Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV U 555/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Górny

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 kwietnia 2022 roku w Sieradzu

odwołania K. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 17.08.2021 r. Nr (...)

z dnia 19.08.2021 r. Nr (...)

z dnia 01.10.2021 r. Nr (...)

w sprawie K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o kapitał początkowy, wysokość emerytury, rekompensatę

1.  Zmienia zaskarżone decyzje z dnia 17.08.2021 roku Nr (...) i z dnia 19.08.2021 r. Nr (...) w ten sposób, że ustala kapitał początkowy K. M. na 1 stycznia 1999 roku w wysokości 86.423,59 (osiemdziesiąt sześć tysięcy czterysta dwadzieścia trzy 59/100) złotych oraz WWPW kapitału początkowego na 62,39 % i zobowiązuje organ rentowy do przeliczenia emerytury K. M. przy zastosowaniu wyżej wymienionego kapitału początkowego i WWPW kapitału początkowego od 1 lipca 2021 roku.

2.  Oddala odwołanie od decyzji z dnia 1.10.2021 r. Nr (...) w przedmiocie prawa do rekompensaty.

Sygn. akt IV U 555/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 17.08.2021r., ZUS ustalił K. M. kapitał początkowy na dzień 1.01.1999r., który wyniósł 72 031,85zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 21 lat 3 miesięcy 3 dni, tj. 255 miesięcy oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 1 miesiąca. Do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresów: 1.07.1976 - 2.07.1976, 1.10.1976 - 2.10.1976, 1.02.1977 - 1.02.1977 z uwagi na przebywanie na urlopach bezpłatnych, 10.04.1977 - 26.04.1977 z powodu przerwy w pracy przed podjęciem zasadniczej służby wojskowej, 15.09.1977 - 10.10.1977 z powodu niepodjęcia pracy po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, 7.04.1992 - 30.04.1992, 8.03.1993 - 5.04.1993, 13.04.1993 - 11.05.1993 z uwagi na nieopłacenie składek na ubezpieczenie społeczne, 18.08.1997 - 31.12.1998, ponieważ przy ustaniu wartości kapitału początkowego nie uwzględnia się okresów pracy w gospodarstwie rolnym.

Decyzją z 19.08.2021r., ZUS przyznał K. M. emeryturę powszechną od 1.07.2021r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota kapitału początkowego z uwzględnieniem jego waloryzacji i emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę, wynoszącym 203,60 miesięcy; emerytura wynosi 1767,04zł.

Emerytura powszechna uległa zawieszeniu, ponieważ wnioskodawca pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy z KRUS.

Decyzją z 1.10.2021r., ZUS odmówił K. M. prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach/szczególnym charakterze z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 15 lat prac w tego rodzaju warunkach.

Nie podzielając powyższych decyzji w/w złożył odwołania. Wnosił o uwzględnienie w podstawie wymiaru kapitału początkowego wynagrodzeń z angaży z okresu zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy w W., zamiast minimalnych wynagrodzeń przyjętych za ten okres, gdzie pracował na stanowisku kierowcy, na potwierdzenie czego przedłożył do akt sprawy angaże i świadectwa pracy. W ocenie odwołującego, przyjęty przez ZUS okres z kolejnych 10 lat kalendarzowych od 1.01.1988 - 31.12.1997, nie jest najkorzystniejszy. Wnosił także o przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach w okresach od: 12.10.1977 - 31.03.1992, 7.04.1992 - 15.09.1992, 8.10.1992 - 14.11.1992, kwestionując też wysokość emerytury powszechnej.

W odpowiedzi, ZUS wnosił o oddalenie odwołań, połączenie spraw z odwołań z 23.09.2021r. i z 5.10.2021r.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. M., ur. (...)

W okresie od 30.10.1975 – 10.10.1977, K. M. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. jako robotnik budowlany. Praca odbywała się w brygadzie 5 - 6 osobowej. Praca odwołującego polegała na kopaniu szpadlem rowów. Rowy miały głębokość od 1m – 1,50m. Po wykopaniu rowu były zakładane instalacje - rurki żeliwne. Były zupy i mleko skondensowane w proszku. Przy temperaturze -10 i - 15°C nie wychodziło się na zewnątrz, tylko przygotowywało w pomieszczeniach.

W okresie od 12.10.1977 - 30.06.1991, K. M. był zatrudniony w (...) Spółdzielni Pracy w W. jako kierowca. Na stanie zakładu były samochody: R., N., T. i Ż.. Z dniem 1.02.1987r., przyznano odwołującemu wynagrodzenie 75zł./godz. jako kierowcy samochodu marki Ż.. W-ca był przypisany do Wytwórni (...). Praca odwołującego polegała na rozwożeniu napojów do punktów sprzedaży. Dziennie, do godziny 15.00 odwołujący jeździł do sklepów, bo były wcześniej zamykane. Odwołujący jeździł z konwojentem, z którym roznosił towar do punktów sprzedaży. Konwojent woził wózkiem na samochód, a w-ca układał skrzynki na skrzyni, a później razem rozładowywali do sklepów. W-ca razem z konwojentem zanosił towar do sklepu. Jak było małe zapotrzebowanie, wówczas w-ca jechał bez konwojenta. Po godzinie 15.00 w-ca rozwoził towar do sklepów w mieście, bo sklepy były czynne dłużej, a gastronomia do 22.00. Dziennie wykonywał około 4 kursów. Raz w tygodniu w-ca jeździł po gaz - butle CO2 były 30 l i 20 l. Butli gazowych z dwutlenkiem węgla w-ca zabierał ok. 20 sztuk. W rozlewni na stanie był ż.. Dziennie odwołujący jeździł od 80 do 100 km. E. K. był przełożonym w-cy. W-ca otrzymał samochód R.. pracował od rana do wieczora. Był to samochód towarowy, skrzyniowy, miał podwyższone zabudowanie. Był to średni samochód ciężarowy. N. była przeznaczona bardziej do celów administracyjnych, W 99% R. był przeznaczony do rozwożenia napojów w powiecie (...) i (...), do sklepów i restauracji. W jednym procencie może więcej razy w tygodniu, służył do przewożenia CO2. Na skrzyni była specjalna podstawa do butli. W-ca jeździł R., jak i Ż., ale mniej. H. O. był konwojentem. Były premie dla kierowców.

Od 7.04.1992 - 14.11.1992, wnioskodawca był zatrudniony w (...) w C. jako magazynier paliw płynnych. Praca w-cy polegała na nalewaniu paliwa z dystrybutora i kasowaniu za to pieniędzy, a jak zachodziła potrzeba, jeździł także po towar tj. beczki z olejem. Olej był sprzedawany na litry (dowód: zeznania wnioskodawcy, zeznania świadków E. K., L. Z. – na nagraniu CD – 00:25:29 – 00:54:17 k. 2400:01:31 – 00:22:31 k. 107, okazane na rozprawie prawo jazdy kat. C, które uzyskał 21.02.1977r. k. 22v/akta sprawy; uwierzytelniona kserokopia świadectwa pracy k. 8/akta ZUS; akta osobowe skarżącego z okresu zatrudnienia w (...) w W.).

W toku postępowania odwoławczego dopuszczono dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości, który po zapoznaniu się z aktami sprawy, stanowiskami stron procesu, aktami rentowymi, przeliczył podstawę wymiaru i wysokość emerytury od 1 lipca 2021r. oraz wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. K. M. w najkorzystniejszym wariancie, mając również na uwadze załączone do akt rentowych angaże, stawki osobistego zaszeregowania, umowy o pracę znajdujące się w aktach osobowych z okresu świadczenia pracy przez skarżącego w (...) w W. od 12.10.1977 - 31.03.1992r, przy przyjęciu 6 dniowego tygodnia pracy i 10 godzinowego dnia pracy (k. 23v/akta sprawy).

Wnioskodawca udokumentował okresy pracy: (...), (...) Nr (...) we W. od 14.12.1971 - 30.06.1972 - uczeń zawodu, (...) Przedsiębiorstwo (...) od 30.10.1975 - 10.10.1977 z przerwami, stawka 18,50zł./godz., w tym: zasadnicza służba wojskowa od 27.04.1977 - 14.09.1977, (...) Spółdzielnia Pracy w W. od 12.10.1977 - 31.03.1992 (ostatnio 2.100.000zł. + staż + premia), (...) C. od 7.04.1992 - 14.11.1992, w tym urlop bezpłatny od 16.09.1992 - 7.10.1992, podlegał ubezpieczeniu społecznemu od 1.05.1992 - 14.11.1992, (...) Spółka z o. o. od 8.03.1993 - 5.04.1994, umowa zlecenia, od 13.04.1993 - 11.05.1993 - umowa zlecenia. Działalność gospodarcza: 1.09.1993 - 31.08.1994, 1.09.1994 - 17.08.1997, 18.08.1997 - 31.12.1998. Według zaświadczenia KRUS nr (...) z 11.06.2021r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników od: 18.08.1997 - 30.09.2004, 1.10.2004 - 2.01.2006, 1.03.2006 - 22.07.2014. Razem do 31.12.1998r., tj. okresu przyjętego do wyliczenia kapitału początkowego okresy pracy wynosiły: składkowe : 21 lat, 3 m-ce, 3 dni, nieskładkowe: 1 m-c. Udokumentowane zostały wynagrodzenia za okresy pracy i przyjęte przez ZUS: 1971r. od 14.12. uczeń zawodu, nie udokumentowano wyn. 28.296,00, 1972r. do 30.06. uczeń, jw. 30.108,00, od 01.07.1972r. do 29.10.1975r. nie udokumentowano pracy, 1975r. od 30.10. - 4.292,00 notatka kolegialna ZUS, 46.956,00, do 3 m-cy pracy 11.739,00, wskaźnik 36,56%, 1976r. - 34.861,00 notatka jw., przec. wyn. - 51.372,00, wskaźnik 67,86%, 1977r. do 10.10. - 12.116,00 do IV. notatka jw., w tym służba wojskowa 5 m-cy (od 27.04. do 14.09.) od 12.10. do 31.12. - 3.733,00 ZUS przyjął najniższe wynagrodzenie, razem 15.849,00, przec. wyn. - 55.152,00, do 7 m-cy pracy 32.172,00, wskaźnik 49,26%, 1978r. - 18.400,00 nie udokum. ZUS przyjął najniższe wyn. w jgu, przec. wyn. – 58.644,00, wskaźnik 31,38%, 1979r. - 20.800,00 jw., przec. wyn. - 63.924,00, wskaźnik 32,54%, 1980r. - 24.000,00 jw., przec. wyn. - 72.480,00, wskaźnik 33,11%, 1981r. - 28.800,00 jw., przec. wyn. - 92.268,00, wskaźnik 31,21%, 1982r. - 48.000,00jw., przec. wyn. -139.572,00, wskaźnik - 34,39%, 1983r. - 64.800,00 jw., przec. wyn. - 173.700,00, wskaźnik 37,31%, 1984r. - 64.800,00 jw., przec. wyn. - 202.056,00, wskaźnik 32,07%, 1985r. - 64.800,00 jw., przec. wyn. - 240.060,00, wskaźnik 26,99%, 1986r. - 64.800,00 jw., przec. wyn. - 289.140,00, wskaźnik 22,41%, 1987r. - 84.000,00 jw., przec. wyn. - 350.208,00, wskaźnik 23,99%, 1988r. - 108.000,00 jw., przec. wyn. - 637.080,00, wskaźnik 16,95%, 1989r. - 287 100,00 jw., przec. wyn. - 2.481.096,00, wskaźnik 11,57%, 1990r. – 2.648.000,00 jw., przec. wyn. – 12.355.644,00, wskaźnik 11,57%, 1991r. – 8.000.000,00 na podst. angaży, 3.465.000,00 wg ZUS, razem 11.465.000,00, przec. wyn. – 21.240.000,00, wskaźnik – 53,98%, 1992r. – do 31.03 – 5.250.000,00 jw. + 8.100.000,00, razem wg ZUS 13.350.000,00, przec. wyn. – 35.220.000,00, wskaźnik 45,49%, 1993r. – od 1.09. – 9.263.400,00 potw. ZUS, przec. wyn. – 47.940.000,00, do 4 m-cy pracy – 15.980.000,00, wskaźnik 57,97%, 1994r. – do 31.07, od 1.09 – 31.493.500,00 wg ZUS, przec. wyn. – 63.936.00,00, wskaźnik – 49,26%, 1995r. – 4.637,20, przec. wyn. - 8.431,44, wskaźnik 55%, 1996r. – 5.976,09, przec. wyn. – 10.476,00, wskaźnik 57,05%, 1997r. – do 17.08 – 4.374,43, przec. wyn. – 12.743,16, wg ZUS do 8 m-cy pracy – 8.495,31, wskaźnik 51,49%, 1998r. – gospodarstwo rolne, przec. wyn. – 14.873,88, wskaźnik 51,49%.

Najkorzystniejszy wwpw wyliczony przez ZUS, przy uwzględnieniu nieudokumentowanych wynagrodzeń za lata 1977 - 1992 w zamian najniższych wynagrodzeń w jgu, tj. z lat 1988 - 1997 wynosił 42,02%. Przy powyższym wwpw wynoszącym 42,02% wyliczony przez ZUS kapitał początkowy wynosił 72.031,85zł. - decyzja z 17.08.2021r.

Do wyliczenia kapitału początkowego nie uwzględniono okresów: 1.07.1976 - 2.07.1976, 1.10.1976 - 2.10.1976, 1.02.1977 - 1.02.1977, gdyż w tych okresach przebywał na urlopie bezpłatnym, od 10.04.1977 - 26.04.1977 - przerwa w pracy po odbyciu służby wojskowej, od 15.09.1977 - 10.10.1977, nie podjęcie pracy po wojsku, od 7.04.1992 - 30.04.1992, 8.03.1993 -5.04.1993, 13.04.1993 - 11.05.1993, gdyż nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne, od 18.08.1997 - 31.12.1998, gdyż przy ustalaniu kapitału początkowego nie uwzględnia się okresów pracy w gospodarstwie rolnym.

Hipotetyczne wyliczenie wynagrodzeń za okres pracy w Wojewódzkim Związku (...) w W., później (...) Spółdzielnia Pracy w W. od 12.10.1977 - 31.03.1992 według umów o pracę i angaży znajdujących się w dokumentacji akt emerytalnych,

Zgodnie z umową o pracę z 12.10.1977r. zawartą przez Zakład (...) w W., praca wykonywana była w wymiarze 46 godz., (tj. od poniedziałku do piątku po 8 godz. + 6 godz. w sobotę), i tak : od 12.10.1977r. - wynagrodzenie zasadnicze wynosiło wg stawki 7,60zł./godz. plus dodatek 2zł./godz. za rodzaj prowadzonego pojazdu T.. C - 4 + premia bez określenia jej wysokości - przyjęto w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego, od 01.05.1978r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 8,70zł./godz. + 2zł./godz. + premia jw., od 2.05.1979r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 9,80zł./godz. + 2zł./godz. + premia jw., od 1.01.1980r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 10,80zł./godz. + 2zł./godz. + premia jw., od 1.08.1980r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 12,00zł./godz. + 2zł./godz. + premia jw., od 1.10.1980r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 16,00zł./godz. + 2zł./godz. + dodatek za staż pracy (01.11.1980r.) w wysokości 5% + premia 10% jw., od 1.01.1981 r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 20,30zł./godz. + dodatek stażowy 5%, + premia jw. 10%, od 1.08.1981r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 21,40zł./godz. + dodatek stażowy 5% + premia jw., od 1.07.1982r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 26,00zł./godz. + dodatek stażowy 6% + premia jw., od 01.01.1983r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 28,00zł./godz. + dodatek stażowy 7% + premia jw., od 1.08.1983r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 32,00zł./godz. + dodatek stażowy 8% + premia jw., od 1.01.1985r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 36,00zł./godz. + dodatek stażowy 9% + premia jw., od 1.01.1986r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 56,00zł./godz. + dodatek stażowy 10%, + premia jw., od 1.08.1986r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 62,00zł./godz. + dodatek stażowy 10%, + premia jw., od 1.02.1987r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 75,00zł./godz. + dodatek stażowy 11%, + premia jw., od 1.04.1987r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 83,00zł./godz., + dodatek stażowy 11%, + premia jw., od 1.05.1988r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 130,00zł./godz.+ dodatek stażowy 12%, + premia jw., od 01.08.1988r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 147,00zł./godz. + dodatek stażowy 12%, + premia jw., od 01.01.1989r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 200,00zł./godz. + dodatek stażowy 13%, + premia jw., od 01.05.1989r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 250,00zł./godz. + dodatek stażowy 13%, + premia jw., od 01.08.1989r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 400,00zł./godz. + dodatek stażowy 13%, + premia jw., od 01.09.1989r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 540,00zł./godz. + dodatek stażowy 13%, + premia jw., od 01.01.1990r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 2000,00zł./godz. + dodatek stażowy 14%, + premia jw., od 01.08.1990r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 2700,00zł./godz.+ dodatek stażowy 14% + premia jw., od 02.01.1991r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 3500,00zł./godz.+ dodatek stażowy 15% + premia jw., od 1.07.1991r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 1.250.000,00zł. miesięcznie + dodatek stażowy 15% od stawki najniższego wynagrodzenia w jgu + premia jw., od 1.12.1991r. (aneks), wynagrodzenie zasadnicze wg stawki 1.750.000,00zł. miesięcznie + dodatek stażowy 15%, + premia jw., od 1.01.1992r. wynagrodzenie zasadnicze wynosiło 2.100.000,00zł. miesięcznie, plus premia 10%, plus dodatek stażowy 16%.

Do wyliczenia wynagrodzenia za w/w okres przyjęto od 12.10.1977r. do 1978r. - 5 dniowy tydzień pracy, tj. od poniedziałku do piątku po 10 godzin, w tym 2 godziny nadliczbowe w wysokości 150% wynagrodzenia zasadniczego, tj. razem 10 godz., od 1.11.1980r. przyjęto dodatek stażowy w wysokości 5% wynagrodzenia zasadniczego plus 1% za każdy następny rok.

Przyjęto soboty wolne wynikające z obowiązujących przepisów, tj. w soboty pracujące przyjęto 6 godzin normalnych, od 1981r. jedna sobota pracująca po 8 godz., od 1988r. wszystkie soboty wolne. Ponadto przyjęto za cały okres premię w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego.

Zgodnie z przepisami kodeksu pracy (art. 129) czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5 dniowym tygodniu pracy. Podstawy wynagrodzeń kapitału początkowego z lat 1977 - 1992 wynosiłyby: Wariant I: 1977r. - 33,94%, 1978r. - 53,99%, 1979r. - 54,87%, 1980r. - 59,90%, 1981r. - 73,31%, 1982r. - 55,96 %, 1983r. - 56,61%, 1984r. - 52,60%, 1985r. - 46,54 %,1986r. - 67,84%, 1987r. - 77,29%, 1988r. - 61,41%, 1989r. - 44,21%,1990r. - 60,18%, 1991r. - 87,77%, 1992r. - 60,82%. Wariant II: odpowiednio: 33,73%, 52,83%, 53,41%, 57,50%, 69,10%, 52,87%, 53,59%, 49,90%, 44,24%, 64,61%, 73,76%, 58,72%, 42,35%, 57,76%, 72,62%, 53,28%. Najkorzystniejszy wwpw z lat 1982 - 1991 w wariancie I wynosiłby 61,04%, w wariancie II wynosiłby 57,04%. Wyliczenie wysokości kapitału początkowego na dzień 1.01.1999r. przy przyjęciu wyliczeń wynagrodzeń przez biegłego wg umów i aneksów do umów, za okres pracy w (...) Spółdzielni Pracy w W. od 12.10.1977 - 31.03.1992. Według powyższych warunków (wariant I przy wwpw wynoszącym 61,04%).

Do ustalenia kapitału początkowego przyjęto: podstawę wymiaru kapitału początkowego 745,23zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto najkorzystniejszą przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych z okresu do 31.12.1998r., z lat od 1.01.1982 - 31.12.1991. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 61,04%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 61,04% przez określoną w ustawie emerytalnej kwotę bazową w wysokości 1.220,89zł. (61,04% x 1.220,89zł. = 745,23zł.).

Do wyliczenia kapitału początkowego przyjęto okresy pracy do 31.12.1998r. wynoszące: składkowe - 21 lat, 3 m-ce, 3 dni, tj. 255 m-cy, nieskładkowe - 1 m-c. Łączny okres składkowy i nieskładkowy wynosi 21 lat, 4 m-ce, 3 dni, tj. 7683 dni. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynosi 69,14%

Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01zł. (24% x 1.220,89zł. kwota bazowa = 293,01zł.). Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 m-cy i wynika z komunikatu Prezesa GUS z dnia 25.03.1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (MP Nr 12, poz.173).

Obliczenie wartości kapitału początkowego na dzień 01.01.1999r. część socjalna 293,01zł. x 69,14% (współczynnik proporcjonalny) = 202,59zł. (255 m-cy okr. skł. x 1,3%) :12 x 745,23zł. (podstawa wymiaru) = 205,91zł. (1 m-c okr. nieskł. x 0,7%): 12 x 745,23zł. (podst. wym.) = 0,45zł., razem 408,95zł.; 408,95 zł x 209 m-cy (średnie dalsze trwanie życia) = 85.470,55zł.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999r. wynosi 85.470,55zł. (I wariant). Do ustalenia kapitału początkowego nie uwzględniono okresów jak w decyzji ZUS z17.08.2021r.

Wariant II - wyliczenie kapitału początkowego bez uwzględnienia 2 godz. dziennie jako godziny nadliczbowe, a przyjęcie ich w wyliczeniach jako godziny normalne przy uwzględnieniu 10% premii i wysługi lat jw., wwpw kapitału początkowego wynosiłby z lat jw. 57,04%, a kapitał początkowy wynosiłby 82.644,87zł., tj. podstawa wymiaru wynosiłaby 696,40zł. (57,04% x 1.220,89zł.), część socjalna 293,01zł. x 69,14% (współczynnik proporcjonalny) = 202,59zł. (255 m-cy okr. skł. x 1,3%) : 12 x 696,40zł. (podstawa wymiaru)= 192,42zł., (1 m-c okr. nieskł. x 0,7%) : 12 x 696,40zł. (podst. wym.) = 0,42zł., razem 395,43zł., 395,43zł. x 209 m-cy (średnie dalsze trwanie życia) = 82.644,87zł.

ZUS decyzją o ustaleniu kapitału początkowego z 17.08.2021r., przy uwzględnieniu za lata 1977 - 1992 najniższych wynagrodzeń w jgu, przyjął do wyliczenia wwpw z lat 1988 - 1997 wynoszący 42,02%. Podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosiła 513,02zł., a kapitał początkowy wynosił 72.031,86zł. ZUS decyzją z 19.08.2021r., o przyznaniu emerytury przyznał odwołującemu emeryturę z art. 26 ustawy emerytalnej od 01.07.2021r., tj. od m-ca , w którym zgłoszono wniosek, i nabył uprawnienie do emerytury, w wysokości 1.767,04zł. brutto, która została zawieszona, ponieważ wnioskodawca pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy z KRUS. Jeżeli odwołujący podejmie decyzję wypłaty w/wym emerytury, przyznane zostanie również zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie emerytalno - rentowe rolników.

Uwzględniając powyższe wyliczenia, najkorzystniejszy wwpw kapitału początkowego przy uwzględnieniu 2 godzin dziennie jako godziny nadliczbowe 50%, oraz premii w wysokości 10%, dodatek stażowy od 5% za 1981r. do 17% za 1992r., z okresu do 31.12.1998r. jest z 10 kolejnych lat, tj. z lat 1982 - 1991 w wysokości 61,04% (610,43 : 10), a kapitał początkowy wynosiłby 85.470,55zł. (wariant I). Przy uwzględnieniu 10 godzin pracy dziennie od poniedziałku do piątku i 6 godzin w sobotę jako godziny normalne, bez godzin nadliczbowych oraz premii w wysokości 10 %, stażu pracy jak w wariancie I, najkorzystniejszy wwpw kapitału początkowego z lat 1982 - 1991 w wysokości 57,04%, a kapitał początkowy wynosiłby 82.644,87zł. (wariant II).

W opinii uzupełniającej, odnosząc się do pisma procesowego wnioskodawcy z 7.02.2022r. (w zakresie uwzględnienia w podstawie wymiaru świadczenia dochodów z umów zleceń znajdujących się w aktach osobowych oraz do pisma procesowego ZUS z 11.02.2022 biegły podał, że z dokumentacji kadrowej znajdującej się w aktach sprawy wynika, że: zgodnie z umową zlecenia z 12.10.1977r. zawartą pomiędzy (...) Zakład (...) w W. a pracownikiem kierowcą samochodu marki R. K. M., od 01.10.1977r. za wykonywanie dodatkowych czynności nie wchodzących w zakres normalnych obowiązków, wynikających z umowy o pracę, do których należeć będzie stały udział przy czynnościach za i wyładunkowych oraz odpowiedzialność materialną za przewożone towary, będzie otrzymywał dodatkowe wynagrodzenie miesięczne w wysokości 900zł. w oparciu o załącznik nr 8 Zarządzenia Ministra Płacy i Spraw Socjalnych z 18.03.1974r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników zatrudnionych w transporcie samochodowym, przedłużenie w/w umowy z 2.01.1980r, umową zlecenia za w/w czynności z dnia 1.05.1980r. podwyższono wynagrodzenie do 1000zł. miesięcznie, od 1.10.1981r. umową z 1.10.1981r. podwyższono jw. wynagrodzenie do 1200zł. miesięcznie, od 1.05.1986r. - podwyższono wynagrodzenie jw. do 2.000zł. miesięcznie na samochód Ż. i 4.000zł. na samochód R., od 1.08.1989r. podwyższono wynagrodzenie za czynności załadunkowe i wyładunkowe do 5000zł. miesięcznie.

W żadnej z w/w umów nie określono, że od wynagrodzeń za wykonywane wyżej wymienione dodatkowe czynności odprowadzane będą składki na ubezpieczenie społeczne. Czynności te nie były określone również w zakresie czynności wnioskodawcy wynikających z umowy o pracę.

W dniach, w których nie wykonywano w/wym czynności spedycyjnych, wynagrodzenie nie przysługiwało. Zgodnie z przepisami dotyczącymi wykazu przychodów, od których istniał obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, między innymi Informator IKP wydany przez ZUS w W. na 31.12.1998r., publikacja z 2003r. - składniki przychodów pracowników podlegające wliczeniu do podstawy wymiaru świadczeń emerytalno - rentowych w latach 1977 - 1994 nie stanowiły wypłaty dokonywane z bezosobowego funduszu płac, a w szczególności wynagrodzenia za usługi załadunkowe i wyładunkowe, z którego to funduszu wypłaty te w szczególności były realizowane, i dlatego właśnie że nie były realizowane z osobowego funduszu płac, sporządzane były oddzielne umowy - zlecenia dotyczące wypłaty tych wynagrodzeń i nie stanowiły podstawy wymiaru składek.

Przy uwzględnieniu zastrzeżeń ZUS, (z którymi biegły się zgadza), do wyliczenia wskaźnika podstawy wymiaru za 1992r. należy przyjąć wysokości: w wariancie I - 62,94%, w wariancie II - 54,64%. Zatem zgodnie z wyliczeniem dokonanym przez ZUS, najkorzystniejszy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego w wariancie I - jest z lat 1986 -1995, który wynosi 62,39%, a wartość kapitału początkowego wynosi 86.423,59zł. W wariancie II, najkorzystniejszy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z lat 1986 - 1995, wynosi 58,67%, a kapitał początkowy wynosi 83.794,37zł.

Nieuwzględnienie premii średnio w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego, który to składnik z całą pewnością był wypłacany, co wynika z umów i angaży, byłoby znacząco krzywdzące dla wnioskodawcy. W owym czasie wysokości premii regulaminowych wypłacanych w zakładach kształtowały się najczęściej w przedziale 5% - 20% wynagrodzenia zasadniczego. Przykładowo w komunikacji samochodowej zgodnie z uchwałą Nr 60 Rady Ministrów z dnia 15 marca 1974r. (§15) i zarządzeniem nr 11 Ministra Pracy, Płacy i Spraw Socjalnych z dnia 18 marca 1974r., na które w umowach o pracę powołuje się również pracodawca wnioskodawcy, wysokość premii kierowców wynosiła 15% wynagrodzenia zasadniczego.

Zgodnie z Uchwałą nr 103 Rady Ministrów z 26 kwietnia 1974r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników zatrudnionych w handlu wewnętrznym (MP Nr 16, poz. 102 z 06 maja 1974r.) w §7 określono, że tworzony fundusz premiowy nie może przekraczać 15% planowanych miesięcznych płac zasadniczych tych pracowników. Natomiast dodatek za staż pracy przyznany został zgodnie z opinią Radcy Prawnego Zakładu z 31.03.1981r. na podstawie Zarządzenia Nr 17 MPP i SS z 20 lipca 1978r. (Informator dla Spółdzielni 15-16, poz. 47 z 1980r.), i wypłacany był wnioskodawcy od 1.11.1980r. Umowy - zlecenia sporządzone w okresie od 1.10.1977 - 1.08.1989 dotyczące dodatkowych wynagrodzeń za prace załadunkowo - wyładunkowe nie były podstawą do przekazywania składek na ubezpieczenie społeczne, nie można zatem ich uwzględnić w wyliczeniach podstawy wymiaru kapitału początkowego. Po uwzględnieniu zastrzeżeń ZUS dot. wwpw kp za 1992r. w wysokości 62,94% w wariancie I i 54,64% w wariancie II, które miały wpływ na wysokość najkorzystniejszego wwpw kp, po korekcie w wariancie I z 1986 – 1995 wynosi 62,39%, a kapitał początkowy - 86.423,59zł., a w wariancie II wwpw z lat jw. wynosi 58,67%, a kapitał początkowy – 83.794,37zł. (opinia z załącznikami k. 29 – 53, opinia uzupełniająca k. 87 – 89 akt sprawy).

W dniu 30.07.2021r., K. M. złożył w ZUS wniosek o emeryturę (wniosek/akta ZUS).

W dniu 23.09.2021r., w/w złożył w ZUS wniosek o rekompensatę (k. 14/akta ZUS).

Decyzją z 17.08.2021r., ZUS ustalił K. M. kapitał początkowy na dzień 1.01.1999r., który wyniósł 72 031,85zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 21 lat 3 miesięcy 3 dni, tj. 255 miesięcy oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 1 miesiąca. Do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresów: 1.07.1976 - 2.07.1976, 1.10.1976 - 2.10.1976, 1.02.1977 - 1.02.1977 z uwagi na przebywanie na urlopach bezpłatnych, 10.04.1977 - 26.04.1977 z powodu przerwy w pracy przed podjęciem zasadniczej służby wojskowej, 15.09.1977 - 10.10.1977 z powodu niepodjęcia pracy po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, 7.04.1992 - 30.04.1992, 8.03.1993 - 5.04.1993, 13.04.1993 - 11.05.1993 z uwagi na nieopłacenie składek na ubezpieczenie społeczne, 18.08.1997 - 31.12.1998, ponieważ przy ustaniu wartości kapitału początkowego nie uwzględnia się okresów pracy w gospodarstwie rolnym (decyzja/akta ZUS).

Decyzją z 19.08.2021r., ZUS przyznał K. M. emeryturę powszechną od 1.07.2021r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota kapitału początkowego z uwzględnieniem jego waloryzacji i emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę, wynoszącym 203,60 miesięcy; emerytura wynosi 1767,04zł. Emerytura powszechna uległa zawieszeniu, ponieważ wnioskodawca pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy z KRUS (decyzja/akta ZUS).

Decyzją z 1.10.2021r., ZUS odmówił K. M. prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach/szczególnym charakterze z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 15 lat prac w tego rodzaju warunkach (decyzja/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. W poczet materiału dowodowego Sąd przyjął opinię biegłego z zakresu rachunkowości, który po zapoznaniu się z aktami sprawy, stanowiskami stron procesu, aktami rentowymi, przeliczył podstawę wymiaru i wysokość emerytury od 1 lipca 2021r. oraz wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. K. M. w najkorzystniejszym wariancie, mając również na uwadze załączone do akt rentowych angaże, stawki osobistego zaszeregowania, umowy o pracę znajdujące się w aktach osobowych z okresu świadczenia pracy przez skarżącego w (...) w W. od 12.10.1977 - 31.03.1992r, przy przyjęciu 6 dniowego tygodnia pracy i 10 godzinowego dnia pracy. W ocenie Sądu ostateczna opinia biegłego, uwzględniająca zastrzeżenia ZUS jest fachowa i miarodajna. Z opinii tej wynika, że po korekcie dotyczącej wwpw za 1992r. w wysokości 62,94% i 54,64% w wariancie II, które miały wpływ na wysokość najkorzystniejszego wwpw kp, najkorzystniejszy jest wariant I z lat 1986 – 1995 i wynosi 62,39%, a kapitał początkowy – 86.423,59zł. Fakty dotyczące pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach, Sąd poczynił na podstawie jego zeznań oraz świadków – E. K., L. Z. oraz akt osobowych - odnośnie zatrudnienia w (...) w W.. Zdaniem Sądu materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że K. M. wykazał co najmniej 15 – letni staż w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu jedynie uwzględnieniu do pracy w szczególnych warunkach kwalifikuje się okres pracy od 7.04.1992 - 14.11.1992, z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego. Natomiast pozostałe okresy zatrudnienia nie mogą być uznane za pracę w szczególnych warunkach. Odnośnie zatrudnienia w 30.10.1975 – 10.10.1977, w którym K. M. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. jako robotnik budowlany stwierdzić należy, że nie wykonywał on pracy w głębokich wykopach. Ugruntowane orzecznictwo jednoznacznie określa, że roboty wodnokanalizacyjne uzyskują miano robót wykonywanych w warunkach szczególnych dopiero wówczas, gdy wykonywane są w „głębokich wykopach”, to jest powyżej 3 metrów (por. wyrok SA w Białymstoku z 8.05.2014r., III AUa 1102/13, wyrok SN z 14.11.2013r., II UK 133/13). Tymczasem praca odwołującego polegała na wykonywaniu jej w wykopach do 1,5m. Także zatrudnienia odwołującego w (...) w W. nie może zostać uznane jako praca w szczególnych warunkach. Nie można bowiem przyjąć jednoznacznie, że w tym okresie wykonywał on pracę kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5t, bowiem przeczą temu dokumenty osobowe w postaci, angaży, umów o pracę, z których wynika, że wykonywał także pracę kierowcy Ż.. Ponadto dodać należy, że samochód marki R., nie jest samochodem ciężarowym powyżej 3,5t, tylko jest to samochód towarowy, dostawczy, skrzyniowy z podwyższonym zawieszeniem. Był to średni samochód ciężarowy.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie jest częściowo zasadne.

Jak wynika z art. 173 ust. 1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 2018.1270), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla osób w wieku 62 lat , tj. zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 25.03.1999r. (art.173 ust. 2 ustawy).

Zgodnie z przepisem art. 174 ust. 1 cyt. ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2).

Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 (ust. 2a).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. (ust. 3).

W myśl art. 2 pkt 5 ustawy z 9.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017r., poz. 644 ze zm.), rekompensata - odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Jak wynika z art. 21 cyt. ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. W taki sposób istotę rekompensaty określa zresztą sam ustawodawca, definiując ją w art. 2 pkt 5 ustawy o e. p.

Definicję pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uprawniającą do wcześniejszej emerytury reguluje art. 32 ustawy emerytalno – rentowej oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z §3 i §4 cyt. rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury jeżeli łącznie spełnia warunki: mężczyzna jeżeli osiągnął wiek 60 lat, ma wymagany „okres zatrudnienia” 25 lat, w tym przepracował co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Okręgowego, zgromadzone w sprawie dowody, pozwoliły na korzystniejsze ustalenie kapitału początkowego wnioskodawcy na 1.01.1999r. Stanowisko takie wynika z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, którą Sąd w całości podzielił.

Brak natomiast podstaw do uznania, że odwołujący legitymuje się co najmniej 15 – letnim stażem w szczególnych warunkach. Ewentualnemu zaliczeniu podlega bowiem jedynie krótki okres zatrudnienia, tj. od 7.04.1992 - 14.11.1992, z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego, jednak jest niewystarczający do przyznania prawa do rekompensaty.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 14§2 k.p.c., zmienił zaskarżone decyzje z 17.08.2021r. i 19.08.2021r. w ten sposób, że ustalił kapitał początkowy K. M. w wysokości 86.423,59zł. oraz wwpw kp na 62,39% i zobowiązał organ rentowy do przeliczenia emerytury K. M. przy zastosowaniu w/w kp i wwpw kp od 1.07.2021r. i oddalił odwołanie od decyzji z 1.10.2021r. w przedmiocie prawa do rekompensaty, na podstawie art. 477 14§1 k.p.c.