Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 grudnia 2021r.

Sąd Okręgowy we Włocławku Sekcja Odwoławcza I Wydziału Cywilnego

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 grudnia 2021 r. we Włocławku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. O. i T. O.

przeciwko G. P. (1) i G. P. (2)

o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku

z dnia 23 grudnia 2020 r. sygn. akt I C 2300/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych G. P. (1) i G.

P. solidarnie na rzecz powodów M. O. i T. O. kwotę 900 (dziewięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

SSO Mariusz Nazdrowicz

Sygn. akt I 1 Ca 63/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy we Włocławku nakazał pozwanym G. P. (1) i G. P. (2) przywrócenie na rzecz powodów M. O. i T. O. stanu zgodnego z prawem poprzez usunięcie wszystkich drzew i krzewów oraz nieokreślonego obiektu usytuowanych

w pasie służebności drogi koniecznej obciążającej bliżej opisaną w sentencji nieruchomość będącą własnością pozwanych, a ustanowionej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości stanowiącej obecnie własność powodów (pkt 1 wyroku), odrzucił pozew w pozostałej części (pkt 2), oddalił powództwo w dalszym zakresie (pkt 3 ) i zasądził solidarnie od pozwanych solidarnie na rzecz powodów kwotę 2089 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 4) oraz nakazał pobrać solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego we Włocławku kwotę 224,96 złotych tytułem wydatków tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa.

W uzasadnieniu wskazał m. in. że zgodnie z art. 251 kc do ochrony ograniczonych praw rzeczowych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie prawa własności, a tym samym uprawnionemu z tytułu służebności gruntowej przysługuje ochrona negatoryjna wynikająca z art. 222 § 2 kc. Skoro doszło do naruszenia uprawnień wynikających ze służebności poprzez dokonanie na jej obszarze nasadzeń oraz wzniesienia obiektu budowlanego to powodom przysługuje roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem. Może być ono przy tym kierowane nie tylko wobec osoby, która dokonała naruszenia prawa własności, ale również jej następcy prawnego.

Apelację od tego wyroku wnieśli pozwani zarzucając zarówno naruszenie prawa procesowego (art. 233 § 1 kpc wskutek błędnej oceny zebranego

w sprawie materiału dowodowego oraz niedokonaniu jego wszechstronnej oceny,
w tym braku ustaleń w jaki sposób wiata i nasadzenia utrudniają korzystanie przez powodów ze służebności i stanowią naruszenie stanu zgodnego z prawem) jak i prawa materialnego (art. 140 kc w zw. z art. 145 kc, art. 222 § 2 kc, art. 233 kc i art. 251 kc poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji błędne udzielenie ochrony prawnej powodom). Powołując się na powyższe skarżący wnieśli o zmianę kwestionowanego wyroku i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Wskazali jednocześnie że w dniu 18 grudnia 2020 roku zbyli nieruchomość władnąca na rzecz C. P..

Pozwani nie wyrazili zgody na wstąpienie do sprawy nabywcy w miejsce małż. O..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wobec braku jakichkolwiek uzasadnionych podstaw podlegała oddaleniu.

Przed przystąpieniem do dalszych rozważań niezbędne jest przede wszystkim wyjaśnienie, że jeszcze przed wydaniem wyroku przez Sąd meriti ( o czym nie został on poinformowany) powodowie zbyli nieruchomość władnącą na rzecz osoby trzeciej (C. P.). Nastąpiła zatem sytuacja uregulowana

w przepisie art. 192 ust. 3 kpc. Strona pozwana nie wyraziła jednak zgody na wstąpienie nabywcy na miejsce zbywców w postępowaniu apelacyjnym. Oznacza to, że małż. O. nadal byli legitymowani w sprawie i działali również na rzecz nabywcy. Wyrok wydany z ich udziałem odnosi bezpośredni skutek wobec C. P. (tzw. prawomocność rozszerzona).

Sąd Rejonowy we Włocławku dokonał właściwych i w pełni przydatnych do rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych. I choć w świetle werbalnego brzmienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc zostały one zakwestionowane przez apelujących to jednak bliższa jego analiza wskazuje, że nie tyle podważają oni prawidłowość wspomnianych ustaleń, co nie aprobują ich oceny prawnej. Tego rodzaju zastrzeżenia rozpatrywane być jednak muszą przez pryzmat dyspozycji przepisów prawa materialnego. W tych warunkach przywołany zarzut należało potraktować jako uzupełnienie zarzuty sformułowanego na drugim miejscu.

Sąd odwoławczy ustalenia Sądu I instancji przyjął jako własne czyniąc je podstawą orzekania w postępowaniu apelacyjnym.

Odnosząc się do zarzutu obrazy wskazanych przepisów prawnomaterialnych należy w pierwszej kolejności zauważyć, że odwołanie się do niezastosowania przepisu art. 233 kc – który reguluje przecież treść prawa użytkowania wieczystego – jest jakimś prawnym nieporozumieniem, czego nie trzeba szerzej uzasadniać. Zarzut ten w pozostałej części był całkowicie chybiony.

Istota stanowiska prezentowanego przez pozwanych apelacji sprowadza się do tego, że ich zdaniem powodowie w ramach służebności drogi koniecznej mają prawo swobodnego przejazdu i przechodu przez część działki numer (...) (na której zlokalizowana jest służebność), ale nie muszą w tym celu wykorzystywać całego gruntu nią objętego. Zapatrywanie to jest całkowicie błędne.

Służebność drogi koniecznej obciąża całą cudzą nieruchomość, ale jej treścią jest wykonywanie określonych uprawnień (używania polegającego na przemieszczaniu się pieszo oraz przy wykorzystaniu pojazdów mechanicznych względnie innych) na nieruchomości obciążonej w granicach terytorialnych określonych w źródle ustanowienia służebności (w tym orzeczeniu Sądu). Rzadko przy tym się zdarza, by zakres pasa służebności pokrywał się całkowicie

z powierzchnią nieruchomości obciążonej. Najczęściej – i tak też jest
w rozpatrywanym przypadku – wspomniane używanie dotyczy jej fragmentu. Posiadający przedmiotową służebność może wykonywać ją na całym tym fragmencie bez jakichkolwiek ograniczeń. Tylko od jego woli zależy przy tym, w jaki sposób uprawnienia swe zrealizuje (np. czy korzystał będzie z mniejszego obszaru niż przysługujący lub przemieszczał się tylko określoną jego częścią). Naturalnie sposób korzystania może zawsze ulec zmianie wskutek ingerencji Sądu na podstawie art 291 kc lub w drodze stosownej umowy. Dopóki to nie nastąpi decyduje o tym wyłącznie uprawniony ze służebności. Z kolei zobowiązany do służebności ma obowiązek tolerowania istnienia na swojej nieruchomości ograniczonego prawa rzeczowego

i w ramach tego powstrzymywania się od wszelkich działań ograniczających możliwość wykonywania służebności na całości wyznaczonego terenu. W żadnym wypadku nie może on przy tym podejmować czynności, które ograniczą obszar służebności wbrew treści np. postanowienia Sądu, choćby uprawniony nie wykorzystywał go w całości. Akceptacja takich poczynań godziłaby w treść stosownego orzeczenia, co z oczywistych względów jest niedopuszczalne. Postanowieniem z dnia 25 listopada 2005 roku w sprawie sygn. I Ns 1428/03 Sąd Rejonowy we Włocławku oznaczył pas gruntu służebności przysługującej każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości izolowanej o długości niemal 11 metrów i szerokości nieco ponad 17 metrów. Tym samym w sposób wiążący został określony obszar wykonywania służebności ze wszystkimi wskazanymi wyżej konsekwencjami. Usytuowanie na nim w dowolnej części jakichkolwiek nasadzeń czy rzeczy przesądza o naruszeniu służebności. W świetle postawy prezentowanej przez apelujących trudno przy tym oprzeć się wrażeniu, że cały czas w istocie podważają oni trafność przywołanego postanowienia, co oczywiście jest wykluczone w postępowaniu
o ochronę służebności.

Nie ulega żadnej wątpliwości, że na gruncie objętym służebnością znajdują się drzewa i krzewy, a także bliżej nieokreślony obiekt budowlany. Powodom przysługiwała więc ochrona prawna i prawidłowo Sąd I instancji jej udzielił.

Przypomnieć w tym miejscu trzeba – na co wskazał już Sąd Okręgowy we Włocławku w uzasadnieniu postanowienia z dnia 22 września 2016 r. sygn. akt I Ca 179/16, że ochrona własności (odpowiednio służebności) ma charakter obiektywny – o powstaniu tych roszczeń decyduje samo naruszenie własności (służebności) bez względu na zawinienie sprawcy i działanie ze świadomością naruszenia. Sąd odwoławczy w całej rozciągłości podzielił też pogląd Sądu a quo, że roszczenie negatoryjne, zmierzające do przywrócenia stanu zgodnego z prawem jest skuteczne wobec właściciela nieruchomości obciążonej także wówczas, gdy do wzniesienia budowli lub urządzeń utrudniających korzystanie ze służebności doszło przed nabyciem przez niego prawa własności. Nie ma przy tym potrzeby powielania argumentów przedstawionych na rzecz tego zapatrywania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy we Włocławku na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację. O kosztach procesu za drugą instancję rozstrzygnięto w oparciu o przepis art. 98 § 1 kpc. Powodom wygrywającym w całości sprawę w postępowaniu apelacyjnym przysługiwał zwrot wszystkich poniesionych kosztów, sprowadzający się do wynagrodzenia reprezentującego ich radcy prawnego (§ 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opat za czynności radców prawnych – tekst jedn.: Dz.U. 2018.265 ze zm.).

SSO Mariusz Nazdrowicz