Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2022r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Dulas

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 stycznia 2022r. w K.

sprawy z powództw

J. P. (PESEL (...))

B. P. (1) (PESEL (...)),

M. P. (1) (PESEL (...))

K. T. (PESEL (...))

przeciwko pozwanym

(...) S.A. z/s w W. (KRS (...))

(...) S.A. z/s w P. (KRS (...))

przy udziale interwenientów ubocznych

(...) S.A. z/s w W. (KRS (...))

(...) S.A. z/s w S. (KRS (...))

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych (...) S.A. z/s w P. i (...) S.A. z/s w W. na rzecz:

1.  powoda J. P. kwotę 50.000,00zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100) wraz z odsetkami ustawowymi z tym, że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 11 maja 2015r. do dnia zapłaty,

2.  powódki B. P. (1) kwotę 50.000,00zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100) wraz z odsetkami ustawowymi z tym, że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 11 maja 2015r. do dnia zapłaty,

3.  powoda M. P. (1) kwotę 15.000,00zł (piętnaście tysięcy złotych 00/100) wraz z odsetkami ustawowymi z tym, że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 11 maja 2015r. do dnia zapłaty,

4.  powódki K. T. kwotę 15.000,00zł (piętnaście tysięcy złotych 00/100) wraz z odsetkami ustawowymi z tym, że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 11 maja 2015r. do dnia zapłaty,

z tym zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia pozostałego,

II.  oddala powództwa J. P. i B. P. (1) w pozostałej części,

III.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kaliszu tytułem zwrotu części nieuiszczonych wydatków:

1.  od powoda J. P. kwotę 299,66zł (dwieście dziewięćdziesiąt dziewięć złotych 66/100),

2.  od powódki B. P. (1) kwotę 299,66zł (dwieście dziewięćdziesiąt dziewięć złotych 66/100),

3.  solidarnie od pozwanych (...) S.A. z/s w P. i (...) S.A. z/s w W. kwotę 5.596,20zł (pięć tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt sześć złotych 20/100),

IV.  zasądza solidarnie od pozwanych (...) S.A. z/s w P. i (...) S.A. z/s w W. tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, na rzecz:

1.  powoda J. P. kwotę 4.964,63zł (cztery tysiące dziewięćset sześćdziesiąt cztery złote 63/100),

2.  powódki B. P. (1) kwotę 4.964,63zł (cztery tysiące dziewięćset sześćdziesiąt cztery złote 63/100),

3.  powoda M. P. (1) kwotę 4.567,00zł (cztery tysiące pięćset sześćdziesiąt siedem złotych 00/100),

4.  powódki K. T. kwotę 4.567,00zł (cztery tysiące pięćset sześćdziesiąt siedem złotych 00/100).

Sygn. akt I C 976/21

UZASADNIENIE

W dniu 4 września 2017r. powodowie J. P., B. P. (1), M. P. (1), K. T. i K. N. skierowali do tut. Sądu w stosunku do pozwanego (...) S.A. z/s w W. żądanie zasądzenia kwot pieniężnych tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku tragicznej śmierci ich syna i brata M. P. (2) oraz żądania zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, i tak na rzecz:

- powoda J. P. kwoty 70.000,00zł wraz z odsetkami ustawowymi, z tym że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 11 maja 2015r. do dnia zapłaty,

- powódki B. P. (1) kwoty 70.000,00zł wraz z odsetkami ustawowymi, z tym że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 11 maja 2015r. do dnia zapłaty,

- powoda M. P. (1) kwoty 15.000,00zł wraz z odsetkami ustawowymi, z tym że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 11 maja 2015r. do dnia zapłaty,

- powódki K. T. kwoty 15.000,00zł wraz z odsetkami ustawowymi, z tym że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 11 maja 2015r. do dnia zapłaty,

- powódki K. N. kwoty 20.000,00zł wraz z odsetkami ustawowymi, z tym że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 11 maja 2015r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podnieśli, iż są babcią, rodzicami oraz rodzeństwem tragicznie zmarłego M. P. (2) i przysługuje im od pozwanego roszczenie na podstawie art. 446 § 4 kc.

Ponadto powodowie wskazali, iż w wyniku śmierci wnuka, syna i brata oraz okoliczności tego zdarzenia doznali cierpień spowodowanych przedwczesną utratą członka rodziny, poczucia osamotnienia i pustki, wstrząsu, a także że nie mogli odnaleźć się w nowej rzeczywistości i nie posiadają zdolności jej akceptowania.

Postanowieniami Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 20 października 2017r. w sprawie o sygn. akt I C 3214/17, z dnia 16 października 2017r. w sprawie o sygn. akt I C 2950/17, z dnia 25 października 2017r. w sprawie o sygn. akt I C 2951/17 i z dnia 24 października 2017r. w sprawie o sygn. akt I C 3257/17 zarządzono połączenie spraw o sygn. I C 3214/17, I C 2950/17, I C 2951/17 i I C 3257/17 ze sprawą o sygn. akt I C 2949/17 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Pozwany (...) S.A. z/s w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu tego kwalifikowanego pisma procesowego pozwany wskazał, iż kwestionuje wysokość dochodzonej należności podnosząc, iż uwzględniając warunki niniejszej sprawy, w szczególności okoliczność, iż na etapie postepowania likwidacyjnego przyznano każdemu z powodów stosowną kwotę pieniężną. Pozwany zakwestionował ponadto wysokość dochodzonych należności podnosząc, iż uwzględniając warunki niniejszej sprawy są one wygórowane.

Zarządzeniem z dnia 9 listopada 2017r. w sprawie o sygn. akt I C 2949/17 zawiadomiono o toczącym się postępowaniu na podstawie art. 84 § 2 kpc i art. 76 i n. kpc:

- (...) S.A. z/s w S.,

- Towarzystwo (...) S.A. z/s w W.,

- (...) S.A. z/s w W..

W piśmie procesowym z dnia 4 grudnia 2017r. (...) S.A. z/s w W. zgłosił interwencję uboczną po stronie pozwanego i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasadzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska interwenient uboczny wskazał, iż kwestionuje podstawę i zasadność powództwa oraz wysokość dochodzonej należności podnosząc, iż przyznane powodom w toku postępowania likwidacyjnego należności rekompensują ich stratę związaną ze śmiercią członka rodziny.

Towarzystwo (...) S.A. z/s w W. nie przystąpiło do udziału w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanego ( pismo k. 248).

W piśmie procesowym z dnia 27 grudnia 2017r. powód B. P. (1) zgłosił opozycję przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego (...) S.A. z/s w W., którą cofnął na rozprawie w dniu 2 lutego 2018r.

W piśmie procesowym z dnia 19 marca 2018r. (...) S.A. z/s w S. zgłosił interwencję uboczną po stronie pozwanego i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasadzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska interwenient uboczny wskazał, iż kwestionuje podstawę i zasadność powództwa oraz wysokość dochodzonej należności podnosząc m.in. zarzut koasekuracji, braku odpowiedzialności gwarancyjnej.

Postanowieniem z dnia 14 sierpnia 2018r. Sąd Rejonowy w Kaliszu w sprawie o sygn. akt I C 2949/17 wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) S.A. z/s w P..

Postanowieniem tego Sądu z dnia 14 sierpnia 2018r. w sprawie o sygn. akt I C 2949/17 zawieszono postępowanie w sprawie na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 kpc, które zostało podjęte postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2021r.

Pozwany (...) S.A. z/s w P. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu tego kwalifikowanego pisma procesowego pozwany wskazał, iż kwestionuje podstawę i zasadność powództwa oraz wysokość dochodzonej należności podnosząc, iż uwzględniając warunki niniejszej sprawy, w szczególności okoliczność, iż na etapie postepowania likwidacyjnego przyznano każdemu z powodów stosowną kwotę pieniężną żądania powództwa są wygórowane. Ponadto pozwany odwołał się również do treści art. 120 kp wskazując, iż czynności podejmowane w dniu zdarzenia przez zmarłego M. P. (2) były działaniami podjętymi przy okazji wykonywania przez niego obowiązków pracowniczych, a nie podczas ich wykonywania.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 23 lutego 2015r. na terenie wiertni (...) C (...) położonej na działce nr (...) w T., woj. (...) J. R. zatrudniony w przedsiębiorstwie (...) S.A. z/s w P., jako wiertacz urządzeń wiertniczych, będąc zobowiązany do wykonywania prac w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, dopuścił do wykonywania prac na wiertni w sposób nie zapewniający bezpieczeństwa dla życia i zdrowia M. P. (2), poprzez użycie kluczy maszynowych bez zamontowanych lin kotwiczących zwanych kontrującymi, tj. wbrew „Instrukcji montażu i obsługi kluczy maszynowych”, a następnie poprzez omyłkowe załączenie dźwigni obrotu stołu wiertniczego spowodował jego ruch obrotowy, w wyniku czego doszło do naprężenia liny naciągającej prawy klucz maszynowy, która to lina docisnęła pomocnika otworowego M. P. (2) do stalowych ramion kluczy maszynowych, wskutek czego doznał on obrażeń ciała w postaci złamania obu kości udowych, licznych głębokich ran szarpanych obu ud z uszkodzeniem głównych pni naczyniowych, stłuczenia worka mosznowego i prącia, podbiegnięć krwawych przedniej ściany brzucha, które to obrażenia doprowadziły do jego zgonu w dniu 24 lutego 2015r., na skutek ostrego wstrząsu krwotocznego.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego we Wschowie z dnia 28 października 2015r. w sprawie o sygn. akt II K 83/15 sprawca J. R. został skazany za występek z art. 155 kk, tj. przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci.

Przywołane zdarzenie stanowiło wypadek przy pracy. Przyczyną wypadku przy pracy były niewłaściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym przez wiertacza, użycie czynnika materialnego niezgodnie z jego przeznaczeniem (uruchomienie obrotu stołu wiertniczego kod. 146), nieprawidłowe zachowanie się wiertacza spowodowane niedostateczną koncentracją uwagi na wykonywanych czynnościach (kod. 225), niewłaściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym przez pracowników – niezabezpieczenie kluczy maszynowych linami kotwiczącymi, kontrującymi (kod. 144).

( wyrok. 6, 56, 94, 153, protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy k. 7-8, 57-58, 95-96, 154-155, protokół kontroli k. 9-19, 59-69, 97-107, 156-166, odpis skrócony aktu zgonu k. 20, 70, 108, 167, zaświadczenie o zameldowaniu k. 21, 22, 71, 72, 109, 110, 168, 169-170, z akt SR we Wschowie II K 8315: notatki urzędowe k. 1, 2, 3, 4, 11, 12, 42, 53, 239, protokół oględzin miejsca k. 5-8, odpis skrócony aktu zgonu k. 25, protokół sekcji zwłok k. 26-30, 231-233, zdjęcia k. 34-35, dokument oględzin k. 36, protokół przesłuchania świadka k. 43-45, 46-48, 118-119, 135-137, 139-140, 141-143, 145-146, 147—148, dzienny raport wiertniczy k. 49-51, informacja w sprawie wypadku k. 54-55, sprawozdanie z badania k. 66, sprawozdanie k. 74-75, umowa o pracę k. 76-78, 111, 112, 113-114 ocena ryzyka k. 79, zaświadczenie k. 80, 92-93, dziennik pracy k. 81, 234, karta szkolenia k. 82-84, 91, spotkanie bezpieczeństwa k. 85, 216-218, protokół świadka w sprawie wypadku k. 86, 87, 88, 89-90, zarządzenie k. 94, 128, 212, instrukcja montażu i obsługi kluczy maszynowych k. 95-97, 129-137, 213-215, 363-383,instrukcja bezpiecznego wykonywania pracy k. 98-108, zakres czynności k. 109-110, informacja świadka w związku ze zdarzeniem wypadkowym k. 120, 121, 122, 123, 221-224, 226-229, informacja o wypadku k. 124, 225, protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy k. 125-126, 219-220, inf. (...) ZOZ k. 127, dokumentacja pracownicza k. 151-200, protokół kontroli k. 202-207, protokół k. 209, deklaracja zgodności, k. 210, oświadczenie k. 211, dokumentacja Okręgowego Urzędu Górniczego w P. k. 242-301, protokół przesłuchania podejrzanego k. 306-309, protokół rozprawy k. 386-390, wyrok k. 391-392, zarządzenie wykonania wyroku k. 428)

Tragicznie zmarły M. P. (2) był synem powodów J. P. i B. P. (1). W/w mieszkali razem i prowadzili wspólnie gospodarstwo domowe. W dacie zdarzenia M. P. (2) był kawalerem i nie posiadał dzieci. Zmarły pomagał powodom i opiekował się nimi. M. P. (2) pomagał we wszelkich czynnościach domowych. Powodowie byli bardzo związani emocjonalnie z synem. Był on szanowany w pracy i wśród kolegów. Powodowie poza M. P. (2) posiadają jeszcze dwoje dzieci, tj. powodów M. P. (1) i K. T.. Powodowie po zdarzeniu zażywali ogólnodostępne leki uspokajające, natomiast nie korzystali z porad specjalistów psychiatry czy psychologa. Po śmierci syna życie powodów zmieniło się na niekorzyść, powodowie nie pogodzili się z tą sytuacją i nadal silnie emocjonalnie jej doświadczają.

Tragicznie zmarły M. P. (2) był bratem powodów M. P. (1) i K. T.. Pomiędzy nimi panowały bardzo dobre relacje, tworzyli spójną i dobrze zorganizowaną rodzinę. Spędzali razem czas, czynnie uczestniczyli w ważnych wydarzeniach rodzinnych oraz przy okazji istotnych uroczystości i świąt. Powodowie mogli liczyć na wsparcie i pomoc brata. Powodowie w związku ze zdarzeniem nie korzystali z porad lekarza psychiatry czy też psychologa, natomiast zażywali leki. Życie powodów uległo pogorszeniu w związku z tragiczną śmiercią ich brata, a posiadane rodzeństwo nie pozwoliło jej w żadnym zakresie zrekompensować.

Po śmierci M. P. (2) pozostał smutek, przygnębienie oraz wielka pustka. Powodowie nie pogodzili się ze śmiercią syna i brata, a ich trauma trwa do dzisiaj.

Powodowie utrzymywali z M. P. (2) bardzo dobre stosunki osobiste i rodzinne, byli z nim silnie związani uczuciowo. Wiązała ich szczególna więź rodzinna w tym znaczeniu, że byli zżyci, powierzali sobie nawzajem swoje porażki, niepowodzenia i sukcesy.

Śmierć M. P. (2) była dla powodów wstrząsem. Powodowie źle się czuli zarówno fizycznie jak i psychicznie, byli roztrzęsieni, zdenerwowani oraz zgubieni, nie wiedzieli jak mają postępować w takiej sytuacji, odczuwali lęk i osamotnienie, odczuwali ból, niepokój, smutek i pustkę po stracie najbliższego członka rodziny, nie pogodzili się z jego śmiercią, zamknęli się wewnątrz, wycofali się, nie potrafili przeżywać radości, mieli problemy adaptacyjne. Dolegliwości te w dość istotnym natężeniu trwały kilkanaście miesięcy i utrudniały wówczas im codzienne funkcjonowanie, ale go z niego nie wyłączały. Powodowie wspominając syna i brata oraz opisując jego sylwetkę i sposób zachowania, charakteryzując jego osobę odczuwali smutek, wzruszali się i powracali do silnych negatywnych emocji. Powodowie wypowiadali się o swoim bracie tylko pozytywnie uzewnętrzniając swój stosunek do niego i artykułując wyraźnie jego brak. Powodowie dbają o pamięć po M. P. (2), a także o miejsce jego pochówku, które zorganizowali i regularnie odwiedzają.

W trudnych momentach związanych z przeżywaniem tragedii rodzinnej powodowie znajdowali wsparcie wśród najbliższych członków rodziny i znajomych.

( przesłuchanie powoda J. P. k. 588v 00:05:36-00:15:43, przesłuchanie powódki B. P. (1) k. 588v 00:15:43-00:25:34, przesłuchanie powódki K. T. k. 588v 00:25:34-00:37:56, przesłuchanie powoda M. P. (1) k. 588v 00:37:56-00:48:50)

Powód M. P. (1) wykazuje silną więź emocjonalną z tragicznie zmarłym bratem M. P. (2). Rodzina funkcjonowała prawidłowo. Rodzice we właściwy sposób wywiązywali się ze swoich obowiązków rodzicielskich, co dawało wszystkim członkom rodziny możliwość podejmowania i utrwalania bliskich związków uczuciowych.

Tragiczna śmierć brata była dla powoda M. P. (1) sytuacją silnie traumatyczną i spowodowała wystąpienie zaburzeń emocjonalnych, które w istotnym nasileniu trwały około roku. Nie wykraczały poza naturalny proces żałoby, ale ograniczały powodowi codzienne efektywne funkcjonowanie.

Powód nie korzystał z opieki psychiatrycznej, czy pomocy psychologicznej. Posiadane zasoby okazały się wystraczające do poradzenia sobie ze skutkami urazu i podjęcia wysiłku ukierunkowanego na rekonstruowanie swojego życia. Obecnie powód nie wymaga stosowania opieki psychiatrycznej, czy pomocy psychologicznej. Rokowanie co do utrzymania tego stanu w przyszłości (w odniesieniu do wypadku z 2015r.) jest pomyślne.

Zakres i nasilenie zaburzeń emocjonalnych jakie wystąpiły po śmierci brata nie spowodowały u powoda trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Powódka K. T. wykazuje silną więź emocjonalną z tragicznie zmarłym bratem M. P. (2). Powódka wychowała się w rodzinie, w której wszyscy jej członkowie byli i są nadal związani silnymi więzami uczuciowymi.

Tragiczna śmierć brata była dla powódki sytuacją silnie traumatyczną i spowodowała wystąpienie zaburzeń emocjonalnych, które w istotnym nasileniu trwały około roku i nie wykraczały poza naturalny proces żałoby. W tamtym czasie istotnie utrudniały jej codzienne funkcjonowanie, ale jej z niego nie wyłączała. W wywiązywani się z bieżących zadań wspierała się pomocą innych. Była to pomoc dla niej istotna, umożliwiająca sprostanie wymaganiom pracodawcy i oczekiwaniom rodziny.

Obecnie stan psychiczny stabilizuje się. Rokowania co do utrzymania tego właściwego kierunku zmian (w odniesieniu do wypadku z 2015r.) jest pozytywne. Aby ten proces przyspieszyć, a pozytywne zmiany utrwalać wskazane jest podjęcie przez powódkę terapii psychologicznej. Pozwoli to badanej złagodzić skutki przeżywalnej żałoby i tworzyć warunki do jej ostatecznego zamknięcia.

W ocenie psychiatrycznej i psychologicznej charakter i natężenie objawów, które wystąpiły na skutek doznanej przez powódkę traumy nie spowodowały trwałego, czy długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Były i nadal są dla powódki obciążające, ale nie wykraczają poza naturalny proces żałoby.

Powódka B. P. (1) wykazuje silną więź emocjonalną z tragicznie zmarłym synem M. P. (2). Rodzina funkcjonowała prawidłowo. Rodzice we właściwy sposób wywiązywali się ze swoich obowiązków rodzicielskich. Wszystkich członków rodziny łączyły bliskie serdeczne związki.

Tragiczna śmierć syna była dla powódki sytuacją silnie traumatyczną i spowodowała wystąpienie zaburzeń emocjonalnych, które w istotnym nasileniu trwały około roku. Utrudniało to jej radzenie sobie z codziennymi obowiązkami czyniąc ją zależną od wsparcia i pomocy innych. Przed wypadkiem powódka nie cierpiała na zaburzenia psychiczne, które wymagałyby korzystania z pomocy psychologicznej czy opieki psychiatrycznej.

Wypadek wpłynął negatywnie na ogólne funkcjonowanie powódki. Poprzez pojawienie się zaburzeń emocjonalnych pogorszyły się jakość jej codziennego życia a wypadek wpłynął ograniczająco na jej aktywność. Powódka wycofała się z kontaktów z innymi, stała się bierna, apatyczna.

Obecnie stan psychiczny powódki jest umiarkowanie stabilny. Z tego powodu wskazane byłoby skorzystanie przez nią z pomocy psychologicznej, aby ostatecznie zakończyć proces żałoby i skierować swoją aktywność na rekonstruowanie swojego osobistego życia. Rokowanie co do uzyskania przez powódkę pełnej zdolności do radzenia sobie ze stratą jest pomyślny.

W ocenie psychiatrycznej i psychologicznej nie ma podstaw do stwierdzenia powstania długotrwałego lub trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Powód J. P. wykazuje silną więź emocjonalną z tragicznie zmarłym synem M. P. (2). Rodzina funkcjonowała prawidłowo. Zmarły był dla powoda bardzo bliską, ważną osobą. Wspólnie zamieszkiwali, a także pracowali w jednej firmie.

Tragiczna śmierć syna była dla powoda sytuacją silnie traumatyczną i spowodowała wystąpienie zaburzeń emocjonalnych, które w istotnym nasileniu trwały około roku. Ich przebieg i charakter nie wykraczały poza naturalny proces żałoby. Powód w tamtym czasie nie korzystał z pomocy psychiatrycznej czy opieki psychologicznej. Obecność i wsparcie bliskiej i dalszej rodziny okazały się wystarczające do radzenia sobie z przebiegiem procesu żałoby. Powód przed wypadkiem nie przejawiał zaburzeń wymagających leczenia psychiatrycznego czy terapii psychologicznej.

W ocenie psychiatrycznej i psychologicznej czas trwania i nasilenie dolegliwości psychicznych, które wystąpiły w związku z przeżytym zdaniem z 2015r. nie spowodowały u powoda długotrwałego, czy trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Aktualnie powód nie wymaga leczenia psychiatrycznego czy koniecznego korzystania z pomocy psychologicznej. Rokowania co do utrzymania tego stanu w przyszłości jest pomyślne. Powód posiada dobre możliwości przystosowawcze. Pozwala mu to na korzystanie z zasobów własnych dla podejmowania wysiłku rekonstruowania swojego życia po stracie syna i tworzy odpowiednie warunki do zakończenia żałoby.

( opinie sądowe psychiatryczno – psychologiczne k. 386-394, 395-405, 406-416, 417-425)

Powodowie J. P., B. P. (1), M. P. (1) i K. T. dokonali zgłoszenia u pozwanego (...) S.A. z/s w W. zaistnienia szkody w celu przeprowadzenia postępowania szkodowego w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej Ubezpieczyciela sprawcy szkody z tytułu umowy odpowiedzialności cywilnej. Postępowanie szkodowe zostało zarejestrowane pod sygn. akt (...).

W związku ze zgłoszeniem pozwany przeprowadził postępowanie szkodowe w ramach którego dokonał oceny podstaw odpowiedzialności i ostatecznie decyzjami z dnia 8 i 9 czerwca 2016r. przyznał powodom tytułem zadośćuczynienia:

- powodowi B. P. (2) kwotę 30.000,00zł,

- powodowi M. P. (1) kwotę 15.000,00zł,

- powódce B. P. (1) kwotę 30.000,00zł,

- powódce K. pieróg – T. kwotę 15.000,00zł,

oraz odmówił wypłaty świadczeń w pozostałym zakresie.

( decyzje k. 23, 24-25, 73, 74-75, 111, 112-113, 170, 171-172)

(...) S.A. z/s w W., (...) S.A. z/s w S., Towarzystwie (...) S.A. z/s w (...) S.A. z/s w W. obowiązywało w okresie od dnia 1 lipca 2013r. do dnia 30 czerwca 2017r. porozumienie o koasekuracji w zakresie ochrony ubezpieczeniowej Grupy (...) S.A. oraz spółek z grupy (...) w zakresie ubezpieczenia mienia (...) S.A. od wszystkich ryzyk oraz maszyn i urządzeń awarii, ubezpieczenia mienia od wszystkich ryzyk spółek dystrybucyjnych z grupy (...), ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej oraz ochrony prawnej.

§ 5 ust. w/w dokumenty określał proporcje procentowe koasekuratorów w/w umowy.

( porozumienie k. 130-133, nota obciążeniowa k. 245, pismo (...) SA k. 246, polisa k. 261-262, polisa wewnętrzna k. 329, OWU (...) k. 330-340, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej oraz ochrony prawnej k. 341-364)

Sąd uznał za przydatne do ustalenia stanu faktycznego opinie sporządzoną przez biegłych z zakresu psychiatrii i psychologii albowiem są one pełne, jasne, zrozumiałe, wyczerpujące i kompleksowe oraz wewnętrznie spójne. Biegli w poszczególnych opiniach udzielili odpowiedzi na wszystkie postawione w tezach dowodowych pytania, sformułowania zawarte w treści każdej z opinii pozwalają na zrozumienie wyrażonych w nich ocen i poglądów oraz sposobu dochodzenia do nich, a ponadto biegli przedstawili metody badawcze i materiał badawczy, na którym się oparli. Wnioski końcowe każdej z opinii są zwięzłe i precyzyjne, a ponadto wnioski opinii są logiczne i znajdują oparcie w przeprowadzonych przez biegłych badaniach i nie budzą zastrzeżeń, co do ich trafności w porównaniu z podanym w opinii materiałem badawczym.

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Podstawę prawną odpowiedzialności pozwanych za zaistnienie zdarzenia, w ramach którego tragiczną śmierć poniósł poszkodowany M. P. (2) należy oceniać w szczególności przez pryzmat przepisów o odpowiedzialności cywilnej ryzyka związanego z prowadzeniem przedsiębiorstwa (art. 435 kc) i odpowiedzialności cywilnej za działania i zaniechania podwładnego (art. 430 kc) przy uwzględnieniu, że szkoda została wyrządzona nieumyślnie przez pracownika przedsiębiorstwa pozwanego (...) S.A. z/s w P. innemu pracownikowi (art. 120 § 1 kp) oraz że zdarzenie powodujące skutek stanowiło czyn zabroniony – występek z art. 155 kk, za który sprawca – pracownik przedsiębiorstwa pozwanego (...) S.A. z/s w P. został skazany prawomocnym wyrokiem karnym (art. 11 kpc) oraz że zdarzenie to stanowiło wypadek ubezpieczeniowy objęty umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (art. 805 i n. kc) z koasekurantem wiodącym (...) S.A. z/s w W..

Stosownie do treści art. 435 kc prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Opisana w cyt. powyżej przepisie odpowiedzialność jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, która oparta jest na założeniu, że sam ruch przedsiębiorstwa stwarza zwiększone ryzyko dla otoczenia, niebezpieczeństwo wyrządzenia szkody.

Odpowiedzialność taką uchylają jedynie okoliczności egzoneracyjne. Zobowiązany może się uwolnić od odpowiedzialności wyłącznie przez wykazanie, że szkoda powstała na skutek: siły wyższej, wyłącznej winy poszkodowanego, wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą w/w nie ponosi odpowiedzialności - tak SN w wyroku z dnia 3 czerwca 1977r. w sprawie o sygn. akt IV CR 185/77, opubl. Legalis, oraz w wyroku z dnia 12 marca 2009r. w sprawie o sygn. akt V CSK 352/08, opubl. Legalis.

Dla przypisania odpowiedzialności posiadacza przedsiębiorstwa, którego odpowiedzialność konstruowana jest na zasadzie ryzyka, zbędne jest rozważanie, czy można mu przypisać zawinienie lub bezprawne zaniedbania.

Przewidziana w art. 430 kc odpowiedzialność zwierzchnika za podwładnego, a więc za czyn cudzy, ma charakter obiektywny i jest odpowiedzialnością za skutek. Może ona wchodzić w grę, jeżeli szkoda została wyrządzona osobie trzeciej przez podwładnego i nastąpiło to, po pierwsze, z winy podwładnego, i po drugie, przy wykonywaniu przez niego powierzonej mu czynności. Poza tym konieczne jest wykazanie związku przyczynowego między zachowaniem podwładnego a szkodą (art. 361 § 1 kc). Zwierzchnik odpowiada za wspomnianą szkodę na zasadzie ryzyka.

Powierzenie wykonania czynności w ramach art. 430 kc może nastąpić przede wszystkim na podstawie stosunku prawnego - umowy o pracę. Czynnikiem, który wyróżnia art. 430 kc, jest stosunek podległości (podporządkowania) pomiędzy powierzającym wykonanie czynności a wykonującym tę czynność, który przejawia się kierownictwem po stronie powierzającego. Oznacza to, że pomiędzy tymi dwiema osobami zachodzi taki układ relacji, z którego wynika obowiązek podwładnego stosowania się do wskazówek powierzającego. Tak więc ten przepis ma zastosowanie nie tylko wówczas, gdy podwładny ma obowiązek wykonać wszystkie, nawet najbardziej szczegółowe wskazówki powierzającego, ale również wówczas, gdy powierzający pozostawia podwładnemu znaczący zakres samodzielności, przy czym sfera aktywności podwładnego podlega ogólnej kontroli powierzającego.

O stosunku podległości można mówić również wtedy, gdy powierzający ma realną możliwość wpływu na zachowanie się osoby dokonującej czynności, ale rezygnuje z tego, pozostawiając jej szeroki zakres swobody w tym zakresie. Jeżeli zachodzą wątpliwości co do zastosowania art. 430 kc, w odniesieniu do stosunku podporządkowania należy rozważyć, czy w sytuacji szerokiej autonomii wykonawcy, czynność jest przez niego podejmowana w interesie i na rachunek własny powierzającego - por. wyrok SN z dnia 14 marca 2012r. w sprawie o sygn. akt II CSK 343/11, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 8 września 2020r. w sprawie o sygn. akt V CSK 585/18, opubl. Legalis.

Art. 120 kp ma charakter normy ogólnej, która w sposób kompleksowy reguluje zasady odpowiedzialności w razie wyrządzenia szkody przez pracownika osobie trzeciej, nie czyniąc rozróżnienia na poszczególne kategorie pracowników.

Zakład pracy zobowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez jego pracownika osobie trzeciej wówczas, gdy wyrządzenie tej szkody nastąpiło przy wykonywaniu przez pracownika obowiązków pracowniczych i tę odpowiedzialność uzasadniają przepisy prawa cywilnego. Jeśli więc zakład pracy przejmuje w świetle art. 120 § 1 kp obowiązek odszkodowawczy za pracownika, to „osobami trzecimi” w stosunku do zakładu pracy będą podmioty, którym pracownik wyrządził szkodę przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych w tym również inni pracownicy tego pracodawcy.

Warunkiem odpowiedzialności pracodawcy na podstawie art. 120 § 1 kp jest istnienie związku przyczynowego szkody z czynnościami pracownika, podejmowanymi na podstawie stosunku pracy w ramach działalności pracodawcy. Inaczej rzecz ujmując, na pracodawcy spoczywa obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przez pracownika osobie trzeciej przez czynności nie wykraczające poza zakres jego obowiązków pracowniczych i zakres działalności pracodawcy, co oznacza w konsekwencji, że pracownik wyrządza szkodę przy wykonywaniu swych obowiązków pracowniczych wówczas, gdy pozostaje ona w normalnym, wewnątrzorganizacyjnym, funkcjonalnym związku przyczynowym z powierzonymi mu czynnościami, które pracownik podjął na podstawie stosunku pracy w celu wykonania zadań związanych z przedmiotem działalności pracodawcy.

Pracownik, który skazany został za występek z art. 155 kk, popełniony przy wykonywaniu swych obowiązków pracowniczych, odpowiada za spowodowaną tym występkiem szkodę (śmierć innej osoby), jako szkodę wyrządzoną nieumyślnie (por. art. 355 kc), jeżeli nawet samo naruszenie obowiązków pracowniczych, było umyślne.

Tak więc w razie nieumyślnego wyrządzania szkody przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych osobie zatrudnionej w tym samym - co pracownik - zakładzie pracy, wyłącznie zakład ten zobowiązany jest do naprawienia takiej szkody – por. wyrok SN z dnia 25 lutego 1975r. w sprawie o sygn. akt II PR 302/74, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 30 maja 1980r. w sprawie o sygn. akt I CR 139/80, opubl. Legalis, uchwała SN z dnia 13 maja 1975r. w sprawie o sygn. akt III PZP 5/75, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 25 lutego 2016r. w sprawie o sygn. akt III CSK 115/15, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 21 maja 2003r. w sprawie o sygn. akt IV CKN 166/01, opubl. Legalis.

Na tle art. 361 § 1 kc odnotowania wymaga, że na gruncie tego przepisu „obojętne jest, czy ma miejsce związek przyczynowy bezpośredni, czy pośredni oraz, czy jest to związek przyczynowy złożony, wieloczłonowy, z tym, że odpowiedzialność cywilną uzasadnia jedynie taki związek przyczynowy wieloczłonowy, w którym między poszczególnymi ogniwami zachodzi normalna zależność przyczynowa, a więc każde ogniwo tego związku podlega ocenie z punktu widzenia przyczynowości adekwatnej.

Norma zawarta w przepisie art. 361 § 1 kc opiera się na założeniach teorii adekwatnego związku przyczynowego, w wersji obiektywnej, zwanego też „normalnym związkiem przyczynowym”. Teoria ta zakłada, że związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w grupie wszystkich przyczyn i skutków mamy do czynienia jedynie z takimi przyczynami, które normalnie powodują określone skutki. Nie wystarczy więc stwierdzić istnienie związku przyczynowego jako takiego, lecz należy stwierdzić, że chodzi o następstwa normalne (a nie niezwykłe, nadzwyczajne).

Związek przyczynowy należy pojmować jako obiektywne powiązanie ze sobą zjawiska nazwanego „przyczyną” ze zjawiskiem określonym jako „skutek”. Istnienie związku przyczynowego jako zjawiska obiektywnego determinowane jest okolicznościami faktycznymi sprawy. W pierwszej kolejności należy za pomocą testu „ conditio sine qua non” zbadać, czy określony skutek stanowi obiektywne następstwo zdarzenia, które wskazano jako jego przyczynę, to znaczy, czy oceniany skutek nastąpiłby mimo braku wskazanej przyczyny. Jeżeli odpowiedź jest negatywna, czyli badany skutek nastąpiłby również mimo nieobecności tej przyczyny należy stwierdzić, że nie występuje żaden obiektywny związek przyczynowy i nie ma potrzeby dalszego badania, czy relacje pomiędzy przyczyną a skutkiem są adekwatne w rozumieniu art. 361 § 1 kc. Pojawienie się w przebiegu kauzalnym przyczyny zewnętrznej, nie powiązanej z działaniem lub zaniechaniem podmiotu odpowiedzialnego za powstanie szkody, przesądza o braku związku przyczynowego, jeśli bez przyczyny pierwotnej szkoda i tak powstałaby. Przepis art. 361 § 1 kc wiąże jednak odpowiedzialność tylko z normalnymi następstwami zjawisk stanowiących jej podstawę. W razie pozytywnego stwierdzenia, że dany fakt był koniecznym warunkiem wystąpienia skutku, należy rozważyć, czy wspomniane powiązania można traktować jako „normalne”, tzn. typowe lub oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy. Typowym jest skutek jaki daje się przewidzieć w zwykłym porządku rzeczy, taki, o którym na postawie zasad doświadczenia życiowego, wiadomo, że jest charakterystyczny dla danej przyczyny jako normalny rezultat określonego zjawiska. Nie mieści się w płaszczyźnie adekwatnego związku przyczynowego skutek, który wprawdzie daje się łączyć z określonym zdarzeniem początkowym w sensie oddziaływania sprawczego, ale jest następstwem nietypowym, tj. nie występującym w kolejności zdarzeń, która charakterystyczna jest dla określonej przyczyny i przez to nie dającym się uwzględnić w ewentualnych przewidywaniach, a zarazem zależny jest w istocie od innych zdarzeń, które w zbiegu z przyczyną wyjściową jawią się jako przypadkowy zbieg okoliczności – por. wyrok s.apel. w Lublinie z dnia 20 maja 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 968/14, opubl. LEX nr 1770850, wyrok s.apel. w Białymstoku z dnia 8 kwietnia 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 959/14, opubl. LEX nr 1667508, wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 4 listopada 2014r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 68/14, opubl. LEX nr 1624064, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 28 października 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 824/14, opubl. LEX nr 1554766, wyrok s.apel. w Lublinie z dnia 13 lutego 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 785/13, opubl. LEX nr 1469375.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2015r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. 2021.1130 – j.t. ze zm.) zakład ubezpieczeń udziela ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczającym, natomiast w myśl art. 15 ust. 2 cyt. ustawy umowa ubezpieczenia ma charakter dobrowolny, z zastrzeżeniem przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Stosownie do treści art. 16 w/w ustawy ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności prawa i obowiązki każdej ze stron umowy ubezpieczenia oraz zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

Na podstawie art. 805 § 1 kc przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę, natomiast na podstawie art. 805 § 2 pkt 2 kc świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. Na podstawie art. 829 § 1 pkt 2 kc ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków - uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.

O powstaniu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń nie decyduje wyłącznie powstanie po stronie ubezpieczającego cywilnoprawnego obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej osobie trzeciej, lecz wystąpienie wypadku ubezpieczeniowego. Wypadek ubezpieczeniowy jest natomiast zdarzeniem, które strony umowy ubezpieczenia określiły jako przyczynę uzasadniającą odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń.

W warunkach przedmiotowej sprawy zaistniały okoliczności, o których mowa w treści art. 11 kpc, który to przepis statuuje zasadę związania ustaleniami wyroku karnego ze skutkami erga omnes.

Określona w art. 11 kpc moc wiążąca wyroku karnego oznacza, że w sprawie cywilnej niedopuszczalne jest dokonywanie jakichkolwiek własnych ustaleń co do tych okoliczności, którymi, zgodnie z omawianym przepisem, sąd jest związany w postępowaniu cywilnym. Okoliczności te nie mogą być przedmiotem postępowania dowodowego ani oceny sądu, a więc nie ma do nich zastosowania zasada swobodnej oceny dowodów (art. 233 kpc), a sąd w sprawie cywilnej dokonuje tylko subsumcji pod odpowiedni przepis prawa materialnego cywilnego wiążących ustaleń wynikających z wyroku karnego oraz ewentualnych własnych ustaleń dotyczących pozostałych okoliczności istotnych w rozpoznawanej sprawie. Istota związania sądu cywilnego skazującym wyrokiem karnym wyraża się w tym, że w skład podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sądu cywilnego wchodzi czyn opisany w sentencji karnego wyroku skazującego, a sąd ten pozbawiony jest możliwości dokonywania ustaleń w tym zakresie, w tym w szczególności ustaleń odmiennych niż przeniesione na podstawie tego wyroku z procesu karnego.

Brak jest w niniejszym postępowaniu podstaw do uznania, iż w sprawie ujawniły się okoliczności egzoneracyjne, czy też ekskulpacyjne zwalniające, któregokolwiek z ubezpieczycieli i to w ramach istniejącej koasekuracji od odpowiedzialności cywilnej za skutki wypadku ubezpieczeniowego objętego umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej łączącej pozwanego (...) S.A. z/s w P. z tym podmiotami, w tym takie nie wynikają z dołączonych do akt postępowania dokumentów umów ubezpieczenia i zapisów ogólnych warunków ubezpieczenia.

Postanowienia OWU podlegają wykładni według reguł określonych w art. 65 § 2 kc, jeśli ich postanowienia nie są precyzyjne i stwarzają wątpliwości co do ich istotnej treści. Wykładnia taka nie może pomijać celu, w jakim umowa ubezpieczenia została zawarta, a także natury i funkcji zobowiązania, a celem tej umowy jest udzielenie ubezpieczonemu ochrony w razie wystąpienia określonego ryzyka. Dlatego też postanowienia OWU powinny precyzyjnie określać postacie ubezpieczonego ryzyka, a w razie niejasności czy wątpliwości także co do wzajemnej relacji między tym postanowieniami należy interpretować je na korzyść ubezpieczającego. Ryzyka objęte ubezpieczeniem i przesłanki wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela powinny być zarówno w umowie, jak i w OWU jednoznaczne i wyraźnie określone, aby ubezpieczający wiedział jednoznacznie, jakie zdarzenia nie są objęte ubezpieczeniem. Konsekwencje postanowień OWU zawierających uregulowania niejasne, wieloznaczne, mylące i obiektywnie niezrozumiałe dla przeciętnego adresata ponosi ubezpieczyciel jako twórca wzorca umowy.

Wyłączenie z zakresu ubezpieczenia odpowiedzialności za oznaczone szkody, czy nawet ich części, przewidziane w ogólnych warunkach, wymagało dokładnego określenia i wyodrębnienia, co nie nastąpiło w warunkach przedmiotowej sprawy, co do ocenianego przez Sąd stanu faktycznego.

Koasekuracja to szczególna forma umowy ubezpieczenia, za pomocą której dokonywany jest wieloczęściowy podział jednego ryzyka, tzn. jedno i to samo ryzyko rozkładane jest pomiędzy co najmniej dwoma ubezpieczycielami. Istotą koasekuracji jest to, że ubezpieczający ubezpiecza dane dobro w co najmniej dwóch zakładach ubezpieczeń, na podstawie jednej umowy ubezpieczenia. K. ponoszą natomiast ryzyko w określonych częściach, przy czym sposób ich wzajemnych rozliczeń określony jest przez porozumienie koasekuracyjne.

Poza sporem pozostawało, że strony łączyły przedmiotowe porozumienia koasekuracyjne, że w czasie trwania umowy ubezpieczenia miał miejsce wypadek ubezpieczeniowy i pozwany (...) S.A. z/s w W. jako koasekurator wiodący wypłacił poszkodowanym stosowne odszkodowania. Z zawartego porozumienia o koasekuracji wynika, że każdy z tych podmiotów ponosił odpowiedzialność za zdarzenie w procentowo wyrażonym ryzyku.

Wymaga przy tym wskazania, iż pozwany (...) S.A. z/s w W. uznał w toku postępowania likwidacyjnego część roszczeń powodów i nie podnosił przy tym żadnych zarzutów uchylających jego odpowiedzialność ubezpieczeniową lub któregokolwiek z koasekurantów. Dalej koasekuranci tego ubezpieczyciela w ramach stosunku wewnętrznego i przyjętej tam wielkości partycypacji przekazali w/w obciążające ich części odszkodowania.

Uznanie odpowiedzialności przez ubezpieczyciela wobec uprawnionego z umowy ubezpieczenia nie jest bez znaczenia dla oceny tej odpowiedzialności i jej zakresu w postępowaniu sądowym. Zakład ubezpieczeń, który potwierdził swoją odpowiedzialność, jest zobowiązany do wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego w określonej wysokości. Jeśli kwota ta pokrywa się z wysokością szkody, zobowiązanie odszkodowawcze wygasa. Poszkodowany, którego roszczenia nie zostały zaspokojone w pełnym zakresie może wystąpić do ubezpieczonego o pokrycie pozostałej części. W rezultacie uznania ubezpieczyciel traci możliwość podnoszenia zarzutów, o których istnieniu wiedział w chwili dokonywania czynności.

Najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 446 § 4 kc zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu. Prawo do życia w rodzinie i utrzymania tego rodzaju więzi, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie krzywdy stanowi bowiem dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie na podstawie art. 23 i art. 24 kc. Roszczenie o zadośćuczynienie oparte na art. 446 § 4 kc ma na celu złagodzenie poczucia krzywdy wywołanej zerwaniem szczególnej więzi międzyludzkiej jaką jest więź rodzinna – por. uchwała SN z dnia 13 lipca 2011r. w sprawie o sygn. akt III CZP 32/11, opubl. OSNC 2012/1/10, uchwała SN z dnia 22 października 2010r. w sprawie o sygn. akt III CZP 76/10, opubl. OSNC-ZD 2011/2/42, uchwała SN z dnia 7 listopada 2012r. w sprawie o sygn. akt III CZP 67/12, opubl. OSNC 2013/4/45, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 8 maja 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1668/14, opubl. LEX nr 1746844.

Pod pojęciem rodzina należy rozumieć „najmniejszą grupę społeczną, powiązaną poczuciem bliskości i wspólności, osobistej i gospodarczej, wynikającej nie tylko z pokrewieństwa”. Decydujące znaczenie ma przy tym faktyczny układ stosunków między konkretnymi osobami, a nie formalna kolejność pokrewieństwa wynikająca w szczególności z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przyjmuje się bowiem, że do grona tego zalicza się także osoby, których sytuacja życiowa kształtowała się w pewnej zależności od zmarłego oraz istniał faktyczny stosunek bliskości ze zmarłym. Stopień pokrewieństwa ma natomiast znaczenie wtórne, choć samo pokrewieństwo musi wystąpić – por. wyrok s.apel. w Lublinie w sprawie o sygn. akt I ACa 254/13, opubl. LEX nr 1378756.

Roszczenie o zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 kc jest roszczeniem o charakterze ściśle niemajątkowym, odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy i jej kompensację. Krzywdą dla osób bliskich zmarłego jest natomiast naruszenie dobra osobistego poprzez zerwanie więzi emocjonalnej szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych.

Krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Celem bowiem zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej jest złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego tą śmiercią i pomoc w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej. Istotne jest przy tym, że nie dotyczy to śmierci jako takiej, lecz wynika z okoliczności, w jakich do niej doszło, a mianowicie tego, że z reguły jest ona nagła i niespodziewana oraz wynika z czynu niedozwolonego, czyli zdarzenia bezprawnego i nagannego. Właśnie okoliczności śmierci poszkodowanego wpływają na spotęgowanie rozmiaru krzywdy, wynikającej z poczucia żalu, osamotnienia pustki i żałoby po utracie osoby najbliższej.

Zadośćuczynienie ma zatem wyrównywać cierpienia spowodowane przedwczesną utratą członka rodziny, skutkującą naruszeniem chronionej prawem więzi rodzinnej i prawa do życia w rodzinie, jako dobra osobistego - por. wyrok s.apel. w Katowicach z dnia 9 lipca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 307/14, opubl. LEX nr 1496415,wyrok s.apel. we Wrocławiu z dnia 18 czerwca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 479/14, opubl. LEX nr 1506323, wyrok SN z dnia 28 maja 2014r. w sprawie o sygn. akt I CSK 332/13, opubl. LEX nr 1532766,wyrok s.apel. w Krakowie z dnia 23 maja 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 393/14, opubl. LEX nr 1623879.

Przy rozważaniach w zakresie wysokości należnego zadośćuczynienia nie można tracić także z pola widzenia, w jakim wieku znajdują się osoby poszkodowane i uprawnione oraz w jakich relacjach pozostawały między sobą. Inna jest bowiem sytuacja po stracie rodzica osoby małoletniej, która żyje we wspólnym gospodarstwie domowym z tym rodzicem, a inna sytuacja po stracie osoby dorosłej, która nie funkcjonuje w ramach danej rodziny.

Wysokość zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych wskutek śmierci osoby bliskiej winna być uzależniona przede wszystkim od indywidualnej oceny sytuacji, jaka panowała w rodzinie przed śmiercią tej osoby i jakiej można by się spodziewać, gdyby do śmierci nie doszło. Za istotne należy również uznać takie okoliczności jak to, czy osoby uprawnione pozostawały w najbliższym kręgu rodzinnym, czyli pozostawały we wspólnym gospodarstwie domowym i w konsekwencji w bezpośrednim uzależnieniu w sprawach życia codziennego, czy uprawnionym jest dziecko, które bezpowrotnie utraciło prawo do wychowania się w pełnej rodzinie, czy doszło do całkowitego osamotnienia osoby uprawnionej, a także jej wieku, stanu zdrowia, możliwości życiowych i potrzeb osoby uprawnionej. Nie ulega też wątpliwości, że duże znaczenie ma bliskość relacji emocjonalnych, jak również ocena wpływu śmierci osoby bliskiej na stan psychiczny uprawnionego.

Utrata osoby najbliższej zawsze wywołuje ból i jego odczuwanie nie wymaga też dowodu. Istnieją jednak relacje rodzinne i wzajemne związanie tego rodzaju, że utrata określonej osoby będzie wywoływała znacznie większy ból, cierpienie, poczucie pustki, niż utrata innej osoby tak samo spokrewnionej. Taki stan rzeczy z pewnością będzie skutkował dalej idącym naruszeniem dobra osobistego w postaci prawa do zachowania więzi rodzinnej. Ponadto wysokość zadośćuczynienia powinna uwzględniać okoliczność, że śmierć człowieka jest zdarzeniem pewnym, a zatem zadośćuczynienie powinno rekompensować często jedynie wcześniejszą utratę członka rodziny. Z tego względu najwyższe świadczenia z tego tytułu powinny być przyznawane na rzecz osób, które na skutek śmierci najbliższego członka rodziny stały się samotne.

Przyznanie odpowiedniego zadośćuczynienia oznacza przyznanie takiej kwoty, która rozsądnie oceniana da się określić jako godziwa w realiach danej sprawy. Skutkiem tej oceny winno zaś być zasądzenie zadośćuczynienia, które wystarcza do złagodzenia doznanych cierpień, a zarazem nie premiuje osób o słabszej konstrukcji psychicznej, reagujących intensywniej na sytuacje traumatyczne lub też nie prowadzi do pokrzywdzenia osób o osobowości zamkniętej, kumulującej w sobie wewnętrzne emocje.

Konkludując należy stwierdzić, iż na rozmiar krzywdy wywołanej śmiercią bliskiej osoby mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia, roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, utrata pomocy, wsparcia i opieki ze strony zmarłego lub możliwości uzyskania w przyszłości stabilnych warunków życiowych, a także niekorzystne zmiany w psychice, które mają wpływ na stan zdrowia, osłabienie aktywności życiowej lub zawodowej, stopień krzywdy, który łączy się z brakiem pomocy i opieki osoby najbliższej, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego oraz rola jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, wiek zarówno zmarłego, jak i pokrzywdzonego – por. wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 18 lipca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 120/14, opubl. LEX nr 1504393, wyrok s.apel. w Gdańsku z dnia 27 czerwca 2014r. w sprawie o sygn. akt V ACa 339/14, opubl. LEX nr 1515185,wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 28 marca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1284/13, opubl. LEX nr 1451724, wyrok s.apel. w Poznaniu z dnia 9października 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 684/14, opubl. LEX nr 1544923, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 14 maja 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1498/13, opubl. LEX nr 1466845, wyrok SN z dnia 7 marca 2014r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 374/13, opubl. LEX nr 1438653, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 20 lutego 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1136/13, opubl. LEX nr 1439204, wyrok s.apel. w Gdańsku z dnia 20 lutego 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 755/13, opubl. LEX nr 1451606, wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 16 stycznia 2014r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 862/13, opubl. LEX nr 1454677.

W warunkach przedmiotowej sprawy zaistniały okoliczności, o których mowa w treści art. 11 kpc, który to przepis statuuje zasadę związania ustaleniami wyroku karnego ze skutkami erga omnes.

Określona w art. 11 kpc moc wiążąca wyroku karnego oznacza, że w sprawie cywilnej niedopuszczalne jest dokonywanie jakichkolwiek własnych ustaleń co do tych okoliczności, którymi, zgodnie z omawianym przepisem, sąd jest związany w postępowaniu cywilnym. Okoliczności te nie mogą być przedmiotem postępowania dowodowego ani oceny sądu, a więc nie ma do nich zastosowania zasada swobodnej oceny dowodów (art. 233 kpc), a sąd w sprawie cywilnej dokonuje tylko subsumcji pod odpowiedni przepis prawa materialnego cywilnego wiążących ustaleń wynikających z wyroku karnego oraz ewentualnych własnych ustaleń dotyczących pozostałych okoliczności istotnych w rozpoznawanej sprawie. Istota związania sądu cywilnego skazującym wyrokiem karnym wyraża się w tym, że w skład podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sądu cywilnego wchodzi czyn opisany w sentencji karnego wyroku skazującego, a sąd ten pozbawiony jest możliwości dokonywania ustaleń w tym zakresie, w tym w szczególności ustaleń odmiennych niż przeniesione na podstawie tego wyroku z procesu karnego.

Przyczynienie się w ujęciu art. 362 kc oznacza, że pomiędzy zachowaniem poszkodowanego a szkodą istnieje adekwatny związek przyczynowy. Wina lub oczywista nieprawidłowość (albo ich brak) po stronie poszkodowanego podlegają uwzględnieniu przy ocenie, czy i w jakim stopniu przyczynienie się uzasadnia obniżenie odszkodowania. Ocena stopnia przyczynienia musi uwzględniać wiek i doświadczenie stron oraz ciążące na nich obowiązki, a także stopień świadomości poszkodowanego.

Przyczynieniem się jest każde zachowanie się poszkodowanego pozostające w normalnym związku przyczynowym ze szkodą, za którą ponosi odpowiedzialność inna osoba. Przyczynienie się do szkody występuje wtedy, gdy na podstawie stanu faktycznego sprawy uzasadniony jest wniosek, że bez udziału poszkodowanego szkoda by nie powstała lub nie przybrałaby ustalonych rozmiarów. Nie oznacza to jednak prostego przełożenia stopnia przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody na obniżenie należnego odszkodowania czy też zadośćuczynienia i nie przesądza o stopniu tego obniżenia. Użycie przez ustawodawcę w art. 362 kc sformułowania „stosowne okoliczności” nakazuje, aby sąd uwzględnił wszystkie okoliczności konkretnej sprawy, takie np. jak stopień winy sprawcy, wiek poszkodowanego i stopień jego rozwoju, szczególne okoliczności towarzyszące zdarzeniu wywołującemu szkodę. Dopiero po dokonaniu prawidłowej oceny wszystkich zindywidualizowanych okoliczności związanych z przyczynieniem się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody ocenić można, jaka kwota będzie odpowiednią sumą zadośćuczynienia, zgodnie z normą określoną w art. 446 § 4 kc. – por. wyrok SN z dnia 20 lipca 2020 w sprawi eo sygn. akt V CSK 247/19, opubl. Legalis, wyrok Sn z dnia 11 września 2014r. w sprawie o sygn. akt III CSK 248/13, opubl. Legalis.

Ustalony przez Sąd stan faktyczny wyłącza w oparciu o treść art. 362 kc obciążenie poszkodowanego zarzutem przyczynienia się do zaistnienia przedmiotowego zdarzenia, którego następstwem była jego śmierć.

Biorąc pod uwagę przytoczone powyżej okoliczności należy kategorycznie stwierdzić, iż powodowie posiadają atrybut podmiotów należących do kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia z art. 446 § 4 kc.

Sąd ustalając rozmiar krzywdy i wysokość zadośćuczynienia uwzględnił więź emocjonalną łączącą powodów ze zmarłym synem i bratem, która ukształtowała się w poprawnie zbudowanej relacji rodzinnej, i która przejawiała się wspólną aktywnością rodzinną i osobistą. Ponadto Sąd wziął pod uwagę okoliczności, w jakich doszło do śmierci poszkodowanego M. P. (2), która była następstwem tragicznego wypadku, upływu czasu od tego zdarzenia oraz poczucia żalu, osamotnienia pustki i żałoby po utracie przez powodów osoby najbliższej. Sąd miał też na uwadze wiek powodów i poszkodowanego, a także że w wyniku zdarzenia nie doszło do całkowitego osamotnienia powodów.

Sąd ocenił również stan psychiczny i psychologiczny powodów i dodatkowo czasowy brak umiejętności i trudności w akceptacji przez powodów istniejącego stanu i przystosowania się do zmienionych warunków płaszczyźnie osobistej, rodzinnej i zawodowej.

W związku z powyższym Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów tytułem zadośćuczynienia, i tak na rzecz:

- powoda J. P. kwotę 50.000,00zł,

- powódki B. P. (1) kwotę 50.000,00zł,

- powoda M. P. (1) kwotę 15.000,00zł,

- powódki K. T. kwotę 15.000,00zł,

wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie z tym zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia pozostałego, oraz oddalił powództwa J. P. i B. P. (1) w pozostałej części.

Pomiędzy pozwanymi (...) S.A. z/s w P. i (...) S.A. z/s w W. istnieje odpowiedzialność in solidum.

Odpowiedzialność in solidum pod pewnymi względami wykazuje podobieństwo do solidarności biernej. Podobnie jak w przypadku uregulowanym w art. 366 kc, wierzyciel może od każdego z dłużników żądać całości lub części świadczenia (jeśli w ramach danego stosunku zobowiązaniowego świadczenie częściowe jest dopuszczalne), będąc też uprawnionym do kierowania żądania łącznie do wszystkich. Jednocześnie spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z dłużników in solidum prowadzi do wygaśnięcia długu pozostałych. Wskazane podobieństwa nie są jednak konsekwencją odpowiedniego stosowania przepisu art. 366 kc, lecz wynikają z istoty zobowiązań in solidum.

W ocenie Sądu oceniając obiektywnie wysokości przyznanych zadośćuczynień nie są one rażąco niskie i nadmiernie wygórowane.

Wysokość przyznanych zadośćuczynień zdaniem Sądu przedstawia dla powodów istotną wartość finansową i nie jest symboliczna.

W tym miejscu należy wskazać, iż obowiązkiem stron postępowania było w ramach procesu przed Sądem przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzą roszczenia (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność ich twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc). Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kpc., art. 3 kpc, art. 6 kc). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyrok s.apel w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 286/14, opubl. LEX nr 1511625).

Dłużnik popada w opóźnienie, jeżeli nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne.

Opóźnienie świadczenia odszkodowawczego następuje, jeżeli dłużnik nie spełni świadczenia niezwłocznie po wezwaniu go przez wierzyciela i od tej chwili należą się wierzycielowi odsetki. W razie wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym odsetki należą się poszkodowanemu już od chwili zgłoszenia roszczenia o zapłatę odszkodowania, w tej bowiem chwili staje się, zgodnie z art. 455 kc, wymagalny obowiązek spełnienia świadczenia odszkodowawczego. – por. wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 18 stycznia 2013r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 1150/12, opubl. LEX nr 1314923, wyrok SN z dnia 8 lutego 2012r. w sprawie o sygn. akt V CSK 57/11, opubl. LEX nr 1147804.

Wymagalne roszczenie o zadośćuczynienie powoduje stan opóźnienia po jego sprecyzowaniu co do wysokości i wezwaniu dłużnika do zapłaty konkretnej kwoty z tego tytułu – por. wyrok s.apel. w Rzeszowie z dnia 15 maja 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 77/14, opubl. LEX nr 1506727.

O roszczeniu ubocznym orzeczono w oparciu o treść art. 481 § 1 i 2 - 2 ⁴ kc.

Odsetki na podstawie art. 481 kc należą się jeżeli zobowiązany nie płaci należnego zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub art. 455 kc. Nie sprzeciwia się temu okoliczność, że zasądzenie zadośćuczynienia jest fakultatywne, a jego wysokość zależy od oceny sądu oraz, że do zadośćuczynienia stosuje się art. 363 § 2 kc albowiem orzeczenie sądu przyznające zadośćuczynienie ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, nie zaś konstytutywnego. W świetle art. 455 kc roszczenie o zadośćuczynienie, jako roszczenie pieniężne - w przypadku braku oznaczenia terminu spełnienia świadczenia - staje się wymagalne z chwilą wezwania do zapłaty. Stąd też odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu należą się już od tej chwili, czemu nie stoi na przeszkodzie to, że wysokość świadczenia jest ostatecznie kształtowana przez sąd.– por. wyrok s.apel. w Rzeszowie z dnia 29 sierpnia 2013r. w sprawie o sygn. akt I ACa 203/13, opubl. LEX nr 1396899, wyrok s.apel. w Lublinie z dnia 27 marca 2013r. w sprawie o sygn. akt I ACa 807/12, opubl. LEX nr 1306007, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 9 stycznia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 459/13, opubl. LEX nr 1416095.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 – 3 kpc i art. 100 kpc w zw. z art. 105 § 1 i 2 kpc i art. 107 kpc oraz w oparciu o treść § 2 pkt 5 i 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018.265 – j.t.) oraz art. 13 ust. 1 i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2021.2257 – j.t. ze zm.) i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2021.1923 – j.t. ze zm.).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.