Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – SSO Anna Moskal

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Stefania Wrzyszcz

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2022 r. w Tarnobrzegu

na rozprawie

sprawy M. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o prawo do renty socjalnej i prawo do renty rodzinnej

na skutek M. F.

od dwu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

z dnia 15 czerwca 2021 r. nr (...)

i z dnia 17 czerwca 2021r. nr (...)

oddala odwołania.-

Sygn. akt III U 549/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17.06.2021r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na podstawie przepisów ustawy z dnia 27.06.2003r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2020r., poz. 1300) odmówił M. F. prawa do renty socjalnej.

Uzasadniał, iż zgodnie z art. 4 powyższej ustawy prawo do renty socjalnej przysługuje osobie pełnoletniej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

-przed ukończeniem 18 roku życia,

- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia,

- w trakcie studiów doktoranckich,

- w trakcie aspirantury naukowej.

Zakład odmówił przyznania prawa do renty socjalnej, ponieważ Komisja Lekarska ustaliła, że wnioskodawca jest trwale całkowicie niezdolny do pracy lecz niezdolność ta nie pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia.

Od powyższej decyzji M. F. złożył odwołanie uzasadniając, że jest dla niego krzywdząca ponieważ objawy chorobowe pojawiały się u niego już od dziecka. Miał lęki, zwidy, był wycofany społecznie, izolował się od ludzi. Gdy miał 6 lat był leczony z powodu jąkania. Matka go nie leczyła i ukrywała objawy chorobowe psychiczne. Ponieważ sama była osobą zaburzoną a leczyła się tylko u lekarza rodzinnego. Wnioskodawca po ukończeniu szkoły podstawowej rozpoczął naukę w szkole zawodowej w W. w 1986r., ale sobie tam nie radził i przerwał edukację po 1,5 roku. Nie radził sobie także w pracy.

Po raz pierwszy podjął leczenie psychiatryczne w 1995 roku, przebywał wówczas w J.. Stwierdził, że jest obecnie całkowicie niezdolny do pracy i samodzielnej egzystencji dlatego tez krzywdzące jest odmawianie mu prawa do świadczeń.

Decyzją z dnia 15.06.2021r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił M. F. prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce L. F..

Uzasadniał, że zgodnie z art. 68 powołanej ustawy renta rodzinna przysługuje dzieciom własnym, dzieciom drugiego małżonka i dzieciom przysposobionym;

- do ukończenia 16 roku życia,

- do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyło 16 lat życia nie dłużej jednak niż do osiągniecia 25 lat życia,

-do zakończenia ostatniego roku studiów, jeżeli ukończyło 25 lat życia będąc na ostatnim roku studiów,

- bez względu na wiek, jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy, a niezdolność do pracy powstała do ukończenia 16 roku życia lub do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie później jednak niż do osiągniecia 25 lat życia.

Odmówiono prawa do renty rodzinnej, ponieważ Komisja Lekarska orzekła, że M. F. jest całkowicie niezdolny do pracy ale niezdolność ta nie powstała przed 31.08.1989r. tj. nie powstała w okresie do ukończenia 16 lat lub okresie do ukończenia nauki w szkole jeśli dziecko przekroczyło 16 lat życia, jednak nie później niż do osiągnięcia 25 lat życia.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył M. F. uzasadniając identycznie jak w odwołaniu od decyzji odmawiającej renty socjalnej. Domagał się przyznania odmówionego świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie od decyzji odmawiającej prawa do renty socjalnej organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania uzasadniając jak w uzasadnieniu tejże decyzji.

Podobnie w odpowiedzi na odwołanie od decyzji odmawiającej prawa do renty rodzinnej ZUS O/R. wnosił o oddalenie odwołania uzasadniając jak w zaskarżonej decyzji.

Zarządzeniem z dnia 16.09.2021r. sprawy z obu odwołań zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. III. U. 549/21.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawca M. F. urodził się (...). Ma niepełne wykształcenie zawodowe rolnicze. W latach 1987 – 1989 był uczniem (...) Szkoły Zawodowej w Zespole Szkół Rolniczych w W.. (...) nie ukończył, ponieważ nie przystąpił do nauki w roku szkolnym 1989 – 1990.

W 1995 roku podjął leczenie psychiatryczne, które jest kontynuowane do chwili obecnej ze stwierdzeniem schizofrenii paranoidalnej. Pierwszą hospitalizację z tego powodu odbył w 1998 roku.

Dnia 01.10.2020r. po raz pierwszy złożył wniosek o rentę socjalną oraz pierwszy wniosek o rentę rodzinną po zmarłej matce L. F..

W trakcie rozpoznawania wniosków został poddany badaniu przez Lekarza Orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z dnia 23.11.2020r. stwierdził, iż jest on całkowicie niezdolny do pracy do 30.11.2023r.. Daty powstania całkowitej niezdolności nie można ustalić, zaś całkowita niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Wnioskodawca nie złożył sprzeciwu od tego orzeczenia, jednak Naczelny Lekarz ZUS działając w trybie art. 14 ust. 5 pkt. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS przekazał sprawy do rozpatrzenia przez Komisje Lekarską.

Komisja Lekarska ZUS wydała orzeczenie dnia 13.05.2021r. Rozpoznała w nim schizofrenię paranoidalną i zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Ustaliła, że M. F. jest trwale całkowicie niezdolny do pracy od 26.09.2019r. na trwale. Całkowita niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Uzasadniała, że wnioskodawca lat 51 jest leczony psychiatrycznie z powodu schizofrenii od 1995r.. Pierwsza hospitalizacja miała miejsce w 1998 roku. Miał wówczas halucynacje, urojenia. Trafił do szpitala bo pobił matkę, wypędzał ją z domu. Brak jakiejkolwiek dokumentacji medycznej sprzed 1998r. oraz od września 1998r. do września 2019r.. W 2019 roku miała miejsce kolejna hospitalizacja na mocy postanowienia sądu. W badaniu przedmiotowym stwierdzono dziwaczne zachowanie, znaczne zobojętnienie, negatywistyczny stosunek do zaspokajania potrzeb, zniesiony krytycyzm choroby. Nie jest zorientowany auto i allo psychicznie. Mieszka z siostrą i jej rodziną. Komisja podkreśliła, że brak jakiejkolwiek dokumentacji medycznej o naruszeniu sprawności organizmu przez 31.08.1989r.

Powyższe orzeczenie Komisji Lekarskiej stało się podstawą wydania zaskarżonych decyzji.

(dowód: - dokumenty z akt organu rentowego; - dokumenty z akt orzeczniczych)

Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy określającej zasady i tryb przyznawania oraz wypłaty renty socjalnej z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej ( j.t. Dz. U. z 2020r. 1300), zwanej dalej ustawą, R. socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18. roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

3) w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje:

1) renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Natomiast zgodnie z treścią art. 5 ustawy, ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje się na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r., o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. j. t. 2020 poz. 53), zwanej dalej ustawa emerytalno – rentową.

Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy emerytalno - rentowej jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 1 – 3 ustawy emerytalno - rentowej).

Dla ustalenia czy zdrowia M. F. czyni go całkowicie niezdolnym do pracy od kiedy, na jaki okres, czy ewentualna całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem czynności narządów ciała powstałym do 31.08.1989r. i co na to wskazuje Sąd opuścił dowód z opinii biegłych psychiatry i neurologa.

Biegły psychiatra w opinii z dnia 11.10.2021r. rozpoznał u odwołującego się schizofrenię paranoidalną i stwierdził, że w obecnym stanie zdrowia psychicznego jest on całkowicie niezdolny do pracy, brak jednak dowodów na to, że do naruszenia sprawności w zakresie jego stanu psychicznego doszło przed 31.08.1989r.. Biegły stwierdził, iż jego zdaniem całkowita niezdolność do pracy, podobnie jak orzekany u M. F. znaczny stopień niepełnosprawności z przyczyn psychiatrycznych istnieje od 1995r., kiedy to miał miejsce udokumentowany pierwszy epizod psychozy, po którym nie doszło do trwałej stabilizacji stanu psychicznego, na co wskazuje kolejna hospitalizacja psychiatryczna w 1998r.

Biegły stwierdził, że podnoszone przez siostrę badanego problemy z nauką i trudności relacyjne jakie miały być u niego obserwowane od wczesnych lat edukacji i miałyby wskazywać na jego zachorowanie psychiatryczne przed 18 rokiem życia nie znajdują żadnego odzwierciedlenia w dokumentacji medycznej, zaś sam badany podaje po zakończeniu edukacji pomagał rodzicom w pracach gospodarskich.

(opinia biegłego psychiatry k. 35 – 36)

Biegły neurolog w opinii z dnia 8.12.2021r. stwierdził, że z powodu schizofrenii paranoidalnej wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy, co potwierdził lekarz orzecznik, natomiast choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa nie powoduje takiej niezdolności. Biegły nie stwierdził u niego patologii w zakresie ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, ograniczeń ruchomości kręgosłupa i stawów, dodatnich objawów oponowych, uszkodzenia nerwów czaszkowych, dysfunkcji manualnych i lokomocyjnych ani deficytów neurologicznych.

(opinia biegłego neurologa k. 42 – 44).

Odpisy opinii zostały doręczone pełnomocnikom stron przed terminem rozprawy z zakreśleniem 7- dniowego terminu do zgłoszenia ewentualnych wniosków dowodowych i zastrzeżeń do opinii, pod rygorem pominięcia zgłoszonych w terminie późniejszym.

W wyznaczonym przez Sąd terminie żadna ze stron nie zgłosiła wniosków ani zastrzeżeń do opinii.

Sąd uznał wydane w sprawie opinie za w pełni wiarygodne środki dowodowe wystarczające do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Zostały bowiem wydane przez biegłych o specjalnościach odpowiednio dobranych do rodzaju schorzeń występujących u M. F. po jego bezpośrednim badaniu i po zapoznaniu się z jej dokumentacją medyczną. Opinie w sposób jasny i logiczny odpowiadają na zadane przez Sąd pytania i zawierają należyte uzasadnienie stanowiska zajętego przez biegłych.

Biegły psychiatra stwierdził wprawdzie, że stan zdrowia odwołującego czyni go niezdolnym do pracy ale brak jakichkolwiek dowodów na to aby czy to do naruszenia sprawności organizmu skutkującej obecną całkowitą niezdolnością do pracy, czy też do powstania całkowitej niezdolności do pracy doszło przed 31.08.1989r. czyli w trakcie uczęszczania przez 19 – to letniego wówczas M. F. do szkoły ponadpodstawowej. Biegły wyraźnie zaznaczył, że całkowita niezdolność do pracy istnieje od 1995 roku, co uzasadnił w swojej opinii.

Oznacza to, że wnioskodawca stał się całkowicie niezdolny do pracy z powodu schorzeń – naruszenia sprawności organizmu powstałej po ukończeniu 19 roku życia, kiedy to nie uczęszczał do żadnej szkoły, nie spełnia więc warunku niezbędnego do przyznania renty socjalnej, wymienionego w powołanym na wstępie przepisie.

Zgodnie z przepisem art.68 ustawy emerytalnej dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1)do ukończenia 16 lat;

2)do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3)bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

2. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Skoro zgodnie z uznaną przez sąd za wiarygodną opinią biegłego psychiatry M. F. jest osobą całkowicie niezdolną do pracy od 1995 roku, tj. od 25 roku życia, to w sytuacji, gdy naukę w szkole ukończył 31.08.1989r. jego niezdolność całkowita do pracy nie powstała w okresie wymienionym w ustawie tj. w art. 68 pkt. 3 ustawy emerytalnej.

Nie spełnia więc również warunków do uzyskania renty rodzinnej po zmarłej matce.

Mając powyższe okoliczności na uwadze sąd na mocy przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 kpc Sąd oddalił odwołania od obu zaskarżonych decyzji odmawiających zarówno renty rodzinnej jak i renty socjalnej.