Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2022 r. w. P. na posiedzeniu niejawnym

sprawy Spółki Rolnej (...) spółka z o.o. w S., A. A., B. A., B. B. (1), B. B. (2), J. B., P. B., M. C. (1), M. C. (2), A. D., M. D., J. D., K. G., Z. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale : A. S. (1)

o ustalenie nieistnienia ubezpieczenia

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 25 marca 2020 r. sygn. akt IV U 1197/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz Spółki Rolnej (...) sp. z o.o. w S. kwotę 3 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

sędzia Marta Sawińska

UZASADNIENIE

1) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że A. S. (1) z tytułu zatrudnienia u płatnika składek Spółka Rolna (...) sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 01.01.2009 r. do 31.07.2013 r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek. Jako podstawę prawną decyzji organ rentowy wskazał art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 w zw. z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a i c oraz art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 3, art. 20 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Na podstawie zgromadzonego w trakcie kontroli materiału dowodowego organ rentowy stwierdził, że nie można uznać świadczonych przez A. S. (1) usług na rzecz płatnika jako usług wykonywanych w ramach zarejestrowanej przez niego działalności gospodarczej. W ocenie organu rentowego, rodzaj i sposób wykonywania usług wskazują, że umowa zawarta pomiędzy ww. osobą a płatnikiem składek miała charakter umowy o świadczenie usług – umowy zlecenia, określonej w art. 734-750 k.c.

2) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że A. A. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 01.01.2009r. do 31.07.2013 r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

3) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że B. A. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 14.04.2009r. do 24.05.2011r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

4) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że B. B. (1) z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 01.01.2009r. do 31.07.2013r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

5) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że B. B. (2) z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 01.12.2012 do 31.07.2013r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

6) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że J. B. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 01.01.2009r. do 31.07.2013 r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

7) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że P. B. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 05.01.2012r. do 22.04.2012r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

8) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że M. C. (1) z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 01.01.2009r. do 29.07.2009r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

9) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że M. C. (2) z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 20.04.2009r. do 29.09.2011r. i od 01.02.2013r. do 31.07.2013r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

10) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że A. D. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 01.01.2009r. do 31.07.2013 r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

11) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że M. D. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 01.01.2009r. do 07.06.2009r. , jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

12) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że J. D. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 1.01.2009r. do 31.08.2011 r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

13) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że K. G. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 01.01.2009r. do 01.06.2013 r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

14) Decyzją z 18.03.2014 r., nr (...), pozwany organ rentowy stwierdził, że Z. G. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w okresie od 01.01.2009r. do 31.07.2013 r., jednocześnie określając za ten okres podstawę wymiaru składek.

Organ rentowy wskazał taką samą podstawę prawną i analogiczne uzasadnienie, jak w przypadku decyzji dotyczącej A. S. (1).

Odwołanie od każdej z powyższych decyzji wniósł płatnik składek.

W swoim odwołaniu płatnik zaskarżył decyzje w całości. Wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz ustalenie, że ww. ubezpieczeni nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorcy zatrudnieni u płatnika składek, tylko podlegają ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu według przepisów dotyczących przedsiębiorcy.

Wyrokiem z 25.03.2020 r. (sygn. IV U 1197/14) Sąd Okręgowy w Zielonej Górze zmienił zaskarżone decyzję (w zakresie wszystkich 14 ubezpieczonych) w ten sposób, że ww. ubezpieczeni w przyjętym okresie nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu jako osoby fizyczne wykonujące usługi na podstawie umowy zlecenia (pkt I-XIV wyroku) oraz zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz odwołującego Spółka Rolna (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością kwotę 840 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Płatnik składek – Spółka Rolna (...) sp. z o.o. z siedzibą w K., zarejestrowana od 26.09.2001 r., wykonuje działalność gospodarczą, której przeważającym przedmiotem jest chów i hodowla bydła mlecznego.

Płatnik składek, w ramach prowadzonej działalności, zawierał z osobami mającymi zarejestrowaną pozarolniczą działalność gospodarczą, w tym z osobami, których dotyczą zaskarżone decyzje, umowy nazwane umowami o świadczenie usług.

W K. płatnik posiada budynki w trzech miejscach, oddalone około 500 metrów od siebie. Według stanu na 2009 r. posiadał około 1 300 hektarów rolnych i około 2 000 sztuk bydła, w tym 1 000 krów mlecznych i 1 000 jałówek.

W zakładzie nie było osób nadzorujących pracę, kontrolujących czas pracy lub wydających polecenia osobom wykonującym czynności na podstawie umów o świadczenie usług. Były jedynie osoby informujące o poszczególnych czynnościach do wykonania, instruujące, co należy zrobić.

Nie prowadzono rejestru godzin ani list obecności. Spółka nie ingerowała w przebieg prac lub obecność, płatnika interesowały rezultaty prac - uzyskane dziennie mleko, wykonane prace na polu.

Dojenie krów odbywa się dwa razy dziennie: ok. godziny 04:00 i 16:00. Osoby wykonujące czynności przy krowach otrzymywały stałe wynagrodzenie, a osoby pracujące na polu wynagrodzenie zależne od przepracowanych godzin.

Odwołujący się i zainteresowany w spornych okresach pracowali w różnych godzinach, w zależności od rodzaju przez siebie pracy i potrzeb płatnika. Godziny te były uzależnione od cyklu biologicznego krów (pory dojenia) lub konieczności wykonania prac polowych. W przypadku wykonania wszystkich prac wcześniej, wychodzili do domu, nie informując nikogo.

Wynagrodzenie było wypłacane w stałej wysokości lub na podstawie stawki godzinowej. W drugim przypadku, ww. osoby spisywały czas swojej pracy i na tej podstawie wystawiały rachunki lub faktury.

Wykonywane przez odwołujących się i zainteresowanych czynności nie były na bieżąco nadzorowane ani kontrolowane, osoby te nie otrzymywały poleceń. Sprawdzano jedynie rezultaty pracy. Osoby te wiedziały, jakie czynności i w jaki sposób miały wykonać danego dnia. Prace były codzienne i powtarzalne. W przypadku pracowników polowych, prace i kawałki pola były rozdzielane na początku dnia. Oprócz tego strony umów o świadczenie usług samodzielnie organizowały sobie pracę.

Nieobecności i przerwy w wykonywaniu usług organizowali samodzielnie, porozumiewając się z innymi osobami, które wykonywały odpowiednie czynności, by zapewnić zastępstwo. Płacili tym osobom lub odrabiali pracę.

Samodzielnie zaopatrywali się w odzież roboczą. Sprzęt (np. maszyny do dojenia, maszyny rolnicze, wiadra, widły) zapewniała spółka.

Odwołujący się i zainteresowany w spornych okresach wymienionych w każdej decyzji, nie współpracowali z żadną inną firmą. Nie poszukiwali innych ofert współpracy, ponieważ wystarczała im lub wystarczająco ich angażowała współpraca z płatnikiem.

Zainteresowany A. S. (1) od 18.04.2005 r. miał zarejestrowaną działalność gospodarczą, pod nazwą A. S. (2) z siedzibą w K., której przedmiotem była działalność jednoosobowych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą wyłącznie na rzecz jednego podmiotu.

Działalność rozpoczęto w dniu 18.04.2005r.

Na podstawie umowy z 31.12.2006 r., zawartej z płatnikiem składek, A. S. (1), działając jako przedsiębiorca, przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- przygotowaniu i zadawaniu paszy dla bydła;

- dojeniu;

- obsłudze urządzeń służących do dojenia;

- uporządkowaniu obory;

- pracach pielęgnacyjnych przy obsłudze bydła.

Zgodnie z § 3 umowy, przedsiębiorca jest odpowiedzialny za rezultat wykonywanych czynności i ponosi ryzyko gospodarcze związane z ich realizacją.

W przypadku niewywiązania się z udzielonego do wykonania przedmiotu umowy, płatnikowi będzie przysługiwało uprawnienie do żądania zapłaty przez przedsiębiorcę kary umownej w wysokości ½ wartości zlecenia realizowanego w miesiącu, w którym nastąpiło zdarzenie uzasadniające żądanie kary umownej. Kara umowna może być nałożona niezależnie za każde zdarzenie powodujące szkodę.

Zgodnie z § 4, umowa została zawarta na czas nieokreślony, z możliwością rozwiązania przez obie strony z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia.

Zgodnie z § 5 ust. 2, z tytułu wykonywanych usług na rzecz spółki przedsiębiorca będzie wystawiał faktury w okresach miesięcznych. W myśl § 4, podstawą wystawienia faktury jest potwierdzona przez prezesa spółki specyfikacja.

Zgodnie z § 6, odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat działań przedsiębiorcy oraz za wykonanie tych działań ponosi przedsiębiorca (ust. 1). W przypadku gdy wykonanie usługi na rzecz osoby trzeciej wykonywanej przez przedsiębiorcę jako podwykonawcę zostało zlecone przez płatnika na podstawie osobnego zlecenia, wówczas wobec osoby trzeciej za wykonaną usługę strony niniejszej umowy ponoszą odpowiedzialność solidarną (ust. 2).

Zgodnie z § 7, niezależnie od odpowiedzialności określonej dla przypadków wymienionych w § 5, przedsiębiorca odpowiada wobec płatnika za wyrządzoną przy wykonaniu czynności na rzecz płatnika szkodę w pełnej wysokości do wysokości wyrządzonej szkody. Przedsiębiorca ponosi wobec spółki odpowiedzialność za szkodę na zasadach określonych w zdaniu poprzedzającym także w przypadku wyrządzenia szkody nieumyślnej na skutek nierzetelnego i/lub nieprawidłowego wykonania zaleconych czynności.

Zgodnie z § 10, umówione w paragrafach powyżej wynagrodzenie stanowi także całkowite i zupełne pokrycie wszelkich kosztów i wydatków związanych z wykonywaniem umowy przez przedsiębiorcę, w tym kosztów usługi realizowanej poza siedzibą płatnika (ust. 1).

Zgodnie z § 13, przedsiębiorca wykonuje zlecone czynności w ramach własnej organizacji pracy i rozkładu czasu wykonania usługi i nie podlega nadzorowi płatnika.

W spornym okresie A. S. (1) wykonywał na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 31.12.2006 r.

Usługi te wykonywał na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się w niniejszej sprawie. Pracował przy dojeniu krów, na udojni.

Odwołujący się B. B. (1) w okresie od 15.05.2006 r. miał zarejestrowaną działalność gospodarczą pod nazwą (...) B. B. (1). Adres siedziby to R.. Jej przedmiotem była działalność jednoosobowych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą wyłącznie na rzecz jednego podmiotu.

Na podstawie umowy z 15.05.2006 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołujący się B. B. (1), działając jako przedsiębiorca, przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- ochrona mienia

- prace gospodarcze.

Odwołujący się A. A. miał zarejestrowaną działalność gospodarczą. Na podstawie umowy z 31.12.2006 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołujący się, działając jako przedsiębiorca, przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- prace rolne

- prace warsztatowe.

Umowa zawierała takie same postanowienia, jak te opisane powyżej w przypadku umowy zawartej przez płatnika z D. P..

W spornym okresie z decyzji A. A. wykonywał na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 31.12.2006 r.

Usługi te wykonywał na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowani w niniejszej sprawie.

Odwołujący się J. D. miał zarejestrowaną działalność gospodarczą, pod firmą Usługi (...) z siedzibą w K.. Teren działalności obejmował cały kraj. Przedmiot działalności to: działalność usługowa w zakresie instalowania, naprawy i konserwacji maszyn rolniczych i leśnych, konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych, działalność usługowa w zakresie instalowania, naprawy i konserwacji maszyn ogólnego przeznaczenia, gdzie indziej niesklasyfikowana. Data rozpoczęcia działalności gospodarczej to dzień 19.10.2005r.

Na podstawie umowy z 19.10.2005 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołujący się J. D., działając jako przedsiębiorca, przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- prace rolne

- prace warsztatowe.

W spornym okresie zawartym w decyzji J. D. wykonywał na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 19.10.2005 r.

Usługi te wykonywał na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowani w niniejszej sprawie.

Odwołujący się Z. G. miał zarejestrowaną działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w R.. Była to działalność jednoosobowych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą wyłącznie na rzecz jednego podmiotu.

Na podstawie umowy z 01.06.2006 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołujący się Z. G., działając jako przedsiębiorca (...) Z. G., przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- organizację prac polowych, w tym zasiewu i zbioru

- planowanie napraw i remontów

- organizację zaopatrzenia i prac warsztatowych

W spornym okresie z decyzji Z. G. wykonywał na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 10.02.2010 r.

Usługi te wykonywał na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowani w niniejszej sprawie.

Odwołujący się A. D. miał zarejestrowaną działalność gospodarczą początkowo pod własnym nazwiskiem, z siedzibą w B.. Następnie pod nazwą P.U. (...) A. D.. Była to działalność usługowa związana z chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem działalności weterynaryjnej oraz działalność usługowa związana z uprawami rolnymi. Działalność rozpoczęto w dniu 03.06.2002r.

Na podstawie umowy z 31.12.2006 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołujący się, działając jako przedsiębiorca, przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- przygotowaniu i zadawaniu paszy dla bydła;

- dojeniu;

- obsłudze urządzeń służących do dojenia;

- uporządkowaniu obory;

- pracach pielęgnacyjnych przy obsłudze bydła.

Umowa zawierała takie same postanowienia, jak te opisane powyżej w przypadku umowy zawartej przez płatnika z D. P..

W spornym okresie odwołujący wykonywał na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 31.12.2006 r.

Usługi te wykonywał na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowany w niniejszej sprawie.

Odwołująca się J. B. miała zarejestrowaną działalność gospodarczą pod firmą (...), wykonywaną na terenie całego kraju, z siedzibą w K..

Była to działalność jednoosobowych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą wyłącznie na rzecz jednego podmiotu. Rozpoczęcie działalności nastąpiło w dniu 1.08.2005r.

Na podstawie umowy z 31.12.2006 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołująca się J. B., działając jako przedsiębiorca, przyjęła do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- przygotowaniu i zadawaniu paszy dla bydła;

- dojeniu;

- obsłudze urządzeń służących do dojenia;

- uporządkowaniu obory;

- pracach pielęgnacyjnych przy obsłudze bydła.

Umowa zawierała takie same postanowienia, jak te opisane powyżej w przypadku umowy zawartej przez płatnika z D. P..

W spornym okresie objętym decyzją odwołująca wykonywała na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 31.12.2006 r.

Usługi te wykonywał na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowany w niniejszej sprawie.

Odwołujący się K. G. miał zarejestrowaną działalność gospodarczą pod firmą (...) rolniczo-zwierzęce. Siedziba firmy to N.. Przedmiot działalności to działalność jednoosobowych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą wyłącznie na rzecz jednego podmiotu. Początek rozpoczęcia działalności gospodarczej to dzień 01.10.2006r.

Na podstawie umowy z 31.12.2006 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołujący się K. G., działając jako przedsiębiorca, przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- przygotowaniu i zadawaniu paszy dla bydła;

- dojeniu;

- obsłudze urządzeń służących do dojenia;

- uporządkowaniu obory;

- pracach pielęgnacyjnych przy obsłudze bydła.

Umowa zawierała takie same postanowienia, jak te opisane powyżej w przypadku umowy zawartej przez płatnika z D. P..

W spornym okresie objętym decyzją K. G. wykonywał na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 31.12.2006 r.

Usługi te wykonywał na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowany w niniejszej sprawie.

Odwołująca się M. C. (2) miała zarejestrowaną działalność gospodarczą pod własnym nazwiskiem, z siedzibą w K.. Działalność gospodarczą rozpoczęła wykonywać w dniu 1.02.2013r.

Na podstawie umowy z 31.12.2006 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołujący się, działając jako przedsiębiorca, przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- przygotowaniu i zadawaniu paszy dla bydła;

- dojeniu;

- obsłudze urządzeń służących do dojenia;

- uporządkowaniu obory;

- pracach pielęgnacyjnych przy obsłudze bydła.

Umowa zawierała takie same postanowienia, jak te opisane powyżej w przypadku umowy zawartej przez płatnika z D. P..

W spornym okresie objętym decyzją odwołująca wykonywała na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 01.02.2013 r.

Usługi te wykonywała na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowany w niniejszej sprawie.

W ramach umowy pracowała w rolnictwie, karmiła krowy.

Odwołujący się P. B. miał zarejestrowaną działalność gospodarczą pod firmą (...), z siedzibą w N..

Była to działalność usługowa wspomagająca chów i hodowlę zwierząt gospodarskich. Działalność rozpoczęto w dniu 05.01.2012r.

Na podstawie umowy z 01.09.2011 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołujący się P. B., działając jako przedsiębiorca, przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- przygotowaniu i zadawaniu paszy dla bydła;

- dojeniu;

- obsłudze urządzeń służących do dojenia;

- uporządkowaniu obory;

- pracach pielęgnacyjnych przy obsłudze bydła.

Umowa zawierała takie same postanowienia, jak te opisane powyżej w przypadku umowy zawartej przez płatnika z D. P..

W spornym okresie objętym decyzją, odwołujący wykonywał na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 05.01.2012 r.

Usługi te wykonywał na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowany w niniejszej sprawie.

Odwołująca się B. B. (2) miała zarejestrowaną działalność gospodarczą pod nazwą B. B. (2) Firma Usługowa, z siedzibą w K..

Działalność rozpoczęto wykonywać w dniu 01.12.2012r.

Na podstawie umowy z 01.12.2012 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołująca się B. B. (2), działając jako przedsiębiorca, przyjęła do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- przygotowaniu i zadawaniu paszy dla bydła;

- dojeniu;

- obsłudze urządzeń służących do dojenia;

- uporządkowaniu obory;

- pracach pielęgnacyjnych przy obsłudze bydła.

Umowa zawierała takie same postanowienia, jak te opisane powyżej w przypadku umowy zawartej przez płatnika z D. P..

W spornym okresie objętym decyzją odwołująca wykonywała na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 01.12.2012 r.

Usługi te wykonywała na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowany w niniejszej sprawie.

Odwołujący się B. A. miał zarejestrowaną działalność gospodarczą pod własnym nazwiskiem z siedzibą w S..

Przedmiotem była działalność usługowa wspomagająca chów i hodowlę zwierząt gospodarskich.

Na podstawie umowy z 14.04.2009 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołujący się B. A., działając jako przedsiębiorca, przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- przygotowaniu i zadawaniu paszy dla bydła;

- dojeniu;

- obsłudze urządzeń służących do dojenia;

- uporządkowaniu obory;

- pracach pielęgnacyjnych przy obsłudze bydła.

Umowa zawierała takie same postanowienia, jak te opisane powyżej w przypadku umowy zawartej przez płatnika z D. P..

W spornym okresie z decyzji B. A. wykonywał na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 14.04.2009 r.

Usługi te wykonywała na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowany w niniejszej sprawie.

W umowach dopuszczono wykonywanie zleconych czynności w ramach własnej organizacji pracy i rozkładu czasu wykonywania usługi i niepodlegania nadzorowi odwołującej spółki.

Odwołująca się M. D. miała zarejestrowaną działalność gospodarczą pod nazwą M. D. P.U. (...) z siedzibą w B., wykonywaną na terenie całego kraju. Jej przedmiot działalności obejmował – działalność usługową wspomagającą chów i hodowlę zwierząt gospodarskich. Działalność rozpoczęto w dniu 3.01.2008r.

Na podstawie umowy z 8.01.2008 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołująca się M. D., działając jako przedsiębiorca, przyjęła do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- przygotowaniu i zadawaniu paszy dla bydła;

- dojeniu;

- obsłudze urządzeń służących do dojenia;

- uporządkowaniu obory;

- pracach pielęgnacyjnych przy obsłudze bydła.

Umowa zawierała takie same postanowienia, jak te opisane powyżej w przypadku umowy zawartej przez płatnika z D. P..

W spornym okresie objętym decyzją odwołująca wykonywała na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 08.01.2008 r.

Usługi te wykonywała na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowany w niniejszej sprawie. Usługi świadczyła razem z J. B., M. C. (2), A. S. (1).

Czas świadczenia usług ustalała samodzielnie, sam sobie organizowała pracę, w zależności od potrzeb. Miała niekontrolowany czas pracy.

Nikt jej nie wydawał poleceń,

Odwołujący się M. C. (1) miał zarejestrowaną działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w R..

Jej przedmiotem była – działalność jednoosobowych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą wyłącznie na rzecz jednego podmiotu.

Działalność rozpoczęto w dniu 01.07.2007r.

Na podstawie umowy z dnia 02.07.2007 r., zawartej z płatnikiem składek, odwołujący M. C. (1) działając jako przedsiębiorca, przyjął do wykonania świadczenie usług, polegających na:

- przygotowaniu i zadawaniu paszy dla bydła;

- dojeniu;

- obsłudze urządzeń służących do dojenia;

- uporządkowaniu obory;

- pracach pielęgnacyjnych przy obsłudze bydła.

Umowa zawierała takie same postanowienia, jak te opisane powyżej w przypadku umowy zawartej przez płatnika z D. P..

W spornym okresie od 01.01.2009r. do 29.07.2009r. odwołujący M. C. (1) wykonywał na rzecz płatnika usługi na podstawie umowy z 02.07.2007 r.

Usługi te wykonywał na takich samych zasadach, jak pozostali odwołujący się i zainteresowany w niniejszej sprawie.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżone decyzję (w zakresie wszystkich 14 ubezpieczonych) w ten sposób, że ww. ubezpieczeni w przyjętym okresie nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu jako osoby fizyczne wykonujące usługi na podstawie umowy zlecenia (pkt I-XIV wyroku) oraz zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz odwołującego Spółka Rolna (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością kwotę 840 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy organ rentowy prawidłowo zaskarżonymi decyzjami ustalił, że osoby w nich wymienione podlegają w spornych okresach ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorcy, określając też podstawę wymiaru składek z tego tytułu. Odwołujący się – płatnik i ubezpieczeni – nie zgodzili się z takim ustaleniem pozwanego, twierdząc, że prace w spornych okresach były wykonywane w ramach działalności gospodarczej i to taka działalność powinna być podstawą podlegania ubezpieczeniom społecznym przez ubezpieczonych.

Sąd I instancji podkreślił, że niespornym jest, że ubezpieczeni: A. S. (1), A. A., B. A., P. B., M. C. (1), M. C. (2), B. B. (1), B. B. (2), J. B., K. G., Z. G., J. D., A. D. i M. D. wykonywali swoje czynności na podstawie umów o świadczenie usług (art. 750 k.c.). Spór sprowadzał się więc do rozstrzygnięcia, czy umowy te stanowią podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym, czy też wchodzą w zakres innej podstawy do podlegania ubezpieczeniom społecznym – wykonywanej działalności gospodarczej.

Następnie Sąd I instancji przytoczył treść art. 6 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 750 k.c., art. 4 ust. 1 ustawy z 06.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców.

Pokreślił, że w ocenie sądu sporne umowy zawarte przez ubezpieczonych z odwołującą się spółką nie powinny stanowić osobnej podstawy do objęcia ich obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i wypadkowym, jako zleceniobiorców – tj. osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek.

Sąd Okręgowy podkreślił, że z przeprowadzonych dowodów wynika, że usługi wykonywane przez ubezpieczonych obejmowały czynności w ramach uprawy i obsługi gruntów, z których pozyskiwane było pożywienia, dojenia krów, obsługi maszyn gospodarczych, karmienia lub oporządzania. Taki zakres czynności co do zasady zgodny jest z przedmiotem działalności zgłoszonym w ewidencji przez ubezpieczonych.

Reasumując Sąd I instancji wskazał, że ubezpieczeni zarejestrowali działalność gospodarczą o przedmiocie co do zasady zgodnym z przedmiotem wykonywanych umów. Działalność miała cele zarobkowe, prowadzona była w sposób zorganizowany (na tyle, na ile trzeba organizować się przy pracy np. dojarza czy przy jeżdżeniu traktorem) i ciągły (długotrwały, kilkuletni, nastawiony na stały zysk i zarabianie na życie). W ramach działalności ubezpieczeni mieli swobodę w doborze kontrahentów, ale wybierali świadczenie usług wyłącznie na rzecz płatnika. Przy wykonywaniu usług nie byli związani czasem pracy, terminem ani poleceniami, nie byli nadzorowani, mogli w każdej chwili odstąpić od dalszego świadczenia usług; rozliczenia następowały na bieżąco, w zależności od przepracowanych godzin lub ryczałtowo.

W tym stanie rzeczy uznać należało, że ubezpieczeni podlegali ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, a nie jako zleceniobiorcy. Stosownie bowiem do dyspozycji art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą. Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 12 ust. 1 ustawy systemowej). W myśl art. 13 pkt 4 ustawy systemowej, obowiązek ubezpieczenia powstaje z dniem rozpoczęcia działalności rodzącej obowiązek ubezpieczenia do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

Nie ma bowiem przeszkód, by w ramach działalności przedsiębiorca wykonywał usługi na rzecz tylko jednego kontrahenta. Żaden przepis tego nie zabrania, nie stoi to też w sprzeczności z istotą działalności gospodarczej. Sąd Okręgowy dodał, że podziela stanowisko utrwalonego orzecznictwa, że przy definiowaniu działalności gospodarczej nie można wprowadzać ograniczeń, które nie wynikają z ustawy, brak jest także podstaw do ingerowania w sposób prowadzenia i wykonywania tej działalności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 05.10.2016 r., sygn. akt III AUa 393/16).

Mając to wszystko na uwadze, zdaniem Sądu I instancji nie można uznać, że ubezpieczeni z tytułu wykonywania usług na rzecz płatnika składek podlegali obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorcy w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach.

Wobec tego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzeczono jak w punktach I-XIV sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego w punkcie XV sentencji Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 w związku z § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490). Należało stosować te regulacje z uwagi na datę wpływu odwołań, do zakończenia sprawy w danej instancji. Zgodnie z tym ostatnim z powołanych przepisów, stawki minimalne wynoszą 60 zł w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym. Łącznie była to kwota 840 zł.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., zaskarżając go w całości.

Sądowi I instancji zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego a w szczególności art. 2 oraz art. 4 ust 1 ustawy z dnia 02.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej poprzez stwierdzenie, że zainteresowani w sprawie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej pomimo tego, że z okoliczności sprawy wynika, iż podejmowane przez zainteresowanych czynności nie były wykonywane na własne ryzyko gospodarcze oraz we własnym imieniu zaś analiza sprawy prowadzi do wniosku, że w ustalonym stanie faktycznym można jedynie mówić o pracy najemnej, a nie prowadzeniu działalności gospodarczej;

2.  naruszenie prawa materialnego to jest art. 750 i art. 734 k.c. przez ich nie zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że podejmowana przez zainteresowanych aktywność zawodowa - praca najemna winna być zakwalifikowana, jako prowadzenie działalności gospodarczej, pomimo tego że podejmowana aktywność nie ma cech działalności gospodarczej;

3.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, zasad wnioskowania i logiki poprzez przyjęcie, że:

⚫

w przypadku przedsiębiorstwa uprawiającego 1300 hektarów i hodującego 1000 sztuk bydła mlecznego - krów i 1000 jałówek organizacja pracy w przedsiębiorstwie następowała samodzielnie przez osoby świadczące usługi w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej we własnym zakresie, a czas świadczonych usług zależał jedynie od obiektywnych, zewnętrznych czynników: pogoda, cykl biologiczny zwierząt;

⚫

o zorganizowaniu przedsiębiorstwa zainteresowanych decyduje zakup odzieży roboczej, rękawic i brak jest konieczności czynienia dalszych nakładów polegających np. na zakupie sprzętu specjalistycznego, karmy, paszy, lekarstw dla zwierząt, paliwa i innych, czy też zawierania umów np. na świadczenie usług weterynaryjnych bowiem nie ma przeszkód aby usługi były realizowane na sprzęcie Spółki Rolnej (...) sp. z o.o., przy użyciu narzędzi spółki, jej paszy, przy pomocy osób świadczonych usługi weterynaryjne na rzecz Spółki Rolnej sp. z o.o.;

4.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez sprzeczność ustaleń Sądu Okręgowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego tj. wyjaśnień złożonych przez:

⚫

A. A., co do sposobu organizacji pracy, w tym godzin świadczenia pracy, wydawania poleceń, co do przedmiotu i zakresu świadczenia pracy;

⚫

M. C. (1), co do sposobu organizacji pracy, przedmiotu świadczonej pracy;

⚫

J. D., co do sposobu organizacji pracy, w tym godzin świadczenia pracy, wydawania poleceń, co do przedmiotu i zakresu świadczenia pracy;

⚫

A. S. (1), co do sposobu organizacji pracy, w tym godzin świadczenia pracy, wydawania poleceń, co do przedmiotu i zakresu świadczenia pracy;

5.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i przyjęcie na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów, że zainteresowani świadczyli pracę na rzecz Spółki Rolnej (...) sp. z o.o., jako osoby prowadzące działalność gospodarczą z całkowitym pominięciem i brakiem odniesienia się do wyjaśnień zainteresowanych składanych w toku postępowania sądowego, w szczególności, co do motywów podjęcia prowadzenia działalności gospodarczej, sposobu świadczenia i organizacji pracy.

Wskazując na powyższe zarzuty wniósł:

⚫

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołań Spółki Rolnej (...) sp. z o.o. od decyzji z 18.03.2014 r. (x14) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,

ewentualnie:

⚫

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Zielonej Górze,

⚫

zasądzenie od odwołujących na rzecz apelującego kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację odwołujący Spółka Rolna (...) sp. z o.o. wniósł o oddalenie apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zasądzenie na rzecz odwołującego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Wniesioną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych apelację uznać należy za bezzasadną.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest oczywiście prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego, dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy. Prawidłowo także zastosował prawo materialne. Sąd Apelacyjny w całości podzielił ustalenia i rozważania Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania. Wobec niewątpliwego wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie widział też konieczności uzupełniania postępowania dowodowego.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy organ rentowy prawidłowo ustalił, że osoby wymienione w decyzjach podlegają w spornych okresach ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorcy, określając też podstawę wymiaru składek z tego tytułu. Odwołujący twierdził, że prace w spornych okresach były wykonywane przez ubezpieczonych w ramach działalności gospodarczej i to taka działalność powinna być podstawą podlegania ubezpieczeniom społecznym przez ubezpieczonych.

Poza sporem pozostawało, że ubezpieczeni wykonywali swoje czynności na podstawie umów o świadczenie usług (art. 750 k.c.). Istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy umowy te stanowią podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym, czy też wchodzą w zakres innej podstawy do podlegania ubezpieczeniom społecznym – tj. wykonywanej przez ubezpieczonych działalności gospodarczej.

W myśl art. 6 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz.U. z 2019 r., poz. 300), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;

5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Z kolei w myśl art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym; zleceniobiorcy – od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (art. 13 pkt 2); osoby prowadzące pozarolniczą działalność – od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 06.03.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (art. 13 pkt 4).

W tak zakreślonej podstawie prawa materialnego Sąd Apelacyjny uznał, że ubezpieczeni zawarli analizowane umowy jako przedsiębiorcy, działający w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej i z tego względu podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej, a nie jako zleceniobiorcy w oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że pojęcie osoby prowadzącej działalność gospodarczą zostało sformułowane dla potrzeb ustawy systemowej i dotyczy osób wykonujących różnego rodzaju działalności na własny rachunek. Decydujące znaczenie dla zdefiniowania tego pojęcia ma ustawa systemowa oraz ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, obowiązująca w spornym okresie. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze kraju są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą. Wyjaśnienie, kogo zaliczamy do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, zawiera art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy. W okresie objętym odwołaniem przepis ten stanowił, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Natomiast według art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorcą w jej rozumieniu jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Tą zaś jest zarobkowa działalność m.in. usługowa, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. 

W orzecznictwie nie budzi także wątpliwości, że w sytuacji, gdy umowa zlecenia (o świadczenie usług) wykonywana jest w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, tytułem objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi jest wyłącznie działalność gospodarcza. Wprawdzie ustawa systemowa uznaje za odrębne tytuły (podstawy) podlegania ubezpieczeniom społecznym wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia (art. 6 ust. 1 pkt 4) oraz w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 6 ust. 1 pkt 5), ale nie stanowi tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych umowa agencyjna, zlecenia lub inna o świadczenie usług, która wykonywana jest w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Sąd Najwyższy uznał bowiem, że umowa zlecenia (umowa o świadczenie usług), zawarta przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, nie stanowi odrębnej podstawy (tytułu) podlegania ubezpieczeniom społecznym z umowy zlecenia, jeżeli przedmiot tej umowy jest taki sam jak przedmiot prowadzonej działalności, co oznacza, że osoba ta podlega ubezpieczeniom tylko z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23.06.2009 r., III UK 24/09, LEX nr 518053). Samo stwierdzenie, że umowa cvwilnoprawna, wykonywana jest w imieniu i na rzecz dającego zlecenie nie uprawnia do wniosku, iż nie może być ona zawarta w ramach prowadzonej przez zleceniobiorcę działalności gospodarczej (podobny pogląd został wyrażony w wyrokach Sądu Najwyższego: z dnia 18.12.2014 r., II UK 90/14, LEX nr 1809887; z dnia 14.12.2010 r., I UK 209/10, LEX nr 738525; z dnia 11.08.2009 r., I UK 209/10, LEX nr 533671).

W wyroku z 16.06.2009 r. I UK 24/09 Sąd Najwyższy stwierdził natomiast, że działalność gospodarcza stanowi podstawę do stosowaniu ustawy systemowej i podatkowej, lecz nie odwrotnie. Wynika to z przyjęcia w Konstytucji wolności działalności gospodarczej (art. 20), podlegającej ograniczeniu ustanowionemu tylko w ustawie i tylko gdy jest konieczne z określonych w niej przyczyn, które jednak nie może naruszać istoty tej wolności (art. 31). Działalność gospodarcza dozwolona jest każdemu i na równych prawach. Nie jest już oparta na reglamentacji, lecz tylko na jej ewidencji. W szczególności więc przy braku definicji, na czym ma polegać usługowa działalność gospodarcza, nie można wprowadzać ograniczenia, które nie wynika z ustawy. Cecha gospodarczej działalności usługowej nie pozwalałaby też przyjąć, że stałe wykonywanie jednej umowy (usługi) dla jednego podmiotu nie może być działalnością gospodarczą. Brak też podstaw do ingerowania w sposób prowadzenia i wykonywania tej działalności.

Podkreślenia wymaga, że legalna definicja pojęcia „działalność gospodarcza” zawarta została w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, który to przepis ma zastosowanie do stanu faktycznego niniejszej sprawy. Według tego przepisu przez działalność gospodarczą rozumie się zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Po zmianie regulacji definicję działalności gospodarczej zawiera art. 3 ustawy z dnia 06.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r., poz. 646 ze zm.), według którego działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Z obu tych definicji wynika, że działalność gospodarcza musi wykazywać pewne cechy (zorganizowany i zarobkowy charakter, ciągłość i profesjonalizm). Dookreślając warunki brzegowe pojęcia działalności gospodarczej należy powtórzyć za uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 06.12.1991 r., MI CZP 117/91 (LEX nr 3709), że wyróżniają ją pewne specyficzne właściwości, do których należy zaliczyć: zawodowy (a więc stały) charakter; związaną z nim powtarzalność podejmowanych działań; podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym. Taki kierunek zapatrywania został zaaprobowany także w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 23.02.2005 r., III CZP 88/04 (OSNC 2006 nr 1, poz. 5), w której stwierdzono, że działalnością gospodarczą jest działalność wykazująca zawodowy, czyli stały charakter, podporządkowanie regułom zysku i opłacalności (lub zasadzie racjonalnego gospodarowania) oraz uczestnictwo w działalności gospodarczej (w obrocie gospodarczym). Właściwości cechujące działalność gospodarczą, które powinny występować łącznie, to działanie stałe, nieamatorskie, nieokazjonalne, z elementami organizacji, planowania i zawodowości rozumianej jako fachowość, znajomość rzeczy oraz specjalizacja (zob. B. Gudowska i J. Strusińska-Żukowska [red.]: Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, Warszawa 2011, s. 106-107). O działalności gospodarczej można zatem mówić, jeżeli są spełnione kumulatywnie wszystkie przesłanki tj. zarobkowy charakter prowadzonej działalności, jej zorganizowany charakter, i ciągłość jej wykonywania (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06.04.2017 r., II UK 98/16, LEX nr 2307127 czy z dnia 13.09.2016 r., I UK 455/15, LEX nr 2122404 i powołane tam orzeczenia).

Nie można odmówić słuszności twierdzeniem odwołującego, że działania ubezpieczonych spełniają cechy działalności gospodarczej, wymienione w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Trafnie podniósł Sąd Okręgowy, że usługi wykonywane przez ubezpieczonych obejmowały czynności w ramach uprawy i obsługi gruntów, rolnicze, dojenia krów, obsługi maszyn gospodarczych, karmienia, oporządzania bydła. Taki zakres czynności zgodny jest z przedmiotem działalności zgłoszonym przez ubezpieczonych w ewidencji: działalność usługowa wspomagająca chów i hodowlę zwierząt gospodarskich. Wszyscy ubezpieczeni mieli zarejestrowaną działalność i wpisany właśnie ten przedmiot – jako główny lub dodatkowy, zatem od strony formalnej dane o działalności odzwierciedlają rzeczywisty przebieg wykonywania usług.

Podkreślenia przy tym wymaga, że zorganizowanie działalności nie musi opierać się na posiadaniu własnych narzędzi. Tak szerokie ujęcie analizowanej problematyki przez ustawodawcę, tj. określenie, że działalność musi być zorganizowana, ma na celu ujęcie również takich sytuacji, gdzie zorganizowanie działalności opiera się na zapewnionych sobie przez przedsiębiorcę narzędziach. Oczywistym przy tym jest, że takie linie produkcyjne jak w dojarni należały do płatnika, ponieważ ze względu na swoje gabaryty, umiejscowienie czy inne uwarunkowanie sytuacyjne nie mogły należeć do nikogo z zewnątrz. Nie ma zresztą przeszkód, by wykonywać działalność na cudzym sprzęcie. Przyjmując natomiast tok rozumowania organu rentowego należałoby dojść do wniosku, że hodowca krów może skorzystać z usługi dojarza tylko po przewiezieniu stada na teren wykorzystywany przez usługobiorcę i przy założeniu, że w czasie dojenia nie będą używane sprzęty usługobiorcy, o ile strony chcą realizować umowę o świadczenie usług, gdzie usługodawcą jest przedsiębiorca. Z oczywistych względów takie stanowisko jest błędne. Nie sposób przyjąć, że posiada jakąkolwiek wartość ekonomiczną codzienne przewożenie/przeprowadzanie – nawet na bliską odległość – całego stada krów. Naturalnie w analizowanych uwarunkowaniach cywilnoprawnych istota tejże usługi sprowadzać się będzie do świadczenia jej w gospodarstwie usługobiorcy.

Nadto trafnie wskazał Sąd Okręgowy, że działalność ubezpieczonych miała ciągły charakter. Same sporne okresy obejmowały nawet aż 3 lata, było to stałe źródło dochodu ubezpieczonych. Nastawienie na zysk nie budzi więc wątpliwości, skoro ubezpieczeni zarabiali w ten sposób na życie. Wynagrodzenie było ustalone godzinowo, a rozliczenia dokonywane na bieżąco, co miesiąc, na podstawie rachunków i faktur. Poza odzieżą w zasadzie ubezpieczeni nie ponosili większych kosztów, co też świadczy o ekonomicznej zasadności tej formy wykonywania usług.

Również Sąd Apelacyjny podkreśla swobodę realizacji umów przez przedsiębiorców. Strony nie wprowadziły czasu pracy, nie ewidencjonowano ani nie nadzorowano czynności usługodawców. Czas świadczenia był uzależniony tylko od czynników zewnętrznych, obiektywnych tj. cykl biologiczny zwierząt, który wpływał m. in. na ściśle określone pory dojenia krów. Przy tym ubezpieczeni mogli tak organizować swoją pracę, aby zmieścić się w cyklu produkcyjnym. Zainteresowani nie mieli z góry przypisanego urlopu, jak potrzebowali dnia wolnego to dokonywali zmian w grafiku.

Wszyscy ubezpieczeni mieli pełną dowolność w doborze formy działalności, zawarcia i wykonywania spornych umów o świadczenie usług. Mogli mieć ponadto tylu kontrahentów, ilu chcieli, a to, że w większości przypadków był to tylko płatnik – jak słusznie podkreślił Sąd Okręgowy – nie świadczy o zasadności stanowiska organu rentowego. Żaden przepis prawa nie uzależnia bowiem przyznania statusu przedsiębiorcy od liczby kontrahentów.

W wyroku z dnia 04.11.2014 r. I UK 103/14 Sąd Najwyższy wskazał, rozpoznając skargę w zakresie umów menadżerskich, że w judykaturze i piśmiennictwie przyjmuje się zgodnie, że dana działalność jest zarobkowa, jeżeli jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu (zarobku), rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi kosztami. Z zarobkowym charakterem działalności wiąże się uczestnictwo w obrocie gospodarczym. Wymaganie to spełnione jest wówczas, gdy działalność gospodarcza realizowana jest poprzez odpłatne (ekwiwalentne) świadczenia wzajemne spełniane w ramach obrotu gospodarczego (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26.09.2008 r., (...) 789/07, LEX nr 495147 i z dnia 03.04.2014 r., (...) 338/14, LEX nr 1485543). Z kolei w przesłance ciągłości chodzi o wyłączenie z definicji działalności gospodarczej czynności jednorazowych. Istotna dla jej spełnienia jest zatem powtarzalność określonych czynności celem osiągnięcia dochodu (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28.04.2011 r., II OSK 333/11, LEX nr 992553). W wyroku z 24.05.2017 r. I UK 247/16 Sąd Najwyższy, zauważył, że pojęcie gospodarczej działalności usługowej nie pozwala też przyjąć, że stałe wykonywanie rodzajowo jednej umowy (usługi) i dla jednego podmiotu nie może być działalnością gospodarczą.

Uzupełnieniem definicji działalności gospodarczej z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest jej art. 4, według którego przedsiębiorcą w jej rozumieniu jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Jak trafnie przyjął Sąd drugiej instancji, dla odkodowania pojęcia „wykonywania działalności gospodarczej we własnym imieniu” pomocny jest art. 5b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który wskazuje cechy charakterystyczne takiej aktywności. Są to: 1) odpowiedzialność przedsiębiorcy wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych w jej ramach czynności oraz ich wykonywanie, 2) samodzielne wyznaczanie miejsca i czasu wykonywania tych czynności, 3) ponoszenie ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością. Wobec powyższego działalność gospodarcza może przybrać także formę stałego wykonywania rodzajowo jednej umowy (usługi) dla innego podmiotu, ale cechą takiej działalności powinno być nadal działanie we własnym imieniu i na własne ryzyko. Wykonywanie działalności gospodarczej we własnym imieniu wiąże się natomiast z zasadą odpowiedzialności za wyniki finansowe działalności oraz za zobowiązania natury prywatno i publicznoprawnej (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30.04.2014 r., (...), niepubl.).

Usługodawcy w pełni świadomie decydowali się na prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej wraz ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami. Ubezpieczeni korzystali z zewnętrznej obsługi księgowej, odprowadzali składki, ewidencjonowali koszty, we własnym zakresie nabywali także odzież roboczą. Ponadto wykonywane przez przedsiębiorców czynności związane z obsługą zwierząt hodowlanych były powtarzalne. Każdy z usługodawców wiedział, co ma robić. Tak ustalony zespół prostych i powtarzalnych czynności nie wymagał specjalistycznego nadzoru czy koordynacji. Prawidłowo Sąd Okręgowy ustalił, że przedsiębiorcy współpracujące ze sobą w sposób stały i wykonujący czynności w logicznej kolejności w powtarzalnym codziennie cyklu produkcji mleka i opieki nad zwierzętami bez żadnych problemów sami organizują sobie prace w spółce i nie ma żadnej konieczności ze strony Spółki do wyznaczania lub zatrudniania dodatkowych osób, które by te osoby nadzorowały i wydawały im polecenia – co też potwierdziły dowody zgromadzone w sprawie przed Sądem I instancji. Z dowód tych wynika, że całkowicie niezasadne okazały się twierdzenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, iż odwołująca Spółka organizowała pracę zainteresowanym, wykonywała czynności nadzorcze w stosunku do nich, wydawała im polecenia w zakresie wykonywanych czynności czy też że wykonywali oni pracę najemną a nie działalność gospodarczą.

Sąd Najwyższy jednolicie przyjmuje, a tut. Sąd stanowisko to w pełni podziela, że pojęcie gospodarczej działalności usługowej nie pozwala przyjąć, iż stałe wykonywanie rodzajowo jednej umowy (usługi) i dla jednego podmiotu nie może być działalnością gospodarczą (ob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09.12.2008 r., I UK 138/08, OSNP 2010 nr 11-12, poz. 144). Również zastrzeżenie w umowie o świadczeniu usług (...) dla tego kontrahenta - w ramach autonomii woli stron umowy (art. 353 ¹ k.c.) - nie odbiera im atrybutu świadczeń w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16.02.2016 r., I UK 77/15, LEX nr 200382).

Pozwany organ rentowy zarzuca, że błędnie przyjęto, iż w przypadku przedsiębiorstwa uprawiającego 1 000 hektarów i hodującego 1 500 sztuk bydła mlecznego - krów i cielaków organizacja pracy w przedsiębiorstwie następowała samodzielnie przez osoby świadczące usługi w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarcze we własnym zakresie, a czas świadczonych usług zależał jedynie od obiektywnych, zewnętrznych czynników: pogoda, cykl biologiczny zwierząt. Jednakże na poparcie tego zarzutu organ rentowy nie przedstawił żadnych dowodów. Sąd Apelacyjny nie dostrzega żadnych przeszkód, by strony umowy uzależniały czasowo świadczenie usług od pogody czy cyklu biologicznego. Z zeznań zainteresowanych/świadków nie wynika też, by ktokolwiek narzucał ubezpieczonym jakiekolwiek ramy czasowe poza tymi oczywistymi, jak chociażby to, że dojenie musiało odbywać się codziennie.

Sąd Apelacyjny również przyjmuje, że o zorganizowaniu przedsiębiorstwa zainteresowanych może decydować także zakup odzieży roboczej, rękawic, a jednocześnie brak jest konieczności czynienia dalszych nakładów polegających np. na zakupie sprzętu specjalistycznego, karmy, paszy, lekarstw dla zwierząt, paliwa i innych, bowiem nie ma przeszkód, aby usługi były realizowane na sprzęcie spółki Rolnej (...) sp. z o.o. w S., przy użyciu narzędzi spółki czy jej paszy. Zorganizowanie działalności gospodarczej nie musi obejmować wszystkich narzędzi, materiałów czy szeroko pojętego sprzętu wymaganego do świadczenia przedmiotu działalności. Usługa świadczona w ramach prowadzonej działalności może sprowadzać się nawet tylko do wykonania samej określonej czynności. Oczywiście w takim wypadku kluczowym dla kwalifikacji, w jakich ramach funkcjonują ubezpieczeni, będą pozostałe elementy umowy – jak podporządkowanie, czas pracy itp., jednakże te kryteria – o czym była mowa wyżej – nie przemawiają za zasadnością stanowiska organu rentowego.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że nie stwierdził również zasadności zarzutu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dotyczącego sprzeczności ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego dotyczących zeznań zainteresowanych A. A., M. C. (1), J. D. oraz K. G. wskazane w apelacji a dotyczące organizacji pracy, wydawania poleceń co do przedmiotu i zakresu świadczenia pracy. Zeznania te należy oceniać łącznie, a nie wybiórczo/wyrywkowo jak wskazuje organ rentowy. Z zeznań tych wbrew stanowisku organu rentowego wynika, że zainteresowani wykonywali swoje obowiązki samodzielnie i na własną odpowiedzialność.

Świadek A. A. akcentował, że co prawda Z. G. wskazywał mu, na jakim obszarze ma wykonywać swoje czynności, jednak to on sam decydował w jakim czasie prace te wykona. Mógł przyjść do pracy o dowolnej godzinie, nie było list obecności. W zależności od ilości przepracowanych faktycznie godzin wystawiał odwołującej spółki rachunki. Nikt go nie nadzorował, jak twierdził „ sam sobie wszystko organizował”. Dokonywał także samodzielnie zakupu odzieży roboczej i posiłków. Nie zgłaszał nikomu planów co przerwy w pracy bo jak zeznał „jak mam działalność to nie muszę o tym nikomu gadać”.

Podobnie swoje zaangażowanie na rzecz odwołującej spółki opisał świadek J. D.. On także podkreślał, że jego zarobek zależał wprost od przepracowanych faktycznie godzin i stawki, zakres czaspwy prac był różny (od tygodnia do kilku miesięcy), co było oczywiste bo jak oświadczył, że raczej był samodzielny, „ wiadomo, że to trzeba tak robić”, a „prace zespołowe wymagają określonego tempa i czasu”. Z. G. miał „wzrokowo sprawdzać prace”, zgłaszał mu plan nieobecności.

Świadek A. S. (1) także stwierdził, że nikt nie wydawał mu formalnych poleceń, on sam miał świadomość jakie prace należy wykonać, nikt też nie odbierał jego pracy. Ze swoich środków dokonywał zakupu obuwia roboczego.

Także świadek M. C. (1) podkreślał, że nie był wpisywany w jakichkolwiek grafikach pracy, sam zakupił dla siebie odzież i buty robocze, był samodzielny a kontakt ze spółką był jednorazowy rano i to wyłącznie telefonicznie, mógłby wykonywać swe usługi także dla innych jednostek ale „nie było takiej potrzeby”.

Świadek K. G. podkreślał, że zdecydował się na rozpoczęcie działalności gospodarczej z uwagi na oczekiwane większe zyski, „to co musiał to wykonywał, a potem mógł iść do domu”, sam dokonywał zakupu odzieży i obuwia roboczego, prace wykonywał bez poleceń bo wiedział jakie czynności mają być wykonane, nikt nie weryfikował wykonanych przez niego czynności, nie miał przełożonego a jedynie wskazywano mu ilość pokarmu do podania zwierzętom.

Świadek G. – co istotne - w swoich zeznaniach wskazał, że będąc także zatrudnionym w Spółce na umowę o pracę, miał do realizacji obowiązki związane z pracami polowymi i w tym zakresie współpracował z przedsiębiorcami, ale nie wydawał im poleceń tylko uzgadniał z nimi harmonogram prac polowych i terminu np. zasiewów zbóż, koszenia traw czy zbioru plonów.

Sąd Apelacyjny zaznacza nadto, że choć zarzuty organu rentowego były dość obszerne, to okazały się nietrafione – stanowiły polemikę z prawidłowymi ustalenia Sądu I instancji oraz przedstawiały własną ocenę dowodów.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania Sąd Apelacyjny, w myśl art. 385 k.p.c. oddalił apelację (punkt 1 sentencji wyroku).

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 2 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego) zasądzono od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz Spółki Rolnej (...) sp. z o.o. w S. kwotę 3360 zł (14 ubezpieczonych x 240 zł) – punkt 2 sentencji wyroku.

sędzia Marta Sawińska