Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 lipca 2021 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uwzględniając w części powództwo (...) w S. przeciwko Skarbowi Państwa – (...) w W. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6 000 zł wraz z odsetkami, oddalił powództwo w pozostałej części (tj. co do roszczenia w wysokości 30 000 zł oraz odsetek od tej kwoty) oraz orzekł o kosztach procesu.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł na podanych niżej ustaleniach faktycznych oraz rozważaniach.

Strony łączyła umowa o numerze (...).(...), na mocy której powód zobowiązał się wykonać usługi związane z utrzymaniem dróg na obszarze działania (...) Oddział w B. m.in. w sezonie 2019/2020 w zakresie i na warunkach szczegółowo określonych w tej umowie, Ofercie Wykonawcy, Ogólnej Specyfikacji Technicznej, Szczegółowej Specyfikacji Technicznej i innych dokumentach wymienionych w § 23 umowy.

W myśl punku 6.2 powołanej Szczegółowej Specyfikacji Technicznej solarki i nośniki powinny być sprawne technicznie. Szczególną uwagę należało zwrócić na sprawność oświetlenia w tym dodatkowego w obrębie pługów i urządzeń sygnalizacyjnych. Jakakolwiek niesprawność sprzętu była podstawą do braku zapłaty za dyżur lub pracę sprzętu. Zamawiający wymagał, aby sprzęt spełniał wszelkie wymogi prawa w zakresie dopuszczenia pracy przy zimowym utrzymaniu dróg.

Zgodnie z § 2 umowy usługa zimowego utrzymania dróg miała być realizowana od 1 października do 15 kwietnia. Powód w szczególności miał obowiązek zapewnić kompleksową obsługę sprzętową zimowego utrzymania dróg, wyposażyć pojazdy biorące udział w akcji zimowego utrzymania dróg w żółte lampy błyskowe oraz światła obrysowe lemieszy zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym, utrzymywać w gotowości technicznej solarki i lemiesze, nośniki oraz lampy pulsujące i dodatkowe oświetlenie drogowe, jak również światła obrysowe lemieszy (§5 ust. 1 pkt 1, 13, 14 umowy).

Jednocześnie według § 14 ust. 1 pkt 1b umowy powód obowiązany był zapłacić zamawiającemu kary umowne w wysokości 10 000 zł za każdą sztukę sprzętu, za każde stwierdzone naruszenie, gdzie naruszenie oznaczało niewykonanie na bieżąco czynności zleconej przez zamawiającego, wykonanie czynności niezgodnej z przedmiotem zamówienia lub wykonanie czynności niezgodnej z programem zapewnienia jakości.

Ponadto, według § 14 ust. 1 pkt 1f umowy powód powinien zapłacić zamawiającemu karę umowną w wysokości 3 000 zł za brak przygotowania materiałów do zimowego utrzymania dróg.

W dniu 5 listopada 2019 r. pozwany przeprowadził kontrolę w obwodzie drogowym w O., do której powód przedstawił pojazdy o numerach rejestracyjnych: (...). Na miejsce nie dotarł pojazd pługosolarki o numerze rejestracyjnym (...) ze względu na awarię węża hydraulicznego.

W ww. pojazdach stwierdzono następujące uchybienia:

-

(...) – brak lewego przedniego światła drogowego, brak światła STOP, brak światła kierunkowskazu, braki w oświetleniu pługa;

-

(...) – brak docisku pługa, brak możliwości pełnego rozłożenia pługa, stopiony klosz światła ostrzegawczego pługa bocznego;

-

(...) – brak prawego tylnego światła STOP, niedziałające światła oświetlenia pługa przedniego.

Protokoły sprawności sprzętu zostały podpisane przez kontrolującego oraz przedstawiciela wykonawcy. W czasie kontroli pojazdy obarczone wadami nie zostały zastąpione innymi.

W dniach 22 – 24 listopada 2019 roku dwukrotnie pobrano w obwodzie drogowym w O. próbki solanki do badania prawidłowości stężenia roztworu.

W ramach realizacji umowy powód w dniu 14 stycznia 2020 r. wystawił pozwanemu faktury VAT o nr:

-

(...) na kwotę 44 285,30 zł z terminem płatności do dnia 13 lutego 2020 r.,

-

(...) na kwotę 148 681,43 zł z terminem płatności do dnia 14 marca 2020 r.

W dniu 28 listopada 2019 r. pozwany obciążył powoda notą obciążeniową nr (...) na kwotę łącznie 30 000 zł w związku z brakiem gotowości i przygotowania sprzętu do zimowego utrzymania dróg na obwodzie drogowym w O. na podstawie § 14 ust. 1 pkt 1b umowy stron.

Oświadczeniem z dnia 6 lutego 2020 r. pozwany potrącił należność pozwanego, przysługującą mu na podstawie noty obciążeniowej nr (...) z wierzytelnością powoda z tytułu należności objętej fakturą VAT nr (...) do kwoty 30 000 zł wraz z odsetkami.

W dniu 23 grudnia 2019 r. pozwany wystawił kolejną notę obciążeniową nr (...) na kwotę łącznie 6 000 zł powołując się na brak przygotowania materiałów do zimowego utrzymania dróg na podstawie § 14 ust. 1 pkt 1f umowy stron, oświadczając – w dniu 2 marca 2020 r. – o potrąceniu tej należności z wierzytelnością powoda z tytułu należności objętej fakturą VAT nr (...) do tej kwoty.

Sąd Rejonowy uznając za wiarygodne przedstawione w sprawie dokumenty, zeznania świadków oraz stron zważył, że strony łączyła umowa o świadczenie usług, do której odpowiednio stosuje się przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). Sama wysokość należności stanowiących wynagrodzenie powoda z tego tytułu, wykazana w fakturach VAT objętych pozwem, nie była przedmiotem sporu w toku procesu. Pozwany zakwestionował natomiast należyte wykonanie umowy przez powoda, powołując się na dokonane potrącenie. Ostatecznie w tym zakresie Sąd pierwszej instancji uznał zasadność obciążenia powoda naliczonymi przez pozwanego karami umownymi objętymi notą obciążeniową nr (...) (tj. w łącznej kwocie 30 000 zł).

Za bezsporne Sąd ten uznał, że w chwili kontroli w dniu 5 listopada 2019 r. stwierdzono uchybienia dyskwalifikujące sprzęt podstawiony przez wykonawcę do natychmiastowej pracy. Kontrola w miejscu badania była zapowiedziana. W trzech pojazdach stwierdzono naruszenie obowiązku zachowania pełnej sprawności sprzętu, zwłaszcza w zakresie jego oświetlenia, które wielokrotnie w dokumentacji umownej wskazywano jako wyposażenie zasadnicze, wymagające szczególnej uwagi wykonawcy z racji warunków, w jakich usługi miały być realizowane.

Przedstawiciel powoda na miejscu potwierdził uchybienia stwierdzone w poszczególnych pojazdach.

Zgodnie z postanowieniem § 14 ust. 1 pkt 1b kontraktu łączącego strony powód miał obowiązek zapłacić zamawiającemu karę umowną w wysokości 10 000 zł za każdą sztukę sprzętu, za każde stwierdzone naruszenie, gdzie naruszenie oznacza niewykonanie na bieżąco czynności zleconej przez zamawiającego.

W ocenie Sądu pierwszej instancji stwierdzone braki stanowiły właśnie takie naruszenie. Usługa miała być bowiem realizowana w okresie od października do kwietnia każdego roku bez włączeń. Zasady doświadczenia życiowego wskazują, że tego rodzaju usługa w znacznej mierze obejmuje również właśnie okresy pozostawania sprawnego sprzętu w gotowości. Niezależnie od prognoz pogody, chociażby z racji ryzyka ich zmienności. Taką argumentacją Sąd Rejonowy poparł swoje stanowisko, że kary umowne nałożone zostały w sposób prawidłowy, a oświadczenie o potrąceniu należności złożono w sposób skuteczny, co doprowadziło do umorzenia wierzytelności powoda w tym zakresie (art. 498 § 1 w zw. z art. 61 k.c.).

Sąd pierwszej instancji nie uznał natomiast za udowodnionego – zgodnie z twierdzeniem pozwanego – że doszło do innego naruszenia, o którym mowa w § 14 ust. 1 pkt 1f umowy (art. 6 k.c.). W tym zakresie pozwany przedstawił bowiem wyniki badań, które, w ocenie tego Sądu, pozyskano z naruszeniem podstawowych reguł rzetelności (materiał wydobyto każdorazowo przy użyciu znalezionego na miejscu badania drewnianego, wilgotnego z uwagi na warunki atmosferyczne o tej porze roku, kija), W takim przypadku konieczne byłoby podjęcie przez kontrolującego wszelkich działań zmierzających do uzyskania wyniku badania możliwie precyzyjnego, bez jakichkolwiek wątpliwości odnośnie czystości urządzenia i jego zdolności przeniesienia próby w jej właściwym stężeniu. Zaniechanie tego budzić musiało uzasadnione wątpliwości odnośnie uzyskanego wyniku.

Jako podstawę rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołał przepisy art. 734 w zw. z art. 750 k.c., a gdy chodzi o odsetki – art. 7 ust. 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Koszty procesu podlegały stosunkowemu rozdzieleniu (art. 100 zd. 1 k.p.c.).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo, tj. co do kwoty 30 000 zł, a także w zakresie kosztów procesu.

Wyrokowi temu zarzucił naruszenie prawa procesowego, tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, w szczególności nierozważenie materiału dowodowego w sposób wszechstronny oraz sprzeczność oceny dowodów z zasadami doświadczenia życiowego i regułami logicznego rozumowania, w ten sposób że Sąd pierwszej instancji przyjął za bezsporne, że w chwili kontroli w dniu 5 listopada 2019 r. stwierdzono uchybienia dyskwalifikujące sprzęt podstawiony przez powoda do natychmiastowej pracy, podczas gdy sytuacja taka nie miała miejsca, a z pisma pozwanego z dnia 8 listopada 2019 r. nie wynika jednoznacznie czy kara umowna w kwocie 30 000 zł została nałożona za brak kierowców czy za brak sprzętu, tudzież jego bezprawność;

b)  art. 327 ^{( 1 )}pkt 1 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przyczyn dla których Sąd Rejonowy odmówił wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom prezesa zarządu powodowej spółki – P. D., w zakresie związanym z przebiegiem i wynikami kontroli z dnia 5 listopada 2019 r., podczas gdy treść tych zeznań miała istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, zwłaszcza w zakresie wyjaśnień dotyczących wycieku oleju na jednym z siłowników oraz wymiany żarówek.

Wskazując na powyższe powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa, a także zasądzenie zwrotu kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie jego uchylenie w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Uzasadniając apelację powód dodatkowo podniósł, że w celu realizacji umowy zawartej z pozwanym, zawarł umowę podwykonawczą. Podwykonawca został przez powoda obciążony karami umownymi w analogicznej wysokości jak te które w niniejszej sprawie naliczył pozwany, jednak ostatecznie – w procesie przeciwko powodowi przed Sądem Rejonowym w Kaliszu – stwierdzono niezasadność takiego obciążenia. Ponadto, zdaniem skarżącego, przepalenie jednej czy dwóch żarówek w pługosolarce nie ma wpływu na wykonywanie przez nią pracy. Taki zestaw sprzętowy posiada bowiem ok. 25-30 punktów świetlnych właśnie w tym celu, aby w przypadku awarii jednak z żarówek był nadal widoczny na drodze. Ponadto, poza normalnym oświetleniem pojazdu, posiada on dodatkowy komplet świateł na pługach i solarce.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenia oraz zasądzenie od powoda zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w drugiej instancji według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu odwoławczego Sąd Rejonowy wyjaśnił wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, zaś wnioski, które przy tym wywiódł – tak w zakresie podstawy faktycznej, jak i prawnej rozstrzygnięcia – są w pełni uzasadnione i nie wymagają powtórzenia. Sąd Okręgowy wskazuje w związku z tym, że ustalenia oraz oceny Sądu pierwszej instancji przyjmuje za własne (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 i 2 k.p.c.).

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów apelacji wskazać trzeba, że nie można w żadnym razie uznać, aby w niniejszej sprawie doszło do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, zadowalających dla skarżącego, ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej oceny materiału dowodowego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136). Jeśli tylko z materiału dowodowego wyprowadzone zostały wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby nawet w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. art. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Zdaniem Sądu Okręgowego nie można w żadnym razie uznać, aby ocena dowodów dokonana w niniejszej sprawie przez Sąd pierwszej instancji wykraczała poza powyższe ramy, zarzut zaś podniesiony w tym zakresie sprowadzał się w pierwszej kolejności do zakwestionowania treści pisma strony pozwanej z 8 listopada 2019 r. ( zob. k. 48 akt), jako w niedostatecznym stopniu wskazującego przyczynę obciążenia powoda karą umowną. Z takim twierdzeniem nie można się jednak zgodzić, skoro precyzyjnie opisano tam uchybienia w braku gotowości i przygotowania sprzętu, stwierdzone w toku kontroli przeprowadzonej w dniu 5 listopada 2019 r., a stanowiące podstawę nałożenia kary umownej, zgodnie z § 14 ust. 1 pkt 1, lit. b umowy (zob. umowę – k. 20 v., a także protokoły sprawności sprzętu – k. 104-109 akt). W treści apelacji powód nie kwestionował zresztą, że przeprowadzona kontrola wykazała naruszenia w zakresie oświetlenia pojazdów, a jedynie starał się bagatelizować ich znaczenie, twierdząc, że pomimo tego były one w pełni sprawne i przygotowane do wykonywania umówionej pracy.

W tej kwestii należy jednak podnieść – na co słusznie zwrócił uwagę pozwany w odpowiedzi na apelację – że wzmiankowana awaria obowiązkowego oświetlenia wyłącza taką ocenę, biorąc pod uwagę postanowienia § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 2022 ze zm.), a także pkt 6.2 Szczegółowej Specyfikacji Technicznej do umowy stron, gdzie wprost wskazano – w zakresie kontroli technicznej sprawności sprzętu – że „(…) Szczególną uwagę należy zwrócić na sprawność oświetlenia (w tym dodatkowego w obrębie pługów) i urządzeń sygnalizacyjnych (…)” (k. 45 akt). W samej umowie strony przesądziły, że obowiązkiem wykonawcy – zgodnie z jej § 5 ust. 1 pkt 14 – jest utrzymywanie w gotowości technicznej solarek i lemieszy, nośników oraz lamp pulsujących i dodatkowego oświetlenia drogowego, jak również świateł obrysowych lemieszy ( k. 18 akt).

Nie jest w związku z tym również w niniejszej sprawie uzasadniony zarzut naruszenia art. 327 ¹ pkt 1 k.p.c. mający polegać na braku wskazania przyczyny dla których odmówiono wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom prezesa zarządu powoda. Przede wszystkim Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ocenił zeznania stron jako wiarygodne. Brak powołania się na nie w treści ustaleń odnoszący się do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, nie jest więc – zdaniem Sądu odwoławczego – równoznaczne z odmową uznania wiarygodności tego dowodu, a jedynie z uznaniem, że nie miał on istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.).

Podobnie należało także ocenić twierdzenia strony powodowej – niepoparte zresztą jakimikolwiek dokumentami – o wyniku sądowego sporu pomiędzy powodem a jego podwykonawcą, w zakresie braku podstaw do obciążenia tego ostatniego karami umownymi za zaniedbania za które pozwany obciążył powoda w niniejszej sprawie. Przedmiotem niniejszego procesu nie jest bowiem, co oczywiste, ocena stosunku prawnego pomiędzy powoda a jego podwykonawcą.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy oddalił apelację w oparciu o przepis art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. i w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c., a także w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

Podstawę sprostowania oczywistej omyłki w zaskarżonym wyroku stanowił przepis art. 350 § 3 k.p.c.

Na oryginale właściwy podpis