Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII GC 551/19

UZASADNIENIE

Powód O. S. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych Z. D. (1) i E. S. kwoty 100.000zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że udzielił spółce (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. łącznie czterech pożyczek. Spółka wobec braku środków nie była w stanie terminowo spłacać wymagalnych zobowiązań. Powód wypowiedział więc wszystkie umowy pożyczek wzywając spółkę do natychmiastowego ich zwrotu wraz z odsetkami. Spółka (...) uchylała się od uregulowania zadłużenia, toteż powód sprawę skierował na drogę postepowania egzekucyjnego, które zostało umorzone wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Powód podkreślił, że pozwane były członkami zarządu (...) sp. z o.o. od 2015, wierzytelności stały się wymagalne z dniem 12.02.2018 r., a co najmniej od dnia 12.05.2018 r. istnieje domniemanie stanu niewypłacalności dłużnej spółki, gdyż wówczas pozostawała w zwłoce 3 miesiące z zapłatą zobowiązań. Pozwane będące członkami zarządu nie złożyły wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie. Pozwana Z. D. (1) uczyniła to dopiero 29.11.2018 r., lecz wcześniej świadomie wyprowadziła majątek ze spółki podpisując umowę dzierżawy ostatniego składnika majątku spółki, a zarazem jedynego źródła dochodów. Z tego względu powód domaga się zapłaty na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. części poniesionej szkody .

Starszy Referendarz w Sądzie Okręgowym w Szczecinie wydał w dniu 03.10.2019 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwana Z. D. (1) w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosła o oddalenie powództwa w całości. Pozwana zaprzeczyła wszystkim wyraźnie nieprzyznanym faktom i twierdzeniom powoda, kwestionując powództwo zarówno co do zasady, jak i wysokości. Pozwana przyznała jedynie, że w roku 2015 została powołana na członka zarządu, a w datach: 28 i29 listopada 2018 r. obie pozwane niezależnie wystąpiły do sądu o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o.; postanowienie w tym przedmiocie wydane zostało przez Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie w dniu 21.10.2019 r. Pozwana w pierwszej kolejności podniosła zarzut braku wykazania przez powoda, iż egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna, podkreślając, że w dalszym ciągu istnieją składniki majątku spółki, z których powód mógłby się zaspokoić, takie jak m.in. majątek ruchomy spółki stanowiący wyodrębnioną część przedsiębiorstwa w postaci infrastruktury bazy paliwowej, czy też przysługujące jej wierzytelności względem wierzycieli w kwocie łącznej wynoszącej blisko 260.000 zł. W ocenie pozwanej o przedwczesności powództwa ponadto świadczy fakt tego, że upadłość dłużnej spółki obejmuje likwidację jej majątku, co pozwoli na zaspokojenie wierzycieli, w tym w szczególności powoda, którego wierzytelności są uprzywilejowane.

Pozwana podniosła nadto zarzut niewykazania, co składa się na kwotę dochodzoną pozwem i brak sprecyzowania, czy roszczenie zgłoszone w sprawie stanowi odsetki, czy kwotę należności głównej, a jeśli tak to z tytułu której umowy pożyczki.

W dalszej kolejności pozwana zauważyła, że w czasie, gdy roszczenia stały się wymagalne nie przysługiwał jej mandat do pełnienia funkcji członka zarządu, gdyż ten wygasł z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok 2016. Wobec niej nie podejmowano uchwał o przedłużeniu kadencji ani udzieleniu absolutorium, tak jak to miało miejsce w przypadku pozwanej ad 2.

Pozwana podniosła, że złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...) we właściwym czasie. W dniu 29.11.2018 r. kwoty nominalne pożyczek udzielonych spółce przez powoda nie były jeszcze wymagalne. Już po dacie rzekomego skutecznego wypowiedzenia przez powoda umów pożyczek ten zawarł ze spółką aneksy do każdej z umów, co spowodowało modyfikację harmonogramów ich spłat. W ocenie pozwanej spółka nie utraciła płynności finansowej, a jej trudności były chwilowe, związane ze zmniejszeniem obrotów na rynku paliwowym, ale gdy te minęły, bez konieczności wnoszenia dopłat przez wspólników, kontynuowała spłacanie rat wraz z odsetkami, podobnie jak innych swoich zobowiązań. Pozwana wskazała, że spółka stanęła przed koniecznością wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości dopiero 26.10.2018 r., kiedy to Naczelnik Pierwszego (...) Urzędu Skarbowego wydał decyzję w przedmiocie zabezpieczenia zobowiązania podatkowego, a następnie zarządzanie z dnia 29.10.2018 r. zaopatrzone w klauzulę wykonalności w dniu 30.10.2018 r., doręczone spółce w dniu 05.11.2018 r. Blokada rachunków spółki, jaka wówczas nastąpiła implikowała wniosek, że spółka utraciła możliwość regulowania swoich zobowiązań.

Pozwana E. S. również wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym przyznała, że powód udzielił spółce (...) pożyczek w łącznej wysokości 850.000 zł, potwierdziła termin spłaty pożyczki w kwocie 100.000 zł i dalsze czynności jakie te podjął celem zabezpieczenia swoich roszczeń. Podniosła, że za spółkę działała w charakterze wiceprezesa zarządu Z. D. (1), która jako jedyna posiadała pełną i bieżącą wiedzę o sytuacji finansowej spółki, podczas gdy pozwana ad 2 nie znała skali strat. Mimo to pozwana podjęła działania mające na celu poprawę rentowności spółki w obliczu definitywnej niewypłacalności spółki powstałej na skutek wypowiedzenia umów pożyczek przez powoda. To pozwana ad 1, zdaniem E. S., wygenerowała wewnętrzne konflikty w spółce, utratę dostawców i pogłębienie trudnej sytuacji majątkowej. Pozwana ad 2 także w działaniu pozwanej ad 1 upatrywała winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie właściwym, jako jedynej mającej dostęp do ksiąg finansowych spółki i sabotującej jej byt także poprzez kreatywną księgowość prowadzoną w celu wyprowadzenia majątku ze spółki dla własnej korzyści.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 4.10.2006 r. Przedmiotem działalności była przede wszystkim sprzedaż hurtową paliw i produktów pochodnych. O. S. zapewniał obsługę (...) sp. z o.o.

dowód :

tekst jednolity umowy spółki k. 142-147,

protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników – Rep. A(...) k. 148-152

informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z KRS k. 29-44),

umowa zlecenia k.166- 167; aneks nr (...) do umowy zlecenia k. 168

Pozwana E. S. pełniła funkcję Prezesa Zarządu (...) sp. z o.o. od 2012 r.

Uchwałą nr (...) z dnia 17.06.2016 r. Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. w W. zatwierdzone zostało sprawozdanie Zarządu z działalności Spółki za 2015 rok. Uchwała ta została podjęta jednomyślnie w głosowaniu jawnym.

Uchwałą nr (...) z dnia 17.06.2016 r. Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. w W. zatwierdzone zostało sprawozdanie finansowe Spółki za rok obrotowy 2015. Uchwała ta została podjęta jednomyślnie w głosowaniu jawnym.

Uchwałą nr (...) z dnia 17.06.2016 r. Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. w W. udzielone zostało absolutorium E. S. – Prezesowi Zarządu za pełnienie obowiązków za rok obrotowy 2015.

Uchwałą nr (...) z dnia 17.06.2016 r. Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. w W. przedłużony został mandat dla E. S. – Prezesa Zarządu na kolejny rok obrotowy.

Uchwałą nr (...) z dnia 30.06.2018 r. Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. w W. zatwierdzone zostało sprawozdanie Zarządu za rok obrotowy 2017.

Uchwałą nr (...) z dnia 30.06.2018 r. Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. w W. zatwierdzone zostało sprawozdanie finansowe Spółki za rok obrotowy 2017.

Uchwałą nr (...) z dnia 30.06.2018 r. Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. w W. udzielone zostało absolutorium E. S. – Prezesowi Zarządu z pełnienie obowiązków za rok obrotowy 2017. Uchwała ta została podjęta jednomyślnie w głosowaniu tajnym.

Uchwałą nr (...) z dnia 30.06.2018 r. Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. w W. przedłużony został mandat dla E. S. – Prezesa Zarządu na kolejny rok obrotowy. Uchwała ta została podjęta jednomyślnie w głosowaniu tajnym.

dowód:

informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z KRS k. 22-44;

protokół Zwyczajnego Zgromadzenie Wspólników (...) sp. z o.o. dnia 17.06.2016 r. k. 154-155;

protokół Zwyczajnego Zgromadzenie Wspólników (...) sp. z o.o. z dnia 30.06.2018 r. k. 156-157;

Pozwana Z. D. (1) została powołana do pełnienia funkcji Wiceprezesa Zarządu (...) sp. z o.o., uchwałą Nr (...) z dnia 30.04.2015 r. Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników. Funkcję tę pozwana sprawowała w kolejnych latach. Umowy podpisywane były bądź przez Z. D. (1) bądź przez E. S.. Pozwana zajmowała się także sprawami księgowymi, rozliczała podatek Vat, sporządzała deklaracje podatkowe.

dowód:

informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z KRS k. 29-44,

wyciąg z protokołu - uchwała Nr (...) k. 153

zeznania świadka D. C. k. 539v-540

Na podstawie umowy pożyczki z dnia 05.03.2015 r. powód przeniósł na własność pożyczkobiorcy - (...) sp. z o.o. kwotę 400.000. Pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu pożyczki wraz z odsetkami, zgodnie z harmonogramem spłaty stanowiącym załącznik nr 1 do umowy. Strony uzgodniły, że oprocentowanie pożyczki będzie wynosić 8% netto powiększone o należy podatek od zysków kapitałowych. Pożyczka udzielona została spółce na okres 2 lat (§2 ust. 1-2 i 5 umowy).

W §4 ust. 1 umowy pożyczki przewidziano, że pożyczkodawca może odstąpić od umowy i odmówić przekazania kwoty pożyczki pożyczkobiorcy bądź żądać jej natychmiastowego zwrotu wraz z należnymi odsetkami, w przypadku, gdy z powodu złego stanu majątkowego pożyczkobiorcy będzie wątpliwe, czy pożyczka zostanie zwrócona.

dowód:

umowa pożyczki z dnia 05.03.2015 r. k. 16, 171;

harmonogram spłaty dla umowy pożyczki z dnia 05.03.2015 r. k. 17, 172

Umowa pożyczki z dnia 05.03.2015 r. była przez strony zmieniana kolejno w dniach 23.02.2017 r., 16.07.2018 r. i 01.08.2018 r.

W aneksie nr (...) strony uzgodniły, że oprocentowanie pożyczki będzie wynosić odtąd 7% netto powiększone o należny podatek od zysków kapitałowych.

Aneksem nr (...) zmodyfikowano harmonogram spłaty pożyczki z dnia 05.03.2015 r., przewidując, iż spłata należności głównej nastąpi do 1 czerwca 2019 r. Dokonano także zmiany §4 ust. 1 umowy pożyczki przewidując, że w przypadku opóźnienia z zapłatą jakichkolwiek należności z tytułu umowy przekraczającego 3 dni, pożyczkodawca będzie mógł wypowiedzieć umowę i żądać natychmiastowej zapłaty kwoty skapitalizowanych odsetek naliczonych od dnia wypowiedzenia umowy do dnia, w którym pożyczka winna być spłacona zgodnie z umową.

W aneksie nr (...) dokonano zmiany §4 ust. 1 umowy pożyczki przewidując, że w przypadku opóźnienia z zapłatą jakichkolwiek należności z tytułu umowy przekraczającego 3 dni, pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę i żądać natychmiastowej zapłaty kwoty skapitalizowanych odsetek naliczonych od dnia wypowiedzenia umowy do dnia, w którym pożyczka winna być spłacona zgodnie z umową .

dowód: aneks nr (...) do umowy pożyczki z dnia 05.03.2015 r. wraz z załącznikiem k. 173-174;

aneks nr (...) do umowy pożyczki z dnia 05.03.2015 r. wraz z załącznikiem k. 175-176;

aneks nr (...) do umowy pożyczki z dnia 05.03.2015 r. k. 177

Na podstawie umowy pożyczki z dnia 13.04.2015 r. powód przeniósł na własność pożyczkobiorcy - (...) sp. z o.o. kwotę 200.000,00 zł. Pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu pożyczki wraz z odsetkami, zgodnie z harmonogramem spłaty stanowiącym załącznik nr 1 do umowy. Strony uzgodniły, że oprocentowanie pożyczki będzie wynosić 8% netto powiększone o należny podatek od zysków kapitałowych. Pożyczka udzielona została spółce na okres 2 lat (§2 ust. 1-2 i 5 umowy pożyczki).

W §4 ust. 1 umowy pożyczki przewidziano, że pożyczkodawca może odstąpić od umowy i odmówić przekazania kwoty pożyczki pożyczkobiorcy bądź żądać jej natychmiastowego zwrotu wraz z należnymi odsetkami, w przypadku, gdy z powodu złego stanu majątkowego pożyczkobiorcy będzie wątpliwe, czy pożyczka zostanie zwrócona.

dowód: umowa pożyczki z dnia 13.04.2015 r. k. 14, 178;

harmonogram spłaty dla umowy pożyczki z dnia 13.04.2015 r. k. 15

Umowa pożyczki z dnia 13.04.2015 r. była przez strony zmieniana kolejno w dniach 09.03.2017 r., 16.07.2018 r. i 01.08.2018 r.

W aneksie nr (...) strony uzgodniły, że oprocentowanie pożyczki będzie wynosić 7% netto powiększone o należy podatek od zysków kapitałowych. Pożyczka udzielona została spółce na okres wynikający z załączonego do aneksu harmonogramu (§1 ust. 1-2 i 5 aneksu nr (...) do umowy pożyczki).

Aneksem nr (...) zmodyfikowano harmonogram spłaty pożyczki z dnia 13.04.2015 r., przewidując, iż spłata należności głównej nastąpi do 1 czerwca 2019 r.

W aneksie nr (...) dokonano także zmiany §4 ust. 1 umowy pożyczki przewidując, że w przypadku opóźnienia z zapłatą jakichkolwiek należności z tytułu umowy przekraczającego 3 dni, pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę i żądać natychmiastowej zapłaty kwoty skapitalizowanych odsetek naliczonych od dnia wypowiedzenia umowy do dnia, w którym pożyczka winna być spłacona zgodnie z umową.

dowód: aneks nr (...) do umowy pożyczki z dnia 13.04.2015 r. wraz z załącznikiem k. 179-180;

aneks nr (...) do umowy pożyczki z dnia 13.04.2015 r. wraz z załącznikiem k. 181-182;

aneks nr (...) do umowy pożyczki z dnia 13.04.2015 r. k. 183

Na podstawie umowy pożyczki z dnia 01.02.2016 r. pożyczkodawca - O. S. przeniósł na własność pożyczkobiorcę - spółki (...) sp. z o.o. kwotę 100.000,00 zł. Pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu pożyczki wraz z odsetkami, zgodnie z harmonogramem spłaty stanowiącym załącznik nr 1 do umowy. Strony uzgodniły, ze oprocentowanie pożyczki będzie wynosić 8% netto powiększone o należny podatek od zysków kapitałowych. Pożyczka udzielona została spółce na okres 2 lat (§2 ust. 1-2 i 5 umowy pożyczki).

W §4 ust. 1 umowy pożyczki przewidziano, że pożyczkodawca może odstąpić od umowy i odmówić przekazania kwoty pożyczki pożyczkobiorcy bądź żądać jej natychmiastowego zwrotu wraz z należnymi odsetkami, w przypadku, gdy z powodu złego stanu majątkowego pożyczkobiorcy będzie wątpliwe, czy pożyczka zostanie zwrócona.

dowód: umowa pożyczki z dnia 01.02.2016 r. k. 12, 169;

harmonogram spłaty dla umowy pożyczki z dnia 01.02.2016 r. k. 13, 170

Na podstawie umowy pożyczki z dnia 25.05.2016 r. powód przeniósł na własność pożyczkobiorcę - spółki (...) sp. z o.o. kwotę 150.000 zł. Pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu pożyczki wraz z odsetkami, zgodnie z harmonogramem spłaty stanowiącym załącznik nr 1 do umowy. Strony uzgodniły, ze oprocentowanie pożyczki będzie wynosić 8% netto powiększone o należny podatek od zysków kapitałowych. Pożyczka udzielona została spółce na okres 2 lat (§2 ust. 1-2 i 5 umowy pożyczki).

W §4 ust. 1 umowy pożyczki przewidziano, że pożyczkodawca może odstąpić od umowy i odmówić przekazania kwoty pożyczki pożyczkobiorcy bądź żądać jej natychmiastowego zwrotu wraz z należnymi odsetkami, w przypadku, gdy z powodu złego stanu majątkowego pożyczkobiorcy będzie wątpliwe, czy pożyczka zostanie zwrócona.

dowód: umowa pożyczki z dnia 25.05.2016 r. k. 10, 184;

harmonogram spłaty dla umowy pożyczki z dnia 25.05.2016 r. k. 11

Umowa pożyczki z dnia 25.05.2016 r. została aneksowana kolejno w dniu 16.07.2018 r. i 01.08.2018 r.

W aneksie nr (...) strony uzgodniły, że oprocentowanie pożyczki będzie wynosić 7% netto powiększone o należny podatek od zysków kapitałowych. Zmodyfikowano harmonogram spłaty pożyczki w ten sposób, że termin spłaty należności głównej przedłużono do dnia 01.06.2019 r.

W aneksie nr (...) dokonano zmiany §4 ust. 1 umowy pożyczki przewidując, że w przypadku opóźnienia z zapłatą jakichkolwiek należności z tytułu umowy przekraczającego 3 dni, pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę i żądać natychmiastowej zapłaty kwoty skapitalizowanych odsetek naliczonych od dnia wypowiedzenia umowy do dnia, w którym pożyczka winna być spłacona zgodnie z umową .

dowód: aneks nr (...) do umowy pożyczki z dnia 25.05.2016 r. wraz z załącznikiem k. 186-187;

aneks nr (...) do umowy pożyczki z dnia 25.05.2016 r. k. 188

(...) sp. z o.o. nie regulowała należności z tytułu ww. umów pożyczek zaciągniętych u powoda zgodnie z harmonogramem.

W lutym 2018 r. przypadał termin spłaty zadłużenia z tytułu umowy pożyczki z dnia 01.02.2016 r. Wobec zagrożenia nieodzyskania pożyczonych spółce środków pieniężnych powód zażądał ustanowienia zabezpieczeń spłaty całego zadłużenia spółki względem jego osoby. Od lutego strony były w stałym kontakcie negocjując możliwy sposób udzielenia zabezpieczenia oraz dalsze warunki spłaty zobowiązań. Spółka na bieżąco informowała pożyczkodawcę o swojej sytuacji finansowej, powołując się na problemy z kontrahentami, konieczność pozyskania nowych, podjęcie próby przedłużenia umowy kredytowej, uzyskania nowych źródeł finansowania.

Pismem z dnia 07.02.2018 powód wezwał spółkę (...) sp. z o.o. do zwrotu udzielonych pożyczek wraz z należnymi odsetkami do dnia 12.02.2018 r.

E. S. celem zabezpieczenia roszczeń powoda ustanowiła na stanowiącej jej własność nieruchomości hipotekę do kwoty 450.000 zł.

Ponadto spółka (...) ustanowiła na rzecz powoda zastaw rejestrowy na stanowiącym jej własność mieniu ruchomym stanowiącym zorganizowaną część przedsiębiorstwa w postaci infrastruktury bazy paliw płynnych zlokalizowanej przy ulicy (...) w S. o wartości 1.279.881,65 zł na dzień 31.01.2018 r.

W dniu 9 lutego 2018 r. spółka (...) w zakresie wszelkich zobowiązań wynikających z umów pożyczek poddała się egzekucji w trybie art. 777 §1 pkt 5 k.p.c. do kwoty 1.300.000 zł. Reprezentująca spółkę (...) oświadczyła przy tym, że zdarzeniem, od którego uzależniono wykonanie obowiązku zapłaty ww. kwoty jest brak zapłaty którejkolwiek z należności z tytułu pożyczek w terminie ich wymagalności oraz wezwanie przez wierzyciela i bezskuteczny upływ terminu w nim wskazanego. Postanowieniem z 19 marca 2018 r. aktowi notarialnemu obejmującemu powyżej oświadczenie nadano klauzulę wykonalności.

Dowód:

korespondencja e-mail k.18, 22-23, 25-26, 189-190;

akt notarialny Rep. A Nr (...) k. 19-20

wezwanie z dnia 07.02.2018 r. k. 21

postanowienie z dnia 17.05.2018 r. dotyczące wpisu zastawu k. 133-134;

akt notarialny Rep. A Nr (...) k. 476-479;

postanowienie z dnia 19.03.2018 r. k. 473-475;

zeznania powoda O. S. k. 557 -559

zeznania pozwanej E. S. k. 548 -550

zeznania pozwanej Z. D. (1) k. 540 -542

(...) spółka z o.o. spłaciła w całości zobowiązania wynikające z umowy pożyczki z dnia 01.02.2016 r.

Bezsporne

W piśmie z dnia 06.07.2018 r. powód, powołując się na powtarzające opóźnienie w zapłacie wymaganych zobowiązań z tytułu udzielonych pożyczek oraz informacje o złym stanie majątkowym (...) sp. z o.o. przekazane mu przez Zarząd Spółki, oświadczył, że wypowiada umowy pożyczki z dnia 05.03.2015 r., z dnia 13.04.2015 r. oraz z dnia 25.05.2016 r. i wezwał spółkę do zwrotu wszystkich należności wynikających z tych umów obejmujących kapitał w kwocie 750.00 zł oraz zalegle i bieżące odsetki nie później niż do 13.07.2018 r.

dowód: wezwanie z dnia 06.07.2018 r. k. 24

Na podstawie tytułu wykonawczego w postaci aktu notarialnego sporządzonego przez Notariusza w S.J. Z. dnia 09 lutego 2018 r. Rep. A Nr 286/2018 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 19 marca 2019 r. sygn. akt VIII GCo 275/18 powód wszczął w stosunku do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością egzekucję prowadzoną przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. L. (1).

Postanowieniem z dnia 26.06.2019 r. postępowanie egzekucyjne umorzono na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. wobec stwierdzenia bezskutecznej egzekucji.

W uzasadnieniu postanowienia Komornik wskazał, że w toku postępowania egzekucyjnego stało się oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych. Po weryfikacji danych zawartych w systemie O., informacji uzyskanych z (...), (...) w S./ (...) w P., Komornik uznał, że brak środków stanowi przeszkodę w realizacji zajęcia, występuje zbieg egzekucji sądowo-administracyjnej, dłużna spółka nie posiada zarejestrowanych na siebie pojazdów, nie figuruje w ewidencjach jako właściciel, współwłaściciel czy użytkownik wieczysty nieruchomości. W trakcie czynności terenowych w dniu 28.12.2018 r. pod adresem wskazanym przez wierzyciela komornik stwierdził, że ruchomości będące własnością spółki (...) znajdują się na nieruchomości będącej w wieczystym użytkowaniu innego podmiotu; uzyskano informację, że teren ten jest dzierżawiony podmiotowi trzeciemu.

W toku postępowania egzekucyjnego wezwano do złożenia wyjaśnień dłużnika, (...) S.A., Z. D. (1), (...) sp. z o.o. oraz (...) Sp. z o.o.

Dowód:

wysłuchanie w trybie art. 827 k.p.c. k. 427;

wyjaśnienie Z. D. k. 428-;

postanowienia o umorzeniu egzekucji k. 27-28

protokół z 28.12.2018 r. k. 425 – 426

W dniu 10.08.2018 r. powód złożył spółce (...) oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawych oświadczeń woli złożonych w aneksie nr (...) do umowy pożyczki z 5.03.2015 r., aneksie nr (...) do umowy pożyczki z 13.04.2015 r., aneksie nr (...) do umowy pożyczki z 25.05.2016 r. Powód wskazał, że podstawą tego oświadczenia jest wprowadzenie go w błąd podstępem co do faktycznej sytuacji finansowej (...) spółki z o.o., co do relacji z kontrahentem R. (...).R.O., w szczególności nawiązania współpracy handlowej mającej skutkować szybką poprawą finansową spółki. Oświadczenie to doręczone zostało spółce w dniu 13.08.2018 r.

Dowód: oświadczenie z dnia 10.08.2018 r. k. 535

Decyzją z dnia 26.10.2018 r. Naczelnik Pierwszego (...) Urzędu Skarbowego w W. postanowił zabezpieczyć na majątku spółki (...) sp. z o.o. zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług za lipiec 2015 r. w wysokości 4.465.591,00 zł oraz odsetki za zwłokę od tego zobowiązania na dzień 26.10.2018 r. w wysokości 1.133.404,00 zł. Zarządzaniem z dnia 29.10.2018 r. decyzja ta zaopatrzona została w klauzulę wykonalności, co skutkowało zajęciem majątku spółki i jej rachunków bankowych.

Decyzją z dnia 17.07.2020 r. Naczelnik Pierwszego (...) Urzędu Skarbowego w W. określił zobowiązanie podatkowe za lipiec 2015 r. na kwotę 4.465.591,00 zł w miejsce deklarowanej nadwyżki podatku naliczonego do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy .

dowód :

decyzja US z dnia 26.10.2018 r, k. 109-118;

zarządzenie do decyzji k. 119120;

zawiadomienie k. 121;

pismo k. 515;

odwołanie od decyzji zabezpieczającej k. 194-205;

kopie zajęć wierzytelności k. 122-132;

W dniu 23.11.2018 r. spółka (...) sp. z o.o. reprezentowana przez Wiceprezes Zarządu Z. D. (1) zawarła umowę dzierżawy bazy paliw ze spółką (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w zamian za czynsz dzierżawny wysokości 1.500, zł netto miesięcznie powiększony o podatek VAT, na czas określony 5 lat, po upływie którego umowa przekształcić miała się w umowę na czas nieokreślony.

Dowód:

umowa dzierżawy bazy paliw k. 46-49, 412-424;

W dniu 28.11.2018 r. E. S. wystąpiła do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej spółki.

w dniu 29.11.2018 r. Z. D. (1) wystąpiła do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej spółki (...).

Dowód: kopia pierwszej stronywniosku z dnia 28.11.2018 r. k. 193

wniosek z dnia 29.11.2018 r. wraz z załącznikami k. 82-132

Tymczasowy nadzorca sądowy ustanowiony w postępowaniu o ogłoszenie upadłości stwierdził, że na dzień 08.05.2019 r. w majątku spółki (...) sp. z o.o. brak było środków finansowych pozwalających chociażby na zabezpieczenie kosztów postepowania upadłościowego, co wynikało z faktu, iż w tej dacie dłużna spółka nie była już aktywnym podmiotem gospodarczym, zajęcia dokonane przez organy skarbowe spowodowały, że brak było środków pieniężnych w zasobach dłużnika, a dotychczasowe opłaty Prezes Spółki poniósł ze środków własnych. Brak było nadto przesłanek do uznania, że możliwe będzie jakiekolwiek zaspokojenie z likwidacji majątku wierzytelności innych niż zabezpieczone.

Dowód:

sprawozdanie tymczasowego nadzorcy sądowego z dnia 08.05.2019 r. k. 440-472;

wiadomość e-mail z dnia 06.05.2019 r. k. 139

W związku z bezskutecznością egzekucji pismami z dnia 05.07.2019 r. powód wezwał członków zarządu E. (...) na zasadzie art. 299 §1 k.s.h. do zapłaty 750.000zł wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych, w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Pozwana Z. D. (1) ustosunkowała się do wezwania pismem dnia 23.07.2019 r.

Dowód:

wezwania do zapłaty skierowane do Z. D. (1) wraz z potwierdzeniami nadania k. 50;

wezwania do zapłaty skierowane do E. S. k. 51;

pismo Z. D. (1) z dnia 23.07.2019 r. k. 140-141

Dostępne w aktach sprawy informacje nie potwierdzają wystąpienia w okresie objętym badaniem (2016 - XI 2018) stanu niewypłacalności badanej spółki rozumianego jako stan, kiedy zobowiązania (skorygowane o pozycje przewidziane w art. 11 Prawa upadłościowego) przewyższają wartość majątku spółki i stan taki utrzymuje się przez okres dłuższy niż 24 miesiące.

Spółka w sprawozdaniach finansowych, w tym w obydwu bilansach (na 31.12.2016 i na 31.12.2017) wykazywała wysoką wartość środków trwałych i środków trwałych w budowie. W ocenie tych pozycji pod kątem zasad wyceny bilansowej istotne jest to, że były to głównie środki trwałe (zbiorniki i instalacje paliwowe) posadowione w sposób trwały na nieruchomości gruntowej, należącej do osoby trzeciej - baza przeładunkowa i magazynowa przy ul. (...) w S. (W.) dzierżawiona na czas nieokreślony (k. 486, k. 497, k. 266, k. 270-271).

Przyjmując, że zdarzeniem nagłym dla spółki było wydanie decyzji przez Naczelnika Pierwszego (...) Urzędu Skarbowego w W. o zabezpieczeniu uprawdopodobnionej zaległości podatkowej (decyzja z dnia 26.10.2018 r.) należy uznać, że dopiero otrzymanie decyzji mogło skutkować zmianą podejścia do zasadności założenia o kontynuacji działalności z konsekwencjami dla wyceny bilansowej. Poprawne było zatem wykazywanie wartości środków trwałych wg wartości ewidencyjnej netto, bazującej na poczynionych nakładach. Zarząd spółki nie mógł bowiem skutecznie zakładać, że decyzja Urzędu Skarbowego jest bezwzględnie bezpodstawna i nie wywoła żadnych skutków prawnych i finansowych dla spółki w przyszłości. Wprawdzie kontrola podatkowa została wszczęta w 2015, to dopiero w październiku 2018 r. została wydana decyzja w zakresie uprawdopodobnionej kwoty zaległości podatkowej. W tej sytuacji należy uznać, że w sprawozdaniach finansowych sporządzanych przez spółkę przed październikiem 2018 r. wystarczającym było ujawnienie i opisanie tej sprawy w (...) dodatkowej, bez obligatoryjnej potrzeby tworzenia rezerwy na zobowiązania.

Na 31.12.2017 r. wartość bilansowa majątku wyniosła 2.490,0 tys. zł, po korekcie 2.118,6 tys. zł; zobowiązania stanowiły wartość bilansową w wysokości 2.426,0 tys. zł , tak, że rachunek porównawczy „majątek - zobowiązania” na 31.12.2017 r. wyniósł 2.118,6 tys. zł - 2.126,0 tys. zł = minus 7,4 tys. zł. Uzyskany wynik świadczy o nadwyżce zobowiązań ponad wartość majątku spółki. Jednocześnie, ze względu na uzyskany wynik porównania na 31.12.2016 r. nie można stwierdzić, że w dacie 31.12.2017 r. spełnione zostało konieczne kryterium czasowe badanej postaci niewypłacalności, polegające na tym, że stan nadwyżki zobowiązań ponad wartość majątku powinien utrzymywać się przez okres powyżej 24 miesięcy.

Utrata przez spółkę jako dłużnika zdolności do wykonywania zobowiązań pieniężnych nastąpiła w dniu 28.11.2018 r. W tej dacie badana spółka miała co najmniej dwóch wierzycieli, których udokumentowane wymagalne wierzytelności nie były regulowane, a okres ich przeterminowania przekroczył 3 miesiące:

1. wierzyciel: (...) sp. z o.o., w W.: przeterminowane należności wg wezwania do zapłaty z dnia 21.06.2018 r. w łącznej kwocie 637.942,81 zł.

2. Wierzyciel: O. S.: przeterminowane należności z tytułu pożyczek wg pisma z wezwaniem do spłaty z dnia 10.08.2018 r.

Dowód:

opinia główna biegłego sądowego S. M. z dnia 25.05.2021 r. k. 567-580

uzupełniająca opinia biegłego sądowego z dnia 15.07.2021 r. k. 614-618,

uzupełniająca opinia biegłego sądowego z dnia 28,09.2021 r. k. 668-671,

ustne wyjaśnienia biegłego sądowego złożone na rozprawie w dniu 08.10.2021 r. – protokół k. 680-682, zapis na płycie CD k. 683

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo oparte jest na przepisach art. 299 k.s.h., który w § 1 stanowi, że

jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody( § 2).

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. ma charakter sankcji za, prowadzące do bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce, nieprawidłowości w kierowaniu jej sprawami, a wyrazem tych nieprawidłowości jest niezłożenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości. Regulacja zawarta w przepisie art. 299 k.s.h. to szczególny przypadek deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie winy. Specyfika tego rodzaju odpowiedzialności odszkodowawczej przejawia się w tym, że wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej wierzytelności od spółki, nie musi na zasadach ogólnych dowodzić wysokości doznanej wskutek tego szkody. Wystarczające jest przedłożenie tytułu egzekucyjnego stwierdzającego istnienie zobowiązania spółki oraz wykazanie, że egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna, choć przyjmuje się, że ustalenie przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu.

Z omawianej regulacji wynika także na rzecz wierzyciela domniemanie poniesienia szkody w wysokości niewyegzekwowanej wobec spółki wierzytelności. Dodać należy, że domniemaniami w świetle regulacji art. 299 k.s.h. są objęte również: związek przyczynowy między szkodą wierzyciela a niezłożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie przez członka zarządu niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy ustalono na podstawie dokumentów, których autentyczność nie była kwestionowana, zeznań świadka D. C., przesłuchania stron oraz opinii biegłego z zakresu ekonomii, finansów i rachunkowości (...).

Sąd pominął dowody z zeznań świadków zgłoszonych przez powoda w piśmie procesowym z 17.11.2020 r. (k. 404) R. L. (1) i P. W. (1), uznając je za spóźnione. Odnośnie świadka R. L. (komornika) sąd miał nadto na uwadze, że okoliczności , które miały być przedmiotem zeznań tego świadka (prowadzenie egzekucji z majątku E. (...) w 2019 r., bezskuteczność egzekucji) wykazane już zostały dokumentami. Odnośnie świadka P. W. (syndyka masy upadłości (...) spółki z o.o.) okoliczności zgłoszone w piśmie z 17.11.2020 r. wynikały z dokumentów (sprawozdania syndyka), bądź wymagały wiedzy specjalnej. Nowe okoliczności, o które rozszerzono tezę dowodową na rozprawie w dniu 2 lutego 2022 r. odnosiły się w istocie do oceny skutków działań Z. D. (1). Wbrew twierdzeniom powoda w odpowiedzi na pozew nie podniesiono przy tym zarzutu braku szkody.

Powód wykazał te przesłanki, które był obowiązany udowodnić w świetle przepisu art. 299 §1 k.s.h. W szczególności powód dysponował tytułem egzekucyjnym w postaci oświadczenia E. (...) o poddaniu się egzekucji co do kwoty łącznej 1300.000 zł z tytułu 4 pożyczek.

Niesporny był fakt sprawowania przez pozwaną E. S. funkcji członka zarządu spółki (...) w czasie, kiedy powstały niezaspokojone wierzytelności powoda.

Odnośnie pozwanej Z. D. (1) stwierdzić trzeba, iż mimo spełnienia przesłanek, o których mowa w art. 202 §1 k.s.h., pozwana ta w kolejnych latach 2016 – 2018 faktycznie pełniła nadal funkcję członka zarządu. Wskazują na to zarówno zeznania świadka D. C., pozwanej E. S., jak i samej pozwanej, która przecież – jako wiceprezes zarządu spółki (...) złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości. Zasadne zatem był przyjęcie wniosku, iż per facta concludentia jej mandat był przedłużany na następne okresy. W tej zaś sytuacji nie było przeszkód, by Z. D. (1), co do zasady, objęta była odpowiedzialnością z art. 299 k.s.h.

Powód wykazał także bezskuteczność egzekucji wobec spółki składając postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Wniosku o bezskuteczności egzekucji nie mogły zmienić zarzuty pozwanej Z. D. (1) odnoszące się do istnienia majątku, w szczególności ruchomości składających się na bazę paliw, z którego możliwe było wyegzekwowanie wierzytelności powoda. Wbrew twierdzeniom pozwanej komornik skierował egzekucję do tego składnika majątku, czego dowodem jest protokół z 28.12.2018 r., okazała się ona jednak nieskuteczna. Ponadto z ogłoszeń dotyczących sprzedaży składników bazy paliw w toku postępowania upadłościowego (k.430 - 431) wynika, że problemy nastręcza ich sprzedaż nawet za cenę 184.000 zł. Nietrafne okazały się nadto zarzuty pozwanej odnośnie wierzytelności, z jakich możliwe byłoby wyegzekwowanie wierzytelności powoda. Powód złożył dokumenty (polisa, gwarancja ubezpieczeniowa, decyzja k. 436 - 439), które świadczą o tym, iż w istocie spółce nie przysługuje wierzytelność wobec Towarzystw (...) w kwocie 200.000 zł, która to kwota stanowiła kaucję tytułem zabezpieczenia udzielonej gwarancji stanowiącej wymagane prawem zabezpieczenia zobowiązań E. (...) z tytułu podatku Vat. W sytuacji, w której zobowiązania te wielokrotnie przekraczają kwotę kaucji, nie ma podstaw do oczekiwania na jej zwrot. Podobnie, nie można zaakceptować wniosku o możliwości wyegzekwowania wierzytelności wobec (...) Skarbowego w S. i Dyrektora I. Administracji Skarbowej w S., w sytuacji, w której już ze sprawozdania syndyka masy upadłości z 8 maja 2019 r. (k. 444) wynika, że wszystkie należności dłużnika (spółki) uzależnione są od warunków, co nie pozwala nawet określić, czy są one ściągalne, czy zostały spełnione warunki powodujące, „iż zostały one uruchomione na poczet roszczeń wierzycieli spółki”. Niesporne było przy tym, że E. (...) ma zobowiązania wobec Skarbu Państwa.

Podkreślenia wymaga, że ciężar dowodu co do tego, że – mimo stwierdzenia przez komornika bezskuteczności egzekucji, możliwe było w istocie zaspokojenie wierzytelności powoda – spoczywała na pozwanych. Pozwane tej okoliczności nie wykazały; w szczególności nie podniosły twierdzeń, które mogłyby podważyć argumentację powoda dotyczącą bezskuteczności egzekucji, przedstawioną w piśmie przygotowawczym z 17.11.2020 r.

Zauważyć przy tym trzeba, że powyższego wniosku nie zmienia okoliczność, iż postępowanie upadłościowe nie zostało jeszcze zakończone, skoro już z ww. sprawozdania wynika, że zobowiązania spółki przekraczają 3 mln zł, a zatem niemal dziesięciokrotnie przewyższają wartość księgową majątku spółki, wskazaną w tym sprawozdaniu. We wnioskach końcowych syndyk wskazał przy tym, że brak jest przesłanek do stwierdzenia, że możliwe będzie jakiekolwiek zaspokojenie z likwidacji majątku spółki wierzycieli innych, niż zabezpieczonych. Powód należy wprawdzie do tej kategorii, z uwagi na zastaw rejestrowy na mieniu ruchomym stanowiącym zorganizowaną część przedsiębiorstwa w postaci infrastruktury Bazy (...). Jak już jednak wcześniej wskazano nawet sprzedaż tych składników nastręcza trudności. Strona pozwana nie wykazała przy tym, by do czasu zamknięcia rozprawy sytuacja w postępowaniu upadłościowym uległa zmianie.

Powództwo nie mogło być jednak uwzględnione w uwagi na to, iż wykazano, że wniosek o ogłoszenie upadłości złożony został we właściwym czasie. Przy dokonywaniu oceny w tym zakresie przypomnieć należy, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.

Podstawy ogłoszenia upadłości ujęte zostały w przepisach at. 11 Prawa upadłościowego. Zgodnie z art. 11 ust. 1 dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W myśl ust. 1a domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

Zgodnie zaś z art. 11 ust. 2 dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Z opinii biegłego z zakresu ekonomii, finansów i rachunkowości wynika w sposób jednoznaczny, że w przypadku spółki (...) nie wystąpiła przesłanka nadwyżki zobowiązań nad majątkiem spółki, o której mowa art. 11 ust. 2. Wniosek ten nie był przez strony kwestionowany.

Odnośnie zaś przesłanki niewypłacalności przejawiającej się w utracie zdolności do regulowania zobowiązań pieniężnych Sąd nie podzielił stanowiska prezentowanego przez powoda, według którego do przyjęcia tej formy niewypłacalności w rozumieniu art. 11 ust. 1 wystarczające jest istnienie przynajmniej 2 wierzytelności, nawet jeśli przysługują one jednemu wierzycielowi .

Wprawdzie według literalnego brzmienia przepisu art. 11 ust.1 pkt1 Prawa upadłościowego liczba mnoga zastosowana została do pojęcia zobowiązań pieniężnych, nie zaś wierzycieli. Pamiętać jednak trzeba, że celem postępowania upadłościowego, wynikającym już z art. 1 ust. 1, jest egzekucja uniwersalna, a zatem mająca na celu zaspokojenie więcej niż jednego wierzyciela. Nie budzi wątpliwości, że brak jest podstaw do ogłoszenia upadłości w sytuacji, w której dłużnik ma kilka zobowiązań wobec tego samego (jednego) wierzyciela. W literaturze zwraca się uwagę iż wielość zobowiązań należy utożsamiać z wielością wierzycieli (zob. Prawo upadłościowe. Komentarz pod redakcją Rafała Adamusa, Legalis, Jerzy Aleksander Witosz Prawo upadłościowe. Komentarz do art. 11, pkt 5, System Informacji Prawnej LEX).

Nie zasługuje zatem na akceptację taka wykładnia przepisu art. 11 ust. 1 Prawa upadłościowego, według której dla powstania obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości wystarczające byłoby istnienie dwóch wierzytelności (choćby przysługujących jednemu wierzycielowi), zaś liczba wierzycieli (co najmniej dwóch) miałaby znaczenia dopiero na etapie rozpoznawania tego wniosku przez sąd. Niezrozumiałe bowiem jest oczekiwanie, że osoby zobowiązane do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości będą czynić to w sytuacji, w której wnioski te z góry skazane są na oddalenie (z uwagi na brak przesłanki co najmniej 2 wierzycieli), tylko w tym celu, by uwolnić się od odpowiedzialności z art. 299 k.s.h.

Z powyższych względów nieprzydatny dla rozstrzygnięcia sprawy był ten wariant opinii biegłego (k. 668 – 671), który oparty został na założeniu, iż niewypłacalność spółki aktualizowała się w związku z nieregulowaniem dwóch wierzytelności (bez względu na to, iż przysługiwały one jednemu wierzycielowi).

Całokształt okoliczności związanych z dochodzeniem zwrotu pożyczek przez powoda nie pozwalał nadto na przyjęcie - przy ustalaniu daty, w której spółka zaprzestała regulowania zobowiązań wobec 2 wierzycieli, iż roszczenie powoda stało się wymagalne z chwilą nadania klauzuli wykonalności oświadczeniu o poddaniu się egzekucji co do kwoty 1300.000 zł z tytułu pożyczek ( 26 marca 2018 r. ). Stan ten bowiem uległ zmianie w wyniku podpisania w dniu 16 lipca 2018 r. przez powoda i spółkę (...) aneksów do umów pożyczek, zgodnie z którymi termin spłaty kapitału przedłużono do 1 czerwca 2019 r.

W ocenie Sądu za nieskuteczne uznać trzeba oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli powoda przejawiającego się w podpisaniu tych aneksów, jako złożonego pod wpływem błędu. Podkreślenia wymaga, że w świetle art. 84 k.c. podstawą uchylenia się od skutków oświadczeni woli może być tylko błąd co do treści czynności prawnej. Tymczasem już według twierdzeń samego powoda zawartych w piśmie przygotowawczym z 17.11.2020 r. wynika, iż aneksy zostały przez niego podpisane pod wpływem błędu co do rzeczywistej sytuacji finansowej (...) spółki z o.o. Powód utrzymywał bowiem, że aneksy te stanowić miały warunek przedłużenia kredytu obrotowego udzielonego spółce przez bank, zaś środki na spłatę miały pochodzić ze współpracy handlowej z nowym kontrahentem (R. (...).R.O. Oddział w Polsce). Składając zeznania powód podał, że był przekonany, że współpraca ze spółką (...) zaraz ruszy. Tego rodzaju twierdzenia świadczą o tym iż w istocie ewentualny błąd po stronie powoda odnosił się nie tyle do treści czynności prawnej (przedłużenia terminu spłaty zobowiązania), lecz do motywów, które skłoniły powoda do podpisania aneksów. Błąd dotyczący pobudki nie stanowi podstawy korzystania z uprawnienia przewidzianego w at. 84 k.c.

W ocenie sądu nie można też podzielić stanowiska powoda przedstawionego na rozprawie 18 listopada 2020 r. odnośnie pozorności oświadczeń woli złożonych przy podpisaniu aneksów do umów pożyczek, które miały być zawarte jedynie na potrzeby uzyskania kredytu w banku.

Z zeznań samego powoda wynika, że nie można było najpierw spłacić pożyczki przed spłatą kredytu, a zatem celem przedłużenia umowy o kredyt należało złożyć dokumenty wskazujące na przedłużenie terminów spłaty pożyczek. Twierdzenia te trudno pogodzić z wnioskami wypływającymi z e- maila 3 lipca 2018 r. skierowanego przez Z. D. (1) do powoda (k. 23), w którego wynika, że termin przedłużenia kredytu przypadał na 27 lipca 2018 r. W tej zaś sytuacji pod znakiem zapytania stoi sens i potrzeba podpisania w dniu 1 sierpnia 2018 r. aneksu nr (...) do jednej z umów pożyczek.

Sam powód zeznał, że spółka miała spłacać dług niezwłocznie po zawarciu umowy z nowym kontrahentem (R.), oczekiwał płatności w ratach. Pozwana E. S. podała, że powód podpisując aneksy zastrzegał, że cały czas miał być spłacany. Jednocześnie z zeznań tych wynika, że powód znał stan spółki w lipcu 2018 r. i wiedział, że spółka nie ma żadnych innych środków poza kredytem. Powód również przyznał, że z bieżącej działalności spółka nie była w stanie wygenerować takich środków, aby spłacać kapitał.

Analiza twierdzeń powoda i zeznań stron świadczy zatem o tym, iż podpisanie aneksów wynikało ze świadomości powoda, że przedłużenie kredytu obrotowego na kolejny rok oraz rozpoczęcie przez spółkę (...) współpracy z R. stanowi jedyną szansę na odzyskanie wierzytelności. Nie zmienia tego wniosku okoliczność, iż powód dysponował już w tym czasie tytułem wykonawczym i aneksy do umów, jak zeznał, nie były mu do niczego potrzebne. Oczywiste jest bowiem, iż dla wierzyciela istotna jest realna możliwość wyegzekwowania długu, nie zaś tylko uzyskanie podstawy do prowadzenia egzekucji. Nie można zatem obecnie twierdzić, że oświadczenia o przedłużeniu terminu spłaty pożyczek złożone zostały dla pozoru w zrozumieniu art. 83 k.c., w sytuacji, w której dzięki aneksom do umów możliwe było dalsze prowadzenie działalności przez spółkę.

Nawet jednak odmienna oceny oświadczenia powoda o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli polegającego na podpisaniu aneksów przedłużających termin spłaty pożyczek nie zmienia w niczym wniosków końcowych co do daty, w której spółka (...) utraciła zdolność do regulowania wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Trafnie przyjął biegły w opinii podstawowej (k. 570), iż w takim przypadku wierzytelności powoda stały się wierzytelnościami przeterminowanymi dopiero 28 sierpnia 2018 r., uwzględniając oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli i wezwanie do zwrotu kwoty pożyczek z 10 sierpnia 2018 r., złożone pozwanej spółce w dniu 13 sierpnia 2018 r. (k. 535)

Biorąc nadto po uwagę wierzytelność przysługującą L. na kwotę 637.942,81 zł, która stała się wymagalna z dniem 29 czerwca 2018 r. ( wezwanie do zapłaty z 21 czerwca 2018 r. k. 536) biegły przyjął, iż w dniu 28 listopada 2018 r. utraciła zdolność regulowania swych zobowiązań. W tej dacie spółka miała bowiem dwóch wierzycieli, których wierzytelności były wymagalne, a okres ich przeterminowania przekroczył 3 miesiące . W świetle tej opinii wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony w terminie.

Zauważyć jednak trzeba, choć nie zmienia to wniosku końcowego, że w istocie brak było podstaw do uwzględnienia w powyższej kalkulacji wierzytelności przysługujących L. z tytułu faktur pro forma. Z zestawienia dokumentów w postaci rozwiązania umowy hurtowej sprzedaży oleju napędowego z 31.10.2018 r. (k. 514) oraz wezwania do zapłaty z 21.06.2018 r. wynika, iż w rzeczywistości zadłużenie z faktur pro forma wskazanych w wezwaniu nie istniało już w dniu rozwiązania umowy; inne są bowiem numery faktur wskazanych w obydwu dokumentach. Koreluje to z zeznaniami pozwanej Z. D. (1), która podała, że spółka rozliczała się z L. (głównym odbiorcą towaru) miesięcznie; L. dokonywał wpłat zaliczek na podstawie faktur pro- forma i zdarzało się, że zaliczki przechodziły na następny miesiąc. Wobec wznowienia współpracy przez strony (dostarczenia paliwa) zaliczone były na poczet ceny. Podkreślenia wymaga, ze także pozwana E. S. zeznała, że L. został spłacony, choć z opóźnieniem. W tej sytuacji, skoro zadłużenie wobec L. miało charakter przejściowy, (związane było z niedostarczeniem paliwa przez spółkę), lecz można się było spodziewać, że ten stan minie, wierzytelności z tego tytułu nie powinny być uwzględniane przy ocenie przesłanki utraty zdolności do regulowania zobowiązań. (por. Prawo upadłościowe. Komentarz pod redakcją Piotra Zimmermanna, Legalis i powołany tam wyrok Sądu Najwyższego z 19.01.2011 r. ,V CSK 211/10)

Mając na uwadze przytoczoną argumentację Sąd uznał, że pozwane zwolniły się od odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 k.s.h. wykazując, iż wniosek o ogłoszenie upadłości złożono we właściwym czasie. W konsekwencji powództwo oddalono.

W oparciu o przepisy art. 98 § 1 i 2 w zw. z art. 99 k.p.c. zasądzono od powoda na rzecz pozwanej Z. D. (1) koszty procesu obejmujące opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17 zł, zaliczkę na poczet dowodu z opinii biegłego 3000 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 5400 zł, ustalonej na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 1043 ze zm.) nakazano pobrać od powoda nieuiszczone koszty sądowe, obejmujące wynagrodzenie biegłego w kwotach (...),24 i 561,25 zł, nie znajdujące pokrycia w uiszczonej przez pozwaną zaliczce.

Sygn. akt VIII GC 551/19

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)