Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 stycznia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: sędzia Juliusz Ciejek

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Kosowska

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2021 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. C. (1), M. C. (1) i M. C. (2)

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w G.

o zapłatę i ustalenie

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda D. C. (1) kwotę 203.671 zł 27 gr (dwieście trzy tysiące sześćset siedemdziesiąt jeden złotych dwadzieścia siedem groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, z tym że od kwot:

- 176.704 zł 30 gr od dnia 12 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty,

- 27.967 zł 97 gr od dnia 6 października 2021 r., do dnia zapłaty,

II.  ustala, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 4 stycznia 2007 r. zawarta przez powodów z pozwany jest nieważna w całości,

III.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

IV.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 6.434 (sześć tysięcy czterysta trzydzieści cztery) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, w tym kwotę 5.434 (pięć tysięcy czterysta trzydzieści cztery) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 2/21

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 24.03.2020 r. przeciwko Bank (...) S.A. w G. powodowie D. C. (1), M. C. (2) i M. C. (1) wnieśli o:

a)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 176.704,30 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 12.12.2019 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu świadczeń uiszczonych przez powodów z tytułu spłaty kredytu udzielonego na podstawie umowy kredytowej kredytu (...) zawartej w dniu 04.01.2007 r., na które składają się wszystkie świadczenia pobrane od powodów w okresie 20.02.2007 r. do 03.10.2019 r.,

ewentualnie o:

b)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 139.341,06 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12.12.2019 r. z tytułu nadpłaty wyliczonej za okres od 20.02.2007 r. do 03.10.2019 r. powstałej w związku z częściową nieważnością umowy, wynikającą z wykorzystania w umowie kredytu (...) zawartej w dniu 04.01.2007 r. niedozwolonego mechanizmu indeksacji do waluty (...),

ewentualnie o:

c)  ustalenie, że umowa o kredyt hipoteczny nr (...) zawarta w dniu 04.01.2007 r., między powodami, a pozwanym jest nieważna w całości lub, że nieważne są zawarte w niej abuzywne klauzule i winna być wykonywana bez nich.

Nadto, powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że zawarli z (...) Bank S.A. umowę kredytu hipotecznego nr (...), którego następcą prawnym jest pozwany. Następujące postanowienia umowy w ocenie powodów są abuzywne: § 1 ust. 1, § 7 ust. 2 , § 10 ust. 6 , § 17 ust. 1-5. F. charakter umowy jest wyłącznie pozorny. Umowa jest nieważna ponieważ usunięcie mechanizmu waloryzacji spowoduje zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy. Ponadto, umowa jest niezgodna z zasadami współżycia społecznego, istotą stosunku obligacyjnego oraz przepisem art. 69 prawa bankowego. Mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta. Klauzula dotycząca kosztów kredytu nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy, przez co jest klauzulą niedozwoloną. Kredytobiorcy nie zostali we właściwy sposób informowani o ryzyku zaciągnięcia kredytu indeksowanego według waluty obcej. Warunki umowy nie były indywidualnie negocjowane. Kwestionowane postanowienia umowne rażąco naruszają interes konsumentów poprzez dysproporcję wzajemnych praw i obowiązków. W przypadku uznania umowy za nieważną, powodowie domagają się wszystkich uiszczonych przez nich na rzecz pozwanego świadczeń. Jako podstawę swoich roszeń wskazują art. 411 pkt 1 k.c. Natomiast, jeżeli umowa w ocenie Sądu będzie nieważna w części, wówczas powodowie żądają zwrotu nadpłaconej kwoty w wysokości 139.341,06 zł. (pozew k. 3-19).

W odpowiedzi na pozew pozwany Bank (...) S.A. ( dalej: Bank) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, z uwzględnieniem uiszczonej opłaty skarbowej od złożonego dokumentu pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że kwestionuje żądanie powodów zarówno co do zasady, jak i wysokości. Wskazał, że powodowie nie posiadają interesu prawnego w powództwie o ustalenie. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń dochodzonych pozwem. W ocenie pozwanego sposób ustalania przez Bank (...) kursów walut został precyzyjnie określony w umowie kredytu. Podniósł, że nawet jeżeli przyjąć, iż kwestionowane w pozwie postanowienia umowy kredytu mogą wypełniać przesłanki abuzywności to nie przesądza to o zasadności roszczeń powodów. W takim wypadku należałoby dokonać uzupełnienia stosunku prawnego w oparciu o przepisy, które mogą mieć zastosowanie art. 65 § 2 k.c., art. 56 k.c., art. 358 k.c. i art. 354 k.c. Pozwany wskazał, że nie był w jakimkolwiek stopniu wzbogacony kosztem powodów, a nawet jeżeli hipotetycznie założyć, iż umowa kredytu jest nieważna to świadczenie powodów traktować należy jako czyniące zadość zasadom współżycia społecznego lub też jako spełnione na poczet niewymagalnej wierzytelności Banku względem powodów o zwrot własnego świadczenia wzajemnego.

Jednocześnie pozwany zaprzeczył temu, że:

a)  umowa jest nieważna w całości albo jakiejkolwiek części, w tym szczególności w zakresie postanowień odnoszących się do indeksacji kredytu lub kursów waluty stosowanych do rozliczeń pomiędzy stronami Umowy Kredytu,

b)  umowa kredytu jest sprzeczne z jakąkolwiek ustawą, zasadami współżycia społecznego lub naturą stosunku prawnego albo w inny sposób narusza zasadę swobody umów,

c)  umowa kredytu zawiera niedozwolone postanowienia w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.,

d)  powodowie niezależnie świadczyli na rzecz pozwanego kwotę 176.704,30 zł czy też, że rzekoma nadpłata z tytułu umowy kredytu po stronie powodów wynosi 139.341,06 zł,

e)  powodowie nie zostali należycie poinformowani o prawach i obowiązkach wynikających z umowy oraz o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu indeksowanego do waluty obcej,

f)  powodowie nie mieli możliwości podjęcia próby negocjacji z Bankiem co do treści umowy i jej warunków,

g)  ostateczny kształt zawartej umowy kredytu ( w jej pierwotnym brzmieniu) nie był wynikiem wyborów powodów i indywidualnych uzgodnień stron,

h)  zawarta przez strony umowa nie ma walutowego charakteru, a (...) stanowił jedynie miernik wartości, a nie wyrażał kwoty udzielonego kredytu,

i)  bank udzielił powodom jakichkolwiek zapewnień, w tym, że kurs (...) jest walutą stabilną,

j)  bank nie ponosi ryzyka kursowego,

k)  kredyt powodów jest kredytem złotowym oraz, że można zastosować do niego stawkę referencyjną LIBOR 3M ( (...)),

l)  nie doszło do wymiany walutowej w dacie uruchomienia kredytu oraz datach spłaty przez powoda kolejnych rat kredytu,

m)  brak jest podstaw do zastosowania dwóch różnych kursów ( kurs kupna i kurs sprzedaży waluty), do rozliczenia wypłaty i spłat kredytu oraz, że Bank nie wyjaśnił powodowi , że stosuje dwa różne kursy,

n)  postanowienia umowy kredytu są sprzeczne z dobrymi obyczajami, rażąco naruszają interesy konsumenta czy też są niezgodne z zasadami współżycia społecznego,

o)  postanowienia umowy kredytu określające główne świadczenia nie były jednoznacznie określone,

p)  bank nie wyjaśnił powodom sposobu tworzenia Tabeli Kursów Walut,

q)  bank ustala kursy o nieweryfikowalne kryteria,

r)  klauzula § 17 lub inne z umowy kredytu poprzednika prawnego pozwanego zostały wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych lub też są podobne do jakichkolwiek innych klauzul wpisanych do tego rejestru,

s)  brak jest możliwości badania abuzywności wyłącznie części kwestionowanych przez powoda postanowień odnoszących się do sposobu ustalania kursów walut przez bank,

t)  w przypadku ewentualnego stwierdzenia niedozwolonego charakteru jakichkolwiek postanowień umowy kredytu Sąd nie ma możliwości uzupełnienia stosunku prawnego, w tym przepisem dyspozytywnym (odpowiedź na pozew k. 101- 156).

Pismem z dnia 20.09.2021 r. ( data nadania: 29.09.2021 r.) powodowie zmienili powództwo w ten sposób, że wnieśli o:

1.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów łącznie kwoty 203.671,27 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12.12.2019 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu świadczeń uiszczonych przez powodów na rzecz pozwanego w okresie od 20.02.2007 r. do 16.08.2021 r. w związku z nieważnością umowy kredytu hipotecznego (...) zawartej przez powodów z pozwanym dnia 04.01.2007 r.,

2.  ustalenie, że umowa kredytu hipotecznego (...) z dnia 04.01.2007 r. zawarta między powodami, a pozwanym jest nieważna w całości,

ewentualnie,

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 47.500,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12.12.2019 r. do dnia zapłaty z tytułu nadpłaty wyliczonej za okres od dnia 20.02.2007 r. do 10.08.2021 r. powstałej w wyniku wykorzystywania w umowie kredytu hipotecznego (...) z dnia 04.01.2007 r. zawartej między powodami, a pozwanym niedozwolonego mechanizmy indeksacji do waluty (...) skutkującego częściową bezskutecznością umowy ( pismo powodów – k. 543-544).

Na rozprawie w dniu 05.10.2021 r. pełnomocnik powodów oświadczył, że pismo

dotyczące rozszerzenia powództwa zawiera błąd i wnosi o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów wskazanych tam kwot nie łącznie, a w częściach po 1/3 na rzecz każdego z nich ( protokół rozprawy – k. 554).

Pozwany w odpowiedzi na zmianę powództwa wniósł o zwrot pisma powoda z dnia 20.09.2021 r. , a wdając się w spór co do istoty sprawy o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie solidarnie od powodów na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, z uwzględnieniem uiszczonych opłat skarbowych od złożonych dokumentów pełnomocnictw. W uzasadnieniu pisma pozwany podtrzymał wcześniejszą argumentację wyrażoną w odpowiedzi na pozew ( k. 566-581).

Powodowie pismem z dnia 19.10.2021 r. dokonali kolejnej modyfikacji powództwa wnosząc o :

1. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda D. C. (1) kwoty 203.671,27 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12.12.2019 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu świadczeń uiszczonych przez powodów na rzecz pozwanego w okresie od 20.02.2007 r. do 16.08.2021 r. w związku z nieważnością umowy kredytu hipotecznego (...) zawartej przez powodów z pozwanym dnia 04.01.2007 r.

2. ustalenie, że umowa kredytu hipotecznego (...) z dnia 04.01.2007 r. zawarta między powodami, a pozwanym jest nieważna w całości,

ewentualnie,

3. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda D. C. (1) kwoty 47.500,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12.12.2019 r. do dnia zapłaty z tytułu nadpłaty wyliczonej za okres od dnia 20.02.2007 r. do 10.08.2021 r. powstałej w wyniku wykorzystywania w umowie kredytu hipotecznego (...) z dnia 04.01.2007 r. zawartej między powodami, a pozwanym niedozwolonego mechanizmy indeksacji do waluty (...) skutkującego częściową bezskutecznością umowy. ( pismo powodów – k. 633-634).

Pozwany w odpowiedzi na zmianę powództwa wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów solidarnie na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, z uwzględnieniem odsetek ustawowych za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz z uwzględnieniem uiszczonych opłat skarbowych od złożonych dokumentu pełnomocnictwa ( k 642-644).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany Bank (...) S.A. w G. jest następcą prawnym (...) Bank S.A. z/s w G..

(bezsporne, wydruk z KRS k. 161-187)

Powodowie w dniu 12 grudnia 2006 r. złożyli w (...) Bank S.A. z/s w G. wniosek kredytowy o kredyt w kwocie 201.665,80 zł, jako walutę kredytu oznaczyli (...). Kredyt miał być przeznaczony na budowę lokalu mieszkalnego. We wniosku powodowie wskazali, że M. C. (1) pobiera emeryturę, M. C. (2) jest zatrudniona na umowę o pracę na czas nieokreślony, zaś D. C. (1) pracuje w oparciu o umowę na czas określony. Wszyscy powodowie osiągali dochód w złotych polskich.

(dowód: wniosek kredytowy z załącznikami k. 189-210, zeznania powoda D. C. – k. 555)

Powodowie podpisali oświadczenie, że została im przedstawiona oferta kredytu hipotecznego G. M. Banku w złotych polskich oraz, że wybrali kredyt w walucie obcej, będąc uprzednio poinformowani o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu hipotecznego w walucie obcej. Ponadto, oświadczyli, że zostali poinformowani o ryzyku stopy procentowej w przypadku kredytów o zmiennej stopie procentowej.

( dowód: oświadczenie – k. 203-205)

Następnie powodowie, jako konsumenci, w dniu 11 stycznia 2007 r. zawarli z (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w G. – umowę kredytu nr (...), sporządzoną 4 stycznia 2007 r.

Zgodnie z § 1 ust.1 umowy bank udzielił powodom kredytu w kwocie 207.921,78 zł indeksowanego kursem (...), zastrzegając w zdaniu trzecim tego ustępu, że w dniu wypłaty saldo jest wyrażone w walucie do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna waluty do której indeksowany jest kredyt, podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A., opisanej szczegółowo w § 17, następnie saldo walutowe przeliczane jest dziennie na złote polskie według kursu sprzedaży waluty do której indeksowany jest kredyt, podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A., opisanej szczegółowo w § 17.

Zgodnie z § 1 ust. 1 zdanie 2 oraz § 1 ust. 2 kredyt przeznaczony był na pokrycie części ceny budowy samodzielnego lokalu mieszkalnego ( 201.665,80 zł ), koszty z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty pracy ( 4.441,05 zł), koszty z tytułu opłaty sądowej należnej za wpis hipoteki ( 200 zł ), koszty z tytułu ubezpieczenia na życie oraz na wypadek trwałej i całkowitej niezdolności do pracy ( 1.614,93 zł ).

Oprocentowanie kredytu jest zmienne i ulega zmianie w tym samym dniu kalendarzowym, w jakiej nastąpiła wypłata pierwszej transzy Kredytu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu L3 ( § 8 ust. 1 umowy). Szczegółowy sposób wyliczenia indeksu L3 został określony w § 8 ust. 2 umowy. Oprocentowanie kredytu na dzień sporządzania umowy wynosiło 4,440 % w skali roku i stanowi sumę marży Banku w wysokości 1,540 % oraz aktualnie obowiązującego indeksu L3 oraz 1,0 punktu procentowego do czasu przedstawieniu w Banku odpisu z Księgi Wieczystej dla każdej z nieruchomości. ( § 2 ust. 1 i ust. 2 umowy).

Umowa przewidywała, że kredyt zostanie wypłacony w transzach po spełnieniu warunków w niej określonych i po złożeniu pisemnego wniosku o wypłatę, przelewem na rachunek wskazany przez kredytobiorcę (§ 7 ust. 1-2 umowy). Zgodnie z § 7 ust. 2 Umowy zastrzeżono, że każdorazowo wypłacona kwota złotych polskich zostanie przeliczona na walutę do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna waluty kredytu podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. obowiązującego w dniu dokonania wypłaty przez Bank.

Wszelkie opłaty i prowizje podawane są w walucie, do której indeksowany jest kredyt, a ich zapłata odbywa się poprzez doliczenie opłaty do raty, chyba że strony podejmą odmienne ustalenia w tym zakresie (§ 9 ust. 7umowy).

Spłata kredytu wraz z odsetkami miała następować w 360 miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych, nie później niż w tym samym dniu kalendarzowym każdego miesiąca, w którym nastąpiła wypłata pierwszej transzy kredytu. Rozliczenie każdej wpłaty dokonanej przez kredytobiorcę, miało następować według kursu sprzedaży waluty dla której jest indeksowany kredyt, podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. obowiązującego w dniu wpływu środków do banku ( § 1 ust. 5 umowy, § 10 ust. 1 oraz § 10 ust. 6 umowy).

Po wypłacie ostatniej transzy kredytu i upływie terminu określonego w § 1 ust. 3 umowy, Bank miał przesłać kredytobiorcy oraz jeżeli było ustanowione poręczenie, także poręczycielom, harmonogram spłat kredyt; harmonogram stanowił integralną część umowy. Niedostarczenie powyższego dokumentu nie zwalniało kredytobiorcy z obowiązku zapłaty raty (§ 10 ust. 2 pkt c).

W § 11 ust. 3 umowy wpisano, że powodowie oświadczyli, iż postanowienia umowy zostały z nimi indywidualnie uzgodnione.

Zgodnie z § 12 ust. 1 umowy kredytu kredytobiorca oświadczył, że ustanawia na nieruchomości na rzecz banku hipotekę kaucyjną w złotych polskich do kwoty stanowiącej 170% kwoty kredytu określonej w § 1 ust. 1 umowy, dla zabezpieczenia spłaty kapitału kredytu, odsetek, opłat, prowizji i innych należności mogących powstać w wykonaniu umowy, w tym szczególności różnic kursowych.

W § 17 umowy wskazano zaś, że:

1.  do rozliczenia transakcji wypłat i spłat kredytu stosowane są odpowiednio kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. walut zawartych w ofercie banku obowiązujące w dniu dokonania transakcji,

1.  kursy kupna określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna,

2.  kursy sprzedaży określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży,

3.  do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże (...) Bank S.A.,

4.  obowiązujące w danym dniu roboczym kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. walut zawartych w ofercie Banku określane są przez Bank po godz. 15:00 poprzedniego dnia roboczego i wywieszane są w siedzibie Banku oraz publikowane są na stronie internetowej (...) Bank S.A. ( (...)

(dowód: umowa kredytu k. 23-35 oraz k. 211-224, pismo powodów - k. 233, 239-240)

Strony do umowy kredyty podpisały w dniu 18.01.2008 r. aneks sporządzony w dniu 14.01.2008 r. , którym została zwiększona kwota udzielonego kredytu o 10.150 zł. Następnie strony podpisały aneks sporządzony w dniu 16.05.2008 r., który dotyczył przedmiotu zabezpieczenia kredytu hipoteką umowną kaucyjną.

(dowód: aneks do umowy z dnia 18.01.2008 r.– k. 36-38 oraz k. 234-236, wniosek o zmianę warunków do kredytu hipotecznego – k. 225-232, aneks z dnia 16.05.2008 r. – k. 237-238)

Na wniosek powodów kredyt został wypłacony w następujących transzach:

- 100.832,89 zł stanowiącą równowartość kwoty 42.740,29 CHF po kursie 2, (...),

- 50.416,43 zł stanowiącą równowartość kwoty 22.638,72 CHF po kursie 2,2270,

- 50.416,44 zł stanowiącą równowartość kwoty 22.839,74 CHF po kursie 2,2074,

- 10.000,01 zł stanowiącą równowartość kwoty 20.530,23 CHF po kursie 2,1955,

- 45.074,12 zł stanowiącą równowartość kwoty 4.571,85 CHF po kursie 2, (...).

Ponadto, w dniu 29.01.2007 r. zostały kredytowane koszty w wysokości

6.255,98 zł stanowiące równowartość kwoty 2.651,73 CHF po kursie 2, (...). Ponadto, zostały również naliczone opłaty manipulacyjne pierwsza w dniu 15.01.2007 r. w wysokości 1.677,20 zł, w dniu 03.02.2010 r. w wysokości 1.004,53 zł oraz w dniu 29.01.2013 r. w kwocie 2.119,24 zł.

(dowód: zaświadczenie – k. 39 – 40, wnioski o wypłatę k. 242, 244, 246, 248 zestawienie transakcji k. 254-346, potwierdzenie transakcji – k.. 243, 245, 247, 249 )

Od dnia 29.01.2007 r. do chwili obecnej kredyt jest spłacany w PLN. Powód D. C. (1) od dnia zawarcia umowy do dnia 30.09.2019 r. uiścił na rzecz pozwanego kwotę 176.704,30 zł, zaś od dnia zawarcia umowy do 30.08.2021 r. uiścił na rzecz pozwanego łącznie kwotę 203.671,27 zł.

(dowód: zestawienie k. 42-49 oraz k. 250-252 oraz k. 546-549v, zestawienie transakcji k. 254-346, zeznania powodów – k. 555)

Powodowie o tym, że umowy o kredyt indeksowany do (...) zawierają postanowienia abuzywne dowiedzieli się w roku 2018/2019.

( dowód: zeznania powoda D. C.– k. 555)

Powodowie pismem z dnia 21.11.2019 r. wezwali pozwanego do zwrotu wszystkich świadczeń pobranych w związku z umową kredytu hipotecznego nr (...) powołując się przy tym na nieważność umowy. Pozwany pismem z dnia 12.12.2019 r. wskazał, że umowa jest ważna i żądania powodów są bezzasadne.

( dowód: wezwanie do zapłaty – k. 50, pismo pozwanego – k. 51-57)

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powodów o ustalenie, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 4 stycznia 2007 r. z jest nieważna i w związku z powyższym zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda D. C. (1) kwoty 203.671,27 zł uznano za zasadne. Oddaleniu podlegało roszczenie w nieznacznej części tj. dotyczące części odsetek od zasądzonej kwoty i wstępnie zgłoszone roszczenie o zapłatę całej uiszczonej kwoty przez M. C. (1) i M. C. (2). W ocenie Sądu, mimo, że sama konstrukcja umowy nie jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, to jednak zawiera ona postanowienia niedozwolone, których eliminacja skutkuje obiektywnym brakiem możliwości jej wykonania przez obie strony zgodnie z jej istotą.

Sąd dokonał ustaleń faktycznych w sprawie w oparciu o załączone do akt i niekwestionowane przez strony dokumenty oraz zeznań świadka i powodów nie stwierdzając podstaw do podważenia ich wiarygodności.

Świadek A. Z. (k. 554-556) zeznał, że w 2007 r. pracowała w biurze pośrednictwa kredytowego oraz że nie przypomina sobie powodów jako swoich klientów. Opisała ogólną procedurę udzielania kredytów.

Powodowie ostatecznie domagali się zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda D. C. (1) zapłaty tytułem zwrotu świadczeń uiszczonych przez powodów na rzecz pozwanego w okresie od 20.02.2007 r. do 16.08.2021 r. w związku z nieważnością umowy kredytu hipotecznego (...) oraz ustalenia, że ww. umowa jest nieważna w całości. Tytułem roszczenia ewentualnego zaś żądali zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda D. C. (1) kwoty 47.500,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12.12.2019 r. do dnia zapłaty z tytułu nadpłaty wyliczonej za okres od dnia 20.02.2007 r. do 10.08.2021 r.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że powodowie wbrew twierdzeniom pozwanego mieli interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności umowy na podstawie art. 189 k.p.c. Zgodnie z art. 189 k.p.c. można domagać się stwierdzenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, jeżeli strona ma w tym interes prawny, rozumiany jako obiektywną potrzebę usunięcia wątpliwości lub niepewności co do istnienia lub charakteru stosunku łączącego ją z inną stroną. Przyjmuje się również, że interesu w wytoczeniu powództwa o ustalenie nie ma, jeżeli swój cel strona może osiągnąć formułując dalej idące żądanie, które będzie czynić zadość jej potrzebom, np. w formie żądania zwrotu świadczeń spełnionych na podstawie nieistniejącego lub nieważnego stosunku prawnego.

W ocenie Sądu powodowie mają interes prawny w wystąpieniu z żądaniem pozwu, a polega on na tym, że w istocie domagają się definitywnego usunięcia niepewności prawnej co do istnienia nawiązanego na podstawie umowy stosunku prawnego lub jego treści w przypadku wyeliminowania niektórych ich postanowień z uwagi na ich niedozwolony charakter. Zgodnie z art. 385 ¹ k.c. skutkiem eliminacji takich postanowień nie zawsze musi być upadek całej umowy, gdyż co do zasady powinna ona obowiązywać dalej w zmienionej treści. W przypadku umowy długoterminowej, jakim jest objęta pozwem umowa kredytu, żądanie zwrotu kwot wypłaconych lub wpłaconych może wynikać z różnych przyczyn, zatem samo rozstrzygnięcie o uwzględnieniu lub oddaleniu żądania zapłaty na tle takiej umowy nie zawsze wyeliminuje wątpliwości co do jej istnienia lub treści. Taką możliwość daje natomiast rozstrzygnięcie o żądaniu ustalenia nieważności lub nieistnienia stosunku prawnego, jakim jest umowa kredytu wskutek jej upadku spowodowanego następczym powołaniem się przez kredytobiorcę – konsumenta – na niedozwolony charakter niektórych jej zapisów, względnie ustalenie, że te zapisy nie są dla niego wiążące (są bezskuteczne).

Dla oceny zasadności roszczeń powodów konieczne zatem będzie ustalenie następującej kolejności:

- dokonanie oceny, czy zawarta umowa jest ważna i jaki jest jej rzeczywisty charakter,

- analiza umowy w zakresie zawarcia w niej klauzul abuzywnych dot. mechanizmu indeksacji ewentualnego wpływu ww. klauzul na dalszy byt prawny całej umowy bądź jej poszczególnych postanowień,

- zasadność roszczenia głównego o zapłatę, a w przypadku stwierdzenia jego bezzasadności, analiza zasadności roszczenia ewentualnego o zapłatę.

Zgodnie z treścią przepisów art. 58 § 1-3 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest też czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Kredyt udzielony powodom miał charakter kredytu indeksowanego. Kwota kredytu była ustalona w PLN i dopiero w efekcie zabiegu waloryzacyjnego przeliczono ją na (...). Fakt zawarcia umowy kredytu indeksowanego do (...) co do zasady nie był między stronami sporny. Sąd w zakresie treści umowy i czynności ją poprzedzających oparł się na dokumentach złożonych przez obie strony, w tym umowie kredytu, jak również zeznaniach powodów i świadka. Sporne były natomiast między stronami jej określone postanowienia oraz inne około kontraktowe czynności wzajemne stron. Sąd, zatem w pierwszej kolejności odniesie się do samej umowy kredytu, która ze swej istoty charakteryzuje się skomplikowaną siatką pojęć zawartych w jej postanowieniach.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 1896) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Zawarta przez strony 11 stycznia 2007 r. umowa sporządzona w dniu 04.01.2007 r. jest właśnie taką umową kredytu. W wykonaniu umowy bank wydał (udostępnił) kredytobiorcom określoną sumę kredytową w złotych. Kredytobiorcy zaś byli zobowiązani do zwrotu w ratach kredytowych, z odsetkami i należnościami okołoumownymi. Zawarte w niej były essentialia negoti umowy kredytowej. Bank udzielał kredytu w kwocie 207.821,78 zł ( kwota zwiększona aneksem do 218.071,78 zł), a kredytobiorcy mieli to zwrócić uiszczając 360 miesięcznych rat kapitałowo-odsetkowych.

Oceny postanowień przedmiotowej umowy nie zmienia fakt, że kwota udzielonego kredytu miała być indeksowana kursem waluty obcej przez przeliczenie wysokości sumy kredytowej wypłaconej w walucie polskiej na walutę obcą, ustalenie rat spłaty w walucie obcej i następnie przeliczanie wartości konkretnych spłat dokonywanych w walucie polskiej na walutę obcą i odpowiednie do tego określanie wysokości pozostałego do spłaty zadłużenia w tej właśnie walucie ( (...)).

Art. 358 ¹ § 2 k.c. wprost przewiduje możliwość zastrzeżenia w umowie, że wysokość zobowiązania, którego przedmiotem od początku jest suma pieniężna, zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. W orzecznictwie sądowym zgodnie przyjmuje się przy tym, że w omawianym przepisie chodzi o pieniądz polski, a innym miernikiem wartości może być również waluta obca (wyroki SN w sprawie I CSK 4/07, I CSK 139/17, uzasadnienie wyroku SN w sprawie V CSK 339/06).

Zważywszy, że postanowienia umowy wyraźnie wskazują, że Bank udziela kredytu w złotych polskich, a jego spłata następuje przez pobieranie należnych rat z rachunku prowadzonego również w tej walucie, nie ulega wątpliwości, że strony zamierzały zawrzeć umowy kredytu bankowego w tej właśnie walucie, która była jednocześnie walutą zobowiązania, jak i jego wykonania.

Umowa stron zawiera zatem elementy przedmiotowo istotne, które mieszczą się w konstrukcji umowy kredytu bankowego i stanowią jej w pełni dopuszczalny oraz akceptowany przez ustawodawcę wariant, o czym świadczy nadto wyraźne wskazanie tego rodzaju kredytów (indeksowanych i denominowanych) w treści art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 prawa bankowego oraz wprowadzenie art. 75b prawa bankowego, na podstawie nowelizacji tej ustawy, które to zmiany weszły w życie z dniem 26 sierpnia 2011 r.

Istotą kredytu indeksowanego - z którym mamy do czynienia na gruncie niniejszej sprawy - jest dodatkowo to, że strony umówiły się, że kwota kapitału kredytu wyrażona początkowo w walucie polskiej (207.921,78 zł zwiększona aneksem do kwoty 218.071,78 zł) zostanie, w drodze indeksacji, przeliczona na walutę obcą i oprocentowana w sposób wskazany z umowie. Powodowie wnioskowali o kredyt określając jego kwotę jako indeksowaną do waluty wymienialnej, tj. franka szwajcarskiego ( (...)), który został wypłacony zgodnie z umową w złotówkach, zaś wysokość zadłużenia w walucie kredytu (...), obliczana była według kursu kupna waluty względem waluty krajowej, tj. złotych polskich, w momencie wypłaty środków pieniężnych (§ 7 ust. 2 umowy). W momencie wypłaty kredytu w złotówkach, po stronie powodów powstało zatem zobowiązanie do zwrotu równowartości tej kwoty w walucie indeksacji.

W świetle postanowień umowy kredytu sporządzonej 4 stycznia 2007 r. nie budzi zatem wątpliwości, że strony zgodnie postanowiły , że kredyt adekwatnie do postulatu powodów zostanie im udzielony i wypłacony w złotych polskich i w tej samej walucie będzie odbywała się jego spłata, przy założeniu jednak, że w obu przypadkach będzie on indeksowany do kursu waluty obcej, czyli franka szwajcarskiego.

W świetle powyższego przyjąć należy, że faktyczna wysokość zobowiązania powodów w chwili podpisywania umowy była znana. Kwota udzielonego kredytu została ściśle oznaczona w umowie – 207.921,78 zł. Kredytobiorcy zobowiązani byli do zwrotu tego świadczenia (udzielonego i wykorzystanego kredytu), tyle że według wartości ustalonej w klauzuli indeksacyjnej, dopuszczalnej z punktu widzenia art. 69 Prawa bankowego. W sposób oczywisty jest to związane z ryzykiem, że na przestrzeni obowiązywania umowy dojdzie do zmiany wartości tej waluty w porównaniu do polskiego złotego. Ryzyko to rekompensowane jest niższym oprocentowaniem tego typu kredytów. Różnica pomiędzy kursem kupna, a kursem sprzedaży waluty jest też oczywista dla każdego przeciętnego konsumenta. Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 maja 2012 r., wydanym w sprawie o sygnaturze akt II CSK 429/11, biorący kredyt, zwłaszcza długoterminowy z przeliczeniem zobowiązań okresowych (rat spłacanego kredytu) według umówionej waluty (klauzula walutowa) ponosi ryzyko polegające albo na płaceniu mniejszych rat w walucie kredytu, albo większych, niż to wynika z obliczenia w tej walucie, gdyż na wysokość każdej raty miesięcznej wpływa wartość kursowa waluty kredytu w stosunku do waloryzacji tego kredytu. Oznacza to, że w umowę kredytu bankowego co do zasady wpisana jest niepewność co do wielkości ostatecznych kosztów udzielonego kredytu, które wiążą się z jego udzieleniem i które ostatecznie obciążą kredytobiorcę.

Wykorzystanie mechanizmu indeksacji, w ocenie Sądu, co do zasady nie narusza natury kredytu i przepisów Prawa bankowego. Umowy kredytów indeksowanych do waluty mogą być zawierane również obecnie - po nowelizacji Prawa bankowego z dnia 29 lipca 2011 r., która weszła w życie w dniu 26 sierpnia 2011 r. (Dz. U. z 2011.165.984), jednak od tego czasu w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, essentialia negotii umowy stanowi też zawarcie szczegółowych zasad określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu (art. 69 ust. 2 pkt 4a). Umowy kredytów indeksowanych do waluty obcej mogły i nadal mogą funkcjonować w obrocie i same w sobie nie są sprzeczne z powszechnie obowiązującymi przepisami ustawy - prawo bankowe.

Przedstawione okoliczności pozwalają uznać, że powodowie mieli świadomość zarówno rodzaju zawartej z pozwanym umowy kredytu, jak też wiążących się z tym konsekwencji prawnych i finansowych. Przed zawarciem umowy podpisali oświadczenie, że zapoznali się z informacją, o ryzkach związanych z zaciągnięciem kredytu hipotecznego w walucie obcej oraz ryzyku stopy procentowej (k. 203-205).

Nadto umowa stron jest dopuszczalna w świetle treści art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którym strony zawierając umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Istota zawartej przez strony umowy polegała na stworzeniu przez Bank możliwości wykorzystania przez powodów określonej kwoty pieniędzy w walucie polskiej z obowiązkiem zwrotu w określonym czasie jej równowartości wyrażonej przez odniesienie do miernika w postaci kursu waluty szwajcarskiej. Nie był zatem to w żadnej mierze kredyt udzielony w walucie obcej, niezależnie od tego, w jaki sposób, z jakich źródeł i w jakiej walucie powodowie pozyskiwali środki na spłacenie pozwanemu kwoty kredytu, a nadto jak pozwany księgował te kredyty w swoich księgach rachunkowych po ich udzieleniu, skoro przedmiotem zobowiązań obu stron od początku była waluta polska.

Ryzyko zmiany kursu waluty obcej przyjętej jako miernik wartości świadczenia w walucie polskiej z zasady może wywoływać konsekwencje dla obu stron – w przypadku podwyższenia kursu podwyższając wartość zobowiązania kredytobiorcy w stosunku do pierwotnej kwoty wyrażonej w walucie wypłaty, a w przypadku obniżenia kursu - obniżając wysokość jego zadłużenia w tej walucie, a tym samym obniżając wysokość wierzytelności Banku z tytułu spłaty kapitału kredytu w stosunku do kwoty wypłaconej.

Trudno zatem uznać, aby konstrukcja umowy kredytu indeksowanego kursem waluty obcej była sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, skoro ryzyko takiego ukształtowania stosunku prawnego obciąża co do zasady obie strony. Nie ma również przeszkód, by strony w umowie określiły sposób ustalania kursu dla uniknięcia wątpliwości na tym tle w toku wykonywania umowy. Umowy tego rodzaju wiążą się ze znacznym ryzykiem dla kredytobiorców, ale na poziomie porównywalnym z niewątpliwie dopuszczonym przez prawo kredytem walutowym, wypłacanym i spłacanym w (...). Powodowie zawierając umowę nie znajdowali się w nietypowej sytuacji, w szczególności nie działali w warunkach konieczności finansowej. Również właściwości osobiste powodów nie wskazują na wykorzystanie wyjątkowej przewagi banku.

Zamieszczenie postanowień w tym zakresie samo w sobie nie narusza zatem przepisów prawa, zasad współżycia społecznego, ani nie jest sprzeczne z naturą zobowiązania kredytowego.

Odnosząc się z kolei do podniesionych przez powodów zarzutów dotyczących niedozwolonego charakteru poszczególnych postanowień umowy należy wskazać, co następuje.

Kwestionowane przez powodów postanowienia zostały zawarte w § 1 ust. 1, § 7 ust. 2, § 10 ust. 6, § 17 ust. 1-5. W § 1 ust. 1 zdaniu trzecim umowy wskazano, że kwota kredytu zostanie przeliczona z PLN do (...) według kursu kupna waluty (...) według tabeli stosowanej przez Bank, zaś § 7 ust. 2 określał zasady przeliczenia wypłat każdej z transz kredytu w PLN po przeliczeniu według kursu kupna (...) określonego w tabeli banku. Natomiast § 10 ust. 6 określał zasady przeliczeń spłaty tj. uiszczona w PLN kwota miała być przeliczana do waluty (...) według kursu sprzedaży (...) określonego w tabeli banku. Zasady tworzenia tabeli banku zostały określone w § 17 umowy.

Ustalony w umowie z konsumentem sposób ustalania kursu waluty indeksacyjnej przyjmowanego do rozliczeń umowy może być przedmiotem oceny, czy nie stanowi postanowienia niedozwolonego. Zgodnie bowiem z art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszając jego interesy, nie są wiążące, jeżeli nie zostały uzgodnione indywidualnie. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, co w szczególności odnosi się do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem „wszelkie klauzule sporządzone z wyprzedzeniem będą klauzulami pozbawionymi cechy indywidualnego uzgodnienia i okoliczności tej nie niweczy fakt, że konsument mógł znać ich treść”, przy czym uznanie, że treść danego postanowienia umownego została indywidualnie uzgodniona wymagałoby wykazania, że „konsument miał realny wpływ na konstrukcję niedozwolonego (abuzywnego) postanowienia wzorca umownego”, a „konkretny zapis był z nim negocjowany” (vide wyrok SA w Warszawie z 14 czerwca 2013 r. w sprawie VI ACa 1649/12 oraz wyrok SA w Poznaniu z 6 kwietnia 2011 r. w sprawie I ACa 232/11).

Konieczne jest też ustalenie czy opisane wyżej postanowienia dotyczą świadczeń głównych stron czy tylko się do nich pośrednio odnoszą.

Przez „główne” świadczenia stron rozumiano przede wszystkim te, które są objęte postanowieniami przedmiotowo istotnymi danej umowy nazwanej (tak też M. Jagielska, Niedozwolone klauzule; M. Bednarek, P. Mikłaszewicz, w: System PrPryw, t. 5, 2019, s. 804; ponadto wyr. SN z 8.6.2004 r., I CK 635/03, Legalis; wyr. SA w Warszawie z 29.12.2010 r., VI ACa 403/10, Legalis). W praktyce oznaczać to będzie najczęściej postanowienia "określające" cenę albo wynagrodzenie (przede wszystkim wysokość), na co przepis wprost wskazuje, oraz "określające" świadczenie wzajemne przedsiębiorcy (towar, usługę). Przy ustalaniu, czy dane postanowienie określa "główne" świadczenie strony, zwłaszcza w przypadku umów nienazwanych, za użyteczne należy uznać dokonane w polskiej doktrynie rozróżnienie świadczeń "głównych" i "ubocznych" (zob. np. R., O. , Zobowiązania 2014, s. 49). Na tej podstawie wypadnie np. uznać, że postanowienie dotyczące odsetek należnych w przypadku opóźnienia zapłaty ceny nie "określa" świadczenia głównego w postaci ceny, tylko dotyczy świadczenia ubocznego. Podobnie rzecz się przedstawia, gdy chodzi o klauzule, których zastosowanie wywiera wpływ na wysokość świadczenia "głównego", np. klauzule waloryzacyjne (tak M. Jagielska, Niedozwolone klauzule; M. Bednarek, P. Mikłaszewicz, w: System PrPryw, t. 5, 2019, s. 806; zob. też post. SN z 6.1.2005 r., III CZP 76/04, Prok. i Pr. 2005, Nr 11, poz. 40; uchw. SN z 29.6.2007 r., III CZP 62/07, OSNC 2008, Nr 7–8, poz. 87; wyr. SA w Warszawie z 16.1.2019 r., V ACa 814/17, Legalis; odmiennie K. Zagrobelny, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC 2017, s. 743). Zakres zastosowania wyłączenia ogranicza także, fakt posłużenia się przez ustawodawcę terminem "postanowienie określające główne świadczenie", a nie "dotyczące" takiego świadczenia. Ten ostatni termin wydaje się szerszy. Nie jest zatem zasadne stawianie znaku równości między tymi terminami (tak Ł. , Ochrona 2001, s. 99); zob. też wyr. (...) z 30.4.2014 r. (C-26/13, Á. K. i H. R. v. (...) , EU:C:2014:282). Powyższe oznacza, że sformułowanie "postanowienia określające główne świadczenia stron" należy co do zasady rozumieć wąsko (por. wyr. SA w Łodzi z 20.7.2017 r., I ACa 1512/15, orzeczenia.ms.gov.pl; wyr. SN z 8.6.2004 r., I CK 635/03, L.; wyr. SA w Katowicach 20.12.2017 r., I ACa 538/17, L.. Ponadto zob. wyr. SN z 8.11.2012 r., I CSK 49/12, L., oraz wyr. SN z 4.11.2011 r., I CSK 46/11, L., w których przyjęto, że zasięg pojęcia "świadczenie główne" musi być zawsze ustalany in casu z uwzględnieniem wszystkich postanowień oraz celu zawieranej umowy) (patrz: KC T. I red. Pietrzykowski 2020, wyd. 10/Popiołek).

W związku ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( (...)), zajętym w wyroku z dnia 3 października 2019 r. w sprawie (...)na tle wykładni dyrektywy (...), i podtrzymanym tam poglądem dotyczącym natury klauzul wymiany (indeksacyjnych), które wprowadzając do umów kredytowych ryzyko kursowe, określają faktycznie główny przedmiot umowy (pkt 44 powołanego wyroku), postanowienia w tym zakresie podlegają kontroli w celu stwierdzenia, czy nie mają charakteru niedozwolonego, jeżeli nie zostały sformułowane jednoznacznie (art. 385 ^{( 1 )}§ 1 zd. drugie k.c.). W przypadku uznania ich za niedozwolone konieczne staje się również rozważenie skutków tego stanu rzeczy.

W niniejszej sprawie bezsporne było między stronami, że powodowie zawarli umowę jako konsumenci w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Wynikało to wprost z celu umowy.

Przechodząc do oceny postanowień wskazywanych przez powodów jako niedozwolone, wskazać trzeba, że postanowienia § 1 ust. 1, § 7 ust. 2, § 10 ust. 6, § 17 ust. 1-5 dotyczyły tzw. mechanizmu indeksacji. Przewidywały, że wysokość zobowiązania stron będzie wielokrotnie przeliczana z zastosowaniem dwóch rodzajów kursu waluty indeksacyjnej. Kwota kredytu wypłaconego w PLN miała zostać przeliczona na (...) według kursu kupna tej waluty opublikowanej w Tabeli kursów kupna/sprzedaży (§ 7 ust. 2 umowy). Następnie raty potrącane w PLN miały być przeliczane na (...) według kursu sprzedaży publikowanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży (§ 10 ust. 6 umowy).

Mechanizm (konkretny sposób) ustalania kursu został opisany w § 17 umowy, zgodnie z którym:

- do rozliczenia transakcji wypłat i spłat kredytu stosowane są odpowiednio kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. walut zawartych w ofercie banku obowiązujące w dniu dokonania transakcji,

- kursy kupna określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna,

- kursy sprzedaży określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży,

- do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże (...) Bank S.A.,

- obowiązujące w danym dniu roboczym kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. walut zawartych w ofercie Banku określane są przez Bank po godz. 15:00 poprzedniego dnia roboczego i wywieszane są w siedzibie Banku oraz publikowane są na stronie internetowej (...) Bank S.A. ( (...) (k. 30-31 oraz 218-219).

Wskazać należy, że mechanizm ustalania marży kupna/sprzedaży nie został wyjaśniony w umowie. W żaden sposób nie zdefiniowano, jak obliczona jest marża, co oznacza, że pozwany miał swobodę w zakresie jej ustalania.

W ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że umowa stron została zawarta na podstawie wzoru opracowanego i stosowanego przez Bank. Powodowie mogli wybrać rodzaj kredytu, który najbardziej im odpowiadał, uzgodnić kwotę kredytu w walucie polskiej, natomiast nie uzgadniano z nimi wszystkich pozostałych postanowień, w szczególności nie uzgadniano kwestii wysokości marży kupna/sprzedaży. Przesłuchany w sprawie świadek zeznał, że „ Klient zawsze mógł złożyć swoje wnioski w zakresie negocjacji ale banki niechętnie negocjowały. Jedynymi rzeczami do negocjacji była marża. Natomiast jeżeli chodzi o same zapisy to nie pamiętam takich.” (świadek A. Z. k. 554v),

Powód D. C. (1) zeznał z kolei, że „Bardzo mało zrozumiałem z tego tłumaczenia jak bank ustalał będzie wysokość kursu (...) dla wypłaty i spłaty kredytu.(…) Wezwanie było podane w (...), ale z kursem bankowym. Nie wiem skąd bank brał ten kurs. Nie wiem w jaki sposób bank ustalał marżę kupna i sprzedaży. Nie mieliśmy możliwość negocjacji umowy w zakresie innego ustalenia kursu, bądź ceny (...).(…) Umowa nie była przedstawiona nam do negocjacji.” (k. 555).

W ocenie, Sądu powodowie wykazali, że postanowienia umowne nie były z nimi uzgodnione indywidualnie w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 i 3 k.c. Nie podważa tego ustalenia zawarty w § 11 ust. 3 umowy zapis o rzekomym indywidualnym uzgodnieniu warunków umowy. W istocie przeczą temu zaznania świadka, jak i samego powoda opisujące przebieg czynności poprzedzających zawarcie umowy. W ocenie Sądu zapis ten ma typowo blankietowy charakter. Nie zostało wykazane aby powodowie mogli cokolwiek istotnego dla konstrukcji tej umowy negocjować.

W ocenie Sądu należy zatem uznać, że postanowienia odwołujące się do marży i możliwości jej samodzielnego ustalania w ramach tabeli zdefiniowanej w § 17 były sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszały rażąco interesy strony powodowej w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. Takie rozwiązania dawały bowiem Bankowi, czyli tylko jednej ze stron stosunku prawnego, możliwość przerzucenia na kredytobiorców ryzyka wynikającego z bankowego ustalenia wysokości kursów waluty indeksacyjnej i pozostawiały mu w istocie, poprzez ukształtowanie kursu waluty (...), określoną swobodę w zakresie ustalania wysokości jej zadłużenia przez dowolną i pozbawioną jakichkolwiek czytelnych i obiektywnych kryteriów możliwość ustalania kursu przyjmowanego do rozliczenia spłaty kredytu.

W ocenie Sądu przyznanie sobie przez pozwanego we wskazanym postanowieniu § 17 jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania marży, a tym samym kursów przyjmowanych do wykonania umowy prowadzi do wniosku, że postanowienia w tym zakresie były sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszały rażąco interesy powodów w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., oceniane na datę zawarcia umowy (art. 385 ² k.p.c. – por. uchwała SN z 20.06.2018 r. w sprawie III CZP 29/17).

W świetle powyższych okoliczności w ocenie Sądu wskazane wyżej postanowienie umowy w zakresie, w jakim dotyczy stosowania marży kupna/sprzedaży, dzięki czemu kursy kupna i sprzedaży mogły być swobodnie ustalane przez jedną ze stron umowy (Bank) nie zostało uzgodnione indywidualnie z powodami. Tym samym, kształtowało ich zobowiązanie w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, a zatem miało charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. i w związku z tym nie wiąże powodów.

Zgodnie z wiążącą wszystkie sądy Unii Europejskiej wykładnią dyrektywy (...)dokonaną przez (...) w powołanym już wyżej wyroku z dnia 3.10.2019 r. w sprawie (...):

a)  w przypadku ustalenia, że w umowie zostało zawarte postanowienie niedozwolone w rozumieniu dyrektywy (którą implementowały do polskiego porządku prawnego przepisy art. 385 ¹ i nast. k.c.), skutkiem tego jest wyłącznie wyeliminowanie tego postanowienia z umowy, chyba że konsument następczo je zaakceptuje,

a)  w drodze wyjątku możliwe jest zastosowanie w miejsce postanowienia niedozwolonego przepisu prawa o charakterze dyspozytywnym albo przepisem, który można by zastosować za zgodą stron, o ile brak takiego zastąpienia skutkowałby upadkiem umowy i niekorzystnymi następstwami dla konsumenta, który na takie niekorzystne rozwiązanie się nie godzi (pkt 48, 58 i nast. wyroku (...)),

b)  nie jest możliwe zastąpienie postanowienia niedozwolonego przez odwołanie się do norm ogólnych prawa cywilnego, nie mających charakteru dyspozytywnego, gdyż spowodowałoby to twórczą interwencję, mogącą wpłynąć na równowagę interesów zamierzoną przez strony, powodując nadmierne ograniczenie swobody zawierania umów (dotyczy m.in. art. 56 k.c., art. 65 k.c. i art. 354 k.c. - por. w szczególności pkt 57-62 wyroku (...)),

c)  w przypadku ustalenia, że wyeliminowanie postanowień niedozwolonych powoduje zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy, nie ma przeszkód, aby przyjąć, zgodnie z prawem krajowym, że umowa taka nie może dalej obowiązywać (por. w szczególności pkt 41-45 wyroku (...)),

d)  nawet jeżeli skutkiem wyeliminowania niedozwolonych postanowień miałoby być unieważnienie umowy i potencjalnie niekorzystne dla konsumenta następstwa, decyzja co do tego, czy niedozwolone postanowienia mają obowiązywać, czy też nie, zależy od konsumenta, który przed podjęciem ostatecznej decyzji winien być poinformowany o takich skutkach (por. w szczególności pkt 66-68 wyroku (...)).

Podnieść należy, że w wyroku z dnia 29 kwietnia 2021 r. w sprawie (...)Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazał, że wykładni art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy(...)należy dokonywać w ten sposób, że z jednej strony nie stoją one na przeszkodzie temu, by sąd krajowy usunął jedynie nieuczciwy element warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, w wypadku gdy odstraszający cel tej dyrektywy jest realizowany przez krajowe przepisy ustawowe regulujące korzystanie z niego, o ile element ten stanowi odrębne zobowiązanie umowne, które może być przedmiotem indywidualnej kontroli pod kątem nieuczciwego charakteru. Z drugiej strony przepisy te stoją na przeszkodzie temu, by sąd odsyłający usunął jedynie nieuczciwy element warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, jeżeli takie usunięcie sprowadzałoby się do zmiany treści tego warunku poprzez zmianę jego istoty, czego zbadanie należy do tego sądu.

Przenosząc powyższe uwagi na stan faktyczny niniejszej sprawy należy wskazać, że w ocenie Sądu wyeliminowanie z treści § 17 umowy elementów marży kupna i marży sprzedaży skutkuje koniecznością wyeliminowania z umowy całego mechanizmu indeksacji. W świetle zapadłego w dniu 29 kwietnia 2021 r. orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie (...)częściowe wykreślenie warunku nie jest możliwe w przypadku, gdy dwie części warunku umowy są powiązane w taki sposób, że wykreślenie jednej części miałoby wpływ na istotę pozostałej części. Istota mechanizmu zawartego w § 17 umowy sprowadzała się właśnie do przeliczania waluty na kurs kupna lub sprzedaży w zależności czy chodziło o wypłatę, czy spłatę kredytu. Pozbawienie tego mechanizmu elementu marży w sposób istotny zaburza jego istotę, co w konsekwencji w świetle aktualnie dokonanej wykładni przez Trybunał powoduje konieczność eliminacji całego mechanizmu indeksacji.

Eliminacja wyłącznie klauzul abuzywnych odnoszących się do mechanizmu indeksacji skutkowałaby tym, że przedmiotowa umowa w dalszym ciągu nadałaby się do wykonania, jednakże w umowie nie zostało w sposób precyzyjny określone oprocentowanie kredytu.

W umowie zostało ustalone oprocentowanie zmienne. Oprocentowanie stanowiło sumę marży banku oraz aktualnie obowiązującego indeksu L3 oraz 1,0 punktu procentowego do czasu przedstawienia prawomocnego wpisu hipoteki umownej na nieruchomości ( § 2 ust. 1 umowy). Sposób ustalania indeksu L3 został określony w § 8 umowy i odnosił się do stawki LIBOR 3 M ( dla lokat międzybankowych trzymiesięcznych). Nie wskazano jednak jakiej waluty dotyczy LIBOR 3M. Wskaźnik ten jest publikowany osobno dla każdej z walut indeksacyjnych. Jest różny dla każdej z nich w tym samym okresie. W umowie bank nie wskazał, że dotyczy on (...). Nie sposób więc zastosować (...) z tej właśnie waluty. Wobec odpadnięcia mechanizmu indeksacji nie sposób domyślać się tej właśnie waluty, jako źródła odniesienia wskazanej stopy referencyjnej.

Z uwagi na brak sposobu określenia oprocentowania nie jest zachowany element odpłatności umowy kredytu, a ustalone raty w PLN nie dają się wyodrębnić. Eliminacyjny skutek pominięcia klauzul abuzywnych, przy zastosowanych zapisach umownych nie pozwala wykonywać umowy.

Sąd odstąpił od wcześniej wyrażonego poglądu, że umowa zawierająca tego rodzaju postanowienia, po usunięciu mechanizmu indeksacji może być wykonywana, ze względu na treść § 9 ust. 7 umowy „ Wszelkie opłaty i prowizje podawane są w walucie do której indeksowany jest kredyt, a ich zapłata odbywa się poprzez doliczenie opłaty do raty, o której mowa w § 10 ust. 2, chyba że strony podejmą odmienne ustalenia w tym zakresie.” Powyższe postanowienie nie wskazuje wprost na rodzaj waluty, lecz jedynie na „walutę do której indeksowany jest kredyt”. W efekcie usuniecie mechanizmy indeksacji z umowy, kredyt przestaje być indeksowany do waluty obcej. W umowie nie występuje zapis do którego § 9 ust. 7 umowy odsyła. Z tego względu, strony umowy mogą domyślać się jedynie, że walutą o której mowa to (...). Umowa zawarta pomiędzy konsumentem, a przedsiębiorcą powinna być tak skonstruowana, aby zawierała precyzyjne i zrozumiałe postanowienia. W związku z powyższym nie może być wykonywana, ponieważ główne świadczenie stron – oprocentowanie kredytu nie może zostać określone w sposób jednoznaczny. W takiej sytuacji utrzymanie umowy jest niemożliwe.

Dodać należy, że wobec pierwotnej wady przedmiotowej umowy, aneksy sporządzone do umowy nie wprowadziły w niej skutecznych istotnych zmian. Dotyczyły one jedynie powiększenia kwoty kredytu i zabezpieczenia. Mechanizm indeksacji został w praktyce od początku uznany za bezskuteczny. Treść aneksów nie miała sanować go.

Z uwagi na powyższe na podstawie art. 189 k.p.c. przy zastosowaniu art. 385 ¹ k.c. Sąd ustalił, że umowa kredytu z dnia 4 stycznia 2007 r. zawarta pomiędzy powodami, a pozwanym, jest nieważna, w punkcie II wyroku, uznając, że wobec dalszego braku możliwości wykonywania umowy powodowie mają interes prawny w ustaleniu treści stosunku prawnego łączącego ich z pozwanym.

Z uwagi na powyższe w oparciu o art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda D. C. (1) kwotę 203.671,27 zł, o czym orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku. Powodowie żądali ostatecznie, aby Sąd zasądził na rzecz wyłącznie jednego z nich żądaną kwotę, bowiem to powód D. C. (1) uiszczał raty na rzecz pozwanego banku. Powyższe wynika z zeznań powodów, którzy wskazali, że „rodzice nigdy nie wpłacili za mnie żadnej spłaty.” (zeznania powoda D. C. – k. 555) oraz „ Syn zajmował się spłatą kredytu.” (zeznania powoda M. C. – k. 555).

Powyższa kwota stanowi sumę świadczeń uiszczonymi przez powoda D. C. (1) tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od 20.02.2007 r. do 16.08.2021 r. Powyższa kwota nie była sporna między stronami, wynikała ona z dokumentów pochodzących zarówno od powodów jak i pozwanego. Dokonanie zsumowania wpłat dokonanych przez powoda nie stanowi skomplikowanego działania matematycznego. Z tego względu Sąd pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i finansów jako nieistotny dla rozstrzygnięcia. Jednocześnie Sąd oddalił wniosek pozwanego o zobowiązanie strony powodowej do zobowiązania powodów do wykazania źródeł środków, z której dokonano spłaty kredytu, jako zmierzającego do przedłużenia postępowania. Ponadto, wykonanie przez powodów takiego zobowiązania nie miałoby wpływu na wynik niniejszego postępowania.

Bezzasadne jest powoływanie się na przez Bank na brak obowiązku zwrotu świadczenia z uwagi na przepisy art. 411 k.c., gdyż w pkt. 1 tej regulacji wyraźnie wskazano, że nie dotyczy on sytuacji, w której zwrot ma dotyczyć świadczenia spełnionego m.in. w wykonaniu nieważnej czynności prawnej – jak w sprawie niniejszej.

Strona powodowa spłacając kredyt nie spełniała również świadczeń z tytułu umowy przed nadejściem terminu ich wymagalności (art. 411 pkt 4 k.c.), skoro z uwagi na nieważność umowy nie była zobowiązana do takich spłat, a co najwyżej do zwrotu świadczenia nienależnego, jakim stała się wypłacona jej kwota kredytu.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń co do wszystkich dochodzonych kwot zapłaconych przez powodów w związku z umową kredytu za okres od dnia zawarcia umowy kredytu tj. od lutego 2007 r. do dnia lutego 2010 r. włącznie – jako okres ponad 10 lat przed datą wniesienia powództwa w niniejszej sprawie. Podniesiony przez pozwanego zarzut nie zasługuje na podzielenie. Pobranie środków z rachunku bankowego powódki przez Bank następowało w wyniku nieważnej czynności prawnej nie można tego określić jako świadczenia okresowego. Zastosowanie zatem znajdzie co do zasady w niniejszej sprawie dziesięcioletni termin przedawnienia, albowiem roszczenie powodów powstało przed zmianą przepisów wprowadzonych ustawą z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 poz. 1104). Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 3 ww. ustawy do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia jej w życie i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 kodeksu cywilnego, stosuje się jego przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Skoro zatem powodowie dochodzą roszczenia z tytułu pobranych im środków w okresie pomiędzy 20 lutego 2007 r. do 16 sierpnia 2021 r. to w dacie wejścia w życie zmienianych przepisów – 9 lipca 2018 r. – dziesięcioletni termin przedawnienia nie upłynął, a zatem ma on zastosowanie w dalszym ciągu w zakresie roszczeń powódki z tytułu zapłaty. Należy odwołać się też do wyroków (...) z dnia 22.04.2021 r. w sprawie (...)i z dnia 10.06.2021 r. w sprawie (...)oraz w połączonych sprawach od (...)uznając w tej mierze zarzut za bezskuteczny. Zgodnie z wyrokami (...), przepisy dyrektywy (...)w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich sprzeciwiają się przedawnieniu roszczeń konsumenckich, mających na celu stwierdzenie, że dane postanowienia umowne mają charakter nieuczciwy, jednak nie sprzeciwiają się przedawnieniu roszczeń restytucyjnych będących następstwem takiego stwierdzenia. Co więcej, bieg terminu przedawnienia takich roszczeń nie może się skończyć przed datą powzięcia przez konsumenta wiedzy o niedozwolonym charakterze takiego postanowienia, względnie przed dniem, w którym przy zachowaniu przeciętnej staranności wiedzę taka mógł obiektywnie rzecz biorąc powziąć. „Należy zauważyć, że termin przedawnienia może być zgodny z zasadą skuteczności tylko wtedy, gdy konsument miał możliwość poznania swoich praw przed rozpoczęciem biegu lub upływem tego terminu.”(teza 46 do wyroku (...) (...)). Nie oznacza to jednak, że zdarzenie to nie może nastąpić później to jest pomiędzy dowiedzeniem się o wadach umowy np. od adwokata, a momentem złożenia pozwu w sądzie. Powód D. C. (1) jak zeznał na rozprawie o abuzywności postanowień w umowach frankowych dowiedział się w roku 2018/2019 „Gdy raty kredytu były coraz wyższe, zorientowałem się że z umową jest coś nie tak. Było to 3-4 lata temu. Zwróciliśmy się do prawników. Sprawdzili umowę i powiedzieli, że są tam błędy polegające na przeliczeniu, spreadzie.” ( zeznania powoda – k. 555)

Wskazano tam również, że zasadę skuteczności ochrony praw konsumentów „…należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie krajowemu uregulowaniu przewidującemu, że wytoczone przez konsumenta powództwo o zwrot kwot nienależnie wypłaconych na podstawie nieuczciwych warunków umownych w rozumieniu dyrektywy (...)lub warunków sprzecznych z wymogami dyrektywy (...) podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia rozpoczynającemu bieg w dniu, w którym nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie.” (teza 66 do wyroku (...) z dnia 22.04.2021 r. w sprawie w sprawie (...)). Podnoszono jednak, że z uwagi na tak krótki okres przedawnienia w prawie krajowym – 3 lata, nie można tego uznać za czas możliwy na podjęcie stosownej reakcji przez konsumenta. Podobnie wcześniej omawiany wyrok (...) dotyczy 5 letniego okresu przedawnienia liczonego w prawie francuskim od dnia zawarcia umowy. W prawie polskim okres przedawnienia tego typu roszczeń wynosił 10 lat tak więc jest w ocenie Sądu dostatecznym na pozyskanie stosownej wiedzy i podjęcie kroków procesowych przez konsumenta.

Podobne stanowisko do wyroku (...), w dniu 7 maja 2021 r zajął polski Sąd Najwyższy. Sąd uznał, iż rozpoczęcie biegu terminu przedawnienie rozpoczyna się w momencie zakwestionowania umowy frankowej - złożenia reklamacji, wystosowanie wezwania do zapłaty, złożenia pozwu w Sądzie.

W ostatecznej wersji powództwa powodowie żądali zasądzenia odsetek od kwoty 203.671,27 zł od dnia 12.12.2019 r. r. tj. od dnia udzielenia przez pozwanego odpowiedzi na wysłane przez nich wezwanie do zapłaty. Żądanie zostało uwzględnione jedynie w części – co do zasądzenie odsetek za opóźnienie jednakże od innej daty początkowej. Sąd uznał, że odsetki od dochodzonej pierwotnie kwoty 176.704,30 zł tj. od kwoty uiszczonej na rzecz pozwanego na dzień 30.09.2019 r. należne są zgodnie z żądaniem powodów tj. od dnia 12.12.2019 r. Na dzień udzielania odpowiedzi na wezwanie do zapłaty przez pozwanego kwota ww. wysokości została uiszczona na rzecz pozwanego. Natomiast odsetki od pozostałej kwoty tj. od 27.967,97 zł Sąd uznał za zasadne od dnia 06.10.2021 r. tj. od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu rozszerzenia powództwa. W związku z powyższym, pozwany w dniu złożenia pozwu nie miał wiedzy o tym, że powodowie żądają zapłaty kwoty ponad kwotę 176.704,30 zł. Pozwany o wysokości wyższej dochodzonej przez powodów miał wiedzę dopiero wtedy, gdy został doręczony mu odpis pisma modyfikującego powództwo. Ponadto, na dzień 12.12.2019 r. niemalże cała z 27.967,97 zł nie była jeszcze uiszczona przez powodów na rzecz pozwanych. W związku z tym, Sąd zasądził odsetki za opóźnienie od dochodzonej kwoty od następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma powodów tj. od dnia 06.10.2021 r.

W związku z powyższym, Sąd w punkcie III sentencji wyroku, na podstawie art. 481 § 1 k.c. oddalił żądanie o zasądzenie odsetek od kwoty 27.967,97 zł od daty 12.12.2019 r. do daty od której Sąd żądanie te uwzględnił.

W pierwotnej wersji powództwa wszyscy troje z powodów dochodzili zapłaty na swoją rzecz kwoty 176.704,30 zł. W wyniku dokonanej modyfikacji żądanie podtrzymano tylko co do D. C. (1), który faktycznie dokonywał spłat. Ich profesjonalny pełnomocnik nie cofnął jednak żądania w imieniu pozostałych powodów. W tej sytuacji żądanie zapłaty ze strony M. C. (2) i M. C. (1) oddalono jako bezzasadne.

Uwzględnienie tego żądania dezaktualizuje potrzebę odnoszenia się do żądania ewentualnego.

Sąd oddalił wniosek pozwanego w zakresie żądania zwrotu pozwu w części rozszerzonej. W ocenie Sądu nie zostały spełnione przesłanki z przepisu art. 130 k.p.c. uzasadniające zwrot pisma powodów. Również Sąd oddalił wniosek pozwanego o zobowiązanie strony powodowej do wyjaśnienia czy cofnięcie jest z zrzeczeniem się roszczenia czy bez. W ocenie Sądu stanowisko powodów w tym zakresie było klarowne i nie wymagało dalszego precyzowania.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. poprzez obciążanie pozwanego obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powodów w całości. Powodowie ulegli swemu żądaniu w nieznacznym zakresie tj. odnośnie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 27.967,97 zł od dnia 12.12.2019 r. do 5.10.2021 r. i formalnie co do żądania zapłaty na rzecz M. C. (2) i M. C. (1), przy utrzymaniu zasadzenia całej kwoty na rzecz D. C. (1).

Koszty procesu po stronie powodów obejmowały uiszczoną opłatę od pozwu (1.000 zł), opłatę za pełnomocnictwa (34 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (radca prawny) w stawce wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (5.400 zł).

Z tego względu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 6.434 zł, o czym orzekł jak w punkcie IV wyroku.