Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący:

Sędzia Marek Tyciński

Protokolant:

st. sekr. sądowy Marcin Szymczak

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 383/21

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

USTALENIE FAKTÓW

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.1.1.

M. S.

w okresie od 31 stycznia 2018 do 11 lipca 2019 roku w T. uchylał się od wykonania obowiązku alimentacyjnego na rzecz S. i J. S. określonego w wysokości po 300 zł miesięcznie na każdą z córek, ustalonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu sygn. akt I C 1831/12, gdzie łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległość przekroczyła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, co naraziło S. i J. S. na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych

tj. o czyn z art. 209 § 1a k.k.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

M. S. jest ojcem S. i J. S.. Na M. S. ciąży obowiązek alimentacyjny wobec J. S., określony w wysokości 300 zł miesięcznie, ustalony wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu, Wydział I Cywilny, z dn. 28 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 1831/12, przy czym obowiązek alimentacyjny, określony w wysokości 300 zł miesięcznie, ustalony tym samym orzeczeniem Sądu Okręgowego w Toruniu, w przeszłości, w tym w okresie do dnia 11 lipca 2019 roku, obciążał M. S. także wobec S. S. (2).

odpis wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu, Wydział I Cywilny, z dn. 28 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 1831/12

16

odpis skrócony aktu urodzenia J. S.

10

odpis skrócony aktu urodzenia S. S. (2)

11

W okresie od dnia 31 stycznia 2018 roku do dnia 11 lipca 2019 roku w T., M. S. uchylał się od wykonania obowiązku alimentacyjnego na rzecz S. i J. S., gdzie łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości przekroczyła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, wynosząc ok. 10.000 zł. Uchylanie się przez M. S. od obowiązku alimentacyjnego naraziło S. i J. S. na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji alimentów

3

zeznania E. S. (K.)

22-25, 142

zeznania S. S. (2)

49-52

M. S. nie był uprzednio karany.

karta karna

137

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

OCena DOWOdów

1.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.1.

zeznania E. S. (K.)

zeznania świadka zasługują na uwzględnienie w całości jako spójne, wiarygodne i nie budzące wątpliwości, korespondują przy tym z zeznaniami S. S. (2) i dowodami z dokumentów, stanowiąc dowód o znaczeniu zasadniczym dla oceny zachowania M. S. w perspektywie znamion strony przedmiotowej występku z art. 209 § 1a k.k.

1.1.1.

zeznania S. S. (2)

zeznania świadka zasługują na uwzględnienie jako spójne, wiarygodne i nie budzące wątpliwości, korespondują przy tym z zeznaniami E. S. (K.). Jednakże, przy ustalaniu faktów Sąd zwrócił uwagę na pewnego rodzaju odmienność zeznań S. S. (2) w zakresie, w jakim świadek zeznał, iż miałby zapewnione podstawowe potrzeby życiowe także w razie nieotrzymywania świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Przy tym w ocenie Sądu, rozbieżność ta wynika poniekąd z faktu, iż S. S. (2) była, w okresie objętym zarzutem, na utrzymaniu E. S. (K.), sama wówczas nie pracowała – środki niezbędne do utrzymania pochodziły wyłącznie od matki, zatem o faktycznej sytuacji finansowej rodziny mogła nie mieć pełnej wiedzy. Natomiast E. S. (K.) przedstawiła z kolei obszerny wywód wskazujący na ryzyko niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych córek, w tym S. S. (2), z uwagi na istniejące zobowiązania i niewielkie wynagrodzenie otrzymywane z tytułu wykonywanych przez siebie prac dorywczych, toteż wbrew zeznaniom S. S. (2) w tej części, ocenić należało, iż gdyby nie świadczenia otrzymywane z funduszu alimentacyjnego, ryzyko niezaspokojenia jej podstawowych potrzeb życiowych byłoby realne.

1.1.1.

odpisy skrócone aktu urodzenia S. i J. S.

dokumenty urzędowe, nie budzą wątpliwości Sądu co do autentyczności i prawdziwości, nie wykazują śladów ingerencji w treść dokumentów

1.1.1.

odpis wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu, Wydział I Cywilny, z dn. 28 stycznia 2013 r.

dokument urzędowy, nie budzi wątpliwości Sądu co do autentyczności i prawdziwości, nie wykazuje śladów ingerencji w treść dokumentu

1.1.1.

zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji alimentów

dokument urzędowy, nie budzi wątpliwości Sądu co do autentyczności i prawdziwości, nie wykazuje śladu ingerencji w treść dokumentu

1.1.1.

dane o karalności

dane te nie były kwestionowane.

1.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

2.2.1.

wyjaśnienia M. S.

dowód nie zasługiwał na uwzględnienie, albowiem pozostaje w sprzeczności z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z zeznaniami E. S. (K.), którym przydano walor wiarygodności, m. in. co do faktu regularnego przesyłania swojej byłej małżonce kwot w walucie zagranicznej (funty brytyjskie) w czasie pobytu w (...). Wyjaśnienia te w zasadzie sprowadzają się do polemiki z ustaleniami faktycznymi poczynionymi w oparciu o zeznania E. S. (K.), S. S. (2) oraz o dowody z dokumentów i jako takie Sąd uznał je za niewiarygodne.

2.2.1.

zeznania G. S.

zeznania świadka nie zasługiwały na uwzględnienie, ponieważ o okolicznościach dotyczących M. S., w tym dotyczących jego pobytu w (...), świadek dowiadywał się wyłącznie od samego M. S., poza tym zeznania te pozostają w częściowej wewnętrznej sprzeczności, co dotyczy w szczególności kwestii pobytu M. S. w (...), w tym faktu jego rzekomej bezdomności, która to została przywołana przez świadka w toku postępowania jurysdykcyjnego, podczas gdy w toku postępowania przygotowawczego świadek zeznawał, iż nie wiedział o tym, czy będąc w (...) M. S. pracował (oraz czy miał tam rodzinę, ani gdzie mieszkał), ponieważ na ten temat M. S. miał świadkowi nigdy nic nie mówić, a zatem skoro ten nie mówił świadkowi o tych okolicznościach, to świadek siłą rzeczy nie mógł o nich nic wiedzieć.

PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☒

1.3.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

I

M. S.

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Jako podstawę prawną skazania w przedmiotowej sprawie przyjęto art. 209 § 1a k.k., stosownie do którego, kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, a przy tym naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Analiza znamion strony przedmiotowej występku z art. 209 § 1a k.k. pozwala na ustalenie, iż występek ten penalizuje zachowanie sprawcy popełnione w następujących okolicznościach:

a)  sprawca od wykonania obowiązku alimentacyjnego „uchyla się”,

b)  obowiązek alimentacyjny sprawcy jest określony co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową,

c)  łączna wysokość powstałych wskutek zachowania sprawcy zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące,

d)  sprawca naraża osobę uprawnioną do świadczeń alimentacyjnych na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,

Z kolei analizując znamiona strony podmiotowej występku z art. 209 § 1a k.k., należy zauważyć, iż występek ten jest występkiem umyślnym, który można popełnić w obu postaciach zamiaru – zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym.

Mając na uwadze wyżej poczynione spostrzeżenia, stwierdzić należy, iż M. S. swym zachowaniem w okresie od dnia 31 stycznia 2018 roku do dnia 11 lipca 2019 roku wyczerpał znamiona zarówno strony przedmiotowej, jak i podmiotowej występku z art. 209 § 1a k.k.

Wyjaśniając powyższe ustalenie, w pierwszej kolejności wskazać należy, iż M. S. był w przeszłości w związku małżeńskim (a przez pewien czas także w związku nieformalnym) z E. K., z którego to związku pochodzi J. S., zaś w czasie trwania związku, M. S. wraz z E. K. wychowywali wspólnie także S. S. (2). Na M. S., w okresie od dnia 31 stycznia 2018 roku do dnia 11 lipca 2019 roku, ciążył obowiązek alimentacyjny zarówno wobec J., jak i S. S. (2), ustalony co do wysokości wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu, Wydział I Cywilny, z dn. 28 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 1831/12. Wysokość obowiązku alimentacyjnego została określona na poziomie 300 zł. M. S. nie uiszczał na rzecz córek wpłat tytułem obowiązku alimentacyjnego, mając jednakże ku temu możliwości (będąc osobą zdrową, dorosłą, posiadając zatem możność pokierowania swoim losem i ustabilizowania sytuacji majątkowej), a zatem w istocie od obowiązku alimentacyjnego „uchylał się”. Łączna wysokość powstałej wskutek zachowania M. S. zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, a w istocie poziom ten znacznie przewyższa, osiągając poziom ok. 10.000 zł (która to kwota stanowi iloczyn kwoty 600 zł i okresu 17 miesięcy objętych zarzutem). W kontekście realizacji znamienia kwalifikującego, zawartego w art. 209 § 1a k.k., tj. spowodowania narażenia S. i J. S. na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, stwierdzić należy, iż w realiach przedmiotowej sprawy niebezpieczeństwo to było realne, przy czym na tę ocenę nie może wpływać jako taki fakt otrzymywania przez osoby uprawnione świadczeń z funduszu alimentacyjnego, czy świadczeń wychowawczych, które to świadczenia ryzyko ziszczenia się tego niebezpieczeństwa, zgodnie ze swym przeznaczeniem, redukowały (zob. J. Lachowski [w:] Kodeks karny. Komentarz, wyd. III, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020, art. 209). Okoliczności przywoływane przez E. S. (K.) w toku postępowania przygotowawczego, tak co do otrzymywanego wynagrodzenia z tytułu prac dorywczych (sprzątania), w kwocie ok. 450 zł, jak i istniejących zobowiązań w obliczu konieczności wychowania dwójki dzieci, opiewających na kwotę ok. 1550 zł (obejmującą czynsz i opłaty za media), wskazują, że S. i J. S. były w okresie objętym zarzutem realnie narażone na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

W dalszej kolejności wskazać należy, iż oceniając umyślność zachowania M. S., Sąd doszedł do przekonania, iż działał on z zamiarem ewentualnym, przewidując możliwość popełnienia przestępstwa i godząc się na to.

Wobec powyższego, ocenić należało, iż w przedmiotowej sprawie zachodzą przedmiotowe i podmiotowe podstawy do odpowiedzialności prawnokarnej M. S. z art. 209 § 1a k.k.

☐

1.1.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

1.4.  Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

☐

1.5.  Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

☐

1.6.  Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

M. S.

I, II

I

Sąd przy wymiarze kary orzeczonej wobec M. S. kierował się wszystkimi dyrektywami ogólnymi wskazanymi w art. 53 § 1 kk, w tym dyrektywami sprawiedliwościowymi i dyrektywami prewencji, jak również dyrektywami szczegółowymi wymiaru kary, wskazanymi w art. 53 § 2 kk, biorąc w tym względzie pod uwagę:

a) przeciętny stopień winy oskarżonego – w realiach przedmiotowej sprawy nie zachodziły żadne okoliczności atypowe, które mogłyby podważać „zarzucalność” przestępstwa oskarżonemu, a zatem sposobność przypisania mu winy. M. S. jest osobą dorosłą, zdrową, posiadającą kwalifikację zawodową jako dekarz, miał zatem możliwość podjęcia zachowania zgodnego z prawem, podjął jednak decyzję o realizacji czynu zabronionego,

b) przeciętny stopień społecznej szkodliwości czynu, przy której to ocenie sąd rozważył kryteria podmiotowo-przedmiotowe, o których mowa w art. 115 § 2 k.k., w tym:

- rodzaj i charakter naruszonego dobra w postaci prawa do zabezpieczenia materialnego osób, które nie są w stanie samodzielnie się utrzymywać, które to dobro, choć niezwykle istotne, nie należy jednak w hierarchii dóbr chronionych do dóbr najwyższych,

- rozmiary wyrządzonej i grożącej szkody, w tym narażenie więcej niż jednej osoby (dwóch córek) na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, ale jednocześnie fakt, iż obowiązek alimentacyjny względem S. S. (2) obecnie już ustał,

- okoliczności popełnienia czynu, w tym fakt, iż M. S. niezupełnie stracił zainteresowanie losem córek, m. in. przekazując im sporadycznie prezenty, w tym rower dla J. S., wreszcie przekazując sporadycznie kwoty pieniężne, w tym kwotę 400 zł dla S. S. (3) na kurs prawa jazdy oraz kwotę 120 zł dla J. S. na kurs tańca.

- wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków jako ojca, obniżone zainteresowanie losem córek, ich teraźniejszym bytem i przyszłością, w istocie lekceważące podejście do tych obowiązków,

- postać zamiaru, która w realiach sprawy przybrała postać zamiaru ewentualnego,

- motywację M. S., a zatem popełnienie czynu w sytuacji ograniczonych możliwości zarobkowych, na które to jednak ograniczenie wpłynęło w znacznej części zachowanie samego oskarżonego;

c) jako okoliczność łagodzącą Sąd uwzględnił dotychczasową niekaralność oskarżonego.

W ocenie Sądu, w realiach przedmiotowej sprawy, adekwatnym do wagi czynu, jego przeciętnej społecznej szkodliwości i przeciętnego stopnia winy oskarżonego, jest orzeczenie kary ograniczenia wolności w wymiarze 6 miesięcy, polegającej na obowiązku wykonywania nieodpłatnej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin miesięcznie. Sąd wymierzył oskarżonemu karę ograniczenia wolności w danym wymiarze, oceniając, iż wymierzenie innej kary nie spełniłoby jej celów, zaś kara wyższa, niż orzeczona z pewnością nie odpowiadałaby dyrektywom opisanym w art. 53 k.k.

W ocenie Sądu, kara ta jest karą dotkliwą, zatem umożliwi w stosunku do oskarżonego realizację celów prewencji indywidualnej, powstrzymując go przed podobnym zachowaniem w przyszłości i skłaniając w tym zakresie do przedsięwzięcia wszelkich możliwych działań, zmierzających do ustabilizowania swej sytuacji majątkowej i wywiązywania się w należytym zakresie z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, którego realizację obecnie musiało wziąć na siebie państwo.

Jednocześnie, kara ta umożliwi również realizację celu wychowawczego, albowiem jako kara zgodna ze społecznym poczuciem sprawiedliwości, wpłynie kształtująco na społeczną świadomość prawną w zakresie przestępstw przeciwko rodzinie i opiece.

Jednocześnie, jako że Sąd wymierzył M. S. karę ograniczenia wolności, stosownie do art. 34 § 3 k.k. orzeczono także o zobowiązaniu oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie J. S. w okresie wykonywania kary ograniczenia wolności, uznając, że należało dodatkowo wesprzeć i podkreślić wagę i potrzebę realizacji ciążącego na M. S. obowiązku alimentacyjnego w stosunku do J. S..

1Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

6. inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Sąd ustalił w przedmiotowej sprawie koszty sądowe w wysokości 220 zł, na którą to kwotę składają się następujące koszty procesu:

- opłata w wysokości 120 zł (ustalono na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych),

- 40 zł tytułem ryczałtu za doręczenie wezwań i innych pism w postępowaniu przygotowawczym oraz w postępowaniu sądowym (ustalono na podstawie § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym),

- 60 zł tytułem opłaty za wydanie informacji o osobie z Krajowego Rejestru Karnego w postępowaniu przygotowawczym i sądowym (ustalono na podstawie § 3 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2014 r. w sprawie opłat za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego).

Mając na uwadze sytuację majątkową i wysokość dochodów M. S., w ocenie Sądu zaistniały podstawy do uznania, że uiszczenie kosztów sądowych byłoby dla niego zbyt uciążliwe, toteż na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. należało M. S. zwolnić od obowiązku zapłaty tychże kosztów sądowych.

1Podpis