Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 30 grudnia 2020 roku

Pozwem z dnia 20 października 2019 roku powodowie D. N. i J. P., reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, wnieśli o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...) w ten sposób by wykreślić z działu III tej księgi wpis ostrzeżenia o treści „stan prawny jest niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym w związku ze zmianą właściciela nieruchomości na podstawie art. 1, 2 i 5 ustawy z dnia 9 kwietnia 1986 roku o dokonywaniu wpisów w księgach wieczystych na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy indemnizacyjne”. Powodowie domagali się nadto zasądzenia na ich rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu powodowie podnieśli, iż prawa obydwu współwłaścicieli nieruchomości dotknięte są wpisem nieistniejącego obciążenia tj. ostrzeżenia, które w sposób zasadniczy ogranicza prawidłową gospodarkę nieruchomością położoną w N. przy ul. (...). Zdaniem powodów decyzja o wypłacie odszkodowania w wysokości 20% wartości nieruchomości przez Skarb Państwa spadkobiercom R. R. (1) była całkowicie bezpodstawna, czego dowodem miały być wpisy w lwh nr (...). kat. N.. Powodowie powołali się na przepisy statuujące rękojmię wiary ksiąg wieczystych wskazując, iż nie chroni ona jednak działań osób bądź instytucji, które z łatwością mogą się o stanie rzeczywistym nieruchomości dowiedzieć.

Wskazano, iż zgodnie z treścią (...) S. K. (1) nabył w drodze umowy (...) nieruchomości położonej przy ul. (...). Z tego udziału następnie 13/140(1/7) na podstawie dekretu przyznania spadku z dnia 27 maja 1929 roku nabyła m.in. R. R. (2) dwojga imion K. po mężu R..

Decyzja o wypłacie spadkobiercom R. R. (4) odszkodowania została, zdaniem powodów, podjęta przez Komisję USA bezpodstawnie, z uwagi na brak dostatecznych dokumentów stwierdzających, iż osoby ubiegające się o stosowne odszkodowanie były faktycznie spadkobiercami R. R. (4).

Przed Ministrem Finansów toczy się od 7 lat postępowanie administracyjne, w ramach którego w kw (...) wpisano ostrzeżenie, które jest przedmiotem niniejszego postępowania. Powodowie twierdzili, że brak jest jakichkolwiek dokumentów potwierdzających, że Skarb Państwa w związku z wypłatą odszkodowania miałby prawo do własności w/w nieruchomości w 9,28%. Wskazano, iż brak jest aktu zgonu R. R. (1) oraz dokumentu potwierdzającego wielkość udziału lub postępowania spadkowego po niej, a także dokumentu, że spadkobiercy zrzekają się prawa do tej części nieruchomości. Ze znanych powodom dokumentów sądowych wynika natomiast, że R. K. zamężna R. oraz jej mąż L. R. zmarli 15 marca 1943 roku w K., zostali rozstrzelani przez Niemców w trakcie likwidacji (...) getta. Państwo polskie nie objęło w posiadanie nieruchomości przy ul. (...) i nie dokonało wpisu do kw. Pozostałe nieruchomości zostały przejęte prawdopodobnie w 1956 roku co wynika z treści Decyzji Komisji USA. W akcie zejścia R. R. (4) widnieje adnotacja, iż brat R. A. (1) zmarł przed wojną w czerwcu 1929 roku, a jego dzieci zginęły 15 marca 1943 roku w (...) getcie.

Spadek po R. R. R. (5) na podstawie dekretu przyznania spadku Sądu Grodzkiego w K. z dnia 7 sierpnia 1946 roku nabyli S. F. (1), S. B., C. B., z d. K. oraz S. K. (1). Postanowienie to nie zostało uchylone ani zmienione. Żadna z osób wnioskujących o odszkodowanie nie była wpisana w księdze wieczystej, co powoduje, iż nie chroni ich rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. Spadkobiercy ustaleni postanowieniem przez Sąd Grodzki w K. nie otrzymali żadnego odszkodowania od Komisji USA, ani nie mieszkali w USA. Po dacie uprawomocnienia się postanowienia z dnia 7 sierpnia 1946 roku R. R. (4) nie miała już żadnych praw do nieruchomości położonej w N. w szczególności nie przysługiwało jej prawo własności w 9,28% (udział 13/170).

Zdaniem powodów, istnieją zatem zasadnicze rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym, a twierdzeniami spadkobierców ustalonych jako spadkobiercy przez Komisję USA. Zdaniem powodów dlatego też decyzja Ministra Finansów nie będzie stanowić podstawy i nie może doprowadzić do zmiany prawa własności na rzecz Skarbu Państwa. Ponadto nieruchomość przy ul. (...) (dom mieszkalny) nie był po wojnie przedmiotem wywłaszczenia ani nacjonalizacji, lub innego rodzaju przejęcia przez Państwo mienia. Nieruchomości tej nie dotyczył Układ I. z rządem USA. Powodowie zarzucili nadto, iż umowa taka, jako nieratyfikowana nie stanowi źródła prawa.

Dodatkowo powodowie podnieśli, iż na datę spadku po R. R. (1) opis i oszacowanie tego spadku obejmowało inną powierzchnię oraz ilość zabudowań niż w chwili obecnej. Zgodnie z opisem w chwili nabycia spadku nieruchomość ta znajdowała się pomiędzy ul. (...) a M., na powierzchni 0,0842 ha, na której posadowione były budynki : dom parterowy, frontem do ul. (...) (którego dotyczy niniejszy pozew) na pow. 0,0234 ha, w podwórzu szopa z desek o pow. 20,75 m2, za szopami budynek przemysłowy, murowany, parterowy, przeznaczony na rozlewnię piwa i płuczkarnię flaszek, szopa z desek, lodownia murowana, stajnia w przedłużeniu lodowni murowana, ogrodzenie i brama wjazdowa. Zdaniem powodów, biorąc pod uwagę powyższy opis oraz obecny stan przynależnego do nieruchomości przy ul. (...) gruntu (0,0457ha) i fakt wybudowania bloków na części zarówno tej nieruchomości ( w miejscu murowanej rozlewni piwa i płuczkarni flaszek oraz pozostałych zabudowań), jak i przy ul. (...) na Z., a także nieruchomości przy ul. (...), to zdaniem powodów, Skarb Państwa otrzymał grunt stanowiący z nawiązką równowartość 9,28% części nieruchomości przynależnej uprzednio R. R..

W odpowiedzi na pozew (k. 45-48) strona pozwana Skarb Państwa – Prezydent Miasta N. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz od powodów kosztów procesu.

Strona pozwana podała, iż wpis ostrzeżenia będący przedmiotem niniejszego postępowania, został dokonany na podstawie wniosku Ministra Finansów z dnia 7 maja 2012 roku w trybie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece, do którego dołączono zawiadomienie Ministra Finansów z dnia 30 kwietnia 2012 roku o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie zastosowania w stosunku do nieruchomości położonej w N. przy ul. (...) przepisów ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 roku do dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych(Dz. U. nr 12 poz. 65) oraz orzeczenie Komisji ds. Roszczeń Zagranicznych Stanów Zjednoczonych z dnia 19 stycznia 1966 roku wraz z załącznikami.

Przedmiotowy wpis zabezpiecza interesy Skarbu Państwa w zakresie własności udziału w przedmiotowej nieruchomości na czas trwania postępowania administracyjnego prowadzonego przez Ministra Finansów. Do czasu bowiem wydania decyzji administracyjnej stwierdzającej przejście własności udziału na rzecz Skarbu Państwa lub innego zakończenia tego postępowania przez Ministra Finansów, zdaniem pozwanego, brak jest podstaw do wykreślenia ostrzeżenia. W świetle układu indemnizacyjnego zawartego pomiędzy rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej a rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej to strona amerykańska była uprawniona do uznania czy, komu i w jakiej wysokości i za co przysługiwało odszkodowanie. Minister Finansów jest związany decyzją Komisji ds. Roszczeń Zagranicznych Stanów Zjednoczonych ( wyrok NSA z dnia 7 sierpnia 2009 roku (...). Tym samym, jeżeli w niniejszej sprawie została wydana decyzja z dnia 19 stycznia 1966 roku o przyznaniu odszkodowania na rzecz H. R. (1), P. R., H. R. (2) i R. L. (1) to Minister Finansów jest nią związany i nie może dokonywać odmiennych ustaleń w tym zakresie. Skoro zatem decyzja Ministra Finansów ma charakter deklaratoryjny, a z decyzji Komisji z dnia 19 stycznia 1966 roku wynika, że odszkodowanie zostało przyznane w/w osobom m.in. za nieruchomość obj. kw (...) to wpis ostrzeżenia, że wpis ujawniony w księdze wieczystej jest niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym jest uzasadniony – przynajmniej do czasu skutecznego zakwestionowania wydanej decyzji przez Ministra Finansów i dokonanego na jej podstawie wpisu w Kw bowiem treść decyzji winna co do zasady odpowiadać ustaleniom poczynionym przez Komisję w orzeczeniu z dnia 19 stycznia 1966 roku. W ocenie pozwanego, nawet gdyby powodowie dysponowali dokumentami wskazującymi na to, iż osoby, którym wypłacono stosowne odszkodowanie w rzeczywistości nie były do niego uprawnione, dopiero wydanie przez Ministra Finansów decyzji stwierdzającej przejście na rzecz Skarbu Państwa udziału we własności nieruchomości przy ul. (...) i dokonanie na jej podstawie wpisu w księdze wieczystej prawa własności na rzecz Skarbu Państwa otwiera powodom drogę do skutecznego podnoszenia zarzutów dot. błędów w zakresie postępowania Komisji przy przyznawaniu i wypłacie odszkodowania w trybie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, niezależnie od możliwości zaskarżenia w/w decyzji w drodze sądowo-administracyjnej.

Z treści pozwu wynika, iż podstawą wytoczenia niniejszego powództwa jest długotrwałość postępowania administracyjnego toczącego się przed Ministrem Finansów w przedmiocie wydania decyzji stwierdzającej przejście na rzecz Skarbu Państwa udziału w nieruchomości obj. kw (...). Powodowie jako strony tego postępowania dysponują jednak środkami na drodze administracyjnej pozwalającymi na przyspieszenie tego postępowania administracyjnego.

W toku sprawy strony podtrzymały swoje stanowiska.

Po wezwaniu o ostateczne stanowiska w sprawie w trybie art. 15 zzs ² ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywoływanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374) pełnomocnik powodów w piśmie z dnia 20.12.2020 roku (k. 215) wniosła o stwierdzenie, iż podstawą wypłaconych odszkodowań przez Komisję USA na rzecz spadkobierców R. R. była cała nieruchomość przy ul. (...), biegnąca z drugiej strony od ulicy (...) w N. wraz z zabudowaniami, określona w opisie stanowiącym załącznik do postanowienia spadkowego po S. K. (1), a nie tylko mała część pozostała po podziale i wywłaszczeniu części działki w 1974 roku. W zakresie żądania wykreślenia wpisu ostrzeżenia zostało ono w całości podtrzymane.

W piśmie z dnia 18.12.2020 roku (k. 212-213) strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa podtrzymując na uzasadnienie argumentację zawartą we wcześniejszych pismach procesowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W kw (...) aktualnie wpisana jest działka ewid. nr 67/1 w obr. (...)o pow. 0,0457 ha. Księga wieczysta została założona w 2008 roku dla nieruchomości dawnej księgi wieczystej (...). kat. N.. Aktualnie w dziale II tej księgi jako właściciele w udziałach 840/3360, 684/3360, 26/3360, 130/3360 (łącznie 1680) wpisany jest D. N. s. W. i Z. oraz w udziałach 840/3360, 684/3360, 26/3360 i 130/3360 (łącznie 1680) J. P. s. W. i Z. na podstawie umów sprzedaży poszczególnych udziałów z dnia 20 marca 2013 roku (...), 22 kwietnia 2013 roku (...) 5.10.2016 roku (...) oraz z dnia 21 września 2017 roku (...)). W dziale III tej księgi znajduje się wpis ostrzeżenia o treści „stan prawny jest niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym w związku ze zmianą właściciela nieruchomości na podstawie art. 1, 2 i 5 ust. 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 roku o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych (Dz. U. nr 12 poz. 65)”. Wpisu tego dokonano na podstawie zawiadomienia o zmianie właściciela nieruchomości (...) z dnia 30 kwietnia 2012 roku Dyrektora Departamentu Finansów Resortu w W.. Wniosek o wpis został złożony w dniu 7 maja 2012 roku, wpisu dokonano w dniu 29 maja 2012 roku. Skargę na powyższy wpis złożyła pełnomocnik ówczesnych właścicieli r.pr. E. W. imieniem M. K., S. Manela D. L., E. K. – spadkobierców S. F. (1). Postanowieniem z dnia 10 września 2012 roku tut. Sąd Rejonowy utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. Postanowienie to uprawomocniło się bez zaskarżenia apelacją.

W dniu 30 kwietnia 2012 roku zostało wszczęte postępowanie administracyjne znak (...) w sprawie zastosowania do nieruchomości położonej w N. przy ul. (...) stanowiącej dzialkę ewid. nr 67/1 w obr (...), obj kw (...) przepisów ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 roku o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych (Dz.U. nr 12, poz. 65). Z uzasadnienia postanowienia o wszczęciu postępowania wynika, iż na mocy porozumień układu indemnizacyjnego zawartego w dniu 16.07.1960 roku przez R. Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z R. Stanów Zjednoczonych Ameryki na mocy decyzji F. C. of the U. (...) z dnia 19 stycznia 1966 roku za utratę 2/15 części w prawie własności dz. 67 przyznano odszkodowania na rzecz H. R. (1), P. R., H. R. (2) wykonawców testamentu A. R. oraz na rzecz R. L. (1). Postępowanie to dotychczas nie zostało zakończone. Ostrzeżenie o niezgodności treści księgi wieczystej zostało wpisane w ramach tego postępowania administracyjnego.

Pierwotnie współwłaścicielem nieruchomości obj. L. (...). kat. N. na udziale 13/20 części był S. K. (1). S. K. (1) zmarł 7 marca 1929 roku w N., a na podstawie dekretu przyznania spadku z dnia 27 maja 1929 roku rep (...) spadek po nim nabyli z dobrodziejstwem inwentarza córka R. R. (6) 2- imion zamężna R., A. K., N. K., J. K. (1), A. K., I. K. i B. zamężna H., jego dzieci po 1/7 części. Zatem po ojcu S. K. (1) R. R. (6) dwojga imion R. z domu K. przysługiwał jej w tej nieruchomości udział 13/140 części. Taki też wpis własnosci został wprowadzony do L. (...). kat N. na postawie w/w postanowienia.

Dowód: akta księgi wieczystej (...) – k. 158, 159 (tom I), postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po S. F. (2) – k. 64 akt kw, postanowienie z dnia 10.09.2012 roku – akta kw k. 210-213, dekret przyznania spadku – k. 60, intabulacja, uchwała – k. 61, opis i ocenienie – k. 63-73 .

W 1936 roku zmarł brat R. J. K. a spadek po nim nabyły na podstawie dekretu przyznania spadku z dnia 20.04.1936 roku żona S. z R. K. oraz jego dzieci S. z K. B., C. z K. B. i S. K. (1).

Postanowieniem z dnia 19 lipca 1946 roku sygn.. akt (...) Sąd Grodzki w K. stwierdził, iż m.in. R. R. (8) 2-ga imion K. zamężna R. córka S. i S. z H. ur. (...) w S., zam. w K. przy ul. (...) zmarła wraz z innymi 14 osobami (m. in. wpisani w L. (...) A. K., B. z K. H., dzieci brata A. który zmarł przed wojną, a to L. R., H. H. (1), I. K., S. K. (1), A. K., S. K. (2)) w dniu 15 marca 1943 roku w trakcie likwidacji (...) getta. Na tej podstawie sporządzono Akt Zejścia spisany 7 sierpnia 1946 roku w Sądzie Grodzkim w K. dotyczący R. R. (8) 2-imion z K. Rubinowej, gospodyni domowej, ur. (...) w S., wyznania mojżeszowego, wdowy, której mąż L. R. zmarł równocześnie w K., ostatnio stale zamieszkałej w K. przy ul. (...). Ustalono także, iż rodzice R. S. i S. z H. zmarli przed wojną. Rodzeństwo R. (1) A. A. K. , (2) Izrael K. , (3) B. z K. H. zmarli w tym samym dniu tj. 15 marca 1943 roku. Brat R. (4) A. K. zmarł przed wojną a jego dzieci – Leja R., H. H. (1), Izrael K., Z. K., A. K. i S. K. (2) zmarły 15 marca 1943 roku. Brat R. (5) J. K. (1) zmarł w 1936 roku po nim zostało troje dzieci: S. z K. B., C. z K. B., S. K. (1) . Brat R. (6) N. K. zmarł, została po nim córka S. z K. F. . Wszyscy pozostali mieszkali wówczas w K. przy ul. (...).

Na tej podstawie Sąd Grodzki w K. w sprawie o sygn.. (...) stwierdził, że spadek po błp. R. R. 2-ga imion z K. Rubinowej, jak i po 10 innych osobach – A. vel A. K. , Izraelu K. , B. z K. H. , B. z L. K., L. z K. R., H. z K. H., I. K., S. K. (1), A. K. i S. K. (2) nabyli bez dobrodziejstwa inwentarza S. z K. F. (córka N. K.) w ½ części oraz S. z K. B., C. z K. B. i S. K. (1) (dzieci J. K. (1)) po 1/6 części.

W zeznaniu majątkowym spadkobiercy oświadczyli, iż R. R. (8) z K. R. była właścicielką m. in. 13/140 części realności obj. (...), która to realność stanowi dom parterowy przy ul. (...) w N. wartości przedwojennej 5600 złotych jako całości. W „opisie i ocenieniu” realność (...).gr. gm. kat. N. wpisano własność S. K. (1) w 13/20 częściach. Określono, iż realność ta znajduje się w N. pomiędzy ul. (...) z jednej strony a ulicą (...) z drugiej strony i składa się z następujących parcel gruntowych: pgr 452/2 parcela o powierzchni 0,0608 ha oraz pb 1443 budowlana o powierzchni 0,0234 ha. Na parceli budowlanej stoi frontem do ulicy (...) dom parterowy, murowany w połowie podpiwniczony, kryty dachówką zaopatrzony rynnami z blachy żelaznej cynkowanej.

Na podstawie dekretu dziedzictwa z 7 sierpnia 1946 roku Sąd Grodzki w K. zgodnie z uchwałą z dnia 8 sierpnia 1946 roku intabulował prawo własności m.in. udziału 312/1120 w realności obj. L. (...). in w miejsce R. R. (8) z K. R. na rzecz spadkobierców S. z K. F. w ½ części oraz S. z K. B., C. z K. B. i S. K. (1) po 1/6 części.

Dowód: kopia postanowienia Sądu Grodzkiego – k. 7, akt zejścia – k. 9-10, dekret dziedzictwa – k. 24, opis i ocenienie – k. 16-17, uchwała z 8 sierpnia 1946 roku – k. 27.

Po wojnie jako współwłaściciele w/w nieruchomości na udziale 13/140 części przysługującym uprzednio J. K. (1) wpisani byli w księdze wieczystej S. z R. K. (żona) oraz dzieci S. K., C. K., S. K. (1) po 13/560 części (czyli po 39/1680 części) na podstawie dekretu przyznania spadku z dnia 20 kwietnia 1936 roku po J. K. (1) oraz na udziałach pozostałych spadkobierców po S. K. (1) tj. w udziale 234/1680 wpisana była S. z K. F. (córka N.) oraz na udziałach po 78/1680 części S. z K. B., C. z K. B., S. K. (1) na podstawie dekretu przyznania spadku z dnia 7 sierpnia 1946 roku Sądu Grodzkiego w K. sygn. (...) jako m. in spadkobiercy R. R. (1). Ponadto na udziale 1056/1680 części wpisana została S. z K. F. na podstawie dekretu przyznania spadku Sądu Grodzkiego w K. z dnia 7 sierpnia 1946 roku sygn.(...).

Poprzednio w dziale III tej księgi istniał także wpis ostrzeżenia o wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego działki 67/2 o pow. 0,0438 ha mającej powstać z działki nr 67 w obr. 75 na cele budynków mieszkalnych przy ul (...). Na podstawie zawiadomienia Urzędu Miejskiego w N. z dnia 12.11.1974 roku znak (...).

Zgodnie z wykazem zmian dla działki 67 obj. aktualnie 67/1 kw (...) dawniej (...) pgr 452/2 i pbud. 1143 o pow. 0,0895 ha utworzyły działkę ewid. nr 67 o pow. 0,0895 ha położoną w N. przy ul. (...). W toku postępowania wywłaszczeniowego działka 67 podzieliła się na działki 67/1 i 67/2. Działka 67/2 została objęta operatem wywłaszczeniowym z 11.09.1974 roku mapa nr (...) i wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa na podstawie decyzji Urzędu Miejskiego w Nowym S. z dnia 11.05.1976 roku.

Dowód: dokument księgi wieczystej z wykazem zmian – k. 94, zawiadomienie – akta księgi wieczystej tom I – k.42- 43, uchwała – k. 27, akta papierowej księgi wieczystej dział II.

W latach 60-tych XX wieku toczyło się postępowanie przed Komisją Stanów Zjednoczonych ds. uregulowania roszczeń zagranicznych (roszczenie nr (...)) z wniosku R. L. (1), a także na rzecz J. R. (1) oraz H. R. (1). Roszczenia obejmowały nieruchomości m. in położone w N. w tym nieruchomość obj. L. (...). Kat. N.. Z oświadczenia R. R. (11) złożonego przed Komisją w dniu 1 maja 1962 roku wynikało, iż przedmiotem dochodzonego odszkodowania były parcele zabudowane kamienicą zawierającą 15 mieszkań czynszowych, browar, bar o wartości szacunkowej 225.000 dolarów amerykańskich. Wnioskodawczyni podała również, iż roszczenie swoje wywodzi z dziedziczenia po zmarłej w lutym 1956 roku w USA matce R. R. (6) z K. R..

R. L. (1) w oświadczeniu złożonym pod przysięgą przed Komisją USA podała, że była wnuczką S. K. (1), ojca R. R. (4). S. K. (1) zmarł w latach 30-tych XX wieku. W chwili śmierci S. K. (1) żył jego syn C. W., wnuki a dzieci A. C., S. i S. K. (1), wnuki J. R. (2) i A. R.. H. R. (1) podawała, że jest córką L. R. i R. R. (1). Ponadto oświadczyła, iż wymieniony majątek odziedziczyła po swojej matce R. R. (1), która odziedziczyła go z kolei po swoim ojcu S. K. (1).

W toku postępowania przed Komisją toczyła się wymiana korespondencji między kierownikiem Wydziału Finansowego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. a I. H. (adwokatem reprezentującym osoby wysuwające roszczenia przed Komisją). W piśmie z dnia 19.11.1963 roku tut. Urząd podał, iż m.in. realność obj. L. (...) nie została znacjonalizowana i roszczenia odnośnie tych nieruchomosci nie mieszczą się w ramach polsko – amerykańskiego układu odszkodowawczego z 1960 roku. Nadto wskazał, iż nieruchomość obj. L. (...) stanowi dom parterowy przy ul. (...), w którym przed wojną znajdowała się rozlewnia piwa. Podano także, iż w/w nieruchomość stanowiła majątek opuszczony w rozumieniu dekretu z 8.03.1946 roku o majątkach opuszczonych i poniemieckich i zostały reprywatyzowane w 1947 roku przez właścicieli z 1939 roku. Posiadanie tych nieruchomości zostało przywrócone decyzją okręgowego Urzędu Likwidacyjnego w K. z dnia 21.06.1947 roku NP.II- (...) następującym osobom: S. K., C. z K. B., S. K. (1), S. B. i S. z K. F. na podstawie dekretów dziedzictwa z 7.08.1946 roku.

W dniu 8 listopada 1965 roku z-ca kierownika Wydziału Finansowego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. nr Fn.II.-158/193/63 w piśmie do I. H. podał, iż realności m.in. obj. L. (...) mimo przywrócenia posiadania tego majątku jako opuszczonego właścicielom względnie ich spadkobiercom pozostają pod administracją Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych w N.. Na terenie miasta obowiązywała wówczas publiczna gospodarka lokalami, tzn, że przydział lokali mieszkalnych jest regulowany decyzjami administracyjnymi.

Dowód: pismo z dnia 8.11.1965 akta administracyjne.

Pierwotną decyzją Komisji ds. rozliczenia roszczeń zagranicznych z dnia 27.08.1964 roku nr decyzji (...) roszczenia osób domagających się wypłaty odszkodowania, w tym R. L. (2) i A. R. zostały oddalone z uwagi na to, iż osoby wysuwające roszczenie nie spełniły obowiązku przeprowadzenia dowodu tj. nie zdołaly udowodnić, że posiadają prawa własności oraz udzialy w mieniu, które zostało znacjonalizowane, przywłaszczone lub w inny sposób przejęte przez rząd polski.

Sprzeciw od powyższej decyzji złożył prawnik wnioskodawców wnosząc o wznowienie postępowania i podnosząc, że S. K., C. K. B., S. K. (1), S. K. B. i S. F. (2) stali się właścicielami nieruchomości m. in przy ul. (...) na podstawie fałszywego oświadczenia, że są jedynymi spadkobiercami po wszystkich właścicielach wpisanych do rejestru. Fałszywie oświadczyli oni, iż wszyscy właściciele zmarli w dniu 15 marca 1943 roku w K.. W rzeczywistości kilku z wpisanych do księgi wieczystej właścicieli pozostawało przy życiu. Wśród nich była R. R. (4), matka wnioskodawcy A. R., która była obywatelką Stanów Zjednoczonych i zmarła w USA w 1956 roku. Przy życiu pozostał także wuj wnioskodawcy A. K., który zmarł w Argentynie w 1963 roku i pozostawił po sobie żyjące dzieci. Jak wynikało z drzewa genealogicznego i oświadczeń o dziedziczeniu przedłożonych 18 grudnia 1946 roku II wojnę światową przeżyło pięć gałęzi rodziny K.:

1)  R. K. z domu K. (matka A. R. i R. L. (1), a babka P. R. i H. R. (2))

2)  S. F. (3) z domu K. (córka N. K.),

3)  S. K. - wdowa i C. K. B., S. K. B. i S. K. (1)- dzieci J. K.,

4)  A. K. (zmarł w 1963 roku w Argentynie pozostawił po sobie dzieci),

5)  C. W. (półbrat dla A. R., ta sama matka R. inny ojciec A.)

Z drzewa genealogicznego rodziny K. wynika, iż pierwotny właściciel realności (...) S. K. (1) (zmarły w 1929 roku) i jego żona S. K. (3) mieli 7 dzieci – N. K. (córka S. F. (2) zm. 1962 roku w B.), A. K. (zmarł podczas II wojny światowej), J. K. (2) (zm. w 1936 roku: żona S. K. i dzieci C., S. i S.), A. K. (zm. w 1963 roku w Argentynie gdzie pozostawił dzieci), Israel K. (zmarł podczas II wojny światowej), R. R. (1) (zm. w 1956 roku w USA –dzieci J. R. (2), R. L. (1) i A. R. dzieci R. i L. oraz C. W. – syn R. i A.), B. K. (zmarła podczas II wojny śwaitowej). Syn R. A. (2) R. zmarł w 1961 roku w USA, pozostawił żonę H. R. (1) oraz dzieci P. i H. R. (2).

Z aktu zgonu R. R. (1) wynika, iż urodziła się (...) jako córka S. K. (1) i S. H., w chwili śmierci była wdową, zmarła 4 lutego 1956 roku w N.. Fakt śmierci zgłosił syn J. R. (2).

Dowód: odwołanie – k. 141, stwierdzenie praw do spadku po A. R. – k. 142, drzewo genealogiczne – k. 163, kt zgony R. R. (1) – k. 171/2.

Na podstawie sprzeciwu H. R. (1), P. R., H. R. (2) wykonawców testamentu A. R. oraz R. L. (1) decyzją ostateczną z dnia 19 stycznia 1966 roku Komisja USA przyznała odszkodowanie w/w osobom. Komisja w uzasadnieniu decyzji stwierdziła, iż A. R. był obywatelem Stanów Zjednoczonych od jego naturalizacji w dniu 28.08.1945 roku do jego śmierci w listopadzie 1961 roku. H. R. (1), P. R. i H. R. (2) są wykonawcami jego testamentu. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy i nowych dowodów Komisja stwierdziła, że dnia 4.02.1956 roku zmarła R. R. (1) obywatelka USA od jej naturalizacji dnia 4.12.1933 roku (świadectwo naturalizacji (...)) do śmierci posiadała 1/5 udziałów m.in. w nieruchomości przy ul. (...) w N., odebranej przez rząd polski 1.01.1956 roku. Następnie Komisja orzekła, że A. R. i R. L. (1) obywatelka Stanów Zjednoczonych, od jej naturalizacji dnia 8.11.1926 roku, dziedziczą po 1/3 udziałów w jej roszczeniu o odszkodowanie lub 1/15 udziałów m.in. w nieruchomości przy ul. (...). Stąd Komisja przyznała odszkodowanie na rzecz H. R. (1), P. R., H. R. (2) - wykonawców testamentu zmarłego A. R. oraz R. L. (1).

Z ustaleń Komisji będących podstawą przyznania odszkodowania zawartych w piśmie z dnia 7 stycznia 1966 roku (k. 140) wynika, iż zmarły A. R. został znaturalizowany w dniu 28.8.1945 roku, zmarł w listopadzie 1961 roku, w wykonawcami jego woli byli H. R. (1), P. R., H. R. (2), którzy wstąpili w prawa A. R. w postępowaniu przed Komisją.

Z kolei R. L. (1) została znaturalizowana 8 listopada 1926 roku. Oboje wnioskodawcy (A. R. i R. L. (1)) dochodzili roszczeń po ich zmarłej matce R. R. (1), która została znaturalizowana w dniu 4 grudnia 1933 roku i zmarła w dniu 4 lutego 1956 roku, nie pozostawiwszy testamentu. Jej mąż L. R. znaturalizowany w 8.11.1926 roku (nr świadectwa naturalizacji (...)) (k. 172) zmarł w 1947 roku. Ustalono także, że nieruchomość pod adresem (...) została przejęta częściowo niezgodnie z prawem w dniu 1.01.1956 roku i stanowiła uprzednio pełną własność rodziny wnioskodawców.

Dowód: akta postępowania administracyjnego k. 140-184

Dotychczas postępowanie administracyjne przez Ministrem Finansów w zakresie stwierdzającym przejście własności na rzecz Skarbu Państwa nie zostało zakończone.

Dowód: niesporne.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dokumentów przedstawionych przez strony postępowania oraz nadesłanych przez Ministerstwo Finansów w zakresie prowadzonego przed tym organem postępowania administracyjnego.

Sąd dał wiarę dokumentom, które zostały złożone do akt postępowania jako nie budzącym wątpliwości co do ich autentyczności. Powodowie nie kwestionowali dokumentów przedstawionych w ramach postępowania administracyjnego, w szczególności w zakresie przeprowadzonego postępowania Komisji ds. roszczeń USA, jedynie wskazując, iż odszkodowanie nie zostało wypłacone osobom uprawnionym oraz, że dotyczyło całej nieruchomości dz. ewid. nr 67 podczas gdy księga wieczysta, w której wpisane jest przedmiotowe ostrzeżenie dotyczy części tej działki określonej jako działka 67/1.

Sąd zważył co następuje:

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (tekst. jedn. Dz.U. z 2001r., nr 124, poz. 1361 ze zm.) w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

Art. 5 ustawy stanowi nadto, iż w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych).

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż poza sporem jest, iż przed Ministrem Finansów toczy się postępowanie administracyjne znak (...) w sprawie zastosowania do nieruchomości położonej w N. przy ul. (...) stanowiącej działkę ewid. nr 67/1 w obr 75, obj kw (...) przepisów ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 roku o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych (Dz.U. nr 12, poz. 65). Z uzasadnienia postanowienia o wszczęciu postępowania wynika, iż na mocy porozumień układu indemnizacyjnego zawartego w dniu 16.07.1960 roku przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki na mocy decyzji F. C. od the U. (...) z dnia 19 stycznia 1966 roku za utratę 2/15 części w prawie własności dz. 67 przyznano odszkodowania na rzecz H. R. (1), P. R., H. R. (2) wykonawców testamentu A. R. oraz na rzecz R. L. (1). W ramach tego postępowania w dniu 29 maja 2012 roku zostało wpisane stosowne ostrzeżenie o niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym z uwagi na przejście własności nieruchomości na Skarb Państwa.

Wpis ostrzeżenia o niezgodności treści księgi wieczystej uchyla rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych zgodnie z art. 8 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Zatem powodowie, którzy nabyli swoje udziały od marca 2013 roku, wiedzieli w chwili nabycia o roszczeniach Skarbu Państwa, gdyż w dacie nabywania poszczególnych udziałów wpis ostrzeżenia był dokonany. Co więcej z dokumentów przesłanych przez Ministra Finansów wynika, iż notariusz spisujący kontrakt zakupu udziałów sam zwracał się do Ministerstwa Finansów z zapytaniem o losy postępowania i jego wpływ na możliwość zawarcia kontraktów, a następnie wskazywał, iż powodowie mając świadomość istniejących wpisów, zdecydowali się na zakup nieruchomości. Zatem w chwili obecnej nie mogą powoływać się na rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych, która maiłaby chronić ich nabycie przed ewentualnym roszczeniem Skarbu Państwa.

Przepisy ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych (Dz. U. Nr 12, poz. 65), będącej podstawą dokonania wisu ostrzeżenia, stosuje się do wpisów na rzecz Skarbu Państwa w księgach wieczystych tytułu własności nieruchomości obywateli państw obcych oraz uprawnień wynikających z wieczystego użytkowania lub z ustanowionych na rzecz tych obywateli ograniczonych praw rzeczowych, które to nieruchomości i prawa przeszły na rzecz Skarbu Państwa na podstawie międzynarodowych umów o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych, zawartych z rządami tych państw przez Rząd Polski. Z mocy art. 5 ust. 2 powołanej wyżej ustawy ustawę tą stosuje się również do nieruchomości oraz praw, które przeszły na rzecz Skarbu Państwa na podstawie międzynarodowych umów o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych, zawartych przed ogłoszeniem ustawy tj. przed dniem 17 kwietnia 1968 r. (art. 5 ust. 1). Ustawa w art. 2 ust. 1 i art. 5 ust. 2 odwołując się do umów międzynarodowych o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych, jednoznacznie nakazuje jej stosowanie także do umów zawartych przed dniem 17 kwietnia 1968 r. Zawarty w dniu 16 lipca 1960 r. w W. układ między Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki a Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dotyczący roszczeń obywateli Stanów Zjednoczonych został podpisany przez pełnomocnych przedstawicieli i nie zawierał warunku ratyfikacji tej umowy - w art. VIII przewidywał, iż wchodzi w życie z dniem jego podpisania; został wykonany przez stronę polską - drugiej stronie układu przekazano określone kwoty w celu wypłaty odszkodowań. Układ stworzył podstawę do dochodzenia i zaspokojenia także i takich żądań, których w ogóle nie uregulowały obowiązujące wówczas w Polsce przepisy prawne. Układ był podstawą przejścia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub praw w rozumieniu art. 2 ustawy, jeżeli obywatel Stanów Zjednoczonych wystąpił o przyznanie odszkodowania na podstawie układu i otrzymał takie odszkodowanie.

Układ między Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki a Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dotyczący roszczeń obywateli Stanów Zjednoczonych, sporządzony w W. dnia 16 lipca 1960 r. (niepubl.), jest umową międzynarodową w rozumieniu art. 1, 2 i 5 ust. 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych (Dz. U. Nr 12, poz. 65). Z tych przyczyn jako niezasadny należało uznać podnoszony w pismach zarzut powodów oparcia decyzji na nieratyfikowanej umowie międzynarodowej. Z preambuły układu między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki wynika, że układ ten został uzgodniony, aby "dokonać uregulowania roszczeń obywateli Stanów Zjednoczonych do Polski", przy czym chodziło o zaspokojenie roszczeń z tytułu nacjonalizacji i innego rodzaju przejęcia przez Polskę mienia, które miało miejsce w dniu lub przed wejściem w życie układu. W art. II układu wyliczone zostały kategorie roszczeń uważanych za uregulowane i zaspokojone układem. Odnośnie każdego roszczenia, które zostało przez Rząd Stanów Zjednoczonych uznane za ważne, Rząd Stanów Zjednoczonych zobowiązał się dostarczyć Rządowi Polskiemu zwolnienie z zobowiązania podpisane przez wnoszącego roszczenie - art. V lit. C.

Oceny charakteru i skutków stosowania powyższego układu, dokonał Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu uchwały podjętej w składzie siedmiu sędziów z dnia 17 maja 1999 r., sygn. (...) (publ. (...)). W uchwale tej Naczelny Sąd Administracyjny wywiódł, że wymieniony układ jest umową międzynarodową, stanowił on jedynie podstawę do zaspokojenia roszczeń obywateli amerykańskich z tytułu nacjonalizacji i innego rodzaju przejęcia przez Polskę mienia, praw i interesów związanych lub odnoszących się do mienia, przejęcia własności albo utraty używania lub użytkowania mienia, nie był natomiast podstawą do przeniesienia prawa własności na rzecz Skarbu Państwa. Tę podstawę stanowią przepisy wskazanej na wstępie ustawy z 9 kwietnia 1968 r. Jak podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny układ przyznawał, regulował i zaspokajał samoistnie prawo do odszkodowania dla obywateli Stanów Zjednoczonych niezależnie od tego, jak uprawnienia osób, których mienie zostało przejęte przez państwo, było uregulowane w ustawodawstwie polskim. W świetle postanowień układu rozstrzygające znaczenie ma to, czy obywatel Stanów Zjednoczonych, powołując się na układ, wystąpił o odszkodowanie i czy odszkodowanie to otrzymał na tej podstawie, że jego mienie zostało przejęte przez Państwo Polskie. Taka sytuacja stwarza stan przejścia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub prawa na podstawie umowy międzynarodowej w rozumieniu art. 2 ustawy z 9 kwietnia 1968 r. W omawianej uchwale Naczelny Sąd Administracyjny wywiódł, że układ był podstawą przejścia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości lub praw w rozumieniu art. 2 ustawy, jeżeli obywatel Stanów Zjednoczonych wystąpił o przyznanie odszkodowania na podstawie układu i otrzymał odszkodowanie, którego wartość była odnoszona do wartości prawa przejętych przez Państwo Polskie. Układ z 16 lipca 1960 r. wraz z załącznikiem oraz protokół z 29 listopada 1960 r. sporządzony do tego układu nakładały na stronę amerykańską i polską określone obowiązki (art. V układu). W świetle powyższych dokumentów to strona amerykańska była uprawniona do uznania czy, komu, w jakiej wysokości i za co przysługiwało odszkodowanie. Minister Finansów jest zatem związany decyzją Komisji ds. Roszczeń Zagranicznych Stanów Zjednoczonych. Przyznanie odszkodowania było w sposób oczywisty konsekwencją uznania utraty własności lub innych praw wymienionych w art. II układu.

Komisja ds. Roszczeń Zagranicznych Stanów Zjednoczonych w decyzji z dnia 19 stycznia 1966 roku stwierdziła, iż nieruchomości przy ul. (...) były zapisane w 3/15 części jako własność R. R. (1), a jej spadkobiercami są jej syn A. R., który zmarł w 1961 roku (roszczenie wysuwała następnie jego żona H. R. (1) oraz dzieci P. R. i H. R. (2)), syn J. R. (2) oraz córka R. L. (1). O odszkodowanie występowali jedynie A. R. i R. L. (1) stąd orzeczenie Komisji przyznawało odszkodowanie za 2/15 udziału, a nie 3/15 częściach. Poza sporem jest, że odszkodowanie to zostało na podstawie decyzji Komisji wypłacone.

Powodowie zakwestionowali, że zostały spełnione przesłanki prawne nakazujące Ministrowi Finansów wydanie zakwestionowanych decyzji, z uwagi na to, że wnoszący to roszczenie odszkodowawcze do Komisji ds. Roszczeń Zagranicznych Stanów Zjednoczonych nie byli spadkobiercami R. R. (1), a także że w dacie zakończenia wojny R. R. (1) nie przysługiwało prawo własności co do działki 67 gdyż nie przeżyła ona wojny. Z dekretu dziedzictwa z 7 sierpnia 1946 roku oraz postanowienia o stwierdzeniu zgonu z 19 lipca 1946 roku wynikało bowiem, iż R. R. (1) zmarła bezdzietnie w getcie (...) w dniu 15 marca 1943 roku nie przeżywszy wojny. Zatem A. R. i R. L. (1) jako osoby, które nie były spadkobiercami R. R. (1) na podstawie dekretu dziedzictwa z dnia 7 sierpnia 1946 roku nie mogły zatem skutecznie zrzec się praw do spornych nieruchomości. W ocenie Sądu stanowiska tego nie sposób zaakceptować. Jeżeli A. R. i R. L. (1) zostali uznani przez stronę amerykańską za spadkobierców R. R. (1), która jak wynika z ustaleń Komisji nie zmarła w 1943 roku, ale przed wojną wyjechała wraz z mężem L. R. do USA, gdzie została znaturalizowana w 1933 roku i zmarła dopiero 4 lutego 1956 roku, to mogli oni skutecznie złożyć oświadczenie o zrzeczeniu się i przeniesieniu na R. Polski całego swojego prawa, tytułu własności i udziałów w wymienionym w decyzji Komisji ds. Roszczeń Zagranicznych Stanów Zjednoczonych z dnia 19 stycznia 1966 roku mieniu. Co istotne Komisji znane były wątpliwości co do osób uprawnionych do dziedziczenia po zmarłej R. R. (1) i w tym zakresie prowadziła ona drobiazgowe ustalenia co do spadkobierców pozostałych przy życiu. Z ustaleń Komisji wynikało, iż zeznania złożone przed Sądem Grodzkim do sprawy (...) o tym, że R. R. (1) wraz z innymi członkami jej rodziny, w szczególności A. K. oraz mąż R. R. (1) były nieprawdziwe. Potwierdza to akt zgonu R. R. (1) ur. (...) roku ur. (...) córki S. K. (1) i S. H. znajdujący się na k. 171/2. Wynika z niego, że prawdziwe były informacje o tym, iż R. R. (1) wraz z mężem przed wojną opuściła Polskę i wyjechała do USA gdzie była naturalizowana, otrzymała obywatelstwo amerykańskie, tam przeżyła wojnę, a następnie zmarła 4.02.1956 roku pozostawiwszy spadkobierców w osobach J., A. R. oraz R. L. (1). Skoro tak to należy stwierdzić, że wbrew twierdzeniom powodów, odszkodowanie w kwocie 520 dolarów amerykańskich przyznane na podstawie decyzji Komisji z dnia 19 stycznia 1966 roku zostało w takim wypadku wypłacone uprawnionym spadkobiercom R. R. (1).

Organ polski prowadzący postępowanie administracyjne tj. Minister Finansów, nie jest tym momencie uprawniony do kwestionowania decyzji Komisji i jest związany decyzją organu amerykańskiego w zakresie ustalenia tytułu własności nieruchomości w Polsce. Minister Finansów nie jest uprawniony także do dokonywania samodzielnych ustaleń sprzecznych z ustaleniami Komisji.

Za takim stanowiskiem przemawia treść układu indemnizacyjnego (art. III, IV, V C) oraz treść i cele wymienionej wyżej ustawy z 9 kwietnia 1968 r. Wymaga podkreślenia, że art. II układu wyliczał trzy kategorie roszczeń uważanych za uregulowane i zaspokojone układem tj. roszczenia z tytułu nacjonalizacji i innego rodzaju przejęcia przez Polskę mienia oraz praw i interesów związanych lub odnoszących się do mienia, przejęcia własności albo utraty używania lub użytkowania mienia na podstawie polskich ustaw, dekretów, zarządzeń oraz długów przedsiębiorstw, które zostały znacjonalizowane albo przejęte przez Polskę. Przejęcie przez Skarb Państwa mienia obywateli Stanów Zjednoczonych następowało ex lege z dniem wejścia w życie aktów prawnych wymienionych w art. II układu a decyzje Ministra Finansów stanowiące podstawę wpisu Skarbu Państwa jako właściciela nieruchomości do księgi wieczystej potwierdzały skutki prawne powstałe z mocy samego prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2004 r., sygn. III CK 401/03, publ. OSNC 2005/7-8/148). Ten deklaratoryjny, a nie kształtujący prawo, charakter decyzji Ministra Finansów również przemawia za słusznością poglądu w kwestii związania organu ustaleniami Komisji Stanów Zjednoczonych ds. Uregulowania Roszczeń Zagranicznych.

Trzeba mieć również na uwadze i to, że decyzja Ministra Finansów wydana na podstawie ustawy z 9 kwietnia 1968 r. nie należy do decyzji uznaniowych, lecz ma charakter związany, co oznacza, że organ musi wydać akt, jeżeli zachodzą warunki sprecyzowane przez przepis ustawy. Dopóki ustalenia Komisji co do kręgu spadkobierców nie zostały obalone na gruncie prawa amerykańskiego, to zarówno decyzja Komisji, jak i oświadczenia A. R. i R. L. (1) należy uznać za spełniające wymogi przepisów prawa amerykańskiego. Podniesione przez powodów zarzuty wywodzone są z prawa polskiego i orzeczenia sądu polskiego o nabyciu praw do spadku po R. R. (1), a to prawo nie miało zastosowania przy wydawaniu decyzji przez Komisję (por. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 września 2008 r., (sygn. akt I OSK 1408/07, publ. na stronie internetowej orzeczenia.nsa.gov.pl) a także w wyroku z dnia 30 listopada 2004 r., (sygn. akt OSK 338/04, niepubl.).

Zatem w aktualnej sytuacji trwania postępowania administracyjnego wpis ostrzeżenia jest uzasadniony, a przed wydaniem decyzji administracyjnej sąd powszechny nie może dokonywać oceny zasadności twierdzeń powodów pod kątem ustalenia czy właścicielem udziału 2/15 w nieruchomości jest Skarb Państwa czy też powodowie na podstawie dokonanych kontraktów. Dopiero wydanie decyzji administracyjnej stwierdzającej przejście własności udziału R. R. (1) w zakresie w jakim prowadzone było postępowanie odszkodowawcze otworzy powodom drogę do kwestionowania tytułu własności Skarbu Państwa na drodze postępowania o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Dopóki trwa postępowanie administracyjne w przedmiocie wydania takiej decyzji, dopóty istnieje podstawa do istnienia w dziale III kw nr (...) ostrzeżenia o niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Nadto niezasadne są roszczenia powodów w zakresie ustalenia, że odszkodowanie dotyczyło całej nieruchomości dz. ewid. nr 67, a nie tylko 67/1. Powodowie w tym zakresie nie mają interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. w takim ustaleniu. Poza sporem jest, że przedmiotem rozpatrywanego przez Komisję odszkodowania była cała nieruchomość obj. L. (...). cała działka 67. Nie mogło być inaczej także i z tego powodu, że podział działki nastąpił dopiero na podstawie decyzji wywłaszczeniowej z 1976 roku, gdzie działka ewid. nr 67/2 powstała z podziału działki nr 67 została wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa. Nie zmienia to jednak w żaden sposób sytuacji prawnej powodów, gdyż R. R. (1) zgodnie z ustaleniami Komisji posiadała udział 2/15 w całej działce 67, zatem także w obu działkach powstałych z podziału tj. w działkach 67/1 i 67/2. Fakt późniejszego, po wydaniu orzeczenia Komisji wywłaszczenia działki 67/2 na innej podstawie niż przejęcie nieruchomości na podstawie dekretu o majątkach opuszczonych i poniemieckich nie ma znaczenia dla prawidłowości decyzji o przyznaniu odszkodowania przez Komisję amerykańską i nie rodzi po stronie powodów jakichkolwiek uprawnień do twierdzenia, że odszkodowanie dotyczyło wyłącznie działki 67/2 a nie działki 67/1.

Na marginesie jedynie należy podkreślić, że Sąd miał także na uwadze dominujący w orzecznictwie Sadu Najwyższego pogląd wyrażony także w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2010 roku III CZP 134/09, iż sąd w postępowaniu o uzgodnienie jest związany treścią żądania pozwu. Zgodnie z uchwałą uwzględnienie powództwa może nastąpić tylko wówczas, gdy ustalony przez sąd rzeczywisty stan prawny nieruchomości okaże się tożsamy ze stanem objętym żądaniem pozwu, które określa powód i którym sąd jest związany na podstawie art. 321 § 1 KPC. Sąd nie może orzekać o tym, czego strona nie żądała, ani wychodzić poza żądanie, a więc rozstrzygać o tym, czego pod osąd nie przedstawiła (zob. uchwała SN z 28.8.2008 r., III CZP 76/08, OSNC Nr 7–8/2009, poz. 113). W rezultacie, jeżeli stan prawny nieruchomości okaże się inny co do osób podlegających wpisowi lub co do rodzajów lub rozmiarów praw podlegających wpisowi w miejsce wpisów istniejących, to sąd nie może pozytywnie orzekać, ponieważ orzekłby wówczas o przedmiocie nieobjętym żądaniem (zob. wyrok SN z 21.3.2001 r., III CKN 1214/98, OSNC Nr 11/2001, poz. 165). Zatem w ocenie Sądu nie można było na podstawie tak sforułowanego żądania powodów rozważać ograniczenia wpisanego ostrzeżenia do udziału objętego postępowaniem Komisji, za które zostało wypłacone odszkodowanie, gdyż powodowie domagali się wykreślenia ostrzeżenia jako całości wpisu, a nie jedynie organiczenia ostrzeżenia do udziału w prawie własności przysługującego R. R. (1), za który zostało wypłacone odszkodowanie.

Mając powyższe na uwadze powództwo podlegało oddaleniu na podstawie wyżej powołanych przepisów.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasada odpowiedzialności za wynik procesu. Powodowie dokonując zakupu nieruchomości wiedzieli o istniejących roszczeniach Skarbu Państwa i świadomie podjęli decyzję o zakupie nieruchomości, która takim ostrzeżeniem była dotknięta. Nie mogą zatem obecnie twierdzić, że byli przekonani o zasadności roszczenia o uzgodnienie.

Na wysokość kosztów należnych Skarbowi Państwa złożył się koszt wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 3600 złotych oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa, łącznie w kwocie 3617 złotych.

ZARZĄDZENIE

- odnotować uzasadnienie,

- odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powodów,

- kal. 14 dni

Dnia 15 lutego 2021 roku Sędzia Agnieszka Poręba