Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I 1 Ca 136/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2021 r.

Sąd Okręgowy we Włocławku Sekcja Odwoławcza I Wydziału Cywilnego

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Mariusz Nazdrowicz

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2021 r. we Włocławku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Państwowych S.A. w W.

przeciwko Gminie Miasto W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku

z dnia 17 grudnia 2020 r., sygn. akt I C 632/00

oddala apelację.

SSO Mariusz Nazdrowicz

Sygn. akt I 1 Ca 136/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy we Włocławku oddalił powództwo (...) Państwowych S.A. w W. przeciwko Gminie Miasto W. o zapłatę kwoty 2966,15 zł (wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie bliżej określonymi w pozwie) tytułem odszkodowania (za okres od 1 lipca 2016 r. do 31 grudnia 2016 r.) w związku ze szkodą spowodowaną niedostarczeniem lokalu socjalnego osobom zobowiązanym do opuszczenia i opróżnienia lokalu mieszkalnego usytuowanego na nieruchomości powoda (art. 18 ust. 5 ustawy z dnia

21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy

i o zmianie Kodeksu Cywilnego – tekst jedn.: Dz.U.2020.611 – dalej: „ustawa”).

W uzasadnieniu wskazał m.in., że pozwana Gmina zaoferowała jednej z uprawnionych osób lokal socjalny, ale oferta ta nie została przyjęta. Złożenie wspomnianej oferty sprawia, że pozwana spełniła ciążący na niej obowiązek ustawowy i nie ponosi na podstawie przywołanego przepisu odpowiedzialności odszkodowawczej. Nie zmienia sytuacji to, że oferta najmu została skierowana tylko do jednego z uprawnionych, gdyż nawet gdyby pozostałe osoby ja przyjęły to i tak lokal nie zostałby wydany właścicielowi. W świetle zasad doświadczenia życiowego trudno też racjonalnie zakładać, że pozostali członkowie rodziny zdecydowaliby się na zawarcie umowy najmu lokalu socjalnego i przenieśli do takiego mieszkania bez domownika, który

w dalszym ciągu zajmowałby dotychczasowe lokum.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zarzucając naruszenie zarówno prawa procesowego jak i materialnego.

W ramach pierwszej grupy zarzutów wskazał na obrazę:

- art. 233 § 1 kpc wskutek przekroczenia zasad swobodnej oceny dowodów poprzez dokonanie dowolnej oceny przedłożonych dokumentów obrazujących zasadność roszczenia i jego wysokość,

- art. 235 2 § 1 pkt 2 i 3 kpc w zw. z art. 278 § 1 i 233 § 1 kpc poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny wyceny nieruchomości, gdy dowód ten był niezbędny nie tylko do potwierdzenia prawidłowości obliczenia wysokości odszkodowania, ale także umożliwiłby określenie możliwego do uzyskania czynszu rynkowego i w konsekwencji ustalenie pełnego odszkodowania,

- art. 235 2 § 1 pkt 2 i 3 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc wskutek oddalenia wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka A. G.,

- art. 98 § 1 kpc wobec jego niezastosowania i obciążenia powoda kosztami procesu, choć przy uwzględnienie powództwa należałby się mu zwrot wszystkich poniesionych kosztów.

Obrazy przepisów prawa materialnego skarżący dopatrywał się w „błędnej wykładni

i niewłaściwym zastosowaniu” art. 417 § 1 kc, a także art. 416 kc poprzez jego niezastosowanie i niewłaściwe przyjęcie, że Gmina nie ponosi odpowiedzialności za szkodę choć wskutek zatajenia informacji o zaproponowaniu lokalu socjalnego uniemożliwiła wystąpienie z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności

i przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego, a tym samym wykluczyła możliwość komercyjnego zagospodarowania lokalu. Powołując się na powyższe apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz o zasądzenie kosztów procesu za instancję odwoławczą. Ponadto domagał się na podstawie art. 380 kpc rozpoznania postanowień dowodowych Sądu Rejonowego we Włocławku i przeprowadzenia dowodów, które nie zostały przez ten Sąd uwzględnione.

Pozwana nie zajęła stanowiska odnośnie złożonego środka odwoławczego.

W dalszej fazie postępowania apelacyjnego powód złożył wniosek dowodowy

o przeprowadzenie dowodów z dokumentów w postaci pozwu z dnia 28 stycznia 2021 roku skierowanego przeciwko Gminie Miasto W., prawomocnego nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy we Włocławku w postępowaniu upominawczym w dniu 23 lipca 2021 roku, sygn. akt I Nc 1569/21, będącego następstwem wspomnianego pozwu oraz potwierdzenia przelewu z dnia 15 września 2021 roku (obrazującego uregulowanie przez pozwaną należności zasądzonej przywołanym nakazem).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wobec braku jakichkolwiek uzasadnionych podstaw

podlegała oddaleniu.

Sąd Rejonowy we Włocławku dokonał prawidłowych i w pełni przydatnych do rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych. Wprawdzie zostały one

w części zakwestionowane poprzez postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233§1 kpc, ale był on całkowicie chybiony. Sąd I instancji rzeczywiście nie uwzględnił przy rekonstrukcji stanu faktycznego przedłożonych przez powoda dokumentów, ale tylko dlatego, że w jego ocenie stronie pozwanej nie sposób przypisać odpowiedzialności odszkodowawczej. Zapatrywanie to – o czym za chwilę będzie szerzej mowa – Sąd odwoławczy w pełni akceptuje. Stąd też całkowicie zbędne było dokonywanie sugerowanych dalszych ustaleń faktycznych. W tej sytuacji ustalenia Sądu a quo Sąd Okręgowy przyjął jako własne czyniąc je podstawą orzekania w postępowaniu apelacyjnym.

Przed przystąpieniem do oceny zasadności pozostałych zarzutów niezbędne jest przypomnienie, że zgodnie z art. 321 § 1 kpc Sąd jest związany żądaniem pozwu. Oznacza to, że Sąd nie może zasądzić czegoś innego niż domagał się powód, w większym rozmiarze ani też na innej podstawie faktycznej niż wskazywana przez powoda. Inaczej mówiąc zakaz orzekania ponad żądanie odnosi się albo do samego żądania albo do jego podstawy faktycznej. W art. 321 § 1 kpc jest bowiem mowa o żądaniu w rozumieniu art. 187 § 1 kpc, a w myśl tego przepisu obligatoryjną treść każdego pozwu stanowi dokładne określone żądanie oraz przytoczenie okoliczności faktycznych je uzasadniających (np. wyroki Sądu Najwyższego:

z 17 kwietnia 2018 roku II PK 37/17 nie publ., LEX nr 2509625 i z 23 lipca 2015 roku I CSK 549/14 nie publ., LEX nr 1771518). Sąd Okręgowy we Włocławku w składzie rozpoznającym apelację stoi przy tym na stanowisku, że podstawą orzeczenia nie mogą być okoliczności faktyczne, których powód nie objął swoimi twierdzeniami (tak. m.in. Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 24 listopada 2009 roku V CSK 169/09 nie publ., LEX nr 627248 i z dnia 3 grudnia 2009 roku II CSK 337/09 nie publ., LEX nr 686364) oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 6 marca 2015 roku

I ACa 614/14 nie publ., LEX nr 1661123). W pozwie powód jednoznacznie powoływał się wyłącznie na wyrządzenie szkody przez pozwaną z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego osobom eksmitowanym na podstawie wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku z dnia 18 lutego 2005 roku, sygn. akt I C 870/04. Nie zmienił też podstawy faktycznej (art. 193 § 1 kpc) w piśmie z dnia 3 lipca 2020 roku, będącego odpowiedzią na sprzeciw pozwanej od nakazu zapłaty z 15 stycznia 2020 roku. Za taką zmianę nie sposób bowiem uznać oceny zachowania Gminy M. W. polegającej na niepoinformowaniu go o zaoferowaniu H. K. lokalu socjalnego. W rezultacie Sąd meriti prawidłowo rozpoznał roszczenie przez pryzmat przepisu art. 18 ust. 5 ustawy. Dopiero w apelacji jest mowa o niezgodnym z prawem zachowaniu (zaniechaniu) Gminy (szerzej uzasadnionym), wyrządzającym szkodę, do naprawienia której jest ona zobowiązana na podstawie przepisów o czynach niedozwolonych (art. 417 § 1 kc w zw. z art. 416 kc). Jednakże zmiana żądania w postępowaniu apelacyjnym jest niedopuszczalna (art. 383 kpc). Tym samym - antycypując nieco dalsze wywody – zarzut naruszenia przywołanych przepisów (przy czym nie bardzo wiadomo, na czym miałaby polegać „błędna wykładnia” art. 417 § 1 kc) był całkowicie pozbawiony słuszności.

Aczkolwiek skarżący z nie do końca zrozumiałych przyczyn nie postawił zarzutu obrazy art. 18 ust. 5 ustawy – skoro „a contrario” był on podstawą oddalenia powództwa – to jednak Sąd odwoławczy zobligowany jest do oceny zasadności rozstrzygnięcia wskutek niezastosowania wspomnianego przepisu, gdyż chodzi tu o prawidłowość zastosowania przepisów prawnomaterialnych (Sąd II instancji wiążą jedynie zarzuty naruszenia prawa procesowego – zasada prawna

z 31 stycznia 2088 roku III CZP 49/07 OSNC 2008/6/55).

Sąd Rejonowy trafnie przyjął – czego apelujący nie negował – że pozwana zaoferowała H. K. zawarcie umowy najmu określonego lokalu socjalnego. Podkreślenia w tym miejscu wymaga – na co Sąd ten nie zwrócił należytej uwagi – że przewidziany w art. 18 ust.5 ustawy obowiązek dostarczenia lokalu socjalnego uprawnionej osobie wygasa z upływem terminu związania Gminy skutecznie złożoną ofertą zawarcia z uprawnionym umowy najmu takiego lokalu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2021 roku I CSK 292/12 nie publ., LEX nr 1274945). Nie chodzi zatem o złożenie jakiejkolwiek oferty udostępnienia lokalu, lecz o ofertę wynajęcia lokalu spełniającego wymagania stawiane lokalom socjalnym. Tylko bowiem taka oferta powoduje wygaśnięcie obowiązku dostarczenia przedmiotowego lokalu. Wymaga to zbadania – także w sprawie o zapłatę odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy – czy warunki te zostały spełnione. Sąd Rejonowy kwestii tej nie poświęcił wprawdzie żadnej uwagi, ale w świetle protokołu zdawczo – odbiorczego z dnia 19 grudnia 2021 roku (k. 90-91) nie ulega wątpliwości, że lokal oznaczony nr (...) przy ul. (...) we W. (o powierzchni użytkowej 27,95 m) spełniał kryteria, o których mowa w art. 2 ust. 5 ustawy w brzmieniu obowiązującym w chwili składania oferty. Zresztą przyczyną odmowy przyjęcia tej oferty przez uprawnionego było niedogodne dla niego położenie lokalu, a nie brak wspomnianych wymogów. Jest faktem, że zasadniczo oferta tego typu powinna zostać złożona wszystkim dorosłym uprawnionym, ale złożenie tylko jednemu z nich i odmowa z jego strony jej przyjęcia sprawia, że pozwana w tym przypadku nie była zobowiązana do zapłaty odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego. Sąd Okręgowy aprobuje tutaj rozważania Sądu I instancji i nie ma potrzeby ich powtarzania.

Trafność zaskarżonego wyroku sprawia, że automatycznie bezzasadne okazały się pozostałe zarzuty apelacyjne. Całkowicie zbędne było jakiekolwiek dalsze postępowanie dowodowe i słusznie oddalone zostały zgłoszone przez powoda wnioski dowodowe. Siłą rzeczy też nie istniały żadne podstawy do ich uwzględnienia

w postępowaniu apelacyjnym.

W trakcie postępowania apelacyjnego powód wniósł o przeprowadzenie

dowodów z dokumentów wskazanych we wniosku dowodowym z 18 października

2021 roku. Nie podniósł jednak żadnych dalszych zarzutów apelacyjnych, a więc Sąd odwoławczy był związany zaprezentowanymi dotychczas. Dowody te nie mogły już choćby z tej przyczyny wpływać na wynik postępowania apelacyjnego. Wspomniane dokumenty dotyczyły prawomocnego zasądzenia od Gminy M. W. na rzecz powoda kwoty 8434,13 zł. Nawet gdyby przyjąć, że było to odszkodowanie na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy za późniejszy okres to brak zarzutu naruszenia art. 365 kpc sprawia, ze Sąd II instancji nie mógłby tego uwzględnić z uwagi na przywołaną zasadę związania Sądu odwoławczego naruszeniami prawa procesowego (pomijając inne pojawiające się na tym tle kwestie). Jednakże analiza pozwu z 28 stycznia 2021 roku wskazuje, że tym razem powód dochodził odszkodowania „na podstawie art. 417 oraz art. 415 kodeksu cywilnego” w związku z tym, że Gmina nie poinformowała go o zaproponowaniu lokalu socjalnego i wprowadziła w błąd w tym zakresie. Oparł się więc na innych okolicznościach faktycznych niż powołanych w sprawie I C 632/20. Nawet więc postawienie zarzutu naruszenia art. 365 kpc nie zmieniłoby sytuacji, gdyż wprawdzie w sprawie o dalszą część świadczenia z tego samego stosunku prawnego Sąd nie może orzec odmiennie o zasadzie odpowiedzialności za zobowiązanie (wyrok Sądu Najwyższego z 4 listopada 2016 roku I CSK 736/15 nie publ., LEX nr 736/15), ale jedynie w tych samych (niezmienionych) okolicznościach faktycznych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy we Włocławku na podstawie art. 385 kpc orzekł jak w sentencji.

SSO Mariusz Nazdrowicz