Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V AGa 403/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 września 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca:

SSA Barbara Konińska

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2021 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w W.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 1 października 2020 r., sygn. akt XIII GC 138/19

1.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 1 o tyle, że zasądzoną kwotę 3.231,29 zł obniża do kwoty 3.062,95 zł (trzy tysiące sześćdziesiąt dwa złote dziewięćdziesiąt pięć groszy) i usuwa pkt. 1 tiret 10 wyroku i oddala powództwo również w zakresie kwoty 168,34 zł (sto sześćdziesiąt osiem złotych trzydzieści cztery grosze) z odsetkami ustawowymi od tej kwoty od dnia 28 kwietnia 2018r.;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Barbara Konińska

Sygn. akt V AGa 403/20

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ostatecznie precyzując swoje żądanie domagała się zasądzenia od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. (dawniej: (...)Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością w K.) kwoty 164.687,55 zł, na którą składały się: kwota 18.652,37 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu, kwota 146.035,18 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od dnia 19 czerwca 2018 r., kwota 3.231,29 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wymagalności każdej z faktur VAT, jak i zwrotu kosztów procesu.

Na uzasadnienie powódka podała, że w dniu 2 stycznia 2018 r. strony zawarły umowę ramową w zakresie obsługi medialnej kampanii reklamowych prowadzonych przez pozwaną, do której umowami wykonawczymi były umowy zlecenia dotyczące konkretnych kampanii,
a którą to umowę ramową pozwana wypowiedziała w dniu 23 kwietnia 2018r.
w trybie natychmiastowym z powodu rzekomych uchybień po stronie powódki. Wskazała, że pozwana dokonała zapłaty faktur z opóźnieniem wobec czego powodowi należne są odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych w kwocie 18.652,37 zł oraz równowartość 40 euro stanowiąca rekompensatę za koszty odzyskiwania należności za każde z opóźnień co daje żądaną sumę 3.231,29 zł. Podała też, że pozwana nie wypełniła warunków określonych w § 3 ust. 2- 4 umowy dotyczących deklaracji kwoty wydatkowanej za pośrednictwem powoda w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2018 r, co obliguje ją do dokonania dopłaty 10% wartości kosztu zakupu mediów w roku, którego dotyczyła deklaracja czyli żądanej kwoty 146.035,18 zł. Ponadto powódka domagała się zapłaty kwoty 100.000 zł jako odszkodowania z tytułu naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa powódki.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu. Zarzuciła, że umowa była realizowana nie tylko w oparciu o osobne zlecenia dotyczące danych kampanii medialnych w postaci Media planów, lecz także zlecenia akceptowane przez pozwanego e – mailowo w oparciu o przedstawioną przez powoda wycenę reklamy w konkretnym bloku reklamowym i że przez cały okres obowiązywania umowy miała zastrzeżenia co do jakości pracy powoda. Zakwestionowała wskazane w pozwie terminy otrzymania faktur. Dodała, że ewentualne opóźnienia w płatnościach były wynikiem niewłaściwego i nieterminowego rozliczania finansowego kampanii reklamowych oraz wysyłania ich przez powoda do różnych pracowników pozwanych. Zarzuciła, że konstrukcja dopłaty z § 3 ust. 4 umowy sprawia, że jest to de facto quasi - kara umowna i jako sprzeczna
z zasadami współżycia społecznego winna być uznana za nieważną na podstawie art. 58 § 2 k.c. Wniosła też z ostrożności o jej miarkowanie jako rażąco wygórowanej. Odnośnie żądania zapłaty rekompensaty za koszty odzyskiwania należności pozwana wskazała, że opóźnienia
w płatnościach nastąpiły z winy powoda i zaprzeczyła także aby dopuściła się naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa powódki oraz naruszenia klauzuli poufności.

Wyrokiem z dnia z dnia 1 października 2020 r., sygn. akt XIII GC 138/19 Sąd Okręgowy w Katowicach w punkcie 1 zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 18.652,37 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 marca 2019r., kwotę 146.035,18 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 19 czerwca 2018 roku oraz kwotę 3.231,29 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot: 165,95 zł od dnia 23 lutego 2018 r., 167,12 zł od dnia 27 marca 2018 r., 167,12 zł od dnia 22 marca 2018 r., 167,12 zł od dnia 24 marca 2018 r., 168,34 zł od dnia 12 kwietnia 2018 r., 168,34 zł od dnia 17 kwietnia 2018 r., 168,34 zł od dnia 21 kwietnia 2018 r., 168,34 zł od dnia 26 kwietnia 2018 r., 168,34 zł od dnia 27 kwietnia 2018 r., 168,34 zł i od dnia 28 kwietnia 2018 r., 168,82 zł od dnia 5 maja 2018 r., 172,78 zł od dnia 15 czerwca 2018 r., 172,78 zł od dnia 15 czerwca 2018 r., 172,78 zł od dnia 15 czerwca 2018 r., 172,78 zł od dnia 15 czerwca 2018 r., 172,78 zł od dnia 15 czerwca 2018 r., 172,78 zł od dnia 15 czerwca 2018 r., 172,78 zł od dnia 19 czerwca 2018 r., 174,46 zł od dnia 21 lipca 2018 r., 174,46 zł od dnia 21 lipca 2018 r. W punkcie 2 oddalił powództwo w stosunku do kwoty 100.000 zł, w punkcie 3 umorzył postępowanie w pozostałej części dotyczącej ochrony dóbr osobistych w jakiej powództwo zostało cofnięte przez powódkę i w punkcie 4 zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 10.379,00 zł z tytułu kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy poczynił następujące istotne ustalenia:

W dniu 2 stycznia 2018 r. strony zawarły umowę, na mocy której pozwana jako klient zleciła powódce jako agencji obsługę medialną kampanii reklamowych (§ 1). Zgodnie z § 2 powódka zobowiązała się do świadczenia następujących usług: doradztwa strategicznego
w zakresie wykorzystywania mediów jako nośników przekazów reklamowych, planowania zakupu czasu oraz powierzchni reklamowej w mediach, negocjowania z mediami warunków zakupu czasu oraz powierzchni reklamowej w mediach, rezerwacji czasu i powierzchni reklamowej w mediach, monitoringu kampanii reklamowych klienta prowadzonych
w mediach, rozliczenia finansowego z mediami kampanii reklamowych klienta, monitoringu działań w mediach konkurentów klienta, analizy efektywności planów mediowych. Zgodnie
z § 3 ust. 1 działania reklamowe realizowane na podstawie umowy prowadzone miały być
w prasie, radiu, telewizji, Internecie, tzw. reklama zewnętrzna oraz innymi mediami ustalonymi z pozwanym i ujętych w planach mediów przegotowywanych przez powoda. Na mocy § 3 ust. 2 pozwana zobowiązała się, że w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. wydatkować będzie za pośrednictwem powódki kwotę nie niższą niż 4 000 000,00 zł netto. Kwota ta obejmowała koszt zakupu mediów oraz wynagrodzenia prowizyjnego powódki.
W przypadku nie zrealizowania powyższej deklaracji do dnia 31 grudnia roku, którego deklaracja dotyczy, pozwana zobowiązana była do poniesienia dodatkowych kosztów zakupu mediów w kampaniach zrealizowanych przez powoda poprzez dopłatę 10% wartości kosztu zakupu mediów w roku, którego deklaracja dotyczyła. W ramach § 4 określono podstawowe zasady współpracy stron. Zgodnie z nimi powódka zobowiązała się do opracowywania planów działań reklamowych w mediach wraz z określeniem środków finansowych potrzebnych na ich realizację. Powódka dokonywać miała rezerwacji czasu lub przestrzeni reklamowej w mediach (umowa realizacyjna do niniejszej umowy) na podstawie zatwierdzonych przez pozwaną planów mediów przygotowanych z uwzględnieniem gwarancji zakupowych stanowiących załącznik nr (...) do umowy. Odwołanie emisji lub publikacji materiałów reklamowych mogło nastąpić w porozumieniu z powódką, zgodnie z warunkami określonymi w stosowanych obowiązujących regulaminów mediów. Powódka przedstawić miała pozwanej wynikające stąd koszty oraz dołożyć wszelkich starań aby je zminimalizować. Pozwana zobowiązała się do współdziałania z powódką w zakresie wykonania umowy, w szczególności do terminowego dostarczania własnych materiałów i informacji niezbędnych do organizacji i prowadzenia działań reklamowych oraz dokonywania terminowych płatności. Powódka podejmować miała działania określone umowie po uprzednim pisemnym zleceniu pozwanej opiewającym na konkretną kampanię reklamową, przy czym szczegółowe ustalenia zlecenia mogły odbiegać
w swych postanowieniach od umowy, o ile wynikało to ze zlecenia zaakceptowanego przez strony umowy. W celu uniknięcia wątpliwości strony potwierdziły, że media plan jest zleceniem, a w razie rozbieżności umowy i zlecenia, pierwszeństwo miały postanowienia zlecenia. Odpowiedzialność za techniczną jakość materiałów i terminowe ich doradzenie spoczywała na pozwanej. Jak wynikało z § 5 ust. 1 z tytułu usług określonych umową pozwana zapłacić miała powódce kwotę obejmującą wynagrodzenie prowizyjne w wysokości uzależnionej od miejsca zakupu mediów. Ewentualne różnice pomiędzy ceną zakupu mediów określoną w media planie, a ceną faktyczną mediów nie stanowiła dodatkowe zobowiązania ani uprawnienia pozwanej, tj. jeśli cena faktyczna zakupu mediów była wyższa niż cena określona w media planie różnicę pokrywała powódka, a jeżeli cena faktyczna zakupu mediów była niższa niż cena określona w media planie różnica stanowiła przychód powódki. Suma końcowa do zapłacenia przez pozwaną równała się wynagrodzeniu powódki plus kosztów zamieszczenia ogłoszenia reklamowego pomniejszonego o zniżki dla klienta i rabaty agencyjne, przy czym powódka miała prawo do zachowania premii uzyskanej z tytułu osiągnięcie określonych łącznych obrotów w mediach (tzw. (...)). W myśl § 6 ust. 1 z tytułu zakupu mediów oraz wynagrodzenia prowizyjnego powódka wystawiać miał pozwanej faktury VAT a pozwana zobowiązana był je uregulować w terminie nie później niż 21 dni od ich otrzymania. Faktury miały być wystawiane po zakończeniu kampanii lub w przypadku gdy kampania miała trwać dłużej niż jeden miesiąc kalendarzowy na koniec każdego miesiąca. Strony ustaliły, że faktury będą wysyłane do pozwanego w formie elektronicznej (w wersji pdf) na adres e – mail: (...) Faktury w wersji papierowej wystawianie miały być następnie przesyłane do pozwanej w przypadkach szczególnych, na jej zamówienie (§ 6 ust. 8). W § 9 strony przewidziały wzajemną zasadę poufności – pozwana zobowiązała się do nieujawniania informacji dotyczących powódki i stosowanych przez nią metod prowadzenia kampanii reklamowych i strategii medialnej, a także oferowanych przez powoda warunków finansowych obsługi kampanii mediowych (co obejmowało w szczególności warunki zakupu mediów oraz wynagrodzenia powoda) przez czas trwania umowy i po jej wygaśnięciu. Strony nie były zobowiązane do zachowania w tajemnicy w związku z jakąkolwiek informacją, która m.in. mogła być ujawniona, ponieważ strony zgodziły się na jej ujawnienie. Ponadto w myśl § 10 ust. 3 za formę pisemną strony uznawały także fax oraz pocztę elektroniczną z zastrzeżeniem, że doręczenia uznawane było za skuteczne z chwilą potwierdzenia otrzymania faksu lub e –maila przez drugą stronę. Wszelkie zmiany umowy wymagały zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności (§ 10). Umowa zgodnie z § 15 ust. 1 wchodziła w życie z dniem 1 stycznia 2018 r. i obowiązywała przez czas nieokreślony. Każda ze stron mogła rozwiązać umowę
z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego, o czym stanowił ust. 2.

Zgodnie z załącznikiem nr (...)do umowy powódka miała raportować/przeprowadzać szkolenia z następującą częstotliwością: szkolenie mediowe – 1 raz w roku, szkolenie specjalistyczne (...) – 1 raz w rok, (...) – 1 raz w roku, automatyczny raport (...) z aktywności TV kategorii – 2 dni po pojawieniu się reklamy, raporty (...), dane o konkurencji uproszczone – 1 raz na tydzień, dane o konkurencji pełne ((...)) – kwartalnie, raporty realizacji kampanii TV – 1 raz na tydzień, analiza oglądalności dyscyplin sportowych w TV – 1 raz na miesiąc.

W związku z umową doszło do zlecenia przez pozwaną powodowi realizacji 10 media planów. Umowa była również wykonywana na podstawie zleceń akceptowanych przez pozwaną w oparciu o przedstawianą przez powoda wycenę reklam w konkretnym bloku. Media plany i zlecenia były ze strony pozwanej akceptowane przez P. R..

W toku współpracy, w związku z realizacją media planów, strony prowadziły regularną korespondencję. Powódka zazwyczaj udzielała odpowiedzi najpóźniej następnego dnia. Dla pozwanej częstotliwość ta była niewystarczająca. Ilość wysyłanych przez pozwaną wiadomości e-mail dziennie często prowadziła do trudności w organizacji pracy po stronie powódki. Ponadto pozwana często podejmowała z powódką próby kontaktu telefonicznego.

Powódka kilkukrotnie zwracała się do pozwanej o podpisywanie media planów celem podjęcia działań w ramach kampanii reklamowych – zamówień czasu i przestrzeni reklamowej. Terminowa akceptacja media planów była konieczna ze względu na szybkość wykupu czasu i przestrzeni antenowej przez inne domy mediowe. Na podstawie podpisanego media planu odpowiedni dział powodowej spółki nabywał powierzchnię lub czas reklamowy od dysponentów mediów. Po zakończeniu kampanii poszczególni dysponenci mediów wystawiali powódce faktury VAT, na podstawie których odbywało się fakturowanie pozwanej.

W związku z realizacją media planów w okresie od stycznia do połowy kwietnia 2018r. powódka wystawiła pozwanej następujące faktury VAT:

-

nr (...) z dnia 1 lutego 2018 r. na kwotę 42 963,15 zł za promocję aplikacji
w styczniu, prowizję i (...) z terminem płatności do 22 lutego 2018 r.

-

nr (...) z dnia 28 lutego 2018 r. na kwotę 111 627,22 zł za luty 2018 r. za usługę reklamową (...),(...), prowizję z terminem płatności do 21 marca 2018 r. (wysłano E. Z.2 marca 2018 r.)

-

nr (...) z dnia 2 marca 2018 r. na kwotę 37 014,83 zł za luty 2018 r. promocję aplikacji w lutym, prowizję i (...) z terminem płatności do 23 marca 2018 r. (E. Z.2 marca 2018 r.)

-

nr (...) z dnia 21 marca 2018 r. na kwotę 4 562,17 zł za usługę reklamową kampania 09.02-20-05 (...) i prowizję z terminem płatności do 11 kwietnia 2018 r.

-

nr (...) z dnia 26 marca 2018 r. na kwotę 7 517,08 zł za usługę reklamową (...) wywiad z prezesem, (...) i prowizję z terminem płatności do 16 kwietnia 2018 r.

-

nr (...) z dnia 30 marca 2018 r. na kwotę 265 771,36 za usługę reklamową (...), (...), (...) i prowizję z terminem płatności do 30 kwietnia 2018 r.

-

nr (...) z dnia 4 kwietnia 2018 r. na kwotę 16 283,60 zł za usługę reklamową (...), prowizję i (...) z terminem płatności do 25 kwietnia 2018r.

-

nr (...) z dnia 4 kwietnia 2018r. na kwotę 30 734,87 zł za usługę reklamową (...),(...), (...), prowizję i (...) z terminem płatności do 25 kwietnia 2018r.

-

nr (...) z dnia 6 kwietnia 2018 r. na kwotę 377 053,39 zł za usługę reklamową (...), prowizję, (...), (...), (...), (...), prowizję, (...), (...), (...), (...) (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), prowizję, (...) z terminem płatności do 27 kwietnia 2018 r.

-

nr (...) z dnia 13 kwietnia 2018 r. na kwotę 5 242,97 zł za usługę reklamową (...) i prowizję, z terminem płatności do 4 kwietnia 2018 r.

Powódka realizowała wynikający z umowy obowiązek monitoringu kampanii reklamowych klienta oraz kampanii reklamowych jego konkurentów za pośrednictwem wyspecjalizowanej agencji (...) Sp. z o.o. W zakresie monitoringu wykonywana była analiza „(...)” przez amerykańskich dostawców (...) i (...) jako część procesu monitoringu reklam. W roku współpracy pomiędzy stronami doszło do rozbieżności
w zakresie wyników analizy, lecz została ona wyjaśniona.

Ze względu na złożone przez pozwaną oświadczenie o wypowiedzeniu umowy powódka nie zrealizowała szkoleń ani nie opracowała raportów, które zgodnie z umową wykonywane miały być raz w roku lub raz na kwartał. Raporty (...) oraz danych o konkurencji uproszczonych ( (...)) nie zostały dostarczone. Pozwana przesyłała jednak raporty z realizacji kampanii TV oraz analizy oglądalności dyscyplin sportowych – ich ostateczny zakres i zawartość były dyskutowane z pracownikiem pozwanego U. O.. Raporty zostały wysłane z opóźnieniem

Pozwana miała zastrzeżenia względem współpracy z powódką, które dotyczyły: niewystarczającego w ocenie pozwanej wsparcia przy zakupie czasów reklamowych przy transmisjach meczów piłki nożnej w ramach Pucharu Polski. Pozwana kilkukrotnie zwracała uwagę, iż w jej ocenie czas oczekiwania na część wiadomości zwrotnych był zbyt długi.

Zastrzeżenia dotyczyły także ignorowania próśb o przesłanie zaktualizowanej liczby spotów na marzec 2018 r., braku nadzoru nad zleceniem kampanii „(...)”, braku dodatkowego monitoringu kampanii reklamowej, czy braku zakupu emisji 8 spotów w (...) przy meczach piłki nożnej w ramach (...) na (...) i (...) w dniach 3 i 4 kwietnia 2018 r. - powódka chciała zakupić ten czas, jednakże został on sprzedany innemu domowi mediowemu według uznania stacji telewizyjnej. Stacje telewizyjne niejednokrotnie starają się podzielić swoje zasoby antenowe pomiędzy różnych klientów, na co zwracają uwagę już w momencie zakupu. Ponadto pozwana w korespondencji e-mail stawiała zarzut niezrealizowania Media planu telewizyjnego w marcu i kwietniu 2018 r. w odniesieniu do stacji tematycznych (...) (marzec 90%, kwiecień 46%)

W związku z zastrzeżeniami pozwanej co do współpracy z powódką obyły się dwa spotkania stron celem wypracowania procesów usprawnienia obsługi – w marcu oraz kwietniu 2018 r. Podczas spotkań powódka zwracała uwagę na konieczność terminowego akceptowania media planów, lecz także obiecywała żądaną poprawę jakości usługi.

Z dniem 20 marca 2018 r. rozpocząć się miała kampania powiązana z faktem, iż pozwana została sponsorem w piłce nożnej. Oparta była ona na dwóch filarach – działania promocyjne i działania marketingowe. Kampania miała być prowadzona m.in. u wydawcy (...). Materiały reklamowe pozwana przekazała powódce dopiero w dniu poprzedzającym jej rozpoczęcie, tj. 19 marca 2018 r. w godzinach popołudniowych. Materiały okazały także się wadliwe i nie mogły zostać wykorzystane w powierzchni marketingowej zakupionej przez powoda od wydawcy. O wadliwości materiałów wydawca – (...) – sam poinformował pozwaną, mając świadomość, iż przygotowanie kampanii reklamowej, jak i usuniecie ewentualnych nieprawidłowości nie stanowi kompetencji domu mediowego. Kampania okazała się wadliwa także w zakresie noty prawnej. Pomimo powyższej sytuacji emisja nastąpiła w przewidzianym terminie, lecz z półdniowym opóźnieniem. Pozwana miała również zastrzeżenia związane z niedostateczną reklamą w mediach faktu zawarcia przez nią kontraktu sponsorskiego z (...), co jego zdaniem miało się przyczynić do zwiększenia jej rozpoznawalności i popularności.

W dniu 19 kwietnia 2018 r. pozwana skierowała do powoda na podstawie art. 746 § 1 k.c. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z dnia 2 stycznia 2018 r. z ważnych przyczyn, ze skutkiem natychmiastowym. Jako przyczynę wypowiedzenia umowy wskazano niewykonanie oraz rażące nienależytego wykonanie przez powoda umowy, w szczególności: niewywiązywanie się z czynności, które miały zostać wykonane w uzgodnionych z pozwanym termiach, prowadzenie monitoringu kampanii reklamowych za dodatkową opłatą, a więc w sposób niezgodny z umową, brak realizacji zleconych przez pozwanego kampanii reklamowych, brak zapewnienia odpowiedniego stopnia komunikacji między stronami, niewłaściwe rozliczanie finansowe kampanii, niedostarczenie raportów zgodnie z umową. Oświadczenie to zostało doręczone powódce w dniu 23 kwietnia 2018 r.

Po wypowiedzeniu umowy, w kwietniu 2018 r. pozwana podpisała umowę na obsługę z innym domem mediowym.

Mimo złożenia przez pozwaną oświadczenia o wypowiedzeniu umowy łączącej strony powoda łączyły z dysponentami mediów umowy na okres dłuższy niż do
19 kwietnia 2018 r., wobec czego część usług była nadal realizowana. Wiadomością e – mail
z dnia 9 maja 2018 r. powódka w związku z tym, iż zlecenie z portalem (...) ((...)) wiązało go do 20 maja 2018 r. zwróciła się do pozwanego o udzielenie informacji czy emisja reklam ma być kontynuowana. W odpowiedzi na powyższe pozwana wskazała, że w związku z wypowiedzeniem umowy działania winny zostać wstrzymane. Ponadto pozwana odmówiła dokonania zapłaty za czynności podjęte w maju 2018 r. Powódka podjęła z dysponentami mediów, portal (...) oraz (...), rozmowy celem rozwiązania zleceń, które to przebiegły pomyślnie.

Celem rozliczenia wykonanych (...) planów powódka po wypowiedzeniu przez pozwaną umowy wystawiła następujące faktury:

-

nr (...) z dnia 24 maja 2018 r. na kwotę 206 883,36 za usługę reklamową (...) tematyczny, (...) i prowizję, z terminem płatności do 14 czerwca 2018 r.

-

nr (...) z dnia 24 maja 2018 r. na kwotę 42 022,06 zł za usługę reklamową (...), (...), (...), prowizję i (...), z terminem płatności do 14 czerwca 2020 r.

-

faktura nr (...) z dnia 24 maja 2018 r. na kwotę 255 344,61 za usługę reklamową 09.02.-20.05. (...), (...), prowziję, (...), (...), (...) (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), prowizję, (...) z terminem płatności do 14 czerwca 2018 r.

-

nr (...) z dnia 24 maja 2018 r. na kwotę 25 335,54 zł za usługę reklamową (...) i prowizję, z terminem płatności do 14 czerwca 2018 r.

-

nr (...)z dnia 24 maja 2018 r. na kwotę 69,40 zł za (...) z terminem płatności do 14 czerwca 2018 r.

-

nr (...) z dnia 26 maja 2018 r. na kwotę 3 840,58 zł za usługę reklamową (...) i prowizję z terminem płatności 18 czerwca 2018 r.

-

nr (...)z dnia 29 czerwca 2018 r. na kwotę 22 440,05 zł za usługę reklamową (...). i prowizję z terminem płatności 20 lipca 2018 r.

-

nr (...) z dnia 29 czerwca 2018 r. na kwotę 7 238,73 zł za usługę reklamową (...). i prowizję z terminem płatności 20 lipca 2018 r.

W związku z przyjętym modelem rozliczeń, przy uwzględnieniu praktyk handlowych poszczególnych dysponentów mediów, powódka wystawiła, a następnie doręczyła pozwanej szereg faktur korygujących do wystawionych uprzednio faktur VAT. Było to związane z tym, że dysponenci mediów, najczęściej telewizji, zazwyczaj korygowali faktury VAT wystawiane powódce, co powiązane było wprost ze wskaźnikami dotyczącymi oglądalności w danym czasie antenowym (ratingi). Jeżeli oglądalność (ratingi) ustalona na podstawie raportów jest niższa wówczas dysponent mediów koryguje fakturę dla domu mediowego, zaś dom mediowy koryguje fakturę dla klienta.

Pozwana opóźniała się w płatnościach należności z faktur i faktur korygujących.

W związku z niewypełnieniem przewidzianej § 3 ust. 2 umowy deklaracji co do wydatkowanej przez pozwaną w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2018 r. za pośrednictwem powódki kwoty 4 000 000,00 zł netto w dniu 28 maja 2018 r., powódka wystawiła pozwanej fakturę VAT nr (...) na kwotę 146 035,18 zł tytułem opłaty 10% na podstawie § 3 ust. 4 umowy z dnia 2 stycznia 2018 r. z terminem płatności do 18 czerwca 2018 r. Zastrzeżenie przez powódkę tego rodzaju dopłaty w powyższej wysokości miało na celu zabezpieczenie jej interesu w razie konieczności przeprowadzenia rozliczeń ze stacjami telewizyjnymi w razie ewentualnego niewypełniania deklaracji. Wartość ta została przyjęta na podstawie zestawień porównawczych klastrów w politykach handlowych (...) i (...).

Wszelkie wystawiane powoda faktury VAT były doręczane pozwanej za pośrednictwem wiadomości e – mail przesyłanych początkowo na adres: U. O.,
a następnie w związku z zakończeniem przez nią pracy na rzecz pozwanego na adresy E. Z. oraz P. R., zgodnie z informacją uzyskaną od pozwanej
w wiadomościach e –mail z 11 i 12 lutego 2018 r., 2 marca 2018 r. oraz 10 kwietnia 2018 r. Strony uzgodniły, że faktury dotyczące działań mediowych w telewizji będą wysyłane do P. R., zaś za wszelkie pozostałe działania do E. Z..

Wraz z wiadomością e – mail z dnia 29 maja 2018 r. w związku z zakończeniem współpracy stron, celem dokonania ostatecznego rozliczenia, powódka przesłała E. Z. oraz P. R. faktury VAT za maj i czerwiec 2018 r.

Dnia 20 czerwca 2018 r. powódka skierowała do pozwanej wezwanie do zapłaty na kwotę 1.306.106,85 zł z tytułu wystawionych stronie przeciwnej faktur VAT wraz z odsetkami, wyznaczając dodatkowy 7 – dniowy termin zapłaty. Wezwanie to doręczono pozwanej dnia 26 czerwca 2018 r. Wezwanie to powódka ponowiła w dniu 4 lipca 2018 r. (doręczone 6 lipca 2018 r.).

Pismem z dnia 13 lipca 2018 r. pozwana poinformowała o dokonanej na rzecz powódki w dniu 10 lipca 2018r. wpłacie kwoty 1.148.172,82 zł na poczet należności
z wyszczególnionych faktur VAT. Jednocześnie pozwana odmówiła dokonania zapłaty za faktury VAT nr (...) oraz odesłała je bez księgowania jako bezprzedmiotowe.

W dniu 17 lipca 2018 r. pozwana zwróciła się do Zarządu Stowarzyszenia (...) (...) z prośbą o zaopiniowane praktyk branżowych oraz działań przedsiębranych względem partnerów biznesowych członka stowarzyszenia – domu mediowego (...). Pismo to dotyczyło umowy zawartej z powódką. Pozwana zarzucała, że dom mediowy od początku wykorzystywał wiedzę branżową aby maksymalizować własny zysk kosztem partnera. Pozwana zwróciła się o odpowiedź czy (...) uważa, że: opisany model jest zgodny z powszechną praktyką rynkową, akceptuje powyższy sposób działania swych członków, a także czy (...) opracowało wzorcową mową, która zakładała podobne rozwiązania do tych zaproponowanych przez dom mediowy, oraz czy (...) zamierza wprowadzić działania zaradcze eliminujące opisane zjawisko.

W skład członków zarządu Stowarzyszenia (...) wchodzą osoby zasiadając także
w zarządach konkurentów powódki.

W związku z zainicjowanym przez pozwanego postępowaniem przed Stowarzyszeniem (...) powódka oświadczyła w dniu 7 sierpnia 2018 r., iż wyraża zgodę na ujawnienie przez pozwaną treści oraz okoliczności dotyczących realizacji umowy z dnia 2 stycznia 2018 r. z wyłączeniem tabel kosztowych, w celu weryfikacji i oceny przez Stowarzyszenie (...) wykonywania umowy. Dla uniknięcia wątpliwości powódka zastrzegła, że ujawnieniu nie podlegają dane zawarte w tabelach kosztowych, które dla weryfikacji i oceny przez Stowarzyszenie (...) wykonywania przez powódki umowy nie są konieczne.

Wraz z wiadomością e – mail z dnia 21 sierpnia 2018 r. pozwana przesłała Stowarzyszeniu (...) dokumentację w postaci: cenników spotów reklamowych w (...), które zaproponowała powódka z rabatami wynikającymi z polityki handlowej (...), politykę handlową (...) oraz mail powódki w sprawie różnic w cenach spotów. Pozwana wskazała, że Stowarzyszenie (...) winno otrzymać jeszcze umowę stron, lecz ze względu na wyłączenia
w oświadczeniu powódki do powódki winien przekazać ten dokument, gdyż pozwana posiada wersję z tabelami kosztowymi, których powódka nie chciała ujawniać.

Pozwana przekazała powyższe informacje chcąc wykazać, iż bez pośrednictwa powodowego domu mediowego za emisję reklamy w (...) zapłaciłby niższą cenę.

W dniu 29 sierpnia 2018 r. powódka skierowała do Sądu Rejonowego Katowice – Wschód w Katowicach wniosek o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej w sprawie
o zapłatę łącznie kwoty 179 544,54 zł (zapłata za faktury VAT nr (...) oraz nr (...), nr (...)oraz nr (...) oraz odsetki od wskazanych na fakturach kwot za okres opóźnienia w zapłacie).

W dniu 19 września 2018 r. powódka skierowała do pozwanej wezwanie do naprawienia szkody wyrządzonej w związku z naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa powódki w związku z ujawnionymi Stowarzyszeniu (...) informacjami o współpracy stron poprzez zapłatę kwoty 100 000,00 zł w terminie do 30 września 2018 r.

W odpowiedzi na pismo pozwanej Stowarzyszenie (...) pismem z dnia 1 października 2018 r. po przeanalizowaniu podanych informacji i dokumentacji zawiadomił, iż nie dostrzegł wątpliwości względem działalności powódki. W ocenie Stowarzyszenia (...) powódka nie dopuściła się naruszeń reguł branżowych oraz uczciwości, zaś przyjęte praktyki odpowiadają praktykom rynkowym.

Pozwana opłaciła faktury VAT nr (...) oraz nr (...) w dniu 1 sierpnia 2019 r. Pozwana w związku ze współpracą z powódką wpłaciła na jego rzecz łącznie kwotę 1.516.457,92 zł.

W oparciu o ustalone fakty Sąd Okręgowy stwierdził, że strony łączyła umowa
o świadczenie usług, o której mowa w art. 750 k.c. i nie zachodziły ważne powody do jej wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowym w rozumieniu art. 746 § 1 k.c. gdyż wbrew stanowisku pozwanej, była wykonywana przez powódkę w prawidłowy sposób. Wskazał, że pozwana opłacała faktury VAT doręczane uprawnionym osobom z opóźnieniem, a zatem po stronie powódki powstało uprawnienie do obciążenia pozwanej przewidzianymi w art. 7 ust. 1 tejże ustawy odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych. Uznał też za zasadne roszczenie o zapłatę przewidzianej w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r.
o terminach zapłaty w transakcjach handlowych rekompensaty za koszty odzyskiwania należności stanowiącej równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, w odniesieniu do każdej z faktur. Sąd Okręgowy uwzględnił żądanie zapłaty kwoty 146.035,18 zł wywodzone przez powoda z § 3 ust. 4 umowy, który ma charakter klauzuli zabezpieczającej interes strony powodowej dopuszczalnej w świetle wynikającej przepisu art. 353 1 k.c. zasady swobody umów a nie karą umowną. Wskazał też, że klauzula ta nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego a ponieważ nie stanowi kary umownej brak jest podstaw do zastosowania instytucji miarkowania przewidzianej w art. 484 § 2 k.c.

Sąd Okręgowy uznał za bezzasadne roszczenie powódki w części, w jakiej domagała się zasądzenia od pozwanej kwoty 100.000 zł z tytułu odszkodowania za naruszenie
tajemnicy przedsiębiorstwa gdyż powódka nie wykazała przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej wywodzonej z § 9 ust. 2 umowy z zw. z art. 471 k.c. O odsetkach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 k.c. oraz art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r.
o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, tj. w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2020 r., zgodnie z żądaniem pozwu.

Wobec natomiast złożonego przez powoda w dniu 9 września 2019 r. oświadczenia o cofnięciu pozwu bez zrzeczenia się roszczenia w zakresie żądania nakazania pozwanej
zaniechania naruszenia dóbr osobistych powódki - reputacji, goodwill, renomy, dobrej sławy na podstawie art. 23 i 43 k.c. oraz nakazania pozwanej zaniechania rozpowszechniania
nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o powódce celem wyrządzenia mu szkody na podstawie art. 18 w zw. z art. 14 u.z.n.k. postępowanie w tym zakresie Sąd Okręgowy umorzył na podstawie art. 203 k.p.c. w zw. z art. 355 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na postawie art. 100 k.p.c. na zasadzie stosunkowego rozdzielenia kosztów.

W apelacji od powyższego wyroku pozwana zaskarżyła go w części tj. w pkt. 1 wyroku w jakim Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 18.652,37 zł, 146.035,18 zł i 3.231,29 zł z odsetkami od tych kwot i w pkt. 4 wyroku.

Pozwana zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi:

-

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów, co skutkowało błędnymi ustaleniami stanu faktycznego
i przyjęciem, że umowa ramowa była wykonywana przez powoda w sposób prawidłowy, w sytuacji gdy powód dopuścił się licznych uchybień i mimo upomnień jakość obsługi nie uległa poprawie,

-

naruszenie art. 746 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że wypowiedzenie umowy ramowej nastąpiło bez ważnych powodów, w sytuacji gdy liczba błędów i uchybień po stronie powoda przesądzała, że pozwany utracił zaufanie do powoda i miał uzasadnione podstawy sądzić, że cel umowy nie zostanie osiągnięty z przyczyn leżących po stronie powódki,

-

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów, co skutkowało błędnym ustaleniem, że zastrzeżony w § 3 ust.4 umowy ramowej obowiązek dopłaty nie stanowi quasi-kary umownej, mającej pełnić przede wszystkim funkcję stymulującą i represyjną, w drugiej zaś kolejności kompensacyjną dla powódki,

-

naruszenie art. 484 § 2 k.c. przez jego niezastosowanie co skutkowało brakiem miarkowania obowiązku zapłaty na rzecz powoda dopłaty (quasi – kary umownej) i w konsekwencji zasądzenie na rzecz powoda całej kwoty 146.035,18 zł, podczas gdy kwota ta jest rażąco wygórowana,

-

naruszenie art. 5 k.c. w zw. z art. 10 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych poprzez jego niezastosowanie, co skutkowało uznaniem, że powódce należy się kwota 3.231,29 zł tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania należności, co jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa
i zasadami współżycia społecznego,

W oparciu o powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej przez nią części i zasądzenie kosztów postępowania, ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu I instancji w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu Sądowi.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja powódki podlegała uwzględnieniu w części.

Wobec postawienia w apelacji zarówno zarzutów naruszenia prawa materialnego jak
i procesowego zauważyć trzeba, że prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Skuteczne, zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wtedy, gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1997 r. II CKN 60/97 - OSNC 1997/9/128).

Pozwana zarzuciła naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. Jednakże dla skutecznego postawienia zarzutu naruszenia tego przepisu nie wystarcza samo twierdzenie strony skarżącej o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który jej zdaniem odpowiada rzeczywistości (przedstawienie przez skarżącego odmiennej oceny materiału procesowego). Skarżący powinien przeprowadzić wywód polegający na podważeniu podstaw oceny dokonanej przez Sąd I instancji z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2004 r. IV CK 274/03, Lex nr 164852). Konieczne jest przy tym wskazanie przez stronę skarżącą konkretnych przyczyn dyskwalifikujących wywody sądu I instancji w tym zakresie. W szczególności strona skarżąca powinna wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd analizując materiał dowodowy, uznając brak wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych dowodów lub niesłusznie im ją przyznając (tak Sąd Najwyższy m.in. w orzeczeniach z dnia 23 stycznia 2001 r. IV CKN 970/00, LEX nr 52753; z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, LEX nr 52347; z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136). Jako zasadnicze kryteria tej oceny wyróżnia się zgodność wniosków sądu z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz komplementarność (spójność) argumentacji polegającą na wyprowadzaniu poprawnych wniosków z całokształtu materiału procesowego. Spójność ta będzie więc naruszana w przypadku nieuzasadnionego pominięcia w argumentacji wniosków przeciwnych wynikających z części dowodów. Dla podważenia prawidłowości oceny dowodów przedstawionej przez Sąd I instancji skarżąca winna zatem była wykazać, w jakich konkretnie fragmentach argumentacja Sądu I instancji jest sprzeczna z zasadami logiki lub doświadczenia życiowego względnie, które elementy materiału dowodowego (dowody) zostały przez Sąd I instancji wadliwie pominięte i jakie wnioski faktyczne, z tychże fragmentów materiału procesowego powinny być w sposób poprawny wyprowadzone.

Takiego wywodu skarżąca w apelacji nie przedstawiła, ograniczając się jedynie do przedstawienia własnej oceny dowodów. Nadto powtórzyła ona w środku odwoławczym swoje stanowisko prezentowane w toku całego procesu co do faktu, iż umowa ramowa nie była wykonywana przez powódkę w sposób prawidłowy, gdyż powódka dopuściła się licznych uchybień i mimo upomnień jakość obsługi nie uległa poprawie. Jednakże do tego stanowiska Sąd Okręgowy ustosunkował się w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wskazując szczegółowo przyczyny dla których uznał, iż uchybienia jakie zdarzyły się w jakości obsługi nie stanowiły nienależytego wykonania umowy. Pozwana w szczególności obciążona w tym zakresie ciężarem dowodu z art. 6 k.c. nie wykazała, by umowa stron i ustalone zwyczaje w branży medialnej przewidywały konieczność odpowiadania na e-maile kontrahenta kilka razy dziennie, czy nawet jak twierdzi pozwana w apelacji nawet 20-30 razy dziennie. Pozwana nie zawnioskowała przed Sądem I instancji o przeprowadzenie dowodu z zeznań żadnego świadka nie będącego powiązanym bezpośrednio z którąkolwiek ze stron procesu na ustalenie zwyczajów w branży medialnej, którym powódka obsługując umowę z pozwaną miała rzekomo nie sprostać. Nadto pozwana sama nawet w apelacji przyznała, iż świadomie nie akceptowała media planów mając zamiar w przyszłości realizować kampanie reklamowe za pośrednictwem innego domu mediowego.

Sąd Apelacyjny stwierdził, że ustalenia faktyczne, które zostały dokonane przez Sąd Okręgowy w oparciu o przeprowadzone dowody należy uznać za prawidłowe i ustalenia, te jako takie podziela i przyjmuje za własne.

Niezasadnym okazał się także zarzut naruszenia art. 746 § 2 k.c. Sąd Okręgowy prawidłowo bowiem ocenił, iż wypowiedzenie umowy ramowej nastąpiło bez ważnych powodów w rozumieniu tego przepisu. Jak wskazano już wyżej oczekiwania pozwanej co do sposobu wykonania umowy przez powódkę nie były uzasadnione treścią umowy stron, nie wynikały też z ustalonych zwyczajów, drobne zaś uchybienia na początku współpracy nie stanowią ważnych powodów do wypowiedzenia umowy, lecz zgodnie z art. 354 § 1 k.c. zgodnie z zasadami współżycia społecznego, w tym zasadą lojalności wobec kontrahenta powinny być usuwane w ramach dalszej współpracy. Tym bardziej, iż jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy pozwana w okresie od stycznia do kwietnia 2018 r. zleciła powódce realizację 10 media planów, które jak zeznali przesłuchani w sprawie świadkowie powódka wykonała. Dodatkowo współpraca stron obywała się także na podstawie jednostkowych zleceń. Jak trafnie zauważył Sąd Okręgowy umowa była realizowana w stosunkowo krótkim okresie, gdyż nieznacznie przekraczającym pierwszy kwartał 2018 r. Co prawda jak zeznali przesłuchani w sprawie świadkowie i jak z resztą wynika z prowadzonej przez strony korespondencji e - mail w toku współpracy występowały pewne błędy i niedociągnięcia ze strony powódki, tym niemniej bez wątpienia nie miały one rażącego charakteru, jak twierdziła pozwana. Miały miejsce spotkania z udziałem pracowników stron odpowiedzialnych za realizację umowy w celu poprawy świadczonych przez powódkę usług. Rację ma Sąd I Instancji, że pozwana składając już w kwietniu 2018 r. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy praktycznie uniemożliwiła powódce wprowadzenie stosownych zmian mających na celu zniwelowanie występujących uchybień, skoro drugie ze spotkań dotyczących wzajemnej współpracy miały miejsce niedługo przed jej wypowiedzeniem. W szczególności Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił, że brak jest podstaw do obciążania powoda konsekwencjami w związku z nieprzekazaniem materiałów reklamowych wydawcom (...) oraz (...). Jak wynikało z treści umowy łączącej strony to na pozwanej ciążył obowiązek dostarczenia prawidłowych materiałów reklamowych. Tymczasem materiały te były obarczone wadami, w tym dotyczącymi noty prawnej, wobec czego wydawca wiedząc, że powódka nie zajmuje się tworzeniem kampanii reklamowych, zwrócił się w tym zakresie bezpośrednio do pozwanej. Pozwana obciążona w tym zakresie ciężarem dowodu z art. 6 k.c. nie wykazała by została przez powódkę obciążana bezpodstawnie kosztami monitoringu kampanii reklamowych prowadzonych w mediach oraz działań w mediach konkurentów. Nietrafnym okazał się zarzut powódki dotyczący braku realizacji zleconych kampanii reklamowych. Jak prawidłowo ustalił to Sąd I Instancji powód nie zakupił emisji spotów reklamowych w stacji (...) podczas meczów (...) mimo, podjęcia działań w tym celu stacja telewizyjna dysponuje ograniczonym czasem reklamowym oraz uwzględnia wszelkich reklamodawców. Pozwana nie była jedynym klientem powódki, obsługiwała w tym samym czasie także inne podmioty, które także była zobowiązana uwzględnić przy zakupie czasu czy powierzchni reklamowej i również w ich przypadku zobowiązana była do prowadzenia korespondencji. Korespondencja ta jak wynika z załączonych do akt sprawy wydruków e-mali była wymieniana regularnie, niejednokrotnie nawet kilka razy dziennie. W tej sytuacji skoro powódka nie obsługiwała wyłącznie jednego klienta a umowa stron nie przewidywała żadnych terminów dla jej wymiany nie sposób uznać by pozwana ignorowała kierowane do niej zapytania i prośby albo, że ilość wymienianej korespondencji była zbyt niska. Pozwana nie wykazała też by powódka niewłaściwie rozliczała kampanie reklamowe pozwanej. Przeciwnie, stosownie do postanowień umowy po wykonaniu określonego media planu lub upływie miesiąca rozliczeniowego wystawiała pozwanej faktury VAT z wyszczególnieniem usług, które one dotyczyły. Korekta faktu była zaś uzasadniona modelem rozliczeń przyjmowanych przez poszczególnych dysponentów mediów ujawnionych w politykach handlowych. Co prawda powódka nie przedstawiła pozwanej wszystkich przewidzianych w umowie raportów, tym niemniej było to spowodowane m.in. prowadzonymi z pracownikami pozwanej w tym zakresie uzgodnieniami. Trafnie Sąd Okręgowy ocenił, ze jest to jednakże bez wątpienia nieznaczne uchybienie w kontekście tego, że w powyższym okresie powódka należycie prowadziła obsługę mediową dokonując zakupu czasu i powierzchni reklamowej. Nadto na sposób wykonania umowy wpływ miały także opóźnienia po stronie pozwanej na skutek których powódka co najmniej kilkakrotnie zmuszona była ponaglać pozwaną by zaakceptowała poszczególne media plany, które zgodnie z umową stron stanowiły podstawę podjęcia czynności zmierzających do zakupu czasu lub przestrzeni reklamowej.
Pozwana w uzasadnieniu apelacji zarzuciła utratę zaufania do powódki m.in. w związku
z brakiem zakupu emisji spotów reklamowych w stacji (...) podczas (...). Tymczasem jak wynika z zeznań świadka D. O. który zajmował się obsługą pozwanej w zakresie kampanii telewizyjnych, a którym to zeznaniom pozwana nie zaprzeczyła, umowa z agencją powinna być realizowana z odpowiednim wyprzedzeniem, aby zagwarantować czas antenowy dla klienta, o czym pozwana była przez pracowników powódki informowana. Tymczasem to pozwana, jak wynika z zeznań tego świadka zwlekała
z akceptacją media planów mimo treści umowy (§ 4 ust. 5 umowy), domagając się bezzasadnie wykonywania zleceń na podstawie e-maili. W efekcie pozwana wbrew treści umowy i dobrym obyczajom sama zwlekając z podejmowaniem odpowiednich czynności przyczyniała się znacząco do braku możliwości realizacji zakładanych emisji reklam.

Prawidłowo zatem Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny i ocenił, iż brak jest podstaw aby uznać, że istniały wskazywane przez pozwanego ważne powody uzasadniające w jego ocenie złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy.

Strony w § 15 ust.2 umowy ramowej przewidziały możliwość rozwiązania umowy
z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego. Pozwana wypowiedziała umowę w trybie natychmiastowym powołując się na art. 746 § 1 k.c. Dyspozytywny charakter art. 746 § 1 k.c. w zw. z art. 750 k.c. oznacza, że skoro możliwe jest wypowiedzenie umowy o świadczenie usług również bez ważnych powodów ze skutkiem natychmiastowym, to tym bardziej możliwe jest zastrzeżenie w umowie terminu wypowiedzenia i w takim wypadku. Jednakże wypowiedzenie takiej umowy przed upływem zastrzeżonego terminu, a więc ze skutkiem natychmiastowym, oznacza obowiązek naprawienia szkody, jaką poniósł przyjmujący zlecenie na skutek przedwczesnego wypowiedzenia, jeśli nastąpiło ono bez ważnego powodu. Tym samym ustawodawca - wychodząc z założenia, że stosunek prawny zlecenia i zbliżonych do niego umów
o świadczenie usług opiera się na szczególnej relacji zaufania stron - pozwolił na zakończenie tej relacji z woli dającego zlecenie „w każdym czasie” zgodnie z art. 746 § 1 zd. 1 k.c. Jednocześnie ustawodawca zrównoważył także interes drugiej strony, przez umożliwienie jej uzyskania odszkodowania wówczas, gdy układ relacji stron nie stwarzał uzasadnionej podstawy do wypowiedzenia umowy. Podstawowym celem normy wyrażonej w art. 746 § 1 zd. 2 k.c. jest ochrona interesu zleceniobiorcy przez naprawienie szkody, jaką poniósł w wyniku przedterminowego zakończenia stosunku prawnego zlecenia bez ważnej przyczyny (wyrok SN z 29.10.2020 r., V CSK 492/18).

Zgodnie z treścią art. 746 § 1 zd. 2 k.c. w zw. z art. 750 k.c. w przypadku wypowiedzenia odpłatnej umowy o świadczenie usług świadczeniobiorca obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę. Umowa stron była umową odpłatną zaś wypowiedzenie nastąpiło bez ważnych przyczyn. W efekcie pozwana zobowiązana jest uiścić na rzecz powódki wynagrodzenie za świadczone przez nią usługi. Wynagrodzenie za świadczone usługi jednoznacznie określone zostało w § 5 umowy zatytułowanym jako „wynagrodzenie”. Było to wynagrodzenie prowizyjne liczone od ceny zakupu mediów plus koszty pomniejszone o rabaty i zniżki. W § 3 umowy zaś pozwana zobowiązała się do wydania w ciągu roku kalendarzowego za pośrednictwem powódki sumę 4.000.000 zł, w której to kwocie mieścić miało się zarówno wynagrodzenie prowizyjne agencji, jak i koszt zakupu mediów.

Przewidziana w § 3 ust.4 umowy suma gwarancyjna zastrzeżona została na wypadek nie wydatkowania kwoty 4.000.000 w danym roku kalendarzowym. Jednakże suma ta nie była częścią wynagrodzenia, które określone było jednoznacznie w § 5 umowy (art. 65 § 1 k.c.). Skoro strony umowy zgodnie z zasadą swobody umów zgodziły się na zawarcie tejże klauzuli układając swój stosunek prawny według własnego uznania zgodnie z art. 353 1 k.c. uznać należy, iż w przypadku wypowiedzenia umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia kwota określona § 3 ust.4 umowy również podlega wypłacie na rzecz powódki w oparciu o art. 746 § 1 k.c. stosowanym odpowiednio do umowy łączącej strony jako do umowy o świadczenie usług zgodnie z ar. 750 k.c. Tym bardziej kwota ta podlega uiszczeniu na rzecz pozwanej wobec ustalenia, iż wypowiedzenie nastąpiło bez ważnych powodów jako utracone korzyści (art. 746 § 1 k.c. w zw. z art. 750 k.c. i art. 363 § 2 k.c.).

Niezasadnym okazał się zarzut dotyczący naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. mającego skutkować błędnym ustaleniem, że zastrzeżony w § 3 ust.4 umowy ramowej obowiązek dopłaty nie stanowi quasi-kary umownej. Zarzut ten jest o tyle chybiony, iż faktycznie nie dotyczy naruszenia prawa procesowego, lecz zarzuca wadliwą subsumpcję stanu faktycznego pod normę prawną. Sąd Apelacyjny natomiast z urzędu stosując prawo materialne uznał, iż Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia w tym zakresie przepisów prawa materialnego uznając, iż obowiązek określny § 3 ust. 4 umowy nie jest karą umowną, ani nie pełni roli quasi-kary umownej jak podnosi to pozwana.

Umowa gwarancji jest ukształtowana podobnie do klauzuli kary umownej. Umowa ta jest jednostronnie zobowiązującą umową, przez którą gwarant zobowiązuje się świadczyć wierzycielowi w przypadku wystąpienia zdarzenia gwarantowanego, w taki sposób jakby rozważany wynik lub szkoda nie wystąpiły. Umowa gwarancji nie jest w przeciwieństwie do kary umownej dodatkowym zastrzeżeniem umownym, które dzieli los zobowiązania głównego. Kreuje samodzielną wierzytelność dla uprawnionego. Tymczasem z kary umownej wynika niesamoistna (akcesoryjna) wierzytelność wobec wierzytelności głównej, która z reguły zastępuje wierzytelność odszkodowawczą z art. 471 k.c. (P. Zakrzewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, art. 483).

Analiza treści § 3 ust. 4 umowy stron, dokonana w świetle przepisów kodeksu cywilnego wskazuje, iż nie chodziło w niej o karę umowną w rozumieniu art. 483 i 484 k.c., lecz gwarancję pieniężną wykonania zobowiązania. Kara umowna, bowiem, jak wynika z literalnego brzmienia art. 483 § 1 k.c., stanowi odszkodowanie za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. Przewidziana w umowie zapłata na wypadek niewykonania umowy również w sytuacji braku winy powoda jest w ramach swobody umów dopuszczalna (art. 353 1 k.c.). W efekcie od ustawowej kary umownej odróżnić należy dopuszczalne zastrzeżenie o charakterze gwarancyjnym, nakładające obowiązek zapłaty określonej kwoty pieniężnej w razie niewykonania (niewłaściwego wykonania) zobowiązania wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, do którego nie stosuje się przepisów o karze umownej. To wola stron decyduje o tym, czy odpowiedzialność dłużnika skutkująca nałożeniem na niego obowiązku zapłaty kwoty pieniężnej dotyczy niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania z przyczyn od niego zależnych, czy też odpowiedzialność ta jest rozszerzona i dłużnik odpowiada za skutek w postaci niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania niezależnie od przyczyn, które do niego doprowadziły. Ponieważ brak jest podstaw do stosowania dla tego typu zastrzeżenia umownego przepisów dotyczących miarkowania kary umownej prawidłowo Sąd I instancji zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę wynikającą z zastrzegającego ja postanowienia umownego. Niezasadnym tym samym okazał się zarzut naruszenia art. 484 § 2 k.c. wobec tego, iż przepis ten nie miał zastosowania w sprawie.

Zasadnym natomiast w części okazał się zarzut naruszenia art. 5 k.c. w zw. z art. 10 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych poprzez jego niezastosowanie.

Przepis art. 10 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2013r., poz. 403 ze zm.) przewiduje sankcję, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. W takiej sytuacji wierzycielowi przysługuje nie tylko roszczenie o zapłatę odsetek, przewidziane w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust.1 tej ustawy, ale dodatkowo równowartość kwoty 40 euro jako rekompensata za koszty odzyskiwania należności.

Jednakże, jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z 11 grudnia 2015r., sygn. III CZP 94/15 mając na uwadze dolegliwość dla dłużnika takiej sankcji, do sądu orzekającego
w sprawach o przyznanie równowartości 40 euro, należy zbadanie, czy w okolicznościach konkretnej sprawy wierzyciel nie nadużył przyznanego mu prawa, biorąc pod uwagę art. 5 k.c. Przepis ten stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Zasady współżycia społecznego należy rozumieć jako podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania (zob. wyrok SN z 8 maja 2014r., V CSK 322/13; wyrok SN z 7 maja 2003r., IV CKN 120/01; wyrok SN z 7 czerwca 2002r., IV CKN 1095/00) i odnoszą się one nie tylko do osób fizycznych, ale także do osób prawnych i jednostek organizacyjnych, niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Zasady etycznego i uczciwego postępowania odnoszą się przy tym do obu stron kontrataku.

Jak wynika z samych twierdzeń powódki zgłoszonych w pozwie opóźnienie w zapłacie faktury VAT nr (...) wynosiło zaledwie jeden dzień. W tej sytuacji w ocenie Sądu Apelacyjnego żądanie powódki dotyczące rekompensaty za koszty odzyskiwania należności w zakresie tej faktury winno podlegać oddaleniu jako sprzeczne z treścią art. 5 k.c. Przewidziana art. 10 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych rekompensata za koszty odzyskiwania należności stanowiąca równowartość kwoty 40 euro, nie powinna być bowiem źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia jednej strony kosztem drugiej.

W pozostałym zakresie dotyczącym rekompensaty na podstawie art. 10 ust.1 ustawy
z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu. Sąd Apelacyjny podziela bowiem szeroko prezentowany w orzecznictwie pogląd, iż opóźnienie w zapłacie wynoszące a tym bardziej przekraczające 14 dni co do zasady powinno skutkować przyznaniem rekompensaty na podstawie art. 10 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

W niniejszym przypadku, należności z poszczególnych faktur stanowiły wysokie kwoty. Co prawda pozwana należności z nich uiściła przed wytoczeniem powództwa, jednakże nie dokonała zapłaty należnych z tego tytułu odsetek. W efekcie powódka była zmuszona do wytoczenia powództwa o ich zapłatę. Jednocześnie pozwana w przekonywujący sposób nie uzasadniła, z jakich przyczyn doszło do opóźnienia w płatnościach i opóźnianie się z zapłatą nie zostało przez nią w wystarczający sposób usprawiedliwione. Biorąc te wszystkie względy pod uwagę Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie I wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmieniając w części zaskarżony wyrok w oparciu o art. 10 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. uznając ją za niezasadną. Wyrok wydany został w składzie jednoosobowym zgodnie z treścią art. 15 zzs 1 ust.1 pkt.4 ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020r., poz. 1842 ze zm.).

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł na zasadzie art. 100 k.p.c. w zw. z § 2 pkt. 6 i 10 ust. 1 pkt. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018r., poz. 265) obciążając nimi w całości pozwaną biorąc pod uwagę, iż powódka uległa jedynie co do nieznacznej części swego żądania.

SSA Barbara Konińska