Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1910/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 maja 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, że A. K. u płatnika składek (...) spółka z o.o. w Ł. nie podlega od 1 do 31 grudnia 2019 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik oraz nie podlega od 1 czerwca 2020 r. do 28 lutego 2021 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca, podnosząc pozorność zawartych umów o pracę oraz zlecenia mających na celu obejście przepisów prawa oraz uzyskanie tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystanie ze świadczeń w postaci subwencji finansowej z (...) Funduszu (...), a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. (decyzja k. 1 – 6 akt ZUS)

Powyższą decyzję płatnik składek (...) spółka z o.o. w Ł. reprezentowany przez Prezesa Zarządu M. G. uznał za krzywdzącą i złożył odwołanie w ustawowym terminie do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o jej zmianę w całości. (odwołanie k. 3, k. 5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 6 - 7 verte)

Na terminie rozprawy z dnia 9 listopada 2021 r. wezwana do wzięcia udziału w sprawie w charakterze zainteresowanej ubezpieczona A. K. przyłączyła się do odwołania płatnika, profesjonalny pełnomocnik płatnika poparł odwołanie i wniósł o uchylenie decyzji. Pełnomocnik ZUS wniósł dodatkowo o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych ( oświadczenie zainteresowanej 00:03:09, oświadczenie pełnomocnika wnioskodawcy 00:03:09, oświadczenie pełnomocnika ZUS 00:03:09, płyta CD k. 92)

Na terminie rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku strony podtrzymały swoje stanowisko w sprawie a pełnomocnik wnioskodawcy wniósł dodatkowo o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych . (oświadczenie pełnomocnika ZUS 00:01:10, oświadczenie pełnomocnika wnioskodawcy 00:18:35, oświadczenie zainteresowanej 00:01:10, płyta CD k. 173)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił co następuje:

Zainteresowana A. K. legitymuje się wykształceniem wyższym, w latach 2012 – 2017 ukończyła Akademię (...) i K. B. w Ł. w specjalności musical oraz choreografia i techniki tańca. W latach 2014-2017 ukończyła studium pedagogiczne przy Akademii (...) w Ł.. W latach 2007 – 2014 ukończyła Autorską Szkołę (...) w W. - piosenka estradowa -I i II stopień, fortepian jazzowy – I stopień. Wyżej wymieniona ukończyła liczne warsztaty wokalne, taneczne oraz warsztat aktorski. Odbyła kurs instruktora reakcji ruchowej, kurs wychowawcy wypoczynku oraz kurs M. – up A.. (CV w załączonych aktach osobowych k. 67)

(...) Spółka z o.o. w Ł. została zawiązana w dniu 22.07.2019 r. Prezesem Zarządu Spółki i jej udziałowcem jest M. G.. Przeważającym przedmiotem działalności tej spółki jest działalność związana z oprogramowaniem . (odpis z KRS k. 80 -84, zeznania zainteresowanej 00:04:02 i dalej, płyta CD k. 92 w zw. z 00:18:11, płyta CD k. 173)

Wnioskodawca M. G. oraz zainteresowana A. K. byli znajomymi przed datą zawarcia spornych umów . (okoliczność bezsporna)

W dniu 29 listopada 2019 r. A. K. zawarła z (...) Spółką z o.o. w Ł. reprezentowaną przez Prezesa Zarządu M. G. umowę o pracę na okres próbny od 1.12.2019 r. do 31.12.2019 r. na stanowisku testera oprogramowania na ½ etatu z wynagrodzeniem w kwocie 1125,00 zł brutto miesięcznie, jako miejsce wykonywania pracy wskazano: poza zakładem pracy przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej (telepraca). Pracodawca zobowiązał się dostarczyć sprzęt niezbędny do wykonywania pracy w formie telepracy, pokryć koszty związane z instalacją, serwisem, eksploatacją i konsekwencją sprzętu. (umowa o pracę w załączonych aktach osobowych k. 67)

A. K. przedłożyła orzeczenie z dnia 27.11.2019 r. podpisane przez lekarza do badań profilaktycznych o jej zdolności do pracy na stanowisku testera oprogramowania. (orzeczenie lekarskie w załączonych aktach osobowych k. 67)

W karcie szkolenia wstępnego BHP wskazano, że ubezpieczona odbyła przedmiotowe szkolenie w dniu 2.12.2019 r. (karta szkolenia wstępnego BHP w załączonych aktach osobowych k. 67)

A. K. otrzymała pisemny zakresu obowiązków pracowniczych na stanowisku testera oprogramowania zgodnie , z którym miała ona wykonywać czynności takie jak:

-wybór metod i narzędzi do przeprowadzania określonego testu;

- planowanie testów oprogramowania, zgodnie z określonymi wymaganiami;

- udział w opracowaniu planu i realizowania złożonych testów;

- znajdowanie i zgłaszanie błędów;

- odpowiedzialność za wykrycie usterek;

- rekomendowanie rozwiązań zidentyfikowanych usterek.

Była zobowiązana m.in. do przestrzegania czasu pracy, wykonywania pracy w określonym miejscu. ( zakres obowiązków w załączonych aktach osobowych k. 67)

W firmie płatnika ubezpieczona miała świadczyć pracę na nowoutworzonym stanowisku, nie miała ustalonych stałych godzin pracy, lecz miała pracować w różnych godzinach i nie codziennie. Pracę miała świadczyć w domu i w różnych godzinach, kiedy miałaby na to czas. W oparciu o umowę o pracę do zadań ubezpieczonej miało należeć sprawdzenie, czy wszystkie funkcje powstającego w tym czasie oprogramowanie do zarządzania zespołem działają, czy nie ma w nim błędów. Projekt ten dotyczył (...). Miała wykonywać manualne testowanie i wyszukiwanie błędów. W tym okresie wnioskodawczyni jednocześnie świadczyła też pracę w dwóch innych miejscach. Ubezpieczona miała swoje czynności wykonywać za pośrednictwem komputera i za pomocą indywidualnego loginu pracowniczego logować się do platformy. Ubezpieczona miała do pracodawcy wysyłać raport za dany zakres pracy poprzez e – maila służbowego. Ubezpieczona miała wypełniać tabelki z godzinami pracy i przesyłać je do pracodawcy drogą mailową. ( w części zeznania zainteresowanej 00:04:02 i dalej, płyta CD k. 92 w zw. z 00:18:11, płyta CD k. 173, w części zeznania wnioskodawcy 00:41:06, płyta CD k. 92 w zw. z 00:18:11, płyta CD k. 173)

A. K. zawarła z (...) Spółką z o.o. w Ł. reprezentowaną przez Prezesa Zarządu M. G. w okresie od 1.06.2020 r. do 28.02.2021 r. umowy zlecenia, każda na okres 1 miesiąca, których przedmiotem były czynności polegające na manualnym testowaniu oprogramowania z wynagrodzeniem w kwocie 30,00 zł brutto za każdą godzinę wykonania zlecenia. Strony ustaliły, że zapłata wynagrodzenia ma nastąpić w ciągu 10 dni od dostarczenia zleceniodawcy rachunku, nie wcześniej, niż po zatwierdzeniu raportu z testów przez zleceniodawcę. Zleceniobiorca zobowiązał się do prowadzenia ewidencji ilości godzin wykonywanego zlecenia, które ma dokumentować faktyczny czas wykonania przez zleceniobiorcę zlecenia. Najpóźniej w ostatnim dniu miesiąca zleceniobiorca zobowiązany był przedstawić zleceniodawcy ewidencję ilości godzin wykonywanego w danym miesiącu zlecenia. (umowy zlecenia k. 38 – 63)

Na podstawie umów zlecenia ubezpieczona miała także pracować jako tester oprogramowania przy czym początkowo pracować przy projekcie, który dotyczył optymalizacji storn internetowych (...). Miało to wspomagać późniejszych pracowników marketingowców. Na podstawie tych umów ilość godzin jej pracy nie była ustalona. Następnie miała pracować przy kolejnym projekcie, który odnosił się do aplikacji dla restauratorów. Na jej podstawie osoby udające się na lunch mogły sprawdzić jaka jest oferta restauracji. Aplikacja restauracyjna wymagała przetestowania na dwóch urządzeniach. Należało założyć profil restauracji i sprawdzić jak działa ta aplikacja dla klienta. Tester powinien mieć świadomość jaka to jest aplikacja. W raporcie o aplikacji restauracyjnej należało wpisywać np. ilość błędów i wyszczególnić rzeczy, które się nie zgadzają. Miała testować tę aplikację od wakacji do lutego 2021 r.

W przypadku umów zlecenia ubezpieczona miała także drogą mailową przesyłać raporty. Zainteresowana mimo możliwości wyboru rodzaju sprzętu miała wykonywać czynności z tytułu spornych umów na własnym sprzęcie. Miała mieć tylko telefon służbowy, który służył do uruchamiania aplikacji. Brak jest jakichkolwiek dokumentów dotyczących zwrotu przez pracodawcę kosztów użycia własnego sprzętu oraz internetu. Ubezpieczona nie miała przelewanego wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę jak i umów zlecenia na rachunek bankowy. Brak jest rachunków miesięcznych sporządzonych przez zainteresowaną dotyczących realizacji przez nią czynności z poszczególnych umów zlecenia. ( w części zeznania zainteresowanej 00:04:02 i dalej, płyta CD k. 92 w zw. z 00:18:11, płyta CD k. 173, w części zeznania wnioskodawcy 00:41:06, płyta CD k. 92 w zw. z 00:18:11, płyta CD k. 173)

Dokumenty zgłoszeniowe za zainteresowaną jako pracownika i jako zleceniobiorcę zostały przez płatnika złożone znacznie po ustawowych terminach.

Dokumenty zgłoszenia do ubezpieczeń od 1.12.2019 r. i od 1.06.2020 r., zostały złożone 19.07.2020 r. Dokument wyrejestrowujący zainteresowaną z ubezpieczeń jako pracownika od 1.01.2020 r. został złożony 10.08.2020 r., a jako zleceniobiorcę od 1.03.2021 r. został złożony 21.03.2021 r. Imienne raporty miesięczne o należnych za ubezpieczoną składkach płatnik składek przekazał po terminie: za 01.2020 r. w wysokości 1125,00 zł z kodem po ustaniu tytułu ubezpieczeń przekazał 16.05.2021 r., za miesiące od 06.2020 r. do 03.2021 r. po ustawowych terminach i bez wykazania wysokości miesięcznych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W ustawowym terminie (17.05.2021 r.) płatnik przekazał za zainteresowaną dokumenty rozliczeniowe za 04.2021 r. z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 1980,00 zł i z kodem po ustaniu tytułu ubezpieczeń . (bezsporne, nadto zeznania świadka A. B. 00:02:31 i dalej, płyta CD k. 173)

Według ewidencji czasu pracy za 2019 r godziny pracy ubezpieczonej to 8-12.

/ewidencja czasu pracy – k. 66/

Został sporządzony raport z testów manualnych projektu IR – (...) za grudzień z datą 30.12.2019 r, gdzie jako osoba testująca została wskazana A. G.. Raport nie został podpisany.

/raport – k. 164 akt ZUS/

Zostały sporządzone rejestry godzin realizacji zlecenia za:

- luty 2021 – 7 godzin

- styczeń 2021 – 6 godzin

- grudzień 2020 – 10 godzin

- listopad 2020 – 10 godzin

-październik 2020 – 10 godzin

- wrzesień 2020 – 12 godzin

- sierpień 2020 – 0 godzin

- lipiec 2020 – 0 godzin

-czerwiec 2020 – 11 godzin

/rejestr – k. 37,40,43,49,52, 55,58,61/

Został sporządzony raport z testów manualnych projektu LM - (...) ( za sierpień ) z datą 30.06.2020 r, gdzie jako osoba testująca została wskazana A. G.. Raport nie został podpisany.

/raport – k. 152 akt ZUS/

Został sporządzony raport z testów manualnych projektu LM - (...) (bez wskazania okresu, którego dotyczy) z datą 2.02.2021 r, gdzie jako osoba testująca została wskazana A. G.. Raport nie został podpisany.

/raport – k. 158 akt ZUS/

Została sporządzone wydruki wiadomości e –mail między zainteresowaną , M. G., M. K. z dni: 2.02.2021 r, 29.01.2021r, 1.09.2020, 30.12.2019, 16.12.2019 r,3.12.2019.

/korespondencja – k. 148 -139/

W dniu 31.03.2021 r został wystawiony rachunek na kwotę 1980 zł brutto.

/rachunek – k. 35/

Księgowa A. B. prowadziła pełną obsługę księgową firmy (...) spółka z o.o. w Ł.. Jej obowiązkiem było prowadzenie pełnej księgowości spółki, prowadzenie ksiąg handlowych i obsługę kadrowo - płacową, także rozliczeń z ZUS i zgłoszeniem do ubezpieczeń. Wyżej wymieniona starała się wywiązywać z tego obowiązku terminowo, jednak zdarzały się opóźnienia w zgłoszeniu do ubezpieczenia i opłacaniu składek, jak to miało miejsce w przypadku A. K.. Na ogół dokumenty były wymieniane elektronicznie, ale także i papierowo. Księgowa opierała się na informacjach przekazanych przez płatnika. Brak było protokołów przekazania dokumentów dotyczących A. K.. Termin przekazania tych dokumentów był do 15-go każdego miesiąca. Zdarzały się opóźnienia w przekazywaniu dokumentów przez płatnika do księgowej. W związku z nieskładaniem deklaracji rozliczeniowych za 2020 r. płatnik został w listopadzie 2020 r. wyrejestrowany z ubezpieczeń społecznych w 2012 r. (bezsporne, nadto zeznania świadka A. B. 00:02:31 i dalej, płyta CD k. 173, zeznania świadka J. P. 00:04:13, płyta CD k. 111, zeznania świadka W. G. 00:19:31, płyta CD k. 111 )

W lutym 2021 r. ubezpieczona podjęła pracę w agencji marketingowej. Obecnie prowadzi własną pozarolniczą działalność gospodarczą w przedmiocie marketingu. (zeznania zainteresowanej 00:04:02 i dalej, płyta CD k. 92 w zw. z 00:18:11, płyta CD k. 173)

Poza wnioskodawczynią firma płatnika w spornym okresie zatrudniała jedną osobę na umowę o pracę jako project managera na ½ etatu z wynagrodzeniem w kwocie 1.300,00 zł oraz 8 osób na umowy zlecenia na stanowiskach programisty/informatyka, project managera, konsultanta wizerunkowego, starszego doradcy biznesowego z wynagrodzeniem rzędu od 32 zł/h do 100 zł/h, nadto także dwóch stażystów jako programistów/informatyków. (wykaz zatrudnionych osób k. 25 - 26)

Płatnik korzystał z subwencji finansowych w ramach Programu Tarczy Finansowej (...) Funduszu (...) 1.0. Przyznanie dofinansowania było zależne od ilości osób, które płatnik zatrudniał. Wniosek o subwencję z (...) S.A. w W. został złożony w dniach 1.12.2020 r. i 8.12.2020 r.

Decyzją z dnia 10.12.2020 r. (...) S.A. w W. dokonał częściowo pozytywnej weryfikacji spełnienia przez płatnika warunków do otrzymania kwoty subwencji finansowej. W związku z powyższym (...) poinformował, że podjął decyzję o wypłacie subwencji finansowej w kwocie (...).00, będącej kwotą niższą, niż wnioskowano przez przedsiębiorcę. Zweryfikowana przez (...) liczba pracowników użyta do wyliczenia kwoty subwencji wyniosła -1.5. (zeznania wnioskodawcy 00:41:06, płyta CD k. 92 w zw. z 00:18:11, płyta CD k. 173, wydruk raportu nadania wniosku k. 99, decyzja k. 102 – 103, umowa k. 139, umowa k. 159)

Firma (...) spółka z o.o. w Ł. w okresie od 11.- 12.2019 r. i od 06.2020 r. do 02.2021 r. z tytułu prowadzonej działalności w latach 219 – 2020 osiągnęła dochody kształtujące się następująco:

- 11.2019 r. – 25.019,25 zł;

- 12.2019 r. – 16.236,80 zł;

- 06.2020 r. - stratę 1453,59 zł;

- 07.2020 r. – stratę -9 223,59 zł;

- 08.2020 r. – 5 .357,16 zł;

- 09.2020 r. - 15176,86 zł;

- 10.2020 r. - 4 067,16 zł;

-11.2020 r. – strata – 12.472,09 1154 zł;

- 12.2020 r. - 1154,66 zł;

- 01.2021 r. - 7 752,54 zł;

- 02.2021 r. - 4 803,53 zł. (miesięczne zestawienie dochodów k. 28)

Na skutek przeprowadzonej przez organ rentowy kontroli w siedzibie firmy (...) spółka z o.o. w Ł., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. decyzją z dnia 21 maja 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. K. u płatnika składek (...) spółka z o.o. w Ł. nie podlega od 1 do 31 grudnia 2019 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik oraz nie podlega od 1 czerwca 2020 r. do 28 lutego 2021 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca, podnosząc pozorność zawartych umów o pracę oraz zlecenia mających na celu obejście przepisów prawa oraz uzyskanie tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystanie ze świadczeń w postaci subwencji finansowej z (...) Funduszu (...), a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. (decyzja k. 1 – 6 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach sprawy oraz w załączonych do akt sprawy aktach ZUS z przebiegu kontroli doraźnej u płatnika składek firmy (...) spółki z o.o. w Ł..

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom zainteresowanej A. K. oraz reprezentanta płatnika – M. G. na okoliczność faktycznego świadczenia pracy przez ubezpieczoną, w tym w ramach stosunku pracy, w spornych okresach, gdyż nie znajdują one żadnego oparcia w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

W niniejszym postępowaniu na okoliczność, że wnioskodawczyni faktycznie świadczyła pracę u płatnika w ramach stosunku pracy na ½ etatu a następnie na podstawie umów zlecenia nie zostały przedłożone żadne wiarygodne dowody.

Przede wszystkim brak jest treści dokumentów w postaci raportów z testów ze spornych okresów. Na podstawie wydruku ze szczątkowej korespondencji e – mailowej między płatnikiem a ubezpieczoną nie sposób ustalić treści tych raportów a przede wszystkim przez kogo faktycznie zostały one wytworzone (mimo przyznania ubezpieczonej indywidulanego loginu) i w jakim okresie oraz co zawierają, w tym jakie czynności szczegółowo opisują. Nawet zainteresowana w swych zeznaniach nie była w stanie wskazać jaką dokładnie treść miały zawierać jej raporty. Zeznała, że nie pamięta co dokładnie napisała w raporcie o aplikacji restauracyjnej oraz, że nie wie nawet dla jakiego klienta miał być przygotowywany projekt z grudnia 2019 r. Załączone do akt rentowych raporty nie są podpisane i nie wiadomo, kto je sporządził. Zainteresowana jest wskazywana jedynie jako osoba testująca.Za miesiąc grudzień 2019 raport dotyczy projektu IR, natomiast zainteresowana zeznawała, że w tym okresie zajmowała się projektem dotyczącym (...). Do akt został załączony raport z datą 30.06.2020 r, a dotyczy sierpnia (!), gdy zainteresowana według zestawienia godzin w ogóle nie wykonywała umowy zlecenia. Raport z datą 2.02.2021 r w ogóle nie wskazuje okresu, którego dotyczy.

Na podstawie treści spornych miesięcznych umów zlecenia zapłata wynagrodzenia miała nastąpić w ciągu 10 dni od dostarczenia zleceniodawcy rachunku, nie wcześniej, niż po zatwierdzeniu raportu z testów przez zleceniodawcę. Brak jest jednak jakichkolwiek miesięcznych rachunków sporządzonych przez ubezpieczoną i miesięcznych dowodów wypłaty wynagrodzenia za faktycznie wykonane czynności.

Przedłożony zbiorczy rachunek jest niewiarygodny także w zakresie zeznań samej zainteresowanej, która początkowo twierdziła, że wynagrodzenie było jej wypłacane w różnych wysokościach, a przedstawiono jeden rachunek zbiorczy. Nie przedstawiono wydruku z rachunku bankowego ubezpieczonej, który mógłby potwierdzić faktyczną wypłatę wynagrodzenia za realizowane faktycznie czynności.

W ocenie Sądu w tej sytuacji dokumenty w postaci miesięcznego rejestru godzin realizacji zlecenia mogły powstać w każdym czasie, w tym dla potrzeb niniejszego postępowania, gdyż nie służyły do miesięcznej wypłaty wynagrodzenia a dodatkowo brak jest innych dokumentów źródłowych potwierdzających prawdziwość zawartych w tych dokumentach danych, w postaci raportów. Nadto w miesiącach letnich 2020 r. wpisano jako ilość wykonanych godzin- „0”. Natomiast zainteresowana zeznała, że w tym miesiącach także wykonywała umowę zlecenia. W realiach sprawy niniejszej całkowicie niewiarygodny jest też dokument w postaci ewidencji czasu pracy dotyczący umowy o pracę, gdyż pozostaje on w całkowitej sprzeczności z zeznaniami samej zainteresowanej. A. K. stanowczo twierdziła, że nie miała ustalonych stałych godzin czasu pracy i mogła wykonywać czynności w różnych godzinach i nie codziennie, co wynikało z tego, że w tym okresie jednocześnie świadczyła też pracę jeszcze w dwóch innych miejscach. Tymczasem w dokumencie ewidencji wskazano, że praca miała być wykonywana codzienne od 8 do 12.

Według zeznań zainteresowanej i płatnika miała ona wykonywać pracę w domu na własnym sprzęcie jednakże brak jest jakichkolwiek dokumentów dotyczących zwrotu przez pracodawcę kosztów użycia własnego sprzętu oraz internetu. Przy czym umowa o pracę gwarantowała jej zarówno sprzęt jaki i zwrot kosztów.

Nie przedłożono także wydruku dotyczącego logowań z loginu przypisanego ubezpieczonej ze służbowego telefonu, który to miał służyć do uruchamiania aplikacji i logowań na platformę.

Ubezpieczona nie pamiętała nawet kto miał przeprowadzić jej szkolenie z zakresu BHP i gdzie ono zostało przeprowadzone. Nie pamiętał rodzaju umowy, który zawarła ani określonego wymiaru czasu pracy, a także wynagrodzenia .Nie pamiętała adresu mailowego, domeny ani numeru telefonu.

W ocenie Sądu także zawnioskowani w niniejszym postępowaniu przez płatnika świadkowie: J. Ż. – obecny współpracownik płatnika oraz W. G. – ojciec płatnika nie potwierdzili jednoznacznie, że ubezpieczona w rzeczywistości wykonywała czynności na podstawie spornych umów. Świadkowie ci nie znali żadnych szczegółów dotyczących realizowanej pracy, szczególnie, że wnioskodawczyni miała ją wykonywać w domu. J. Ż. nie pamiętał nawet o jakiej aplikacji miałby rozmawiać z zainteresowaną i w jakim okresie. Nigdy nie spotkali się oni osobiście i podkreślił, że żadnych szczegółów nie pamięta oraz, że nie znał grafiku pracy ubezpieczonej. (k. 90 verte)

Podobnie świadek W. G. nie znał żadnych szczegółów w zakresie wykonywanych czynności a o fakcie zatrudnienia ubezpieczonej słyszał głównie z relacji syna.

Dodatkowo w ocenie Sądu nawet okoliczność, że wnioskodawczyni prowadziła w znikomym zakresie korespondencję z płatnikiem, czy też, że była widziana w siedzibie płatnika, bądź, że rozmawiała z którymś ze świadków nie przesądza o faktycznym podjęciu zatrudnienia na umowę o pracę/ umowę zlecenia w firmie płatnika tylko o zamiarze stworzenia przeświadczenia u osób trzecich, że praca była wówczas wykonywana. Co najwyżej ubezpieczona mogła wykonać jedynie szczątkowe czynności jednak nawet nie w ramach umowy zlecenia a tym bardziej nie umowy o pracę na ½ etatu , szczególnie, że nie mogło być mowy o podporządkowaniu typu pracowniczego, w szczególności wobec rozbieżności co do czasu pracy. Płatnik bowiem nie miał wiedzy o obowiązkach pracowniczych ubezpieczonej, bo nie prowadził żadnej ewidencji jej czasu pracy. Brak jakichkolwiek dowodów, że sprawował nad nią nadzór weryfikując przesyłane przez nią dokumenty. Należy też zwrócić uwagę, że za okres 8 miesięcy umowy zlecenia zostały przedstawione wiadomości e – mail z 3 dni.

Natomiast dokumenty w postaci: umowy o pracę, umów zlecenia oraz pozostałej dokumentacji osobowej z firmy płatnika jak słusznie przyjął organ rentowy w rzeczywistości nie stanowią dowodów faktycznego wykonywania przez ubezpieczoną pracy w przedmiotowym okresie i czasie oraz w ustalonym etacie a jedynie są potwierdzeniem ich formalnego sporządzenia. Fakt formalnego sporządzenia wskazanej wyżej dokumentacji oraz dokumentacji świadczącej o czasie pracy wnioskodawczyni w tej firmie miał na celu skonstruowanie okoliczności faktycznych świadczących o pozostawianiu jej w stosunku pracy a następnie zlecenia z firmą płatnika, a w konsekwencji uzyskaniu subwencji finansowej z (...). Zatrudnienie na umowę o pracę zbiegło się z odrzuceniem pierwszego wniosku o dofinansowanie.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przeprowadzonej wyżej oceny dowodów należy uznać, że odwołanie płatnika nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art.12 ust.1 oraz 13 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 423 ze zmianami) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U z 2020 r., poz. 1320 ze zmianami), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem".

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy podporządkowania typu pracowniczego z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podpisywania list obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Do najbardziej istotnych elementów stosunku pracy należą więc: dobrowolność zobowiązania, obowiązek spoczywający na pracowniku, a polegający na świadczeniu pracy osobiście, w sposób ciągły, podporządkowany poleceniom pracodawcy. Pracodawca natomiast jest obowiązany do wynagrodzenia pracownika za świadczoną na jego rzecz pracę oraz do ponoszenia ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego. Obowiązek osobistego świadczenia pracy oznacza, że pracownik nie może powierzyć realizacji czynności, jakie wynikają z umowy o pracę osobom trzecim. Brak bezwzględnego obowiązku osobistego świadczenia pracy wyklucza możliwość zakwalifikowania stosunku prawnego jako umowy o pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1998 r., I PKN 416/98, OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 775). Pracownik otrzymuje wynagrodzenie za wykonywanie pracy, za jej świadczenie, a nie za rezultat pracy – umowa o pracę nie jest bowiem umową rezultatu, ale starannego działania.

Podkreślić należy w tym miejscu, iż podporządkowanie pracownika pracodawcy jest szczególnie istotnym elementem, odróżniającym umowę o pracę od innych stosunków zobowiązaniowych, w ramach których istnieje obowiązek świadczenia pracy. Dotyczy ono sposobu, miejsca i czasu wykonywania przez pracownika pracy, a także innych jego obowiązków objętych treścią stosunku pracy. W ramach podporządkowania pracownika mieści się możliwość żądania przestrzegania ustalonych przez pracodawcę (zwłaszcza w ramach regulaminu pracy) reguł porządkowych oraz poddania się jego władztwu dyscyplinarnemu (karom porządkowym). Jak już wyżej podkreślono kolejnymi cechami stosunku pracy, które nie występują w umowie zlecenia, są: obowiązek pracownika do świadczenia pracy osobiście i w sposób ciągły, pozostawania do dyspozycji pracodawcy i wykonywania jego poleceń.

Podkreślić w tym miejscu trzeba, że telepraca nie jest nowym, innym stosunkiem pracy, od uregulowanego w art. 22 §1 kp. Jest ona jedynie rodzajem lub sposobem jej wykonywania przy użyciu środków technologii informatycznej w ramach umowy lub stosunku pracy, w którym praca, która mogłaby być wykonywana na terenie zakładu pracodawcy, jest przeniesiona do regularnego wykonywania poza ten teren. Chodzi tu więc o rodzaj pracy umożliwiający, po pierwsze, jej wykonywanie na terenie zakładu pracodawcy i po drugie, przekazanie jej wyników przy użyciu technologii informatycznej. Taką definicję telepracy zawiera Europejskie Porozumienie Ramowe w sprawie telepracy zawarte dnia 16 lipca 2002r. przez europejskich partnerów społecznych na podstawie art. 139 TWE. Stosownie do treści art. 67 5 § 1 kp praca może być zatem wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. Stąd nie ma przeszkód dla świadczenia pracy w przeważającej mierze w domu, a więc poza siedzibą pracodawcy. Analogiczne stanowisko zajął również Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 19 września 2012r. (III AUa 529/12).

Zgodnie zaś ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, że umowa o pracę oraz umowy zlecenia zawarte między A. K. a spółką zo.o. (...), są nieważne, bowiem zostały zawarte dla pozoru.

W myśl art. 83 § 1. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi, a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie działania stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (opubl. OSNAP 2002/21527, nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 kc w związku z art. 300 kp).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy. (art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp).

Jakkolwiek na kanwie umowy o pracę, to jednak - w ocenie Sądu - rozważania te pozostają aktualne również na gruncie umowy zlecenia – tj. w przedmiotowej sprawie.

Nadto nadmienić należy, iż w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę/ umowy zlecenia złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik/zleceniobiorca nie podjął wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę/umowy zlecenia, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 roku, I UK 269/2006, LEX nr 328015).

Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że organ rentowy wykazał, że A. K. i płatnika składek (...) spółka z o.o. w Ł. od 1 do 31 grudnia 2019 r. łączyła pozorna umowa o pracę a od 1 czerwca 2020 r. do 28 lutego 2021 r. pozorna umowa zlecenia.

W ocenie Sądu o pozorności umowy o pracę świadczą już same okoliczności towarzyszące jej zawarciu. A. K. została zatrudniona na nowo utworzonym stanowisku pracy – testera oprogramowania a tymczasem nie posiadała żadnego doświadczenia zawodowego w tym zakresie ani też wykształcenia kierunkowego (informatyk, programista). Płatnik nie wykazał także w toku procesu, że faktycznie w tym okresie istniała konieczność zatrudnienia pracownika na umowę o pracę, a następnie na umowę zlecenia. Spółka w poszczególnych miesiącach 2019 r. i 2020 r. ponosiła straty bądź uzyskiwała niewielki dochód, przy uwzględnieniu także ilości osób zatrudnionych. Natomiast wnioskodawczyni w spornym okresie wykonywała już zatrudnienie u dwóch innych podmiotów. Dodatkowo też w ocenie Sądu nie można przyjąć dat umowy o pracę oraz umów zlecenia jako pewnych w sytuacji, gdy dokumenty zgłoszeniowe za zainteresowaną jako pracownika i jako zleceniobiorcę oraz rozliczeniowe zostały przez płatnika złożone znacznie po ustawowych terminach i w okresie, gdy starał się on o przyznanie subwencji, która zależała od ilości zatrudnionych. Znaczne opóźnienie skutkowało ostatecznie jego wyrejestrowaniem z ubezpieczeń społecznych.

Do obowiązków wnioskodawczyni na podstawie spornych umów miała należeć praca w charakterze testera. Pracę miała świadczyć w domu i w różnych godzinach, kiedy miałaby na to czas i na własnym sprzęcie poza telefonem służbowym. Do jej zadań miało należeć sprawdzenie, czy wszystkie funkcje powstającego w tym czasie oprogramowania działają, czy nie ma w nim błędów. Miała wykonywać manualne testowanie i wyszukiwanie błędów. Ubezpieczona miała swoje czynności wykonywać za pośrednictwem komputera i za pomocą indywidualnego loginu pracowniczego logować się do platformy. Ubezpieczona miała do pracodawcy wysyłać raport za dany zakres pracy poprzez e – maila służbowego. Ubezpieczona miała wypełniać tabelki z godzinami pracy i przesyłać je do pracodawcy drogą mailową.

Jednakże ze spornego okresu brak jest dokumentów w postaci wiarygodnych raportów z testów sporządzonych przez ubezpieczoną – o czym była mowa powyżej. Brak jest jakichkolwiek miesięcznych rachunków sporządzonych przez ubezpieczoną i miesięcznych dowodów wypłaty wynagrodzenia za faktycznie wykonane czynności na umowę zlecenia. Brak wiarygodnej ewidencji czasu pracy. Nie przedstawiono wydruku z rachunku bankowego ubezpieczonej, który mógłby potwierdzić faktyczną wypłatę wynagrodzenia za realizowane faktycznie czynności. Brak jest również dokumentów dotyczących zwrotu przez pracodawcę kosztów użycia własnego sprzętu oraz internetu. Nie przedłożono także wydruku dotyczącego logowań z loginu przypisanego ubezpieczonej ze służbowego telefonu, który to miał służyć do uruchamiania aplikacji i logowań na platformę. Ubezpieczona nie pamiętała nawet kto miał przeprowadzić jej szkolenie z zakresu BHP i gdzie ono zostało przeprowadzone, jaką umowę zawarła, w jakim wymiarze czasu pracy i za jakim wynagrodzeniem. W zakresie umowy o pracę – brak wykazania podporządkowania co do czasu pracy.

W tej sytuacji wskazać należy, że fakt zatrudnienia wnioskodawczyni na specjalnie utworzonym stanowisku testera oprogramowania na podstawie umowy o pracę na ½ etatu a nawet umów zlecenia nie był uzasadniony rzeczywistymi potrzebami pracodawcy.

Powyższe okoliczności jednoznacznie świadczą także o tym, że faktyczny zakres czynności powierzony ubezpieczonej na podstawie spornych umów był jedynie iluzoryczny i nie wymagał z pewnością zatrudnienia w ramach stosunku pracy, szczególnie, że brak było cechy podporządkowania typu pracowniczego. Przedstawiona ewidencja przez płatnika nie odzwierciedla zeznań zainteresowanej co do godzin pracy. Co więcej ewentualne szczątkowe czynności nie mogły być wykonywane nawet w ramach umowy zlecenia. Płatnik nie udowodnił też, iż w przedmiotowym okresie ilość pracy objętej obowiązkami ubezpieczonej znacznie się zwiększyła.

Dodatkowo także z przedstawionej przez płatnika dokumentacji finansowej wynika, że firma (...) spółka z o.o. w Ł. w poszczególnych miesiącach spornego okresu ponosiła straty, bądź uzyskiwała niewielki dochód.

W świetle powyższych okoliczności więc zatrudnienie pracownika na umowę o pracę na ½ etatu z wynagrodzeniem w kwocie 1125,00 zł brutto miesięcznie a następnie na umowę zlecenia z wynagrodzeniem 30,00 zł/h jak w przypadku ubezpieczonej stanowiło działania całkowicie nieracjonalne. Celem racjonalnego pracodawcy jest bowiem osiągnięcie zysku z działalności gospodarczej, dochodów finansowych, aby mieć się z czego utrzymywać i żeby firma funkcjonowała i mogła się rozwijać.

Zatrudniając nowego pracownika, pracodawca powinien wykazać potrzebę utworzenia danego stanowiska pracy, np. konkretnym zdarzeniem gospodarczym takim, jak: poszerzenie rozmiaru prowadzonej działalności gospodarczej, wzrostem popytu na daną usługę, czy towar, zwiększeniem ilości zamówień, zwolnieniem określonego miejsca pracy przez innego pracownika. Tego rodzaju okoliczności dają bowiem podstawę do stwierdzenia, że w danej firmie zaistniała ekonomicznie uzasadniona potrzeba zatrudnienia nowej osoby. Zakwalifikowaniu wykonywanych czynności do reżimu pracowniczego, decyduje w dużej mierze zgodny zamiar stron i cel zawarcia umowy. Racjonalnie działający pracodawca bierze pod uwagę wszelkie argumenty powierzenia określonej pracy nowo zatrudnionemu pracownikowi, gdyż wiąże się to z realnymi kosztami jego firmy.

Pracodawca nie zatrudnia pracownika, aby dać mu pracę, źródło utrzymania i stworzyć ochronę ubezpieczeniową bądź aby uzyskać subwencję, ale dlatego, że istnieje potrzeba gospodarcza pozyskania nowego pracownika. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie stwierdzono, że racjonalność zatrudnienia i potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy. "U źródła każdej umowy o pracę leży przyczyna w postaci uzasadnionej przesłankami ekonomiczno - organizacyjnymi konieczności pozyskania pracownika do wykonywania prac zakreślonych przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy" (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 marca 2016r., syg. akt III AUa 1754/15).

Z uwagi na powyższe w ocenie Sądu nierentowne było zatrudnianie A. K. na podstawie umowy o pracę a następnie umów zlecenia w spornych okresach na stanowisku testera oprogramowania, gdyż zarówno realne potrzeby pracodawcy jak i jego możliwości finansowego tego nie uzasadniały.

W świetle wskazanych okoliczności przyjąć należy, zgodnie z twierdzeniem organu rentowego, że przedmiotowe umowy były pozorne. Pozorność ich polegała na tym, że strony sporządziły umowy wyłącznie w celu objęcia ubezpieczonej ubezpieczeniem, a w konsekwencji zapewnienia płatnikowi subwencji finansowej z (...). Nie zostało bowiem wykazane, by fakt zatrudnienia A. K. wynikał z rzeczywistej potrzeby pracodawcy oraz nie wykazano również, iż w spornym okresie faktycznie świadczyła ona pracę w ramach stosunku pracy, czy umów zlecenia.

Tym samym przedmiotowe umowy jako pozorne w okresie od 1 do 31 grudnia 2019 r. oraz od 1 czerwca 2020 r. do 28 lutego 2021 r. są nieważne w świetle art. 83 § 1 k.c. i nie wywołują skutku w postaci objęcia A. K. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, nawet w sytuacji, gdy w jej przypadku była ze znacznym opóźnieniem odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne jako od pracownika, czy zleceniobiorcy.

Mając powyższe na uwadze Sąd, w oparciu o treść art. 477 14 § 2 kpc, orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku uznając odwołanie płatnika za niezasadne.

Stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 k.p.c., Sąd obciążył odwołującego się obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez organ rentowy.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 265 t.j. z późn. zm).