Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 672/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Lech

Protokolant: sekretarz sądowy Daria Bernacka

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2021 roku w Piotrkowie Trybunalskim,

na rozprawie

sprawy z powództwa P. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w P.

o zadośćuczynienie

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda P. K. na rzecz Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w P. kwotę 15.000,00 zł (piętnaście tysięcy złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  przyznaje pełnomocnikowi powoda adwokatowi T. K. prowadzącemu Kancelarię Adwokacką w P. wynagrodzenie w kwocie 7.200,00 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) wraz z należnym podatkiem VAT z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi P. K. z urzędu i nakazuje wypłacenie tej kwoty ze środków Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.

SSO Renata Lech

Sygn. akt I C 672/21

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 4 maja 2021 roku powód P. K., reprezentowany w toku procesu przez ustanowionego z urzędu pełnomocnika adwokata T. K., wnosił o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - Aresztu Śledczego w P. zapłaty zadośćuczynienia w kwocie 450.000 euro w związku z nieudzieleniem mu przez sąd karny zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego (k. 4-5 v.).

W dniu 17 sierpnia 2021 roku Prokuratoria Generalna RP na podstawie art. 8 ust.1 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 roku o Prokuratorii Generalnej RP przekazała Dyrektorowi Aresztu Śledczego w P. sprawę do samodzielnego prowadzenia (k.16).

W odpowiedzi na pozew z dnia 1 września 2021 roku pozwany Skarb Państwa - Areszt Śledczy w P. reprezentowany przez radcę prawnego U. G. wnosił o oddalenie powództwa, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany wnosił jednakże w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu, biorąc pod uwagę, że sprawa wytoczona przez powoda nie jest sprawą cywilną tylko karną, a jej rozstrzygnięcie należy do właściwego sądu karnego.

W uzasadnieniu pełnomocnik pozwanego podnosił, iż w dniu 28 kwietnia 2021 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Sekcja Penitencjarna i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych rozpoznał wniosek skazanego P. K. w przedmiocie udzielenia zgody na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego ( (...)) i postanowił odmówić skazanemu udzielenia zezwolenia na odbywanie kary w (...). ( III K. 258/21/el)

Pozwany w dniu 2 kwietnia 2021 roku sporządził do sprawy opinię o skazanym. W powyżej opinii wskazano, iż osadzony spełniał co prawda warunki formalne uzasadniające zastosowanie wobec niego systemu dozoru elektronicznego, nie mniej jednak zastosowanie (...) nie jest wystarczającym do osiągniecia celów kary pozbawienia wolności. Osadzony w czasie odbywania kary prezentował zaledwie przeciętne zachowanie, pozostawał bezkrytyczny wobec popełnionego przestępstwa, nie wyrażał zgody na odbywanie kary w systemie programowego oddziaływania, nie angażował się w proponowane mu formy oddziaływań na przykład na polu zatrudnienia.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Sekcja Penitencjarna i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych, biorąc pod uwagę, że pozwany jest osobą wielokrotnie karaną oraz, że dwukrotnie korzystał z warunkowego przedterminowego zwolnienia, które w jednym przypadku zostało odwołane, przyjął, iż zastosowanie wobec osadzonego (...) byłoby niecelowe. Podawane przez osadzonego okoliczności dotyczące jego sytuacji finansowej i rodzinnej nie stanowiły przesłanek do udzielenia zezwolenia na (...).

W ocenie pozwanego powód w żaden sposób nie udowodnił, że wskutek działań pozwanego doszło do powstania krzywdy w określonej w pozwie wysokości. Jednocześnie wskazał, że działaniom pozwanego nie można przypisać przymiotu bezprawności. Przesłanka bezprawności jest konieczna do udzielenia powodowi ochrony. Działaniem bezprawnym jest działanie sprzeczne z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego. Pozwany odniósł, iż powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w P. Pozwany przeczy jakoby w Areszcie Śledczym doszło do zawinionego niedopełnienia obowiązków powierzonych funkcjonariuszom państwowym pełniącym tam służbę, będącego przyczyną szkody zgłaszanej przez powoda. Zadaniem p[ozwanego powód nie wyjaśnił także na czym miały polegać jego cierpienia i nie wskazał konkretnych dóbr osobistych, które miały zostać naruszone (k.18-19 v.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód przebywał w Areszcie Śledczym w P. w okresie od 4 listopada 2020 roku do 27 maja 2021 roku.

( dowód: notatka służbowa z dnia 27 sierpnia 2021 roku k.22 )

Obecnie powód przebywa w Zakładzie Karnym w G..

( okoliczność niesporna)

W dniu 28 kwietnia 2021 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Sekcja Penitencjarna i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych rozpoznał wniosek skazanego w przedmiocie udzielenia zgody na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego ( (...)) i odmówił skazanemu udzielenia zezwolenia na odbywanie kary w (...).

Pozwany – Areszt Śledczy w P. w dniu 2 kwietnia 2021 roku sporządził do sprawy opinię o skazanym, w której podnosił, iż osadzony spełniał co prawda warunki formalne uzasadniające zastosowanie wobec niego systemu dozoru elektronicznego, nie mniej jednak zastosowanie (...) nie było wystarczającym do osiągniecia celów kary pozbawienia wolności. W powyżej opinii wskazano, iż powód P. K. w czasie odbywania kary prezentował zaledwie przeciętne zachowanie, pozostawał bezkrytyczny wobec popełnionego przestępstwa, nie wyrażał zgody na odbywanie kary w systemie programowego oddziaływania, nie angażował się w proponowane mu formy oddziaływań na przykład na polu zatrudnienia.

Sąd Penitencjarny, biorąc pod uwagę okoliczności, że P. K. jest osobą wielokrotnie karaną oraz, że dwukrotnie korzystał z warunkowego przedterminowego zwolnienia, które w jednym przypadku zostało odwołane uznał, iż zastosowanie wobec osadzonego (...) byłoby niecelowe. Podawane przez osadzonego okoliczności dotyczące jego sytuacji finansowej i rodzinnej nie stanowiły przesłanek do udzielenia zezwolenia na (...).

( dowód: notatka służbowa Kierownika D. Penitencjarnego z dnia 1 września 2021 roku k.23, akta sprawy o sygn. akt III Kow 258/21/el Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. Sekcja Penitencjarna i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych w załączeniu )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom powoda. Nie do przyjęcia są zarzuty powoda pod adresem pozwanego, jakoby pozwany nie udzielił mu pomocy, dopuścił się uchybień za które ponosi odpowiedzialność, utrudniał powodowi podjęcie zatrudnienia, wydał negatywną opinię o skazanym - powodzie w niniejszej sprawie.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. S. gdyż okoliczności niezbędne do wydania rozstrzygnięcia w sposób wystarczający zostały wyjaśnione w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, prowadzenie postępowania na okoliczności działania pozwanego w granicach obowiązującego prawa i braku zawinionego działania funkcjonariuszy pozwanej jednostki w tym zakresie prowadziłoby do przedłużenia postępowania.

Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z akt osobowych powoda, w szczególności na okoliczność dotyczącą składnia przez niego wniosku o podjęcie zatrudnienia oraz decyzji pozwanego w tym przedmiocie. Powyższe okoliczności były, w ocenie Sądu nieistotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, wobec powyższego wniosek dowodowy zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd odmówił odrzucenia pozwu, przyjmując, że sprawa niniejsza ma charakter sprawy cywilnej. Powód na podstawie przepisów prawa cywilnego materialnego, tj. art. 417 k.c., a także art. 23 k.c. i art. 24 k.c. w zw. z art.448 k.c. dochodzi zapłaty zadośćuczynienia w kwocie 450.000 euro w związku z nieudzieleniem mu przez sąd karny zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, podnosząc, że u podstaw decyzji sądu karnego leżało postępowanie pozwanego, który wydał negatywną opinię o skazanym - powodzie w niniejszej sprawie. Brak podstaw by w ocenie Sądu traktować niniejszą sprawę jako sprawę karną.

Zgodnie z art. 417 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Z powyższego wynika, że przesłankami odpowiedzialności deliktowej z art. 417 k.c. jest szkoda wyrządzona przy niezgodnym z prawem wykonywaniu czynności z zakresu władzy publicznej oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy tymi zdarzeniami.

Pojęcie "szkody" nie zostało zdefiniowane. Na podstawie reguł języka potocznego, a także niektórych przepisów przyjmuje się, że określenie to odnosi się do wszelkich uszczerbków w dobrach lub interesach prawnie chronionych, których poszkodowany doznał wbrew swej woli. To zastrzeżenie pozwala odróżnić szkody od uszczerbków, które nastąpiły na mocy decyzji samego zainteresowanego podmiotu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22.02.2006 r. III CZP 8/06 OSNC 2006/7-8/123).

Przez "działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem" należy rozumieć niezgodność z konstytucyjnie rozumianymi źródłami prawa, czyli Konstytucją, ustawami, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi oraz rozporządzeniami, a ciężar wykazania tej niezgodności spoczywa na poszkodowanym (por. wyrok SN z 02.10.2007 r. II CSK 269/07 LEX nr 315849).

Związek przyczynowy jest kategorią obiektywną i należy go pojmować jako obiektywne powiązane ze sobą zjawiska nazwanego "przyczyną" ze zjawiskiem określonym jako "skutek". Ustawodawca wprowadzając w art. 361 § 1 k.c. dla potrzeb odpowiedzialności cywilnej ograniczenie odpowiedzialności tylko za normalne (typowe, występujące zazwyczaj) następstwa działania lub zaniechania, z których szkoda wynikła, nie wprowadza pojęcia związku przyczynowego w rozumieniu prawnym, odmiennego od istniejącego w rzeczywistości. Ogranicza tylko odpowiedzialność do wskazanych w przepisie normalnych (adekwatnych) następstw. Istnienie związku przyczynowego jako zjawiska obiektywnego jest determinowane określonymi okolicznościami faktycznymi konkretnej sprawy i dlatego istnienie związku przyczynowego bada się w okolicznościach faktycznych określonej sprawy (por. wyrok SN z 08.12.2005 r. III CK 298/05 LEX nr 172174).

Dokonując natomiast oceny, czy doszło do naruszenia dobra osobistego decydujące znaczenie nie ma subiektywne odczucie osoby, jej indywidualne wartości uczuć i stanu psychicznego, ale to, jaką reakcję wywołuje naruszenie w społeczeństwie. Należy więc przyjmować koncepcję obiektywną naruszenia dobra osobistego w kontekście całokształtu okoliczności sprawy.

Kwestia zagrożenia lub naruszenia dóbr osobistych winna być ujmowana w płaszczyźnie faktycznej i prowadzić do ustalenia, czy dane zachowanie, biorąc pod uwagę przeciętne reakcje ludzkie, mogły obiektywnie stać się podstawą do negatywnych odczuć po stronie pokrzywdzonego.

Należy także mieć na uwadze art. 23 k.c. w którym zawarta jest ogólna zasada, iż dobra osobiste wymienione w nim przykładowo pozostają pod ochroną prawa cywilnego.

Dochodzenie zadośćuczynienia wymaga wykazania przez powoda naruszenia lub zagrożenia dobra osobistego – art. 24 ust.1 k.c. W ocenie Sądu brak jest podstaw do przyjęcia, iż doszło do naruszenia lub zagrożenia jakiegokolwiek dobra osobistego powoda. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2002 roku V CKN 1095/00, OSNC 2003/11/153 )

Należy podnieść, iż o naruszeniu dobra osobistego w pojęciu art. 23 i 24 k.c. można mówić gdy uszczuplenie dobra ma charakter bezprawny.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał, iż powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w P..

Powód nie wyjaśnił na czym miały polegać jego cierpienia i nie wskazał konkretnych dóbr osobistych, które miały zostać naruszone. Za takie bowiem nie można traktować zarzuty powoda, jakoby pozwany nie udzielił mu pomocy, dopuścił się uchybień, za które ponosi odpowiedzialność, utrudniał powodowi podjęcie zatrudnienia, wydał negatywną opinię o nim, w następstwie czego Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Sekcja Penitencjarna i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych oddalił wniosek skazanego w przedmiocie udzielenia zgody na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego ( (...)). Z powyżej opinii wynika, iż osadzony w czasie odbywania kary prezentował zaledwie przeciętne zachowanie, pozostawał bezkrytyczny wobec popełnionego przestępstwa, nie wyrażał zgody na odbywanie kary w systemie programowego oddziaływania, nie angażował się w proponowane mu formy oddziaływań na przykład na polu zatrudnienia.

Działanie funkcjonariuszy pozwanego, polegające na przygotowaniu opinii o osadzonym, w żadnej mierze nie nosi cech bezprawności, jest działaniem w ramach przyznanych kompetencji i w związku z tym zgodnym z prawem. Odmienna ocena własnej osoby i postawy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, jakiej dokonuje powód, wobec braku jakichkolwiek obiektywnych dowodów podważających ocenę pozwanego, nie stanowi podstawy do uznania bezprawności działania pozwanego.

Konstrukcja dóbr osobistych opiera się na koncepcji obiektywizującej, zgodnie z którą naturę i granice poszczególnych dóbr osobistych wyznaczają przeważające w danym społeczeństwie zapatrywania prawne, moralne i obyczajowe. Dokonując oceny, czy dane zachowanie stanowi naruszenie dobra osobistego osoby trzeciej należy odwoływać się do poglądów panujących w społeczeństwie, posługiwać się abstrakcyjnym wzorcem "przeciętnego obywatela", nie zaś opierać się jedynie na jednostkowych i subiektywnych z natury rzeczy odczuciach i przeżyciach poszczególnych osób, w tym samego sprawcy i pokrzywdzonego. Kryteria oceny naruszenia muszą być poddane obiektywizacji, trzeba w tym zakresie uwzględnić odczucia szerszego grona uczestników i powszechnie przyjmowane, a zasługujące na akceptację normy postępowania, w tym normy obyczajowe i zwyczajowe, (zob. wyrok SA w Warszawie z dnia 5 kwietnia 2013 r., sygn. akt I ACa 1196/12, LEX nr 1315722).

Powód nie wykazał nie tylko bezprawności po stronie pozwanego, ale także nie wykazał, iż w związku z działaniem pozwanego doznał jakiejkolwiek krzywdy, czy szkody, a z pewnością, iż jej rodzaj uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia w kwocie 450.000 euro.

Odpowiedzialność deliktowa Skarbu Państwa jest warunkowana łącznym spełnieniem trzech przesłanek: a) wystąpieniem niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, b) wyrządzeniem szkody, c) istnieniem związku przyczynowego między zachowaniem, a szkodą, zaś ciężar wykazania powyższych okoliczności zgodnie z art. 6 k.c. spoczywa na stronie powodowej.

W ocenie Sądu strona powodowa nie podołała tym wymogom. Powód nie podołał ciężarowi nałożonemu na niego przez art. 6 k.c. - nie wykazał kwalifikowanej bezprawności działania pozwanego, wyrządzenia szkody i istnienia związku przyczynowego między zachowaniem, a szkodą oraz naruszenia jego dóbr osobistych.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo, jako nie znajdujące prawnego ani faktycznego uzasadnienia wobec nie wykazania przez powoda, którego z mocy art. 6 k.c. obciążał ciężar dowodu, przesłanek z art. 417 § 1 k.c., a także art. 23 k.c. i art. 24 k.c. w zw. z art.448 k.c.

Na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 99 k.p.c. Sąd obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata. Wynagrodzenie z tytułu zastępstwa prawnego w kwocie 15.000,00 złotych ustalone zostało stosownie do § 2 pkt. 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Na podstawie § 8 pkt. 7 w zw. z § 4 ust. 1 i ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016 roku poz.1714) Sąd przyznał pełnomocnikowi powoda wynagrodzenie w kwocie 7.200,00 zł z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu wraz z należnym podatkiem VAT i nakazał wypłacenie tej kwoty ze środków Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.

SSO Renata Lech

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować zwrot akt w kontrolce terminowości sporządzania uzasadnień;

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem przesłać pełnomocnikom stron.

10 stycznia 2022 roku

SSO Renata Lech