaleń, które składki, kiedy i dlaczego uległy przedawnieniu wynikają z tabeli znajdującej się powyżej w części dotyczącej ustaleń faktycznych. Tym samym nie ma konieczności szczegółowego omówienia tej kwestii. Niemniej jednak należy wskazać, że jedynie w stosunku do zaległych składek za okres września 2006 r. do listopada 2006 r. korzystniejszy był 10 letni przedawnienia. Natomiast w stosunku do pozostałych spornych składek, bieg terminu przedawnienia powinien nastąpić w dniu 1 stycznia 2017 r., a więc w okresie 5 lat od dnia 1 stycznia 2012 r. Niemniej jednak z uwagi na fakt, że w stosunku do powyższych zaległości toczyło lub toczyły się postępowanie (-a) egzekucyjne, to bieg terminu przedawnienia ulegał zawieszeniu (czasami dwukrotnie), a tym samym termin przedawnienia uległ przesunięcia o okres lub okresy zawieszenia. W tym miejscu należy również wspomnieć, że w wyroku z dnia 29 stycznia 2007 r. ( II UK 116/06 OSNP 2008 r. nr 3-4, poz. 47) Sąd Najwyższy stwierdził, że okres przedawnienia, o którym mowa w art. 24 ust 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jest liczony od dnia wymagalności należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne do dnia wydania decyzji zobowiązującej do zapłaty tej należności, nie są natomiast liczone okresy przypadające po wydaniu decyzji. W związku z powyższym, przedawnieniu uległy tylko te składki, w stosunku do których termin przedawnienia wypadł w okresie poprzedzającym wydanie zaskarżonej decyzji, czyli do dnia 20 grudnia 2018 r

Reasumując, w niniejszej sprawie przedawnieniu uległy nieopłacone składki na:

- ubezpieczenie społeczne za miesiąc wrzesień 2006 r. oraz za okres od stycznia 2007 r. do lutego 2008 r. i od lutego 2009 r. do grudnia 2009 r.;

- ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2006 r. do maja 2007 r.,

- Fundusz Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od lutego 2007 r. do października 2007 r.

W związku z powyższym, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 kpc zmienił zaskarżoną decyzje organu rentowego i orzekł jak w pkt 1 wyroku.

W związku z tym, że nie uległy przedawnieniu wszystkie nieopłacone przez ubezpieczonego składki, tj. składki na ubezpieczenie społeczne za okres od października 2006r. do grudnia 2006 r. oraz od marca 2008 r. do stycznia 2009 r., a których przedawnienia domagał się skarżący, to Sąd oddalił odwołanie ubezpieczonego w tym zakresie, zgodnie z art. 477 ¹⁴§1 kpc i orzekł jak w punkcie 2 wyroku.

W punkcie 3 sentencji wyroku, Sąd zniósł wzajemnie koszty zastępstwa procesowego pomiędzy strony, zgodnie z art. 100 kpc, albowiem w niniejszym postępowaniu w równym zakresie żądania obu stron zostały uwzględnione.

(-)sędzia del. Magdalena Kimel