Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 lipca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., przyznał M. K. emeryturę od 18.07.2021 roku, ale jednocześnie odmówił prawa do rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczona nie udowodniła 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na dzień 1.01.2009 roku.

Decyzja w aktach ZUS

M. K. złożyła odwołanie i podniosła, że pracowała w szczególnych warunkach w okresie od 01.10.1979 do 30.11.1981 roku na stanowisku odbieraczki przy maszynach typograficznych, a to było takie samo stanowisko jak operator maszyn drukujących.

(odwołanie – k. 3).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 21)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

M. K. urodziła się (...). Wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) S.A od 1.10.1979 roku do 31.08.2015 roku. Pierwotnie zakład pracy nosił nazwę (...) Zakładów (...) – Zakład nr (...) P..

W okresie od 1.10.1979 roku do 30.11.1981 roku wnioskodawczyni była zatrudniona na stanowisku odbieraczki przy maszynach typograficznych (2 lata 2 miesiące).

Od 1.12.1981 do 20.10.1982 roku wnioskodawczyni pracowała na stanowisku operatora maszyn typograficznych (10 miesięcy 20 dni).

W okresie od 21.10.1982 do 20.10.1984 roku wnioskodawczyni korzystała z urlopu wychowawczego.

Powróciła do pracy i od 22.10.1984 do 28.02.1989 roku pracowała ponownie na stanowisku operatora maszyn typograficznych (4 lata 4 miesiące i 8 dni).

Od 1.03.1989 do 1.04.2002 roku wnioskodawczyni pracowała na stanowisku retuszera offsetowego – fotografa offsetowego (13 lat).

Od 2.04.2002 do 30.09.2003 roku wnioskodawczyni była zatrudniona na stanowisku operatora monitora CtP (1 rok 6 miesięcy).

Od 1.10.2003 do 31.12.2007 roku pracowała na stanowisku specjalisty technologa (4 lata 3 miesiące).

Od 1.01.2008 roku do 31.08.2015 roku wnioskodawczyni była zatrudniona jako operator maszyn introligatorskich (7 lat 8 miesięcy).

(...) S.A. wystawiły M. K. świadectwo pracy, w którym wskazano, że wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze - Wykaz A(...) załącznika rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w okresach:

- od 1.10.1979 roku do 30.11.1981 jako odbieraczka przy maszynach typograficznych, od 1.03.1989 do 31.08.1989 jako odbieraczka przy maszynach drukujących – pozycja 4 Działu XI „drukowanie i uszlachetnianie druków”,

- Od 1.12.1981 do 20.10.1982 oraz 22.10.1984 do 28.02.1989 jako operator maszyn typograficznych - pozycja 4 Działu XI „drukowanie i uszlachetnianie druków”,

- od 1.09.1989 do 31.12.1998 roku jako retuszer offsetowy – fotograf offsetowy - pozycja 3 Działu XI „bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach oraz produkcja i obróbka drukarskich form kopiowych i form drukowych”.

W świadectwie pracy wskazano ponadto, że powołane stanowiska pracy są zgodne z wykazem stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 26 Ministra Kultury i Sztuki z dnia 1.07.1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach (...)

Świadectwo pracy k 4-5 oraz w aktach osobowych, akta osobowe załączone do sprawy

Zgodnie z treścią Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Poligraficznego wprowadzony był wykaz stanowisk pracy objętych skróconym czasem pracy (do 40 godzin tygodniowo przy obowiązującym systemie 46 godzin), z uwagi na pracę w szczególnych warunkach. W punkcie 6 wykazu wskazane były maszyny typograficzne.

Układ Zbiorowy wskazywał ponadto jakie stanowiska pracy spełniają przesłankę „drukowanie i uszlachetnianie druków” z pozycji 4 Działu XI Przemysł poligraficzny załącznika rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Jest tam stanowisko operatora maszyn typograficznych, operatora maszyn offsetowych arkuszowych, odbieracza maszyn drukujących.

Wykaz stanowisk pracy – załącznik nr 15 do Układu Zbiorowego Pracy dla przemysłu poligraficznego k 56, wykaz k 59

Maszyny typograficzne to stary typ maszyn drukujących, gdzie druk składało się po jednej czcionce. Praca odbieraczki przy maszynie oraz praca operatora maszyn typograficznych w zasadzie niczym się nie różniła. Wnioskodawczyni musiała przygotować papier do drukowania, a później, po zakończeniu druku musiała uporządkować wszystkie formy, umyć je naftą albo benzyną. Czynności te wykonywała na hali, przy maszynie. W sumie na hali było kilkanaście takich maszyn i wszystkie były w ruchu. Maszynę obsługiwał maszynista. Wnioskodawczyni jako odbieraczka, a następnie jako operator maszyn, była zobowiązana włączyć maszynę, przygotować do druku, a potem wyczyścić i wyłączyć. Wnioskodawczyni była zobowiązana cały czas być przy tej maszynie, bowiem musiała pilnować jakości druku, tego, aby czcionki się nie podniosły, nie zabrudziły karty, żeby nie zaczepił się gdzieś papier. Przy jednej maszynie była jedna odbieraczka albo operator.

Czas pracy wynosił po 7 godzin dziennie. Wszystkie czynności wnioskodawczyni wykonywała gołymi rękoma, dlatego dostawała większy przydział mydła.

W międzyczasie wnioskodawczyni nauczyła się ręcznie nakładać arkusze papieru do maszyny drukującej, dlatego podniesiono jej stawkę wynagrodzenia i zmieniono nazwę stanowiska pracy na operatora maszyn.

Maszyna offsetowa była nowocześniejsza niż maszyna typograficzna.

Jako retuszer wnioskodawczyni pracowała przy podświetlanym stole i było to już poza halą. Jej praca polegała wówczas na retuszowaniu negatywu, a następnie pozytywu tekstu lub ilustracji. Ta praca również była wykonywana przez 7 godzin. Wnioskodawczyni miała do czynienia z substancjami szkodliwymi dla zdrowia typu cyjanek, który trzeba było rozrobić, aby osłabić kolorystykę kliszy.

Przesłuchanie wnioskodawczyni k 38 odwrót, pismo k 53

J. M. pracowała razem z M. K. na stanowisku odbieraczki przy maszynach drukujących, a następnie jako operator maszyn drukujących. Pamięta, że musiała nałożyć papier, zdjąć papier, przemyć wałki acetonem albo benzyną. Maszynista wlewał farbę w kałamarze i jak trwało drukowanie to unosiły się opary tej farby. Praca odbywała się po 7 godzin dziennie z uwagi na szkodliwe warunki.

Zeznania świadka J. M. k 64 odwrót

Praca na maszynach typograficznych różniła się tym, że z pojedynczych czcionek był układany cały tekst, natomiast w późniejszych maszynach drukujących tekst był na płytach. W maszynach typograficznych trzeba było czyścić czcionki naftą, benzyną albo acetonem. Ponadto odbieraczka czy operator maszyn musiał umyć kałamarze po farbie. Praca odbieraczki nie różniła się niczym od pracy operatora, natomiast była różnica w zaszeregowaniu i wynagrodzeniu.

Zeznania świadka T. M. k 64 odwrót

Maszyna offsetowa była nowocześniejsza od maszyny typograficznej. (...) typograficzny był z form drukowych, a przy maszynie offsetowej ten druk był z blachy. Przy maszynie typograficznej było więcej pracy, więcej mycia, więcej przygotowań. Odbieraczka musiała czyścić tą maszynę benzyną czy innymi chemikaliami. J. L. był maszynistą i wielokrotnie pracował na jednej maszynie z wnioskodawczynią, która była odbieraczką.

Zeznania świadka J. L. k 65

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 664), ustawa określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, zwanych „emeryturami pomostowymi”, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.).

W myśl art. 21 ust. 1 w/w ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 23 ust. 2 w/w ustawy). A zatem prawo do rekompensaty, zgodnie z w/w ustawą, mają osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni nie otrzymała z zakładu świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, jednak pracodawca w świadectwie pracy wyszczególnił okresy pracy M. K. w szczególnych warunkach. Przeprowadzone przez sąd postępowanie dowodowe potwierdziło, że w wymienionych okresach wnioskodawczyni faktycznie świadczyła pracę w szczególnych warunkach. Ponadto wnioskodawczyni, na dzień 31.12.1998 roku miała ponad 17 lat pracy w warunkach szczególnych, jednak nie miała 20 lat okresów ubezpieczeniowych (miała 17 lat 1 miesiąc i 4 dni okresów składkowych oraz 2 lata 2 miesiące 2 dni okresów nieskładkowych). Dlatego nie nabyłaby prawa do wcześniejszej emerytury.

Maszyny typograficzne to inaczej maszyny drukujące tyle, że starego typu. Wymagały większej obsługi, czyszczenia oraz stałej obecności odbieracza bądź operatora maszyny. Praca odbieraczki była w rzeczywistości pracą przy drukowaniu i uszlachetnianiu druków. Podobnie sytuacja wyglądała z pracą operatora. Te dwa stanowiska w zasadzie nie różniły się co do zakresu obowiązków, natomiast nazwa miała odzwierciedlenie w zaszeregowaniu pracownika oraz wysokości jego wynagrodzenia. Jak podała wnioskodawczyni, gdy nauczyła się określonych czynności i mogła je wykonywać samodzielnie, to dostała wyższe zaszeregowanie i zmianę nazwy stanowiska z odbieraczki na operatora maszyn.

Wykaz A Dział XI Przemysł poligraficzny załącznika rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zawiera wykaz tego rodzaju prac w przemyśle poligraficznym.

Podsumowując należy stwierdzić, że do 31.12.1998 roku wnioskodawczyni pracowała w szczególnych warunkach w następujących okresach:

- od 1.10.1979 roku do 30.11.1981 (2 lata 2 miesiące) jako odbieraczka przy maszynach typograficznych, od 1.03.1989 do 31.08.1989 (6 miesięcy) jako odbieraczka przy maszynach drukujących – pozycja 4 Działu XI „drukowanie i uszlachetnianie druków”,

- Od 1.12.1981 do 20.10.1982 (10 miesięcy 20 dni) oraz 22.10.1984 do 28.02.1989 (4 lata 4 miesiące 8 dni) jako operator maszyn typograficznych - pozycja 4 Działu XI „drukowanie i uszlachetnianie druków”,

- od 1.09.1989 do 31.12.1998 (9 lat 4 miesiące) jako retuszer offsetowy – fotograf offsetowy - pozycja 3 Działu XI „bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach oraz produkcja i obróbka drukarskich form kopiowych i form drukowych”.

W sumie do 31.12.1998 roku wnioskodawczyni przepracowała ponad 17 lat w szczególnych warunkach, a należy dodać, że po 1.01.1999 roku nadal wykonywała pracę retuszera offsetowego – fotografa offsetowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do rekompensaty od dnia 18 lipca 2021 roku, to jest od dnia przyznania emerytury w związku z ukończeniem wieku.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem i pouczeniem doręczyć pełn. ZUS wypożyczając akta rentowe