Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 września 2021 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy, uwzględniając w całości powództwo wniesione przez (...) z siedzibą w W. przeciwko B. F., zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 72 263,12 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 20 listopada 2019 r. do dnia zapłaty, a także tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 9 031 zł wraz z odsetkami za czas od uprawomocnienia się tego rozstrzygnięcia do dnia zapłaty.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w dniu 20 grudnia 2018 r. pozwany złożył u W. S. (1) (prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...)), szereg zamówień dotyczących drewna. W dniach 16 i 25 kwietnia 2019 r. W. S. (1) poinformował powoda o zmianie obowiązujących cen.

W dniu 15 października 2019 r. powód zawarł z W. S. (1) umowę o świadczenie usług faktoringowych, w ramach której zobowiązał się do stałego nabywania i finansowania wierzytelności przysługujących faktorantowi od kontrahentów. Faktorant zobowiązał się do stałego przenoszenia wierzytelności na powoda oraz terminowego regulowania umówionego wynagrodzenia, a także wykonywania innych zobowiązań przewidzianych umową lub regulaminem. Faktorant w celu dokonania cesji pojedynczej faktury miał obowiązek zgłosić fakturę w aplikacji smeo24, zaś nabycie wierzytelności następowało poprzez udostępnienie przez powoda w tej aplikacji informacji o nabyciu lub finansowaniu wierzytelności lub wypłaty zaliczki. W przypadku cesji pojedynczej momentem przeniesienia wierzytelności na powoda była chwila wypłaty zaliczki.

W fakturze VAT nr (...) wystawionej pozwanemu przez W. S. (1) na kwotę 72 263,12 zł, tytułem sprzedaży drzewa, zgodnie z zamówieniem nr (...) i (...), termin zapłaty określony został na dzień 18 listopada 2019 r. Powód w ramach finansowania, zgodnie z umową faktoringu zapłacił pozwanemu w dniu 23 października 2019 r. kwotę 49 384,38 zł oraz kwotę 8 642,76 zł tytułem zaliczek na poczet ww. faktury VAT.

Pismem z dnia 23 października 2019 r. pozwany został zawiadomiony o dokonanym przelewie wierzytelności. Syn pozwanego - M. F. (1), jako osoba upoważniona do działania za pozwanego, podpisał zawiadomienie zaświadczając, iż wierzytelności wynikające z faktury są bezsporne oraz oświadczył, iż uznaje zobowiązanie.

Sąd Rejonowy ustalił także, że T. W. (1), pracownik pozwanego, anulował zamówienie nr (...) i (...), jednakże syn pozwanego zgodził się przyjąć objęty tymi zamówieniami towar, dostarczony partiami wraz z innymi zamówieniami od W. S. (1).

Pozwany stwierdził, że otrzymany towar posiada wady, m.in. jest za krótki. Pismem z dnia 17 grudnia 2019 r. pozwany poinformował W. S. (1), iż zamówienia nr (...) i (...) otrzymał w dniu 2 grudnia 2019 r., wskazując na brak odpowiednich wymiarów i nieodpowiednią jakość towaru. Poinformował także, że towar pozostaje do dyspozycji wykonującego zamówienie.

W odpowiedzi W. S. wskazał, iż reklamacja jest pozorowana, gdyż zamówienie zostało wykonane w ten sam sposób co pozostałe zamówienia. Po odmowie uznania reklamacji (wymiany towaru na nowy), pozwany nie składał W. S. żadnych oświadczeń o odstąpieniu od umowy czy obniżeniu ceny.

W dniu 12 lutego 2020 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 72 263,12 zł tytułem należności wynikającej z faktury VAT nr (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony oraz na podstawie zeznań świadków: M. F. (1) i T. W. (1). Co do zeznań tego ostatniego Sąd ten podkreślił, że wprawdzie świadek ten zeznał, że anulował całe zamówienie, ale nie wiedział on, że syn pozwanego M. F. zgodził się na przyjęcie tego zamówienia. Skutkował to uznaniem, że strony wiązała umowa sprzedaży, skoro świadek ten potwierdził, że W. S. nie wystawił faktury korygującej dla spornej faktury nr (...). Sąd pierwszej instancji uznał natomiast zeznania świadka M. F. (1) za niewiarygodne jedynie co do tego, że nie był on uprawniony do reprezentowania pozwanego, w tym do podpisania oświadczenia o uznaniu długu. Przeczyły temu m.in. zeznania świadka T. W., który zeznał, że M. F. pełni funkcję dyrektora i jest uprawniony do zarządzania firmą. Zdaniem tego Sądu zmienił on decyzję o anulowania ww. zamówienia, będąc uprawniony do reprezentowania pozwanego w jak najszerszym zakresie, w tym do zawierania umów z kontrahentami i uznania długu (co poświadczył pieczątką pozwanego). Odnosząc się do drugiego egzemplarza spornej faktury – przedłożonej przez pozwanego (z inną datą wystawienia i wymagalności niż przedstawiona przez powoda) – Sąd Rejonowy podkreślił, że nie posiadała ona pieczątki wystawcy, a więc nie było wiadomo był jej wystawcą, w przeciwieństwie do faktury będącej podstawą żądania pozwu, która zawierała pieczęć.

Sąd pierwszej instancji jako bezsporny ocenił fakt zawarcia umowy faktoringu pomiędzy powodem a W. S.. Umowa tego rodzaju łączy w sobie elementy cesji wierzytelności, dyskonta wierzytelności, umowy sprzedaży i o świadczenie usług. Zarzut braku legitymacji czynnej powoda ocenił jako niezasadny, skoro w tym wypadku faktorant w celu dokonania cesji pojedynczej faktury miał obowiązek zgłosić fakturę w aplikacji smeo24, zaś nabycie wierzytelności następowało poprzez udostępnienie przez powoda informacji o nabyciu lub finansowaniu wierzytelności lub wypłaty zaliczki. Dokonanie takiej wypłaty w dniu 23 października 2019 r. było równoznaczne z przeniesieniem wierzytelności. Nastąpiło to już po zawarciu umowy przelewu wierzytelności z dnia 15 października 2019 r. Pozwany został ponadto poinformowany o dokonanej cesji i nie wniósł do niej zastrzeżeń. Zgłaszanie faktur przez faktoranta jest w pełni zautomatyzowane, a fakt wystawienia faktury w dniu 9 września 2019 r. ze wzmianką o przeniesieniu wierzytelności na powoda nie może prowadzić do uznania, że powód nie ma legitymacji czynnej. Dopuszczalne jest bowiem, w świetle orzecznictwa dokonanie przelewu wierzytelności przyszłej. Przeniesienie praw z tego tytułu następuje dopiero z chwilą ich powstania.

Zgodnie z art. 513 § 1 k.c. dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. W związku z tym pozwanemu wobec powodowi przysługiwały te same zarzuty, co wobec zbywcy wierzytelności.

Pozwany podniósł, że anulował zamówienie, które zostało zafakturowane, jednak pomimo tego jego kontrahent (W. S.) przekazał pozwanemu to zamówienie partiami. Przyznał, że przedmiotowy towar znajduje się u niego. Podnosił natomiast, iż drewno to było złej jakości i o złych wymiarach, a składana przez niego reklamacja nie została uznana.

Sąd Rejonowy uznał, że pozwanego i W. S. (1) łączyła umowa mieszana zawierająca w sobie elementy sprzedaży i dostawy. Zgodnie z art. 605 k.c. przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny. Zgodnie natomiast z art. 612 k.c. do praw i obowiązków dostawcy i odbiorcy stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży.

W myśl art. 556 k.c. sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia). Z kolei stosownie do treści art. 560 § 1 k.c. jeżeli rzecz ma wady, kupujący może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia ceny. Jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli przyjmujący zamówienie niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie.

Gdy chodzi o kwestię uprawnień z rękojmi za wady to obowiązkiem odbiorcy jest udowodnienie istnienia wady i zachowania aktów staranności (zbadanie rzeczy i powiadomienie dostawcy o wadzie – art. 563 k.c.), a obowiązkiem dostawcy wykazanie, że wada nie istnieje, bądź, że nie dochowano aktów staranności, lub, że ich dochowanie było spóźnione. Prawidłowe zastosowanie przez pozwanego przepisów o rękojmi nakładało więc na niego obowiązek: wykazania wady zakupionego towaru, udowodnienia, że dochował aktów staranności, a wreszcie także złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy, bądź żądania obniżenia ceny. Jeśli natomiast pozwany chciałby opierać podnoszone zarzuty na przepisach o wykonaniu zobowiązań to powinien udowodnić, że zakupiony towar ma wady, za które winę ponosi zbywca wierzytelności, wykazać, jaką z tego tytułu poniósł szkodę i zgłosić zarzut potrącenia należności przysługującej powodowi z kwotą należnego odszkodowania.

Zdaniem Sądu a quo pozwany nie wykazał jednak, że sprzedany przez zbywcę wierzytelności towar posiadał wady oraz jaką z tego tytułu poniósł szkodę. Pozwany w żaden sposób nie próbował wykazać, iż otrzymane przez niego drewno jest wadliwe i niezgodne ze zleceniem. Nie przedłożył żadnych zdjęć potwierdzających powyższe, nie wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. W związku ze złożoną reklamacją pozwany nie składał też żadnych oświadczeń, ani o obniżeniu wynagrodzenia, ani o odstąpieniu od umowy.

Odnosząc się twierdzeń powoda o uznaniu przez pozwanego zadłużenia na zawiadomieniu o dokonaniu cesji i stanowiska strony pozwanej wskazującego na brak umocowania osoby, która to oświadczenie podpisała (syna pozwanego) Sąd pierwszej instancji wskazał na regulacje art. 95 i 98 k.c. przewidujące możliwość dokonania czynności prawnej przez pełnomocnika, a także zasadę, że pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. W okolicznościach sprawy – zdaniem tego Sądu – M. F. (1) był umocowany do złożenia tego rodzaju oświadczenia, a jego ojciec (pozwany) wiedział o tym i akceptował to. Zgodnie z orzecznictwem od przedsiębiorcy należy ponadto oczekiwać nadzoru nad udostępnianiem znajdujących się w lokalu przedsiębiorstwa urządzeń technicznych i pieczątek. Aby zachodziło domniemane pełnomocnictwo określone w art. 97 k.c. (w związku z działaniem osoby czynnej w lokalu przedsiębiorstwa), musi być spełniony warunek aby czynność prawna była czynnością, która zazwyczaj bywa dokonywana z osobami korzystającymi z usług przedsiębiorstwa, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Skoro bowiem M. F. (1) anulował decyzję T. W. (1) o anulowaniu zamówienia, prowadził korespondencję z W. S. (1), a także posługiwał się swobodnie pieczątką ojca (pozwanego) oraz podpisywał się za niego, Sąd pierwszej instancji uznał go uprawnionego także do złożenia ww. oświadczenia o uznaniu długu, co nie pozbawiało strony pozwanej możliwości wykazywania w postępowaniu sądowym, że uznany dług nie istnieje, względnie, że istnieje tylko w mniejszej kwocie. Na gruncie procesu ma to bowiem takie znaczenie, że dłużnik, który uznał dług, musi w procesie wykazać jego nieistnienie. Wierzyciel przedstawiający dowód uznania długu przez dłużnika nie musi wykazywać w inny sposób istnienia swej wierzytelności, natomiast to dłużnika obciąża wówczas ciężar dowodu co do tego, że uznana wierzytelność w rzeczywistości nie istnieje, lub istnieje ale w mniejszym wymiarze.

Niezależnie od tego Sąd Rejonowy uznał, że powód udowodnił zawarcie umowy, jej treść oraz wykonanie, a także kwotę zobowiązania, co uzasadniało uwzględnienie żądania pozwu. Skoro pozwany odebrał towar i nie złożył oświadczenia o odstąpieniu od umowy spoczywa na nim obowiązek zapłaty za dostarczone mu drewno.

Jako podstawę rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołał przepisy art. 535 w zw. z art. 605 k.c., a także w zw. z art. 513 § 1 i art. 6 k.c., jak również przepis art. 560 § 1 k.c. a contrario. O odsetkach Sąd ten orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, zaś o kosztach procesu, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik (art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 w zw. z art. 99 k.p.c.).

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając ten wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, tj.:

-

art. 233 § 1 k.p.c. na skutek wadliwej oceny materiału dowodowego, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i przepisami ustawy z dnia 11 marca 2014 r. o podatku od towarów i usług, wobec bezzasadnego przyznania waloru wiarygodności fakturze VAT nr (...) z dnia 9 września 2019 r. przedstawionej przez powoda ze względu na opatrzenie tego dokumentu pieczęcią wystawcy, pomimo że w obrocie prawnym występowały dwie tożsame faktury VAT o tym numerze z odmienną datą wystawienia i sprzedaży, terminie zapłaty i numerze rachunku bankowego wraz z adnotacją o przeniesieniu wierzytelności, a faktura VAT dla swej ważności w ocenie skarżącego nie wymagała opatrzenia jej pieczęcią wystawcy,

-

art. 253 k.p.c. wobec jego nieprawidłowego niezastosowania, a w konsekwencji nieuznania, że prawdziwość dokumentu w postaci faktury VAT nr (...) powinna udowodnić strona powodowa wobec zaprzeczenia prawdziwości dokumentu prywatnego przez stronę pozwaną i przedstawienia tożsamej faktury VAT doręczonej jej przez W. S. (1) o odmiennej treści,

-

art. 233 § 1 k.p.c., na skutek braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału tj. dowodów w postaci:

a)  zeznań świadka T. W. (1) w zakresie w jakim wskazał, że „gdyby były inne zamówienia od pana S., pod inny wyrób to on dorzucał z tego anulowanego zamówienia kilka palet i w ten sposób po kilku takich zachowaniach ostatecznie wepchnął nam zamówienie” – które w ocenie skarżącego jednoznacznie wskazywały na nieprzyjęcie zamówienia objętego przedmiotem postępowania,

b)  korespondencji mailowej z dnia 9 i 12 sierpnia 2019 r. w której świadek T. W. (1) wskazał na proceder dostarczania przez W. S. (1) anulowanych zamówień, wystawiania faktur VAT na zamówienia niewykonane i anulowane, opóźnień w realizacji zamówień i nieuzgodnionej podwyżki cenowej zamówień,

c)  korespondencji mailowej z dnia 8 listopada 2019 r. i 16 grudnia 2019 r. w której świadek T. W. (1) i M. F. (1) wskazali, że otrzymali zawiadomienie o przelewie wierzytelności i fakturę VAT nr (...) na zamówienia anulowane, które zostały dostarczone bez zgody i wiedzy pozwanego, a towar nie został przez pozwanego przyjęty, lecz pozostawiono go do odbioru przez W. S. (1),

-

art. 232 k.p.c. wobec wadliwego uznania, że strona powodowa sprostała ciężarowi dowodu w zakresie dotyczącym zawarcia i wykonania umowy sprzedaży-dostawy drewna oraz posiadania legitymacji do wytoczenia powództwa, w sytuacji gdy pozwany skutecznie odstąpił od umowy, zamówienie nie zostało przyjęte przez pozwanego, lecz pozostawiono je do odbioru przez W. S. (1),

co w ocenie skarżącego powodowało:

2.  sprzeczność istotnych ustaleń stanu faktycznego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, w postaci błędnego uznania, że:

-

syn pozwanego zgodził się na przyjęcie zamówienia, a zatem doszło do „anulowania anulacji zamówienia”, w sytuacji gdy od początku pozwany wskazywał na nieprzyjęcie towaru dostarczonego przez W. S. (1) i pozostawienie materiału do jego dyspozycji,

-

syn pozwanego był uprawniony do zawierania umów z kontrahentami, albowiem zmienił decyzję o anulowaniu zamówienia od W. S. (1), w sytuacji gdy doszło do odstąpienia od umowy, niwelującego trwale stosunek obligacyjny pomiędzy stronami, które to oświadczenie nie mogło być już cofnięte przez świadka M. F. (1), a w konsekwencji nie mogło dojść do uznania nieistniejącego długu przez syna pozwanego wobec podmiotu niebędącego ani wierzycielem ani cesjonariuszem;

3.  naruszenie prawa materialnego, tj.:

-

art. 509 § 1 k.c. poprzez jego wadliwe zastosowanie i uznanie, że powód mógł w sposób dobrowolny określić sposób dokonywania cesji i posiada legitymację do wytoczenia powództwa, pomimo braku dokumentu wskazującego jakie wierzytelności, wobec kogo i w jakiej wysokości zostały przeniesione na powoda, a w szczególności brak jest oświadczenia cedenta o przeniesieniu czy też zgłoszeniu wierzytelności na rzecz powoda, które nie może być dorozumiane,

-

art. 610 k.c. poprzez jego wadliwe niezastosowanie w sytuacji, gdy Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił że doszło do anulowania zamówienia, co powinno doprowadzić do uznania, że pozwany skutecznie odstąpił od umowy ze względu na opóźnienie z rozpoczęciem wytwarzania przedmiotu dostawy, co niweczyło skutki zawartej przez pozwanego z W. S. (1) umowy,

-

art. 560 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że pozwany winien był odstąpić od umowy na podstawie przepisów o rękojmi w sytuacji gdy wobec anulowania zamówienia doszło do odstąpienia od umowy przez pozwanego przed dostarczeniem zamówienia przez W. S. (1) i nie przysługiwały mu uprawnienia z rękojmi.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Uzasadniając apelację pozwany dodatkowo podniósł, że dowód w postaci potwierdzenia transakcji tytułem „ (...) wypłata zaliczki” nie stanowi potwierdzenia zawarcia umowy cesji, skoro brak było koniecznego oświadczenia woli cedenta (choćby w postaci przewidzianego przez umowę faktoringową zgłoszenia faktury VAT). Z kolei zawiadomienie o przelewie wierzytelności nie zawiera przelewu cedenta. Zdaniem skarżącego czynność udokumentowana fakturą VAT nr (...) z dnia 9 września 2019 r. miała charakter pozorny, albowiem strony nie uzgodniły warunków handlowych, w tym sposobu zapłaty, uwidocznionego w treści dokumentu. Dokumentowała ona czynność prawną której nie było, a co za tym idzie, zmierzała wyłącznie do uzyskania w sposób bezprawny należności od pozwanego. Skoro zaś pozwany nie zaksięgował ww. faktury nie mogła ona stanowić dowodu zawarcia i wykonania umowy, zwłaszcza że zawarto w niej adnotację o przelewie, który miał być dokonany ponad miesiąc później (23 października 2019 r.), a towar dostarczony był dopiero w grudniu 2019 r. Pozwany podkreślił także, że cofnięcie oświadczenia woli (o anulowaniu zamówienia) nie mogło być uznane za skuteczne, skoro po jego dotarciu do adresata skutki oświadczenia nie mogły być uchylone – nawet za jego zgodą. Faktura VAT (w obu wersjach) zawiera ponadto adnotację, że do czasu całkowitej zapłaty towar stanowi własność sprzedawcy. W dniu 8 listopada 2019 r. strona pozwana otrzymała zawiadomienie o przelewie, ale dotyczące zamówienia anulowanego (na skutek podwyżki cen i znacznych opóźnień) i w tej dacie jeszcze niezrealizowanego. Zostało ono następnie dostarczone, lecz bez wiedzy pozwanego, „przy okazji” realizacji innych zamówień. Kontrahent mógł odebrać towar stanowiący jego własność, a reklamacja stanowiła jedynie kolejny argument za brakiem podstaw do przyjęcia towaru.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu odwoławczego Sąd Rejonowy wyjaśnił wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, zaś wnioski, które przy tym wywiódł – tak w zakresie podstawy faktycznej, jak i prawnej rozstrzygnięcia – są w pełni uzasadnione i nie wymagają powtórzenia. Sąd Okręgowy wskazuje w związku z tym, że ustalenia oraz oceny Sądu I instancji przyjmuje za własne (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 i 2 k.p.c.).

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów apelacyjnych nie można przede wszystkim dopatrzyć się naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 233 § 1 k.p.c. Trzeba zwrócić uwagę, że kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, zadowalających dla skarżącego, ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej oceny materiału dowodowego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136). Jeśli tylko bowiem z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby nawet w równym stopniu, na podstawie tego materiału, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. m.in. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906). Zdaniem Sądu Okręgowego nie można uznać, aby ocena dowodów dokonana w niniejszej sprawie przez Sąd pierwszej instancji wykraczała poza powyższe ramy.

Co do przyznania przez ten Sąd waloru wiarygodności fakturze VAT nr (...) z dnia 9 września 2019 r. ( k. 21 akt), sam skarżący zauważył, że różni się ona od drugiej występującej w obrocie faktury o tym samym numerze ( zob. k. 49) jedynie datą wystawienia (sprzedaży) oraz terminem i sposobem zapłaty. Chociaż więc w tej przedłożonej przez powoda widnieje dzień 9 września 2019 r. jako data wystawienia i sprzedaży (w przedstawionej przez pozwanego jest to dzień 6 września 2019 r.), a jako termin zapłaty wpisano dzień 18 listopada 2019 r. (w egzemplarzu na który powołuje się pozwany to dzień 6 października 2019 r. i brak jest adnotacji o cesji), to biorąc pod uwagę tożsamość stron oraz przedmiotu transakcji, nie powinno budzić żadnych wątpliwości, że w założeniu musiały one dotyczyć tej samej, rzeczywistej operacji gospodarczej.

Niezależnie więc od przyczyn dla których w obrocie stwierdzono występowanie dwóch faktur o takim samym numerze, różniących się od siebie we wskazanym zakresie – a nie przedłożono faktury korygującej, do wystawienia której zobowiązuje podatnika przepis art. 106j ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.), m.in. w przypadku gdy stwierdzono pomyłkę w jakiejkolwiek pozycji faktury – okoliczności te nie powinny być decydujące dla oceny, że pomiędzy stronami istnieje określonej treści stosunek cywilnoprawny.

Nie sposób – w świetle art. 245 k.p.c. – uznawać, aby faktura VAT miała inną moc dowodową, niż inne dokumenty prywatne i przepisy prawa podatkowego w jakikolwiek sposób nie zmieniają tego, co wynika z treści art. 245 k.p.c. Do tego rodzaju dokumentu, mimo obowiązku odzwierciedlania w fakturze rzeczywistych zdarzeń gospodarczych z perspektywy prawa podatkowego, nie ma zastosowania domniemanie zgodności z prawdą danych w nim zawartych. Rolą sądu jest natomiast określenie, z uwzględnieniem całokształtu materiału dowodowego, w jakim stopniu faktury (czy też faktury korygujące) odzwierciedlają rzeczywistą wolę stron (zob. m.in. wyrok SN z dnia 7 listopada 2007 r., II CNP 129/07, LEX nr 621237 oraz postanowienie tego Sądu z dnia 5 lipca 2019 r., IV CSK 625/18, LEX nr 2692217).

Istnienie kwestionowanego stosunku prawnego Sąd pierwszej instancji ustalił nie tylko na podstawie przedłożonej przez powoda faktury VAT z dnia 9 września 2019 r., a opisane wyżej rozbieżności same przez się nie uzasadniają wniosku przeciwnego. Dla zakwestionowania przyjętej przez ten Sąd oceny prawnej nie był decydujący także fakt braku zaksięgowania spornej faktury przez pozwanego (zob. oświadczenie biura rachunkowego – k. 103 akt). Chociaż bowiem stan księgowy może znacząco wzmacniać twierdzenia strony, nie powinien jednak przesądzać ani wyniku globalnej oceny dowodów, ani też ostatecznego wyniku samej sprawy (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 lipca 2004 r., I CK 41/04, OSNC 2005, nr 7-8, poz. 136). Podobnie uznanie długu – a z takim niewątpliwie mamy do czynienia w niniejszej sprawie – nie pozbawia dłużnika możliwości kwestionowania istnienia zobowiązania, rodzi jednak obowiązek udowodnienia związanych z tym twierdzeń (szerzej na ten temat M. Pyziak-Szafnicka: Uznanie długu, Wydawnictwa Prawnicze PWN 1996, s. 111-114, 221-224). Sąd Rejonowy słusznie zauważył w tej kwestii, że wierzyciel przedstawiając dowód uznania długu przez dłużnika nie musi wykazywać w inny sposób istnienia swej wierzytelności, natomiast to dłużnika obciąża wówczas powinność wykazania, że uznana wierzytelność w rzeczywistości nie istnieje, lub istnieje ale w mniejszym wymiarze (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 1973 r., II CR 700/72, LEX nr 7218; a także uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28 grudnia 2012 r., I ACa 715/12, LEX nr 1289572).

Mając na względzie te uwagi nie sposób uznać zasadności stanowiska pozwanego, który twierdził, że zeznania świadka T. W. (1), a także korespondencja mailowa z udziałem tego świadka oraz M. F. (1) z dnia 9 i 12 sierpnia 2019 r., a także 8 listopada 2019 r. i 16 grudnia 2019 r. ( zob. k. 45-45v. i 100-101 akt) dowodzą braku istnienia stosunku prawnego między stronami (poprzednikiem prawnym powoda oraz pozwanym) na skutek anulowania, jeszcze w sierpniu 2019 r., zamówień nr (...) i (...). W wiadomościach e-mail pracownika pozwanego T. W. z dnia 9 sierpnia 2019 r. i 8 listopada 2019 r., znajdują się wprawdzie informacje o wstrzymaniu realizacji tych zamówień do marca 2020 r., czy też ich anulowaniu ( k. 45 i 100 akt), jednakże z pisma z dnia 17 grudnia 2019 r. z reklamacją wyraźnie wynika, że kompletne zamówienia o tych właśnie numerach pozwany otrzymał w dniu 2 grudnia 2019 r. ( k. 47 akt). Fakt przyjęcia towaru objętego ww. zamówieniami potwierdził jednoznacznie w swoich zeznaniach świadek M. F. (1) ( k. 111 v., 114 akt). Nie jest natomiast przedmiotem sporu, że ww. towar w dalszym ciągu znajduje się u pozwanego. Należy natomiast zaakceptować pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 16 września 2003 r., IV CKN 468/01 (LEX nr 602299) i z dnia 13 marca 2015 r., III CSK 206/14 (LEX nr 1710360) zgodnie z którym sama tylko możliwość odebrania rzeczy przez sprzedawcę w razie zwłoki kupującego w zapłacie ceny – w przypadku zastrzeżenia prawa własności sprzedanych rzeczy do czasu dokonania zapłaty – nie eliminuje możliwości wystąpienia na drogę sądową czy też wszczęcia egzekucji w celu zaspokojenia roszczenia o zapłatę ceny.

W kontekście tych ustaleń nie są uzasadnione także zarzuty naruszenia art. 253 i 232 k.p.c., a także art. 560 § 1 k.c. W ocenie Sądu odwoławczego pozwany nie zdołał bowiem udowodnić, że na skutek anulowania zamówień nr (...) i (...) skutecznie i ostatecznie odstąpił on od umowy na podstawie art. 610 k.c. (jeszcze w sierpniu 2019 r.), w sytuacji gdy z pewnością akceptował on następnie fakt realizacji tychże zamówień (najpóźniej w grudniu 2019 r.), zgłaszając jedynie zastrzeżenia dotyczące jakości i wymiarów dostarczonego towaru. Nie można przyjąć, aby pomiędzy stronami doszło w ten sposób do nawiązania całkowicie nowego stosunku prawnego, oderwanego od treści ww. zamówień, jakkolwiek o tożsamej treści, skoro w treści ww. pisma z dnia 17 grudnia 2019 r. wprost się do nich odwołano, a samo pismo przesłano także do wiadomości powoda (nabywcy wierzytelności wynikającej z faktury VAT nr (...) – k. 47; por. także zawiadomienie o przelewie z dnia 23 października 2019, zaakceptowane w imieniu pozwanego – k. 24 akt).

Nie jest również uzasadniony zarzut naruszenia art. 509 § 1 k.c. związany z kwestionowaniem legitymacji czynnej powoda. Nie można pominąć, że w sprawie nie miała miejsce „zwykła” cesja wierzytelności przyszłej, natomiast jej przeniesienie nastąpiło w związku rozbudowanym układem stosunków obligacyjnych w rezultacie zawarcia przez poprzednika prawnego powoda umowy faktoringu. Wystawianie faktury może wówczas pełnić funkcje inne niż przy „zwykłej” cesji. W postanowieniach umów faktoringowych strony swobodnie mogą ukształtować jej treść, stosownie do art. 353 ¹ k.c., tak w zakresie sposobu dokumentowania wierzytelności cedenta (faktoranta) objętych cesją na rzecz cesjonariusza (faktora), a także samego momentu dokonania cesji, biorąc pod uwagę cel takiej umowy. Istotą umowy faktoringu jest stworzenie możliwości finansowania bieżącej działalności gospodarczej faktoranta, który odracza swoim kontrahentom termin zapłaty za towar lub wykonaną usługę; udziela im tzw. kredytu towarowego. Faktorant otrzymuje natomiast od faktora, niezwłocznie po wykonaniu umowy z kontrahentem, znaczą część przysługującej mu należności pieniężnej w postaci zaliczki z tytułu nabytej przez niego wierzytelności (por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 6 lipca 2005 r., III CZP 40/05, OSNC 2006, nr 5, poz. 84, a także wyrok tego Sądu z 5 maja 2016 r., II CSK 582/15, LEX nr 2069435).

W zawiadomieniu o cesji wierzytelności z dnia 23 października 2019 r. jest wprost wskazany numer faktury, którą faktorant (poprzednik prawny powoda) niewątpliwie zgłosił do finansowania, otrzymując z tego tytułu zaliczkę, stosownie do postanowień pkt V.3 i 4 lit. a Regulaminu Świadczenia Usług Faktoringowych przez (...) (zob. zawiadomienie o przelewie - k. 24, Regulamin - k. 15v., potwierdzenia wypłaty zaliczki - k. 22-23 akt). Na fakturze nr (...) przedstawionej przez powoda ( k. 21), jak i w ww. zawiadomieniu o przelewie wprost widnieje rachunek do zapłaty będący rachunkiem powoda. Powołane dowody, oceniane z punktu widzenia opisanego wyżej mechanizmu funkcjonowania umowy faktoringowej, nie budzą żadnych wątpliwości.

Mając powyższe okoliczności na względzie, Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o przepis art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 w zw. z art. 99 i art. 391 § 1 k.p.c., a także w zw. z § 2 pkt 6 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018, poz. 265).

Na oryginale właściwy podpis