Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IX Ca 52/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Jacek Barczewski.

po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2022 r. w Olsztynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa B. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 17 listopada 2021 r., sygn. akt X C 848/21,

I. zmienia zaskarżony wyrok w części w ten sposób, że:

- w punkcie I, zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda należność 17.976,05 zł obniża do kwoty 15.645,05 (piętnaście tysięcy sześćset czterdzieści pięć 05/100) zł płatnej z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od sumy 14.937,95 zł od dnia 23 września 2020 r. do dnia zapłaty, zaś od sumy 707,10 zł od dnia 20 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części,

- w punkcie II, zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 5.367 zł obniża do kwoty 4.161,12 (cztery tysiące sto sześćdziesiąt jeden 12/100) zł,

- w punkcie III, nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olsztynie tytułem brakującej opłaty od rozszerzonego powództwa od powoda kwotę 32,50 (trzydzieści dwa 50/100) zł, zaś od pozwanego kwotę 217,50 (dwieście siedemnaście 50/100) zł,

II. oddala apelację w pozostałym zakresie,

III. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 397 (trzysta dziewięćdziesiąt siedem) zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego rozstrzygnięcia do dnia zapłaty.

SSO Jacek Barczewski

Sygn. akt IX Ca 52/21

UZASADNIENIE

Powód B. S. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 10.100 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 października 2020 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu podniósł, że w dniu 23 września 2020 r. doszło do uszkodzenia pojazdu V. (...) o nr rej. (...) należącego do A. R.. Sprawca kolizji ubezpieczony był w pozwanym towarzystwie. Umową cesji z dnia 26 września 2020 r. poszkodowana przeniosła na powoda wierzytelność z tytułu odszkodowania za szkodę wyrządzoną w przedmiotowym pojeździe. Pozwany wypłacił odszkodowanie za wystąpienie szkody częściowej w wysokości 17.763,19 zł brutto. Zgodnie z kosztorysem naprawy sporządzonym na zlecenie poszkodowanej koszt naprawy pojazdu do stanu sprzed zdarzenia stanowi kwotę 32.701,14 zł.

W związku z uszkodzeniem pojazdu poszkodowana przez okres 25 dni korzystała z pojazdu zastępczego. Pozwany uznał czas trwania najmu jako zasadny jedynie 23 dni oraz zredukował dobową stawkę najmu pojazdu zastępczego do kwoty 110 zł netto za dobę. Powód podał, że koszt najmu pojazdu zastępczego wyniósł 6.150 zł, pozwany wypłacił powodowi odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego w kwocie 3.111,90 zł. Wskazał, że szacowany koszt przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody wyniósł 32.701,17 zł, pozwany wypłacił odszkodowanie z tytułu naprawy pojazdu w kwocie 17.763,19 zł oraz kwotę z tytułu opłaty parkingowej w kwocie 461,25 zł. Do zapłaty pozostała kwota 17.976,08 zł, w tym kwota 3038,10 zł tytułem najmu pojazdu zastępczego oraz kwota 14.937,98 zł tytułem naprawy pojazdu. Powód podał, że z uwagi na fakt, że szczegółowe ustalenie rozmiaru szkody wymaga wiadomości specjalnych, powód ograniczył niniejszym pozwem dochodzoną kwotę do kwoty 10.100 zł z tytułu odszkodowania za naprawę pojazdu V. oraz z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. Pozwany wskazał, że poszkodowana otrzymała propozycję nieodpłatnego skorzystania z najmu pojazdu zastępczego organizowanego przez ubezpieczyciela oraz informację w wysokości stawek akceptowanych w razie organizacji najmu we własnym zakresie. Szkodę zgłosił powód, który był zobowiązany do przekazania poszkodowanej wszelkich informacji uzyskanych od ubezpieczyciela. Podniósł również, że poszkodowana została poinformowana, że aby zminimalizować szkodę, pozwany zorganizuje i przeprowadzi naprawę w warsztacie należącym do sieci naprawczej (...). Poszkodowana z propozycji tej nie skorzystała

Wyrokiem z dnia 17 listopada 2021r. Sąd Rejonowy w Olsztynie w pkt I zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 17.976,05 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 września 2020 r. do dnia zapłaty; w pkt II zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.367 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu; w pkt III nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olsztynie kwotę 384 złote tytułem opłaty od rozszerzonego powództwa.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 23 września 2020 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd poszkodowanej A. R. marki V. (...) o nr rejestracyjnym (...). Sprawca zdarzenia posiadał aktualne w dacie zdarzenia ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego.

W dniu 26 września 2020 r. poszkodowana zawarła z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego na okres od dnia 26 września 2020 r. do dnia 20 października 2020 r. Umowa trwała łącznie 25 dni, najem pojazdu zastępczego nastąpił po stawce w wysokości 246 zł brutto za dobę. W dniu 09 listopada 2020 r. powód wystawił poszkodowanej fakturę VAT nr (...) listopada 20 na kwotę 6611,25 zł, która obejmowała kwotę 6.150 zł tytułem opłaty za wynajęcie pojazdu zastępczego oraz kwotę 461,25 zł tytułem opłaty parkingowej. Najęcie pojazdu zastępczego nastąpiło w okresie likwidacji szkody i naprawy uszkodzonego pojazdu. Pojazd wynajęty był pojazdem osobowym marki M. nr rej. (...), użyczonym powodowi przez Z. M.. Poszkodowana najęła pojazd za pośrednictwem powoda, od niego dowiedziała się, że przysługuje jej pojazd zastępczy i organizację najęcia. W trakcie najmu pojazdu zastępczego poszkodowana A. R. korzystała z dwóch pojazdów: marki B. (...) oraz marki M., które w trakcie trwania najmu zostały zamienione. Najęcie pojazdu było poszkodowanej niezbędne do realizacji czynności życia codziennego. Poszkodowana pokonywała dziennie 100 km w celu dowożenia opiekunki do dziecka.

Umową cesji wierzytelności z dnia 26 września 2020 r. poszkodowana A. R. przeniosła na rzecz powoda wierzytelność przysługująca cedentowi w stosunku do pozwanego za szkodę z dnia 23 września 2020 r.

Poszkodowana zgłosiła szkodę pozwanemu w dniu 23 września 2020 r. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego decyzją z dnia 16 października 2020 r. pozwany przyznał poszkodowanej kwotę 3.111,90 zł tytułem odszkodowania za najem pojazdu zastępczego oraz kwotę 17.763,19 zł z tytułu naprawy pojazdu oraz kwotę 461,25 zł, wypłacił natomiast kwoty odszkodowania w dniu 23 października 2020 r. i w dniu 2 listopada 2020 r.

Zgodnie z kosztorysem naprawy sporządzonym na zlecenie poszkodowanej koszt naprawy pojazdu do stanu sprzed zdarzenia stanowi kwotę 32.701,14 zł.

Wartość pojazdu marki V. (...) nr rej. (...) przed szkodą z dnia 23 września 2020 r. wynosiła 40.000 zł brutto na dzień 15 września 2020 r. w oparciu o program ekspercki (...), a wartość pozostałości po szkodzie obliczona przy metodzie zredukowanego kosztu naprawy wynosiła 21.519 zł brutto. W związku z tym, że koszt naprawy pojazdu jest niższy od wartości pojazdu sprzed szkody z dnia 23 września 2020 r., zaistniała szkoda ma charakter częściowy.

Koszt naprawy pojazdu poszkodowanej marki V. (...) nr rej. (...) wyliczony przez biegłego na podstawie kalkulacji naprawy przy użyciu systemu eksperckiego A. wynosi 32.701,14 zł brutto przy użyciu nowych oryginalnych części o symbolu O i stawce 120 zł netto za pracochłonność prac blacharsko-lakierniczych.

Zakres szkody i deformacji zakwalifikowanych części do wymiany i do naprawy pokrywa się z kalkulacją biegłego, strony powodowej i strony pozwanej. Biegły zakwalifikował do wymiany listwę środkową ozdobną nr kat. (...), która uległa uszkodzeniu po bezpośrednim kontakcie z pojazdem sprawcy. Biegły ustalił, że uzasadniony czas naprawy pojazdu według biegłego wynosi 25 dni. Pojazd poszkodowanej ze względu na zakres uszkodzeń był wykluczony z użytkowania po drogach publicznych. Długi okres oczekiwania na oględziny zasadnicze i oględziny dodatkowe mające być wykonane przez likwidatora nie pokrywają się z ogólnymi zasadami uzasadnionego czasu naprawy pojazdu. Strona pozwana uznała 23 dni najmu pojazdu zastępczego w oparciu o uzasadniony czas naprawy, a 25 dni za parking uszkodzonego pojazdu poszkodowanej. Wobec powyższego te 2 dni powinny być również uznane do najmu pojazdu zastępczego przez stronę pozwaną.

Stawka najmu pojazdu zastępczego segmentu (...) w III i IV kwartale 2020 r. w wypożyczalniach lokalnych na terenie Warmii i Mazur wynosiła 233,33 zł netto i wahała się w granicach od 200 do 295 zł netto za dzień. Stawka najmu pojazdu zastępczego 200 zł netto za dzień zastosowana przez (...) Serwis (...) jest jedną z najniższych stawek stosowanych przez lokalne wypożyczalnie. Ponadto pojazd zastępczy wypożyczony przez ten serwis był pojazdem z segmentu(...) (...) (B. (...)) oraz M. (...)-klasse segmentu (...) w cenie najmu pojazdu segmentu(...) należącego do poszkodowanej.

Pismem z dnia 13 października 2021 r. powód zażądał w miejsce pierwotnie żądanej kwoty 10.100 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 23 września 2020r. do dnia zapłaty zażądał zasądzenia na jego rzecz kwoty 17.976,05 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 23 września 2020 r. do dnia zapłaty, podtrzymał żądanie zasądzenia kosztów procesu.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W zakresie ustalenia kwoty odszkodowania, odpowiadającej kosztom przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego na kwotę 32.701,14 zł brutto, Sąd oparł się na dowodzie z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej wskazując, iż zakres szkody i deformacji zakwalifikowanych części do wymiany i do naprawy pokrywa się z kalkulacją biegłego, strony powodowej i strony pozwanej. Sąd wskazał, że z opinii biegłego wynika, że tylko części oryginalne, oznaczone logiem producenta pojazdu lub producenta części, tj. jakości O, pozwalają na skuteczną naprawę pojazdu pod względem. Pozwany w swoim kosztorysie zastosował szereg części o symboli (...) i P, które pozwolą naprawić pojazd ale nie przywrócą go do stanu sprzed szkody oraz spowodowują utratę jego wartości.

Wobec powyższego Sąd ustalił, że przy uwzględnieniu wypłaconego z tego tytułu przez pozwanego w toku likwidacji szkody świadczenia w wysokości 17.763,19 zł, żądanie odszkodowania uzupełniającego w kwocie 14.937,95 zł było uzasadnione.

Odnosząc się do kwestii najmu pojazdu zastępczego Sąd zwrócił uwagę, iż z opinii biegłego wynika, że uzasadniony czas naprawy pojazdu wynosi 25 dni. Pojazd poszkodowanej ze względu na zakres uszkodzeń był wykluczony z użytkowania po drogach publicznych. Długi okres oczekiwania na oględziny zasadnicze i oględziny dodatkowe mające być wykonane przez likwidatora nie pokrywają się z ogólnymi zasadami uzasadnionego czasu naprawy pojazdu. Strona pozwana uznała 23 dni najmu pojazdu zastępczego w oparciu o uzasadniony czas naprawy, a 25 dni za parking uszkodzonego pojazdu poszkodowanej. Wobec powyższego te 2 dni powinny być również uznane do najmu pojazdu zastępczego przez stronę pozwaną.

W dalszej kolejności Sąd wskazał, iż lokalne stawki czynszu najmu pojazdu o zbliżonej klasie do pojazdu uszkodzonego, tj. V. (...) (...) (...), zawierały się w przedziale od 200 do 295 zł netto za dzień. Stawka pobierana przez powoda mieściła się w granicach stawek rynkowych, występujących na rynku lokalnym miejsca zamieszkania poszkodowanego w 2019 r. Sąd zwrócił uwagę, że poszkodowany nie ma obowiązku zawarcia umowy najmu ze wskazanym przez ubezpieczyciela podmiotem, a także poszukiwania przedsiębiorcy, który stosuje stawki najniższe.

Sąd w pełni podzielił również argumentację strony powodowej, co do tego, że oferty pozwanego nie można potraktować jako realnej. Pozwany nie przedstawił żadnych dowodów, z których wynikałoby, że w zakresie najmu pojazdów zastępczych współpracuje z jakimiś wypożyczalniami, co umożliwiało mu oferowanie najmu po stawkach preferencyjnych. O realności propozycji nie może bowiem świadczyć li tylko poinformowanie poszkodowanego o możliwości skorzystania z pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela, jeżeli brak było faktycznego podjęcia działań, zmierzających do udostępnienia pojazdu poszkodowanemu wypadkiem komunikacyjnym na deklarowanych warunkach.

W tych okolicznościach zdaniem Sądu nie można zarzucić poszkodowanej nielojalnego postępowania, naruszającego obowiązujące go jako wierzyciela - na podstawie art. 354 k.c. - wymogi współpracy z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania.

Tym samym za uzasadnione Sąd uznał uzasadnione były koszty najmu pojazdu zastępczego za 25 dni po stawce, wskazanej przez powoda, tj. 246 zł brutto, czyli łącznie w wysokości 6.150 zł, a skoro pozwany w toku likwidacji szkody z tego tytułu wypłacił już powodowi kwotę 3.111,90 zł, za uzasadnione Sąd uznał żądanie powoda zasądzenia różnicy pomiędzy tymi kwotami w wysokości 3.038,10 zł.

W konsekwencji Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 17.976,05 zł (14937,95 zł + 3038,10 zł).

Sąd uznając, że pozwany nie kwestionował daty wymagalności dochodzonego roszczenia, zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej od dnia 23 września 2020 r. do dnia zapłaty. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Pozwany wniósł apelację od powyższego, zaskarżając je w części tj.: zasądzającej kwotę 3.038,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 września 2020r. do dnia zapłaty, tj. objętej punktem I wyroku oraz orzekającej o kosztach procesu, tj. objętej punktem II i III wyroku.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1)  błędne ustalenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia polegające na:

a)  przyjęciu, że doszło do „podmiany" pojazdów zastępczych, podczas gdy poszkodowana oświadczyła, że korzystała tylko z jednego pojazdu - B. (...) i że rozróżnia marki pojazdów,

b)  przyjęciu, że poszkodowana korzystała z pojazdu marki M., podczas gdy temu jednoznacznie zaprzeczyła,

c)  przyjęciu, że to poszkodowana zgłosiła szkodę, podczas gdy zrobił to powód (vide: k. 1 akt szkody, nagranie rozmowy telefonicznej),

d)  przyjęciu, że legitymacja czynna nie była kwestionowana, podczas gdy była, a ponadto Sąd orzekający obowiązany jest samodzielnie weryfikować legitymację czynną,

2)  naruszenie przepisów postępowania, które miały wpływ na rozstrzygnięcie, tj.:

a)  art. 233§ 1 k.p.c. poprzez rażąco sprzeczne z zasadami logiki, zgromadzonym materiałem przyjęcie przez Sąd, że doszło do „podmiany" pojazdów z pojazdu marki B. (...) na pojazd marki M. - jedynie na podstawie oświadczenia pełnomocnika powoda zawartego w piśmie procesowym - podczas gdy poszkodowana zeznała, że najmowała tylko pojazd marki B. (...), a marki pojazdów rozróżnia, co doprowadziło do niesłusznego uznania roszczenia powoda,

b)  art. 327 1 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. poprzez pominięcie okoliczności dotyczących pozorności propozycji powoda odnośnie podmienienia pojazdu zastępczego oraz nieuwzględnienie skutecznych pouczeń powoda (pełnomocnika) i poszkodowanej o zasadach najmu pojazdu zastępczego, w szczególności o wysokości akceptowanych przez pozwanego stawek najmu, co skutkowało nieobniżeniem stawki dobowej najmu pojazdu zastępczego do tej wskazanej w pouczeniu,

3)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 509 § 1 i § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że powód nabył legitymację czynną na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 26 września 2020 r., podczas gdy jest to umowa przelewu wierzytelności przyszłej, która nie spełnia wymogów dotyczących jej skuteczności a odnoszących się do konieczności zindywidualizowania wierzytelności w niej oznaczonej,

b)  art. 58 § 1 w zw. z art. 712 § 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że doszło do umowy najmu pojazdu zastępczego marki M., podczas gdy pojazd ten został użyczony powodowi, a powód nie posiadał wymaganej prawem zgody na wynajęcia tego pojazdu, co skutkuje bezwzględną nieważnością umowy najmu pojazdu zastępczego dla poszkodowanej,

c)  art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że powód wykazał, że poszkodowanej został najpierw wynajęty pojazd marki B. (...), a następnie został on „podmieniony"na pojazd marki M., podczas gdy poszkodowana na rozprawie zeznała, że wynajmowała tylko pojazd marki B. (...), a marki pojazdów rozróżnia, a dodatkowo pozwany zakwestionował w tym zakresie legitymację,

d)  art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w zw. z art. 354 § 2 kc poprzez ich błędną wykładnię i pominięcie, że powód jedynie pozornie zadeklarował się podmienić wynajęty pojazd zastępczy i ani on, ani poszkodowana nie skontaktowali się z pozwanym celem zorganizowania pojazdu zastępczego, co skutkowało nieobniżeniem stawki dobowej najmu pojazdu zastępczego do tej wskazanej w pouczeniu,

e)  art. 361 § 1 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że stawka najmu pojazdu zastępczego zastosowana przez powoda pozostaje w adekwatnym związku przyczynowo-skutkowym ze szkodą, w sytuacji gdy poszkodowanej i jej pełnomocnikowi zaproponowano zorganizowanie bezgotówkowo najmu pojazdu zastępczego, a nadto zostali oni skutecznie poinformowani o zasadach najmu pojazdu zastępczego, w szczególności o wysokości akceptowanych przez pozwanego stawek najmu i konsekwencjach zorganizowania najmu na własną rękę, bez współdziałania z pozwanym, co skutkowało nieobniżeniem stawki dobowej najmu pojazdu zastępczego do tej wskazanej w pouczeniu.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pozwany wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części objętej punktem I. wyroku oraz oddalenie powództwa co do kwoty 3.038,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 września 2020 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za I instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

2)  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w części.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za własne.

Na etapie postępowania apelacyjnego pozwany kwestionuje rozstrzygnięcie Sądu I instancji wyłącznie w zakresie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, stąd też Sąd Okręgowy ogranicza swoje rozważania wyłącznie do tej kwestii.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 327 ( 1) § 1 pkt 1 i 2 k.p.c., gdyż konstrukcja uzasadnienia postanowienia odzwierciedla i ujawnia w dostatecznym stopniu tok procesu myślowego i decyzyjnego Sądu, którego wynikiem jest treść zaskarżonego orzeczenia i pozwala na kontrolę tego procesu przez Sąd Okręgowy. Zawiera ono bowiem ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł oraz wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Zarzut wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia może zaś być skutecznie postawiony jedynie wówczas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wymienionych w art. 327 ( 1) k.p.c. zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli instancyjnej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2021 II USKP 12/21, Lex nr 3117753, wyrok z dnia 24 czerwca 2021 II CSKP 88/21, Lex nr 3213556). Z taką sytuacją nie mamy jednak do czynienia w niniejszej sprawie. Podkreślenia przy tym wymaga, iż pominięcie okoliczności nie mających w sprawie znaczenia bądź odmienna ocena przez stronę ustalonego stanu faktycznego, nie może być rozpatrywana w kontekście braków uzasadnienia.

Odnosząc się z kolei do zarzutu naruszenia art. 6 k.c. wskazać należy, iż kwestionowanie prawidłowości uznania przez sąd, że przeprowadzone dowody nie są wystarczające do przyjęcia za udowodnione okoliczności, których ciężar udowodnienia spoczywał na jednej ze stron, może nastąpić w drodze zarzutu naruszenia odpowiednich przepisów prawa procesowego, nie zaś art. 6 k.c. – tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 kwietnia 2011 r. I CSK 517/10. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu wywodzi skutki prawne. Przepis art. 6 k.c. dotyczy jedynie negatywnych skutków związanych z nieudowodnieniem przez stronę faktów, z których wywodzi ona skutki prawne (aspekt materialnoprawny rozkładu ciężaru dowodu). Poza jego dyspozycją pozostaje natomiast aspekt procesowy, w tym m.in. kwestia, czy strona wywiązała się z obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi określone skutki prawne. W konsekwencji, zarzut naruszenia art. 6 k.c. nie może być skutecznie uzasadniany naruszeniem zasady swobodnej oceny dowodów, a także uchybieniem przez stronę obowiązkowi dowodzenia, bezspornie spoczywającemu na niej z mocy prawa. – tak Sąd Najwyższy z dnia 10 lutego 2011 r. IV CSK 335/10.

Bezpodstawny był zarzut dotyczący legitymacji czynnej powoda.

Zgodnie z art. 511 k.c., jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien również być stwierdzony pismem. Kodeks cywilny nie wymaga zatem dla ważności cesji zachowania szczególnej formy – może być ona skutecznie dokonana również ustnie, a nawet per facta concludentia. (tak też Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania, 2006, s. 357, zob. J. Mojak, Obrót..., s. 64; M. Pazdan, Przelew..., s. 134; E. Łętowska (w:) System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, s. 910, Komentarz do Kodeksu Cywilnego pod red. K. Pietrzykowskiego, t. II, Warszawa 2009 roku, s. 156). Wskazana w art. 511 k.c. forma prawna jest zatem zastrzeżona tylko dla celów dowodowych (ad probationem), a jej niedochowanie nie skutkuje nieważnością umowy przelewu, a jedynie określonymi ustawowo ograniczeniami dowodowymi (art. 74 § 1 k.c.).

Dla wykazania skuteczności umowy przelewu wierzytelności, stosownie do art. 511 k.c. niezbędne jest zatem jedynie "stwierdzenie" przelewu wierzytelności pismem. Przepis ten nie wymaga zawarcia umowy przelewu w formie pisemnej. Czy innym jest dokonanie czynności prawnej w formie pisemnej, a czym innym "stwierdzenie" pismem, że określona czynność prawna została dokonana. "Stwierdzenie pismem" nie odnosi się do formy czynności prawnej, a jedynie do istnienia pisma stwierdzającego, że umowa przelewu została przez strony zawarta. Oznacza to, że brak przedłożenia przez powoda umowy cesji nie stanowi wystarczającej podstawy do przyjęcia, że umowa cesji takiej wierzytelności nie została skutecznie zawarta (wyrok SA w Katowicach z 3.09.2020 r., I ACa 1017/19, Biul.SAKa 2020, nr 4, poz. 30).

Poszkodowana potwierdziła zawarcie przedmiotowej umowy. Przesłuchana w charakterze świadka zeznała, że nie rozumiała zasad dotyczących ubezpieczenia, ciężar ten złożyła na powoda (k. 174v).

Zwrócić należy również uwagę, iż przedmiotem umowy cesji może być wierzytelność przyszła, a więc nieistniejąca w chwili zawierania umowy cesji. Takie stanowisko jest ugruntowane w literaturze i orzecznictwie.

Wierzytelność przyszła w takiej umowie musi być nie tyle oznaczona, co "oznaczalna" (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1999 r. III CKN 423/98). Chodzi o to, aby strony tak określiły cechy indywidualizujące wierzytelność, że w chwili jej powstania nie będzie wątpliwości, czy dana wierzytelność jest objęta umową cesji.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że analiza treści złożonej przez stronę powodową umowy przelewu wierzytelności tj. umowy z dnia 26 września 2020 r. wskazuje, że cedowana wierzytelność została oznaczona (zindywidualizowana) w sposób nie budzący wątpliwości. Wskazano, że wierzytelność wynika z faktu powstania w dniu 23 września 2020r. szkody w pojeździe marki V. (...) o nr rej. (...) na skutek kolizji spowodowanej przez kierującego pojazdem, któremu ochrony ubezpieczeniowej udzieliła pozwana oraz numer akt szkody nadany postepowaniu likwidacyjnemu prowadzonemu przez pozwaną. Doszło zatem do skutecznego przeniesienia na powoda wierzytelności o naprawienie szkody powstałej w ww. pojeździe w zakresie kosztów naprawy pojazdu oraz kosztów najmu pojazdu zastępczego poprzez uzupełnienie wypłaconego właścicielowi pojazdu odszkodowania.

Z tych wszystkich względów, brak było podstaw do oddalenia powództwa z powodu niewykazania legitymacji czynnej.

Odnosząc się do kwestii „podmiany” pojazdów zastępczych wskazać należy, iż rzeczywiście na umowie najmu obok przekreślonej marki B. widnieje wpisana marka M..

Poszkodowana zeznała jednak, iż korzystała wyłącznie z pojazdu marki (...), z kolei powód wykazał, że w dacie najmu takim pojazdem dysponował.

Nawet gdyby rzeczywiście poszkodowana korzystała z obu pojazdów to stosunek zobowiązaniowy pomiędzy powodem, a użyczającym Z. M., pozostaje bez wpływu na istnienie i wysokość obowiązku wypłaty odszkodowania przez pozwanego.

Art. 712 § 2 k.c. stanowi, że biorący nie może bez zgody użyczającego oddać przedmiotu użyczenia do używania innym osobom. Brak zgody użyczającego na oddanie rzeczy osobie trzeciej nie wpływa na ważność umowy zawartej między biorącym, a tą osobą. Użyczający może jednak skutecznie powołać się na bezskuteczność tej umowy.

Powstający w wyniku zawarcia umowy najmu stosunek prawny nie stanowi ograniczonego prawa rzeczowego i nie ma rzeczowego charakteru. Stosunek prawny najmu jest więc stosunkiem prawnym obligacyjnym. Wynajmującym może być każdy, kto jest w stanie zapewnić najemcy spokojne używanie rzeczy. Wynajmujący nie musi być właścicielem przedmiotu najmu a brak tytułu właścicielskiego po jego stronie nie ma wpływu na ważność umowy najmu i istnienie roszczeń z niej wynikających. Spełnieniu świadczenia wynikającego z umowy najmu nie stoi zatem na przeszkodzie fakt, że wynajmujący nie jest właścicielem przedmiotu najmu. Jeśli niewłaściciel spełnił swe świadczenia, najemca nie może się uchylić od wzajemnego świadczenia wynikającego z umowy na tej podstawie, że wynajmujący nie był uprawniony do dysponowania przedmiotem najmu (zob. wyr. SN z 8 czerwca 1999 r., II CKN 701/98, Legalis; orz. SN z 14 kwietnia 1961 r., 3 CR 806/60, OSNC 1962, Nr 3, poz. 101, wyr. SA w Katowicach z 21 kwietnia 2009 r., V ACa 67/09, niepubl).

Bez znaczenia dla odpowiedzialności pozwanego pozostaje również kwestia tego czy szkodę zgłosiła poszkodowana osobiście czy też uczyniła to za pośrednictwem powoda.

W toku postępowania likwidacyjnego wypłacił część należnej powodowi kwoty z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

Zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2020.895 t.j. z dnia 2020.05.20), zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń dokonanych w przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, o którym mowa w art. 29 ustawy, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu. W orzecznictwie na gruncie analogicznego w swej treści przepisu art. 15 poprzednio obowiązującej ustawy dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 950 z późn. zm.) trafnie przyjęto, iż ustawodawca nadał przewidzianemu w art. 15 powyższej ustawy uznaniu swojej odpowiedzialności przez ubezpieczyciela charakter tzw. właściwego uznania roszczenia. W razie zatem ustalenia istnienia podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej i przyznania na tej podstawie świadczenia, dochodzi do uznania właściwego, które obejmuje dwa elementy - zasadę odpowiedzialności oraz uznaną przez ubezpieczyciela wysokość świadczenia. Uznanie pociąga za sobą ten skutek, że co do elementów uznanych wierzyciel nie musi już udowadniać podstaw odpowiedzialności ubezpieczyciela, lecz jedynie dokonane uznanie.

Konsekwencją uznania właściwego jest więc zmiana rozkładu ciężaru dowodu. Dokonanie przez ubezpieczyciela czynności przewidzianej w omawianym przepisie nie wyklucza wprawdzie, aby w razie zaistnienia sporu o inne lub dalsze roszczenia ubezpieczonego mające mu przysługiwać w związku z zaistnieniem zdarzenia objętego ochroną, ubezpieczyciel nie mógł zakwestionować zasady swojej odpowiedzialności czy wysokości zgłoszonych przeciwko niemu roszczeń. W celu zwolnienia się od odpowiedzialności pozwany zobowiązany byłby wykazać, mimo wcześniejszego uznania, że jej podstawy nie istnieją (wyrok SN z dnia 23 lipca 2014 r., V CSK 512/13, OSNC 2015/7-8/88, LEX nr 1537569; wyrok SN z dnia 12 lutego 2016 r., II CSK 251/15, LEX nr 2009502). Odnosząc to do okoliczności przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że skoro pozwany w toku likwidacji powstałej szkody z tytułu konieczności wynajęcia pojazdu zastępczego na czas naprawy uszkodzonego pojazdu przyznał poszkodowanemu tytułem odszkodowania określoną kwotę, uznając tym samym zasadność wynajęcia pojazdu zastępczego i częściowo wysokość poniesionej z tego tytułu kwoty, obowiązkiem pozwanego było udowodnienie w toku procesu, że podstawy jego odpowiedzialności jednak nie istnieją.

Tej okoliczności pozwanemu nie udało się dowieść.

Jednakże zasadnie pozwany kwestionował wysokość zasądzonej przez Sąd I instancji kwoty.

Sąd Okręgowy podziela tezę uchwały Sądu Najwyższego z 24 sierpnia 2017 r. (III CZP 20/17), przytoczoną zresztą przez Sąd Rejonowy, zgodnie z którą wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Jednocześnie jednak na uwadze mieć należy, że w uzasadnieniu tej uchwały wskazano, że jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu – we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów – skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza, co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te – w zakresie nadwyżki – będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione”.

W niniejszej sprawie do zgłoszenia szkody doszło w dniu 26 września 2020r. w tym samym dniu poszkodowana wynajęła pojazd zastępczy. Uszkodzony pojazd nie nadawał się do użytkowania. Poszkodowana nie dysponowała innym środkiem transportu a pojazd był jej niezbędny chociażby do podwożenia dzieci. Przesłuchana w charakterze świadka zeznała, że nie rozumie zasad dotyczących ubezpieczenia, ciężar ten złożyła na ręce powoda, od którego dowiedziała się o tym, że przysługuję jej uprawnienie do wynajęcia pojazdu zastępczego.

W tej sytuacji nie można stawiać zarzutu poszkodowanej, że skorzystała z oferty powoda.

Tym samym Sąd Okręgowy uznał za zasadne zasądzenie od pozwanego za pierwsze cztery dni najmu (26-29 września 2020r. ) odszkodowania w kwocie 984 zł przy zastosowaniu stawki 246 zł za dobę najmu, zgodnie z cennikiem powoda.

Odmiennie przedstawia się kwestia najmu za kolejne 21 dni.

W ocenie Sądu Okręgowego wiadomość jaką wysłał powód do pozwanego w dniu 28 września 2020r. należało uznać jako pozorowanie chęci ustalenia warunków najmu. Treść tej wiadomości z której wynika, że poszkodowana pali w pojeździe, nie utrzymuje należytej czystości czy też udostępnia go osobom trzecim wskazuje, że postępowanie wynajmującego nie miało w rzeczywistości na celu skorzystania z pośrednictwa ubezpieczyciela przy najmie auta. Służyło raczej usprawiedliwieniu nieskorzystania z oferty ubezpieczyciela.

W dniu 29 września 2020r. na adres mailowy, wskazany w zgłoszeniu szkody, została wysłana przez pozwanego wiadomość zawierająca pełną i rzetelną informację o sposobie i kosztach najęcia pojazdu zastępczego, w tym dane dotyczące wysokości stawek dostosowanych do segmentu pojazdu, zasady rozliczenia w tym informację o akceptowanej przez pozwanego stawce dobowej w przypadku skorzystania z usług innego podmiotu.

Nie ma znaczenia okoliczność czy powód przekazał poszkodowanej powyższe informacje. Skoro powód działał jako pełnomocnik poszkodowanej to powinien jej ostatniemu przedstawić propozycję najmu, natomiast sama poszkodowana ponosi negatywne konsekwencje ewentualnych zaniechań swojego pełnomocnika. Zgłaszający przedmiotową szkodę działał w toku likwidacji szkody w imieniu i na rzecz poszkodowanego, jako jego pełnomocnik, wobec czego wszelkie jego zaniechania obciążają również samą poszkodowaną.

Wynajęcie pojazdu zastępczego bez wykazania zainteresowania ofertą ubezpieczyciela w zakresie najmu pojazdu zastępczego i niedokonania jakiegokolwiek rozeznania na rynku świadczy o braku współdziałania poszkodowanego z pozwanym w zakresie minimalizacji szkody.

W tych okolicznościach sprawy pozwany nie powinien odpowiadać za szkodę w wysokości wyższej, niźli wynikająca ze stawek najmu pokrywanych przez ubezpieczyciela.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, należne powodowie odszkodowanie za okres od 30 września do 20 października 2020r. powinno zostać wyliczone w oparciu o stawkę stosowaną przez ubezpieczyciela tj. 135 zł za dobę, co daje za okres 21 dni najmu kwotę 2.835 zł.

Łącznie zatem należne powodowi odszkodowanie wynosi 3.819 zł a zatem uwzględniając dotychczas wypłaconą przez pozwanego kwotę 3.111,90 zł, należało zasądzić na rzecz powoda kwotę 707,10 zł.

Korekcie natomiast wymagało również rozstrzygnięcie w zakresie początkowej daty zasądzenia odsetek.

Sąd I instancji błędnie ustalił jako termin wymagalności - datę zdarzenia, ponadto również sam powód w pozwie domagał się odsetek od dnia 24 października 2020r.

Termin spełnienia świadczenia przez ubezpieczyciela, wynika z treści art. 817 § 1 k.c., który stanowi, że zakład ubezpieczeń obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni licząc od daty zawiadomienia o wypadku a w przypadku, gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa powyżej okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Tożsamą regulację przewiduje art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…).

W niniejszym stanie faktycznym niewątpliwie w dacie zgłoszenia roszczenia, strona pozwana nie miała możliwość należytej oceny stanu faktycznego, pełnych danych dla oceny zasadności zgłoszonego żądania. Dokumenty dotyczące najmu pojazdu zastępczego, w tym fakturę VAT ubezpieczyciel odebrał najpóźniej w dniu 19 listopada 2020 r. (k. 20).

Tym samym w ocenie Sądu Okręgowego zasadne jest zasądzenie odsetek od dnia 20 grudnia 2020 r. tj. po upływie 30 dni od otrzymania ww. dokumentu.

Wobec objęcia zakresem zaskarżenia wyłącznie kwoty zasądzonej tytułem najmu pojazdu zastępczego, Sąd Okręgowy zmienił początkowy termin płatności odsetek tylko w odniesieniu do kwoty ww. roszczenia.

Konsekwencję zmiany zaskarżonego wyroku co do istoty sporu, stanowiła konieczność jego reformacji także w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach.

Zważywszy na to, że ostatecznie w stosunku do wartości przedmiotu sporu strony utrzymały się ze swoimi stanowiskami procesowymi w proporcji: powód – 87 %, pozwany 13 %, w takim też zakresie każda z nich była uprawniona do domagania się od strony przeciwnej poniesionych przez siebie kosztów procesu.

Na koszty procesu poniesione przez powoda składała się opłata od pozwu 750 zł, wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika 3.600 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł oraz 1.000 zł zaliczki na wynagrodzenie biegłego. W sumie 5.367 zł. Z tej kwoty powodowi powinna przypaść 4.669,29 zł. Koszty pozwanego wyniosły łącznie 3.909 zł (3.600 zł wynagrodzenia pełnomocnika, 17 opłaty za pełnomocnictwo oraz 292 zł zaliczki wypłaconej zaliczki na wynagrodzenie biegłego). Z tej kwoty pozwanemu należy się 508,17 zł. Wzajemna kompensacja obu kwot prowadzi do zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 4.161,12 zł.

Zmiana proporcji, w jakich strony utrzymały się ze swoim stanowiskiem procesowym, implikowała również koniecznością zmiany pkt III zaskarżonego wyroku, dotyczącego obowiązku pokrycia przez strony nieuiszczonych kosztów sądowych, które w niniejszej sprawie wyniosły 384 zł.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, pozwany zobligowany jest pokryć 87 % tej kwoty, tj. 217,50 zł, z kolei powód 13% tj. 32,50 zł.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w wyżej wymienionym zakresie. W pozostałej części apelację jako bezzasadną oddalono na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 265), mając na uwadze, że powód poniósł koszty w wysokości 450 zł (wynagrodzenie pełnomocnika), a pozwany w kwocie 650 zł (opłata od apelacji 200 zł, wynagrodzenie pełnomocnika 450 zł). Ostatecznie pozwany wygrał apelację w 77%, a skoro tak, przysługiwał mu zwrot kwoty 500,50 zł. Z kolei powód wygrał z 23% i przysługiwał mu zwrot kwoty 103,50 zł. Po kompensacie tych kwot Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego 397 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Jacek Barczewski