Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV U 6/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

23 marca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Górny

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 marca 2022 roku w Sieradzu

odwołania M. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z 28 października 2021 r. Nr (...)

w sprawie M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 6/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 28.10.2021r., (...) Oddział w Z., odmówił M. B. prawa do emerytury górniczej z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 25 – letniego okresu pracy górniczej. Do dnia 23.08.2021r., ZUS uwzględnił wnioskodawcy 11 lat, 2 miesiące, 12 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1. Do pracy górniczej nie zaliczono okresów: 1.08.1993 – 16.11.2006 na stanowisku przodowy drużyny ratowniczej w dziale Ochrony (...), bowiem ww. stanowisko nie figuruje w załączniku nr 2 Rozporządzenia MPO i PS z 23.12.1994r., od 17.03.2006 – 31.12.2013 na stanowisku górnik na odkrywce, ponieważ w ww. stanowisko nie figuruje w załączniku Nr 3 Rozporządzenia MP i PS z 23.12.1994r. Ponadto z charakterystyki wykonywanych czynności wynika, że ubezpieczony pracował w Oddziale (...) dla którego zadań należało: obsługa kruszarek, przesiewaczy i przenośników Zakładu (...) w P., obsługa stanowiska przerobu kredy jeziornej (...) w P..

W odwołaniu od powyższej decyzji, pełnomocnik wnioskodawcy ustanowiony w sprawie wnosił o zaliczenie do pracy górniczej okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 1.08.1993 – 31.12.2013 i przyznanie M. B. prawa do emerytury górniczej.

W odpowiedzi organ rentowy podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji, wnosząc o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. B., ur. (...)

W okresie od 1.08.1993 – 24.10.2008, 1.06.2009 – 31.12.2013, był zatrudniony w (...) w R., w tym do 16.11.2006 - jako przodowy drużyny ratowniczej - oddział (...). Od 2.06.2009 – 31.12.2013, był zatrudniony w Oddziale (...). Do obowiązków wnioskodawcy na Oddziale (...) należała: obsługa kruszarek, przesiewaczy i przenośników Zakładu (...) w P., obsługa stanowiska przerobu kresy jeziornej (...) w P.. Praca na stanowisku przodowego drużyny ratowniczej polegała na wymianie gaśnic, sprzętu dla bezpieczeństwa zakładanego na maszynach podstawowych. Wnioskodawca często uczestniczył w akcjach gaśniczych. Dział ruchu ochrony przeciwpożarowej, inaczej profilaktyki pożarowej zajmował się bieżącym utrzymaniem ruchu i prowadził akcje ratownicze. Był to (...) Oddział (...). Jako przodowy drużyny ratowniczej w-ca był dowódcą w pierwszej fazie w przypadku zagrożenia np. pożarowego, wodnego czy osuwiskowego. Praca wykonywana była także w dziale (...), jako profilaktyka przeciwpożarowa, techniczne zabezpieczenie ruchu zakładu górniczego. Jeśli przykładowo przenośnik jest zapchany, niedrożny, wówczas czyści się przenośnik, maszynę urabiającą z piachu, z urobku. Czyszczenie wykonuje się łomem, łopatą. Odwołujący zajmował się także wykonywaniem przeglądów (...), kontrolą termowizyjną, przepompowywaniem wody ze studni, kontrolą, wymianą gaśnic, sprawdzaniem gaśnic. Gaśnice znajdują się na każdym urządzeniu, na każdym pojeździe. Był system 4 brygadowy.

Od czerwca 2009r., wnioskodawca przeszedł na Oddział (...) Kopalni (...). Oddział zmieniał nazwy - (...), (...). Oddział zajmował się pozyskiwaniem i składowaniem, przetwórstwem, magazynowaniem surowców odzyskiwanych podczas eksploatacji na (...). Oddział znajdował się na odkrywce, na polu P.. Były tam przenośniki wielkogabarytowe, które dostarczały materiały z wkopu od maszyny podstawowej: piasek, gipsy, iły, kreda jeziorna, dolomity, kamienie. Odległość od wkopu wynosiła kilometr lub dwa. Część wkopu była zasypywana. Były kruszarki, przesiewacze umiejscowione we wkopie. Taśmociąg dostarczał odzyskany materiał. Oddział zajmował się transportem i przetwórstwem surowców towarzyszących. Praca wnioskodawcy polegała na pracy na przenośniku wielkogabarytowym, na sortowaniu kruszyw, na zabezpieczeniu układów przenośnika, wymianie zestawów, ciągłej kontroli, też na maszynie podstawowej, która rozdzielała dane surowce. Odwołujący pracował na maszynach mobilnych. Skarżący wykonywał ręczne czyszczenie maszyn podstawowych, które urabiają nadkład i węgiel, koparka, zwałowarka, maszyny, które bezpośrednio urabiają urobek. Przenośniki były na terenie odkrywki. Piasek był transportowany z wkopu. W-ca obsługiwał również maszyny, które kruszyły materiał, zajmował się uruchamianiem przenośników. Wykonywał także kontrole i obchody. Koparka podawała na przenośnik, szło to na walce i były różne frakcje drobniejsze i grubsze. Były też kruszarki mobilne, które były we wkopie. Były robione odwierty, które odbierały ładowarki na samochody. Skruszony element był wykorzystywany na potrzeby kopalni, wyrównywanie dróg.

W-ca pracował na przenośnikach wielkogabarytowych jako operator. Przenośnik z wkopu z pola S. przenosił odzyskane materiały na miejsce składowania. Pracował też jako taśmowy - obchodził przenośnik i maszynę zwałującą (...). Uzyskane materiały przez maszynę zwałującą były magazynowane, sortowane, odsiewane, płukane w zależności od dalszego wykorzystania produktów. Urobek, który był pozyskiwany przez pracowników w przodku był przenoszony, kruszony, sortowany. Wówczas miejscem pracy był wkop. Pole B. i pole S. ma dużo kamieni i bruków. W-ca pracował na poziomach roboczych od 3 w dół, do 6 poziomu. Maszyna podstawowa była od przenośnika w granicach 100-300m. Były dodatki stykowe. Głównemu Inżynierowi (...) podporządkowany jest Oddział (...), podległy dotychczas Kierownikowi Robót (...). Oddział (...), od 1.01.2009r., zmienił nazwę na Oddział (...) (dowód: zeznania wnioskodawcy, zeznania świadków S. K., J. T., T. W., M. G. – na nagraniu CD – 00:05:20 – 00:47:43, 00:01:29 – 00:29:26 k. 43, 48, schemat organizacyjny działu ochrony przeciwpożarowej i działu przetwórstwa surowców towarzyszących k. 17/akta sprawy; akta osobowe skarżącego z okresu pracy w (...)).

W dniu 26.08.2021r., w/w złożył w ZUS wniosek o emeryturę górniczą (wniosek/akta ZUS).

Po rozpoznaniu wniosku ZUS zaliczył do pracy górniczej okres od 1.01.2014 – 23.08.2021, tj. 7 lat, 7 m-cy i 23 dni pracy górniczej określonej w art. 50c oraz 1879 dniówek przodkowych z w/w okresu, co daje dodatkowo 3 lata, 6 m-cy, 19 dni; łącznie 11 lat, 2 m-ce, 12 dni pracy górniczej (akta ZUS).

Decyzją z 28.10.2021r., (...) Oddział w Z., odmówił M. B. prawa do emerytury górniczej z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 25 – letniego okresu pracy górniczej. Do dnia 23.08.2021r., ZUS uwzględnił wnioskodawcy 11 lat, 2 miesiące, 12 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1. Do pracy górniczej nie zaliczono okresu: 1.08.1993 – 16.11.2006 na stanowisku przodowy drużyny ratowniczej w dziale Ochrony (...),, w/w stanowisko nie figuruje w załączniku nr 2 Rozporządzenia MPO i PS z 23.12.1994r., od 17.03.2006 – 31.12.2013 na stanowisku górnik na odkrywce, ponieważ w ww. stanowisko nie figuruje w załączniku Nr 3 Rozporządzenia MP i PS z 23.12.1994r. Ponadto z charakterystyki wykonywanych czynności wynika, że w/w pracował w Oddziale (...) dla którego zadań należało: obsługa kruszarek, przesiewaczy i przenośników Zakładu (...) w P., obsługa stanowiska przerobu kredy jeziornej (...) w P. (decyzja k. 43/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postepowaniu przed organem rentowym. Okoliczności dotyczące charakterystyki pracy i miejsca świadczenia pracy przez wnioskodawcę od 1.08.1993 – 31.12.2013, Sąd ustalił na podstawie zeznań wnioskodawcy, zeznań świadków S. K., J. T., T. W., M. G.. W poczet materiału dowodowego Sąd przyjął także akta osobowe wnioskodawcy, schemat organizacyjny działu ochrony przeciwpożarowej i działu przetwórstwa surowców towarzyszących, nadesłane przez (...) S.A. Oddział Kopalnia (...). W ocenie Sądu materiał dowodowy nie daje podstaw do zaliczenia spornego okresu zatrudnienia wnioskodawcy do pracy górniczej uprawniającej do nabycia prawa do emerytury górniczej.

S ąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018, poz. 1270 ze zm.). Zgodnie z art. 50a ust. 2 cyt. ustawy, górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  ukończył 50 lat życia;

2.  ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej, określonej w art. 50c ust. 1;

3.  nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do art. 50d ust. 1 ustawy, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (pkt 1) oraz w drużynach ratowniczych (pkt 2).

Dokonując oceny, czy ubezpieczony wykonywał pracę górniczą, nie można skupiać się wyłącznie na nazwie zajmowanego przez niego stanowiska pracy, ale należy badać, jakie czynności wykonywał w spornym okresie. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 28 kwietnia 2010r., I UK 339/09 stwierdził, że zasady nabywania prawa do emerytur górniczych odbiegają od zasad obowiązujących powszechnie, co wynika z charakteru pracy górniczej, angażującej we wzmożonym stopniu siły fizyczne i psychiczne zatrudnionych. Z tego powodu ustalając ogólne zasady nabywania prawa do górniczej emerytury ustawodawca z jednej strony uznał, że do zaliczenia pracy górniczej do okresu, od którego zależy nabycie prawa do emerytury wystarczające jest, jeżeli praca ta była wykonywana co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy (art. 50b ustawy), z drugiej natomiast - uznał za pracę na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego tylko zatrudnienie łączące się z wykonywaniem czynności o określonym charakterze i na wyszczególnionych w rozporządzeniu stanowiskach pracy. Jest to w pełni uzasadnione, jeśli uwzględni się charakter zatrudnienia na odkrywce. Z uwagi na warunki jego wykonywania i stopień bezpieczeństwa, wpływające na obciążenie fizyczne i psychiczne, zatrudnienie to nie może równać się z charakterem zatrudnienia pod ziemią. Dlatego też przepisy normujące zasady nabywania prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle, przede wszystkim przy uwzględnieniu ich wykładni gramatycznej, zaś dla oceny charakteru pracy górniczej nie mogą mieć decydującego znaczenia ani zakładowe wykazy stanowisk, ani protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie jako pracę górniczą.

W myśl art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy, za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw gospodarki i złożami kopalin.

Z brzmienia cytowanego przepisu wynika, że pracą górniczą jest wyłącznie zatrudnienie przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami związanymi z wydobywaniem kopalin, polegającymi na pozyskiwaniu złóż siarki i węgla brunatnego na odkrywce, a zatem zatrudnienie przy pracach ściśle górniczych, do których zaliczono roboty górnicze przy urabianiu i ładowaniu (w tym strzałowe i odwadniające), roboty transportowe przy przewozie nadkładu i złoża, miernicze oraz bieżące prace konserwacyjne utrzymujące sprawność techniczną agregatów i urządzeń wydobywczych.

Spór w rozpoznawanej sprawie sprowadza się to tego, czy wnioskodawca w okresie od 1.08.1993 – 31.12.2013, wykonywał pracę górniczą określoną w art. 50c ust. 1, a tym samym czy posiada wymagany 25 – letni okres pracy górniczej. W ocenie Sądu zaskarżona decyzja jest prawidłowa. Charakter pracy wnioskodawcy w spornym okresie, nie kwalifikuje się do zaliczenia do pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ust. 1 ustawy. Nie każda praca w kopalni węgla brunatnego, która funkcjonalnie jest związana z eksploatacją odkrywki, jest pracą górniczą, uprawniającą do emerytury górniczej. Za pracę górniczą na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, ustawodawca uznał za prace górniczą tylko zatrudnienie łączące się z wykonywaniem czynności o określonym wyżej charakterze i w na stanowiskach pracy wyszczególnionych w rozporządzeniu stanowiskach pracy. Do prac górniczych na odkrywce zostały zaliczone wyłącznie prace przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nakładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych. W zakresie ww. robót nie mieści się praca zabezpieczenia przeciwpożarowego, chociażby nawet polegające na konserwacji sprzętu gaśniczego, który znajdował się na urządzeniach wydobywczych na odkrywce. Jak wskazał w uzasadnieniu wyroku z 28.04.2010r. SN, ochrona przeciwpożarowa nie stanowi ani elementu robót górniczych, ani nie należy do procesu wydobywczego (por. wyrok SN z 28.04.2010r., I UK 339/09). Brak podstaw do uznania, że praca którą wykonywał odwołujący do czerwca 2009r., była zatrudnieniem w charakterze członków drużyn ratowniczych, mechaników sprzętu ratowniczego tych drużyn oraz w charakterze ratowników zawodowych w stacjach ratownictwa górniczego, która jest zaliczana jako praca górnicza. Wnioskodawca nie był bowiem zatrudniony w stacji ratownictwa górniczego, nie pracował jako ratownik górniczy, czy mechanik sprzętu ratowniczego drużyn ratowniczych. Również praca wnioskodawcy od czerwca 2009r., gdy wnioskodawca pracował w Oddziale (...) w polach wydobywczych odkrywki Pola B. i Pola S., nie spełnia definicji pracy górniczej. Nie była to praca związana bezpośrednio z pracami górniczymi w rozumieniu art. 50c ust. 1 cyt. ustawy, czynności przy maszynach podstawowych i we wkopie w tym okresie wykonywane były sporadycznie, incydentalnie.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 477 14§1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji.