Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 stycznia 2021 r. , znak (...) , Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury D. S. przyznanej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej od dnia 16 marca 2013 r. tj. od dnia, od którego podjęta byłaby wypłata tej emerytury , podjął jej wypłatę oraz wypłacił jej wyrównanie za okres od dnia 16 marca 2013 r. do 31 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że podstawa obliczenia emerytury nie podlegała pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur, a wysokość emerytury obliczona została od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że podstawa obliczenia emerytury wyniosła 387 012,57 zł. Wysokość emerytury od 16 marca 2013 r. wyniosła 1 523,07 zł. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył, że przy ustalaniu wysokość emerytury uwzględnił wszystkie zmiany w wysokości świadczeni , jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do dnia 31 grudnia 2020 r. , w tym zmiany wynikające z waloryzacji , jakimi emerytura była objęta oraz zmiany wynikające z załatwienia zgłaszanych wniosków. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował , że wysokość emerytury od 1 stycznia 2021 r. wyniosła 1 784,84 zł oraz ,że emerytura ustalona niniejszą decyzją jest świadczeniem korzystniejszym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury przyznanej decyzją z dnia 19 marca 2008 r. , wobec czego Zakład Ubezpieczeń Społecznych podjął jej wypłatę od dnia 16 marca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył ,że na poczet należności od 16 marca 2013 r. do 31 stycznia 2021 r. w kwocie 153 273,57 zł zaliczył kwotę 150 300,93 zł z tytułu wypłaconej emerytury. Wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła 1 503,20 zł. Jednocześnie od dnia 1 stycznia 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał wypłatę wcześniejszej emerytury przyznanej w decyzji z dnia 19 marca 2008 r.

/decyzja k.62 - 64 akt ZUS/

W dniu 5 lutego 2021 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie D. S. od ww. decyzji w którym wskazała ,że nie zgadza się z ustaleniami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pozostają one w sprzeczności z decyzją z dnia 26 marca 2013 r. , gdzie kwota emerytury po odliczeniu kwot pobranych emerytur wynosi 1 209,93 zł , a tym samym miesięczna różnica wynosi 313,15 zł , co daje przez 8 lat kwotę w wysokości 25 827,36 zł ( po pomniejszeniu o kwotę wypłaconą tj. 2 972,64 zł). D. S. wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i wypłatę wyrównania za okres od dnia 16 marca 2013 r. do 31 grudnia 2020 r. w wysokości 25 827,36 zł oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów procesu wg norm przepisanych.

/odwołanie k.3 – 5/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. W treści odpowiedzi podkreślił ,że na poczet należności ustalonej zaskarżoną decyzją z dnia 12 stycznia 2021 r. emerytury ( (...)) za okres od 16 marca 2013 r. do 31 stycznia 2021 r. w kwocie 152 273,57 zł zaliczono kwotę 150 300,93 zł wypłaconej w tym okresie emerytury wcześniejszej (E), a pozostała należność wyniosła 2 972,64 zł (brutto) , po odliczeniu potrąceń 2 474,10 zł (netto). Na dzień 16 marca 2013 r. wysokość emerytury ustalonej bez kwoty pomniejszenia wynosi 1 523,07 zł ( (...)) , natomiast wysokość pobieranej przez D. S. emerytury wcześniejszej wynosiła 1 510,70 zł. Wypłacono wyrównanie wynikające z różnicy kwot 1 523,10 zł – 1 510,70 (uwzględniając przeliczenia i waloryzacje).

/odpowiedź na odwołanie k.10 – 10 odwrót/

Na rozprawie w dniu 8 lutego 2022 r. pełnomocnik wnioskodawczyni oświadczył, że ostatecznie nie kwestionuje wyliczenia wyrównania emerytury.

/protokół rozprawy z dnia 8 lutego 2022 r. , płyta CD k.115/

W piśmie z dnia 15 marca 2022 r pełnomocnik wnioskodawczyni ponownie zakwestionował wyliczenie, podnosząc, że różnica między świadczeniami wyniosła 214 zł miesięcznie, co daje kwotę 19.902 zł, a nie jak wyliczył ZUS 2972,64 zł.

/pismo – k. 120/

W pismach z dnia 15 marca 2022 r. oraz 21 marca 2022 r. D. S. wniosła o przeliczenie należnego jej świadczenia z uwzględnieniem min. premii i dodatków.

/pismo k.120 – 121 , pismo k.123 – 124/

Na rozprawie w dniu 25 marca 2022 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska , a reprezentujący wnioskodawczynię pełnomocnik z urzędu wniósł ponadto o przekazanie wniosku D. S. o przeliczenie emerytury do organu rentowego oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 150% stawki minimalnej powiększonej o podatek VAT.

/protokół rozprawy z dnia 25 marca 2022 r. , płyta CD k.130/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni D. S. urodziła się (...)

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 19 marca 2008 r. , znak E (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał D. S. , na podstawie art. 29 i 46 ustawy emerytalnej, wcześniejszą emeryturę od 1 marca 2008 r. tj. od miesiąca , w którym zgłoszono wniosek o emeryturę. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 69,38%. Emerytura wyniosła 1169 zł.

/decyzja k.102/

Na mocy decyzji z dnia 8 maja 2009 r znak E (...), w wykonaniu prawomocnego wyroku SO w Łodzi z dnia 2.04.2009 r emerytura wyniosła 1207,24 zł.

/decyzja – k. 105/

Na mocy decyzji z dnia 8 maja 2009 r emerytura wcześniejsza wyniosła 1280,88 zł. W 2013 r świadczenie wyniosło 1510,70 zł. Od 1 marca 2014 r – 1534,87 zł.

/bezsporne – uzasadnienie w sprawie VIII U 1506/21/

Decyzją z dnia 26 marca 2013 r. , znak (...) , Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego tj. od 16 marca 2013 r., której wysokość obliczono z zastosowaniem art. 25 ust 1 b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.), czyli podstawę emerytury pomniejszono o sumę kwot pobranych emerytur. Do ustalenia wartości świadczenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego o wartości 387 012,57 zł , sumę kwot pobranych emerytur o wartości 79 571,16 zł, średnie dalsze trwanie życia tj. 254,10 miesięcy. Kwota świadczenia wyniosła 1 209,92 zł [(387 012,57 - 79 571,16) / 254,10]. Wypłata emerytury została zawieszona, gdyż korzystniejszym świadczeniem była dotychczasowa emerytura (znak E (...)).

/decyzja k.57 – 60 akt ZUS/

Wnioskodawczyni odwołała się od tej decyzji. Toczyło się w tym zakresie postępowanie w sprawie VIII U 2154/13. Odwołanie wnioskodawczyni zostało prawomocnie oddalone.

/bezsporne – uzasadnienie w sprawie VIII U 1506/21/

Zaskarżoną decyzją z dnia 12 stycznia 2021 r. , znak (...) , Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury D. S. przyznanej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej od dnia 16 marca 2013 r. tj. od dnia, od którego podjęta byłaby wypłata tej emerytury , podjął jej wypłatę oraz wypłacił jej wyrównanie za okres od dnia 16 marca 2013 r. do 31 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że podstawa obliczenia emerytury nie podlegała pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur , a wysokość emerytury obliczona została od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że podstawa obliczenia emerytury wyniosła 387 012,57 zł. Wysokość emerytury od 16 marca 2013 r. wyniosła 1 523,07 zł. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył ,że przy ustalaniu wysokość emerytury uwzględnił wszystkie zmiany w wysokości świadczenia , jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do dnia 31 grudnia 2020 r. , w tym zmiany wynikające z waloryzacji , jakimi emerytura była objęta oraz zmiany wynikające z załatwienia zgłaszanych wniosków. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował ,że wysokość emerytury od 1 stycznia 2021 r. wyniosła 1 784,84 zł oraz ,że emerytura ustalona niniejszą decyzją jest świadczeniem korzystniejszym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury przyznanej decyzją z dnia 19 marca 2008 r. wobec czego Zakład Ubezpieczeń Społecznych podjął jej wypłatę od dnia 16 marca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył ,że na poczet należności od 16 marca 2013 r. do 31 stycznia 2021 r. w kwocie 153 273,57 zł zaliczył kwotę 150 300,93 zł z tytułu wypłaconej emerytury. Wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła 1 503,20 zł. Jednocześnie od dnia 1 stycznia 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał wypłatę wcześniejszej emerytury przyznanej w decyzji z dnia 19 marca 2008 r.

/decyzja k.62 - 64 akt ZUS/

Wnioskodawczyni pobierała w spornym okresie emeryturę wcześniejszą, wyliczoną na dzień 16.03.2013 r w kwocie 1510,70 zł. Wysokość emerytury powszechnej, wyliczonej w oparciu o wyrok TK, a więc bez potrącania wcześniejszych emerytur wynosiła na dzień 16.03.2013 r 1523,07 zł.

/wyliczenie – k. 50/

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd pominął wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni o powołanie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości , jako zmierzający wyłącznie do przedłużenia niniejszego postępowania. W ocenie Sądu samo niezadowolenie z wyliczeń organu rentowego , w sytuacji braku wskazania konkretnych błędów rachunkowych jakich miał dopuścić się organ rentowy , jest niewystarczające do przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości. Z całą bowiem pewnością wyliczenia dokonywane przez organ rentowy , przy wyliczaniu świadczeń emerytalno – rentowych , nie są szczególnie skomplikowane i wymagają jedynie podstawowych działań matematycznych. Skoro zatem pełnomocnik skarżącej przedstawił jedynie domniemanie o popełnieniu błędu przez organ rentowy , a przede wszystkim zaniechał wskazania konkretnych błędów organu rentowego , to Sąd tym samym nie znalazł jakichkolwiek podstaw do przeprowadzenia stosownego dowodu w tym zakresie.

Pełnomocnik wnioskodawczyni nie zgłosił zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o powołane niesporne w sprawie dowody z dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tj. Dz. U z 2022 r. , poz. 504) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

Stosownie zaś do treści art.194 i ww. ustawy , do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w (...) r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222), pod warunkiem że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r.

Z kolei, stosownie do treści art. 194j ust. 1 ustawy emerytalnej, kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w (...) r., który wcześniej pobierał emeryturę, wymienioną w art.25 ust.1b, na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i; przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury (art. 194j ust. 2 ustawy emerytalnej); do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia (art. 194j ust. 3 ustawy emerytalnej). Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury przyznanej na podstawie art.24, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone - od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata (art. 194j ust. 4 ustawy emerytalnej). Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 jest wyższa od wypłacanej dotychczas, emerytowi wypłaca się wyrównanie; kwotę wyrównania stanowi różnica między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałyby w okresie od dnia, o którym mowa w ust. 4, do dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie (art. 194j ust. 5 ustawy emerytalnej).

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni kwestionowała wysokość wyrównania emerytury obliczonej jej skarżoną decyzją , wskazując że organ rentowy dokonał błędnych obliczeń. Następnie zakwestionowała samą wysokość emerytury.

W realiach rozpoznawanej sprawy na mocy zaskarżonej decyzji z 12 stycznia 2021 r. na podstawie art. 194j ustawy emerytalnej, z urzędu, w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6.03.2019 r. w sprawie P 20/16 ponownie ustalono dla ubezpieczonej wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS od dnia 16 marca 2013 r., bez dokonywania pomniejszeń o kwoty pobranych wcześniej emerytur.

Wysokość emerytury nabytej wraz z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego w zaskarżonej decyzji określono zatem zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 26 ustawy emerytalnej, z pominięciem art. 25 ust 1 b tej ustawy. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że zaskarżoną decyzją z 12 stycznia 2021 r. przeliczono świadczenie wnioskodawczyni z poszanowaniem opisanych zasad, czyli bez pomniejszenia podstawy emerytury wnioskodawczyni o sumę kwot pobranych emerytur. Wysokość emerytury ponownie ustalono na dzień 16 marca 2013 r. wskazując, że podstawa obliczenia emerytury wynosi 387 012,57 zł. Wysokość emerytury od 16 marca 2013 r. wyniosła 1 523,07 zł , podczas gdy kwota uprzednio ustalonej emerytury decyzją z dnia 26 marca 2013 r. wyniosła 1 237,71 zł. Co jednak istotne , po uwzględnieniu wszystkich zmian w wysokości świadczenia , jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do dnia 31 grudnia 2020 r. , w tym z uwzględnieniem zmian wynikających z waloryzacji , jakimi emerytura była objęta , Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił ,że wysokość emerytury od 1 stycznia 2021 r. wyniosła 1 784,84 zł , co było równoznaczne z tym ,że najkorzystniejszym dla wnioskodawczyni jest właśnie to świadczenie.

W tym miejscu wskazać również należy ,że pełnomocnik wnioskodawczyni zdaje się nie zauważać, że w całym analizowanym okresie wnioskodawczyni otrzymywała świadczenie przyznane decyzją z dnia 19 marca 2008 r. , znak E (...), które to świadczenie było dla niej wówczas świadczeniem najkorzystniejszym.

Nie sposób zatem przyjąć ,że za cały okres wnioskodawczyni należy się wyrównanie we wnioskowanej kwocie (liczone jako różnica pomiędzy wyliczoną emeryturą powszechną w dniu 16.03.2013 r z pomniejszeniem o wypłacone wcześniejsze emerytury a emeryturą powszechną liczoną bez tego potrącenia, a której wysokość wynika z zaskarżonej decyzji) , gdyż Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy wyliczaniu kwoty wyrównania musiał uwzględnić kwoty świadczeń już wypłaconych. Przy czym nie była kwestionowana wypłacona kwota tytułem wcześniejszych emerytur.

Reasumując wnioskodawczyni pobierała w spornym okresie emeryturę wcześniejszą, wyliczoną na dzień 16.03.2013 r w kwocie 1510,70 zł. Wysokość emerytury powszechnej, wyliczonej w oparciu o wyrok TK, a więc bez potrącania wcześniejszych emerytur wynosiła na dzień 16.03.2013 r 1523,07 zł. Zatem powinna otrzymywać wyższe świadczenie – emeryturę powszechną. Skoro otrzymywała niższe, różnicę pomiędzy tymi kwotami należało (przy uwzględnieniu kolejnych zmian wysokości świadczenia) wyrównać, o czym prawidłowo orzekł organ rentowy – wysokość emerytur o symbolu (...) za okres 16.03.2013 r – 31.01.2021 r wyniosła 153.273,57 zł, a faktycznie wypłacono emeryturę w wysokości 150.300,93 zł, zatem różnica pomiędzy należnymi a wypłaconymi świadczeniami wyniosła 2972,64 zł.

W tym miejscu wskazać należy, iż wprowadzenie nowych regulacji prawnych z uwzględnieniem usankcjonowanych przez Trybunał Konstytucyjny zasad nie jest równoznaczne w każdym przypadku z realnym wzrostem wypłacanych świadczeń i nie może stanowić asumptu do dowolnego interpretowania zaistniałych rzeczywiście zdarzeń tak, by rzeczywiście doprowadzić do ich wzrostu. Samo zaś subiektywne przekonanie wnioskodawczyni ,że kwota wyliczonej emerytury jest za niska , w sytuacji braku przedstawienia przez nią konkretnych błędów organu rentowego , nie może skutkować zmianą zaskarżonych decyzji.

Uwagi pełnomocnika wnioskodawczyni zgłoszone do wyliczenia wyrównania (k. 120) nie uwzględniają faktycznej wypłaty wcześniejszej emerytury w spornym okresie, a jedynie wskazują na różnice pomiędzy emeryturą powszechną – liczoną przy uwzględnieniu potrąceń wcześniejszych emerytur i liczoną bez tych potrąceń, a więc pozostają bez wpływu na rozstrzygnięcie, bowiem wnioskodawczyni w spornym okresie nie otrzymywała emerytury powszechnej.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd przekazał wniosek D. S. zawarty w pismach z dnia 15 marca 2022 r. oraz 21 marca 2022 r. o przeliczenie emerytury do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł. celem wydania decyzji, z uwagi na czasową niedopuszczalność drogi sądowej, albowiem organ rentowy w tym zakresie nie zajął żadnego stanowiska. Należy zauważyć, iż tak sprecyzowane roszczenie, jak w przedmiotowej sprawie nie było przedmiotem rozpoznania organu rentowego w zaskarżonej decyzji.

Należy przypomnieć, że w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest merytoryczne rozpoznanie żądań, które wykraczają poza zakres zaskarżonej odwołaniem decyzji. Przed sądem odwołujący się może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, nie może natomiast żądać czegoś, o czym organ nie decydował. Zasada ta koreluje z treścią przepisu art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c., który nakazuje nowe żądania, dotychczas nierozpoznane, przekazać organowi rentowemu do rozpoznania./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia 15 grudnia 2016 r,III AUa 2373/15, LEX nr 2196188/.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni przez pełnomocnika z urzędu Sąd uwzględniając nakład pracy pełnomocnika z urzędu orzekł na podstawie § 15 ust. 2 w zw. z § 4 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 68) podwyższając należne koszty o podatek VAT oraz nakazał wypłacić wskazaną kwotę z funduszu Skarbu Państwa – kasy Sądu Okręgowego w Łodzi, o czym orzekł w punkcie 3 sentencji wyroku.