Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Joanna Pąsik

Protokolant: Emilia Szymanowska

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2021 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa A. Ś.

przeciwko A. Z.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej A. Z. na rzecz powódki A. Ś. kwotę 87 066 zł (osiemdziesiąt siedem tysięcy sześćdziesiąt sześć złotych);

2.  umarza postępowanie w pozostałej części;

3.  znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu;

4.  nakazuje pobrać od pozwanej A. Z. na rzecz Skarbu Państwa – Kasy Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 4314,24 zł (cztery tysiące trzysta czternaście złotych i dwadzieścia cztery grosze) tytułem części opłaty od pozwu;

5.  odstępuje od obciążania powódki obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 1579/21

UZASADNIENIE

wyroku z 22 grudnia 2021 r.

Pozwem z 2 października 2018 r. (data pisma obejmującego pozew wzajemny złożony w sprawie XXIV C 1174/15 tut. Sądu) A. Ś. wniosła o zasądzenie od A. Z. kwoty 179.748,00 zł tytułem zaległych odsetek od kwoty zapłaconej przez powódkę tytułem zadatku na poczet ceny sprzedaży nieruchomości w wysokości 410 000 zł. Dodatkowo powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podano, że strony zawarły w dniu 6 lipca 2009 r. w formie aktu notarialnego warunkową przedwstępną umowę sprzedaży działki, położonej w R. przy ul. (...). W zmianie umowy dokonanej w formie aktu notarialnego w dniu 6 lipca 2011 r. wskazano, że w razie nieziszczenia się warunków wskazanych w umowie i braku ujawnienia A. Z. jako właściciela w księdze wieczystej zwróci ona A. Ś. kwotę 410.000 zł wpłaconą na poczet ceny zakupu ww. nieruchomości. Dochodzona w niniejszym pozwie kwota stanowi odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od kwoty 410.000,00 zł od 20 września 2013 r. do 4 października 2018 r. ( pozew, k. 4-7).

W odpowiedzi z dnia 10 czerwca 2019 r. na ww. pozew A. Z. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia powódki w okresie od 20 września 2013 r. do 4 października 2015 r. włącznie. Podniosła także, że jedynie 200 000 zł zostało wpłaconych tytułem zadatku ( odpowiedź na pozew, k. 32-33).

Pismem z 28 sierpnia 2019 r. powódka ograniczyła żądanie pozwu, wnosząc o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kwoty 87.066,03 zł, w pozostałym zakresie cofając pozew. Podana suma stanowi odsetki od kwoty 410.000 zł liczone od 5 października 2015 r. do dnia 4 października 2018 r. ( modyfikacja powództwa, k. 43-44).

Pismem z 2 września 2019 r. w odpowiedzi na cofnięcie pozwu pozwana wniosła o zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości 5.400 zł (pismo, k. 46).

Na rozprawie w dniu 16 marca 2021 r. pełnomocnik pozwanej stwierdził, że kwestionuje kwotę dochodzoną przez powódkę jedynie co do zasady, nie podważa zaś matematycznych wyliczeń strony powodowej (protokół z rozprawy, k. 64-66, 00:16:08).

Pełnomocnik powódki sprecyzował wówczas, że domaga się odsetek (w wysokości sprecyzowanej finalnie pismem z dnia 28 sierpnia 2019 r.) od kwoty 410 000 zł, wpłaconej przez powódkę na rzecz pozwanej, niezależnie czy będzie ona nazywana zadatkiem czy też nie (protokół k. 65).

Na rozprawie w dniu 25 listopada 2021 r. pełnomocnik powódki ostatecznie wniósł o zasądzenie 87.066,00 zł wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego (protokół z rozprawy, k. 138-139, 00:01:34).

Pełnomocnik pozwanej przed zamknięciem rozprawy podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie (protokół z rozprawy, k. 138-139, 00:03:14).

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 marca 2001 r. A. Z. nabyła udział wynoszący 2/512 części we współwłasności nieruchomości zabudowanej o łącznej powierzchni 1 hektar 28 arów 25 metrów kwadratowych, położonej w R. przy u. (...), dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie prowadzi księgę wieczystą nr (...). Wraz z ww. udziałem pozwana nabyła prawo do wyłącznego korzystania z działki nr ewid. 671 o powierzchni około 150 m ² oraz znajdującego się na nim budynku mieszkalnego o powierzchni (wówczas) około 50 m ².

( dowód: umowa sprzedaży oraz umowa darowizny z 2 marca 2001 r. sporządzone w formie aktu notarialnego, rep. A nr (...), k. 113-115)

W dniu 6 lipca 2009 r. A. Z. zawarła z A. Ś. w formie aktu notarialnego (za rep. A nr (...)) warunkową przedwstępną umowę sprzedaży. Na mocy ww. umowy pozwana zobowiązała się sprzedać powódce, lub innej wskazanej przez powódkę osobie fizycznej bądź prawnej, działkę gruntu o projektowanym numerze (...) o powierzchni 201 m ^{( 2)} wraz z posadowionym na niej budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 100 m ^{( 2)}, położone w R. przy ul. (...), stanowiące część nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie prowadzi księgę wieczystą nr (...). Na mocy zawartej umowy powódka zobowiązała się kupić opisaną powyżej działkę za cenę 535.000 zł. Przed podpisaniem ww. umowy powódka zapłaciła pozwanej część ceny sprzedaży w wysokości 15.000 zł tytułem zadatku. Dodatkowo strony postanowiły, że w ciągu dwóch dni od podpisania wskazanej umowy powódka zapłaci pozwanej 185.000 zł, co z chwilą zapłaty zostanie uznane jako zadatek.

( dowód: warunkowa przedwstępna umowa sprzedaży z 6 lipca 2009 r. sporządzona w formie aktu notarialnego, rep. A nr (...), k. 116-119, zeznania świadka R. K., k. 64-65, zeznania powódki, k. 101-103)

Powyższa umowa została częściowo zmieniona na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 6 lipca 2010 r. za nr Rep A (...). W § 2 pkt 2 umowy zmieniającej strony postanowiły, że w terminie trzech dni roboczych od dnia podpisania tej umowy powódka zapłaci pozwanej część ceny sprzedaży w kwocie 210.000 zł.

( dowód: zmiana warunkowej przedwstępnej umowy sprzedaży z 6 lipca 2010 r. sporządzona w formie aktu notarialnego za rep. A nr (...), k. 120-121, zeznania świadka R. K., k. 64-65, zeznania powódki, k. 101-103)

W kolejnej umowie zmieniającej z 6 lipca 2011 r. strony ustaliły, że przyrzeczona umowa sprzedaży zostanie zawarta pod warunkiem wpisania w dziale II księgi wieczystej, jaka zostanie założona dla działki gruntu nr (...), prawa własności na rzecz pozwanej. Strony oświadczyły ponadto, że wskazana powyżej umowa sprzedaży zostanie zawarta w terminie jednego miesiąca od dnia powiadomienia powódki (kupującej) przez pozwaną (sprzedającą) o ujawnieniu pozwanej jako właścicielki w dziale II księgi wieczystej założonej dla projektowanej działki nr (...). W umowie tej strony wskazały dodatkowo, że gdyby nie ziściły się do 30 września 2011 r. warunki umożliwiające zawarcie umowy sprzedaży, to pozwana zwróci w terminie 30 dni od dnia, w którym przyrzeczona umowa miała być zawarta, otrzymaną od powódki część ceny sprzedaży w wysokości 410.000,00 zł. Pozwana co do opisanego obowiązku zwrotu części ceny poddała się egzekucji stosownie do art. 777 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego.

(dowód: zmiana warunkowej przedwstępnej umowy sprzedaży z 6 lipca 2011 r. sporządzona w formie aktu notarialnego, rep. A nr (...), k. 8-11)

Powyższa umowa – w odniesieniu do terminu na zawarcie umowy sprzedaży – była jeszcze modyfikowana przez strony cztery razy: w dniu 6 września 2011 r., 3 listopada 2011 r., 18 czerwca 2012 r. i 23 listopada 2012 r. Ostatecznie, w dniu 5 września 2013 r. powódka nie wyraziła zgody na kolejną zmianę i przedłużenie obowiązywania warunkowej przedwstępnej umowy sprzedaży. W konsekwencji w tym dniu powódka wydała pozwanej nieruchomość, a pozwana zobowiązała się do zwrotu kwoty 410.000 zł. Powódka w dniu 12 września 2013 r. wezwała pozwaną do zwrotu kwoty 410,000 zł w terminie 7 dni od tej daty, tj. do dnia 19 września 2013 r. Pozwana nie wpłaciła nic na rzecz powódki z powyższego tytułu do chwili obecnej.

( dowód: oświadczenie stron z 5 września 2013 r., k. 123, pisemne zmiany terminu umowy, k. 132-133, widomość e-mail, k. 13, zeznania świadka R. K., k. 64-65, wyjaśnienia powódki, k. 101-103)

Sąd Rejonowy w Pruszkowie postanowieniem z 10 kwietnia 2014 r., wydanym pod sygn. akt I Co 637/14, nadał klauzulę wykonalności aktowi notarialnemu sporządzonemu w dniu 6 lipca 2011 r. za rep. A nr (...), stwierdzającemu obowiązek zapłaty kwoty 410.000,00 zł (§ 3 aktu).

( dowód: postanowienie, k. 12)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów złożonych do akt niniejszej sprawy, które Sąd w całości uznał za wiarygodne, gdyż ich rzetelność i prawdziwość nie były przez strony kwestionowane, co zostało przez Sąd ocenione na zasadzie art. 229 i 230 k.p.c. Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły również zeznania świadka R. K. (2), w zakresie, w jakim pokrywały się z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, które to zeznania Sąd ocenił jako spójne, swobodne oraz wiarygodne. Ustalony przez Sąd stan faktyczny potwierdziła również powódka w swoich wyjaśnieniach, którym sąd nie odmówił wiary, gdyż korespondowały one z materiałem dowodowym w postaci zeznań świadka oraz złożonej dokumentacji.

Sąd Okręgowy w Warszawie zważył, co następuje:

Powództwo po modyfikacji z dnia 28 sierpnia 2019 r. zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Przedmiotem niniejszej sprawy jest roszczenie odsetkowe związane z kwotą 410.000 zł, którą powódka przekazała pozwanej na poczet zapłaty ceny nieruchomości położonej w R. przy ul. (...), którą pozwana zobowiązała się docelowo sprzedać powódce. Powyższe okoliczności, tj. fakt zapłacenia przez powódkę pozwanej ww. sumy oraz brak jej zwrotu przez pozwaną wynikały zarówno ze złożonych w poczet materiału dowodowego aktów notarialnych, jak i przeprowadzonych dowodów osobowych.

Pierwotnie powódka domagała się zasądzenia od pozwanej na jej rzecz kwoty 179.748 zł z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od kwoty 410.000 zł od 20 września 2013 r. do 4 października 2018 r. W odpowiedzi na pozew pozwana podniosła jednak zarzut przedawnienia, wskazując, iż odsetki jako świadczenie okresowe przedawniają się z upływem 3 lat, a więc żądanie zasądzenia kwoty wyliczonej za okres od 20 września 2013 r. do 4 października 2015 r. powinno ulec oddaleniu ze względu na przedawnienie, jako że pozew niniejszy został złożony 5.10.2018 r. (k. 32 verte).

W związku z powyższym stanowiskiem pozwanej, powódka w dniu 28 sierpnia 2019 r. ograniczyła żądanie pozwu, wnosząc o zasądzenie na jej rzecz 87.066,03 zł z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od 5 października 2015 r. do 4 października 2018 r. Ostatecznie – przed zamknięciem rozprawy - powódka wniosła o zasądzenie 87.066 zł (protokół rozprawy – k. 138). Pozwana nie zakwestionowała przy tym sposobu wyliczenia odsetek, a jedynie zasadność ich domagania się.

Biorąc pod uwagę ustalony powyżej stan faktyczny, stanowiska stron oraz obowiązujące przepisy, Sąd rozpoznający niniejszą sprawę stwierdził, że żądanie powódki jest zasadne. Zgodnie bowiem z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Roszczenie odsetkowe nie może powstać bez roszczenia o zapłatę zasadniczej sumy pieniężnej. Z tego względu świadczenie odsetkowe ma charakter akcesoryjny. Jednakże jeżeli powstanie, to uzyskuje samoistny byt prawny, a więc niezależny od długu głównego. Samodzielność wierzytelności o odsetki pozwala też na to, aby były one wyłącznym przedmiotem powództwa. Tym samym powód może domagać się zasądzenia należnych mu odsetek w odrębnym postępowaniu sądowym.

W tej sprawie powódka domagała się zasądzania odsetek liczonych od kwoty 410.000 zł od 5 października 2015 r. do 4 października 2018 r. Jak już wyjaśniono powyżej ze zgromadzonego materiału wynikało niezbicie, iż pozwana tę właśnie sumę w istocie otrzymała od powódki. Pełnomocnik powódki sprecyzował, że domaga się odsetek od zaległej sumy, niezależnie czy tytułem zadatku było wpłacone 410 000 zł czy jedynie 200 000 zł, gdyż i tak ogółem powódka przekazała pozwanej sumę 410 000 zł ( protokół k. 65 oraz nagranie na płycie z k. 67). Co do tej kwoty została też nadana klauzula wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Pruszkowie. Powódka wezwała pozwaną do zapłaty ww. sumy w dniu 5 września 2013 r. określając termin na spełnienie świadczenia na 7 dni, tj. do 19 września 2013 r. Pozwana nie spełniła swojego obowiązku w ww. terminie, w związku z czym zobowiązanie stało się wymagalne z dniem 20 września 2013 r.

Żądanie pozwu z uwagi na podniesiony zarzut przedawnienia wymagało oceny pod kątem przepisów prawa materialnego o przedawnieniu. Zgodnie bowiem z art. 117 § 1 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. W myśl z kolei art. 118 k.c. termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe jakimi są odsetki wynosi trzy lata. W tej sprawie bieg przedawnienia roszczenia został skutecznie przerwany na skutek wniesienia pozwu w dniu 5 października 2018 r., co nie było sporne miedzy stronami. Zatem odsetki liczone od 5 października 2015 r. nie uległy przedawnieniu. Uznając zasadność żądania powódki, Sąd zasądził od pozwanej kwotę 87.066 zł, której sposobu wyliczenia pozwana nie zakwestionowała, a poza tym sąd dodatkowo sprawdził te wyliczenia w kalkulatorze odsetek ustawowych, z którego wynikało, iż za okres od 5.10.2015 r. do 5.10.2018 r. od kwoty 410 000 zł suma odsetek wyniosła 87 155,89 zł.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 321 k.p.c. orzeczono jak w pkt 1 wyroku.

Pismem z 28 sierpnia 2019 r. powódka cofnęła pozew w części ponad kwotę 87.066 zł, a zatem na podstawie art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203 k.p.c. Sąd umorzył postępowanie w tym zakresie. Zgodnie z powołanym przepisem sąd umorzy postępowanie m.in., jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew. W ocenie Sądu cofnięcie pozwu w niniejszej sprawie nie było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego i nie zmierzało do obejścia prawa, zatem nie wystąpiła żadna z okoliczności wskazanych w art. 203 § 4 k.p.c. Z tego względu, na podstawie powołanych przepisów, należało umorzyć postępowanie w części, o czym orzeczono w punkcie 2. wyroku.

W rezultacie powyższych rozstrzygnięć, biorąc pod uwagę, że strony w zbliżonym stosunku wygrały niniejszą sprawę, a mianowicie 48 % do 52 % (przy czym powódkę potraktowano jako przegrywającą w zakresie cofniętej części pozwu, czyli w 52 % ), Sąd na mocy art. 100 k.p.c. zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu, o czym postanowiono w punkcie 3. wyroku.

W punkcie 4. z kolei Sąd nakazał pobrać od pozwanej, która przegrała proces w 48 % na rzecz Skarbu Państwa kwotę 4.314,24 zł tytułem 48 % opłaty od pozwu ( 48 % z 8988 zł = 4314,24 zł) , od której powódka została zwolniona (k. 24). W związku z tym orzeczono jak w pkt 4 wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 1805 ze zm.).

Z uwagi trudną sytuację materialną powódki, utrzymującej się z emerytury 1600 zł (k. 7, k. 19) i borykającej się z kłopotami zdrowotnymi (zaświadczenie k. 134), której nie udało się odzyskać do chwili obecnej żadnej części z wpłaconych na rzecz pozwanej pieniędzy, Sąd w punkcie 5. wyroku na mocy art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powódki obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych w postaci przypadającej na nią części opłaty od pozwu.