Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 74/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

4

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 2 września 2020 roku,

sygn. akt VIII K 31/17 w sprawie oskarżonych Z. Z., T. K., R. R. (2).

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Apelacja obrońcy oskarżonych Z. Z., T. K.

Lp.

Zarzut

I.

błędnych ustaleń faktycznych poprzez:

-

wadliwe ustalenie, iż oskarżony jako prezes zarządu (...) sp. z o.o. a T. K., jako prokurent tej spółki w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu, wprowadzili w błąd (...) co do zamiaru realizacji inwestycji infrastrukturalnej o wartości 52 774 00,00 zł,

-

nieprawdziwe ustalenie polegające na wskazaniu, iż T. K. przedłożył w toku procedury o przyznanie dofinansowania nierzetelny dokument – przyrzeczeniem pożyczki z dnia 15 marca 2011 roku wskazujący, iż środki finansowe (...) sp. z o.o. na realizację wyżej wskazanej inwestycji pozyska z pożyczki udzielonej w przyszłości przez (...) sp. z o.o.

-

nieprawdziwym ustaleniu, iż oskarżeni Z. Z. oraz T. K. nie mieli faktycznie zamiaru doprowadzić do zawarcia umowy pożyczki że spółką (...) sp. z o.o., przy czym wiedzieli o tym, iż R. R. (2) nie był uprawniony do złożenia oświadczenia woli w imieniu spółki (...) sp. z o.o., a sama spółka nie dysponowała takimi środkami w sytuacji, gdy zobowiązanie zwane przyrzeczeniem pożyczki jako spełnione w przyszłości było uzależnione od spełnienia warunków przyszłych i niepewnych, a R. R. (2) oraz jego spółka współpracowała z przedsiębiorstwem (...) sp. z o.o.,

-

całkowitym wadliwym przyjęciu, iż zawierając umowę o dofinansowanie o ustalonych parametrach oskarżeni Z. Z. oraz T. K. nie mieli zamiaru zrealizować tej umowy, przy świadomości braku zdolności finansowej do podjęcia realizacji i pokrycia kosztów w wysokości 27.290.000,00 zł, w sytuacji gdy zdolność (...) sp. z o.o. w okresie objętym zarzutem była na tyle dobra, iż bank w tym samym czasie udzielał spółce finansowania na zasadach komercyjnych

-

całkowitym pominięciu, iż T. Z. (1) oraz T. K. nie rozporządzili pozyskanymi środkami z tytułu zaliczki w całości sprzecznie z warunkami ich wypłaty, a co za tym idzie nie doprowadzili (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

1.  Wbrew twierdzeniom obrońcy sąd pierwszej instancji nie dokonał błędnych ustaleń faktycznych, rozstrzygał w oparciu o kompletny materiał dowodowy, który z poszanowaniem reguł procesu karnego ujawnił w toku rozprawy głównej, a zgromadzone dowody ocenił z uwzględnieniem wskazań wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego. Argumentacja sądu, jako rzeczowa i logiczna, zasługuje na aprobatę, tym bardziej, że skarżący nie uzasadnił zarzutu błędnych ustaleń faktycznych w sposób, który mogłyby je skutecznie zakwestionować.

2.  Obrońca powołując się na operat szacunkowy określający wartość rynkową nieruchomości zabudowanej w K. pomija to, że wartość nieruchomości należących do (...) spółki z o.o. (dalej AS–G.) nie jest jedynym wyznacznikiem jej kondycji finansowej, dodatkowo w sytuacji zabezpieczenia tychże nieruchomości hipotekami.

3.  Na ocenę zdolności finansowej w zakresie faktycznych możliwości realizacji przez AS – G. projektu Produkcja estrów metylowych wyższych kwasów tłuszczowych na bazie oleju rzepakowego, komponowanie estrów metylowych z olejem napędowym" (dalej projekt z dofinansowaniem unijnym) wpływało wiele czynników. Ocena ta została dokonana przez biegłą sądową z dziedziny rachunkowości B. L., która to opinia nie została zakwestionowana w żaden sposób przez obrońcę.

4.  Jak wynika z opinii pisemnej (k. 3029–3129), biegła oceniając zdolność finansową AS–G. do realizacji projektu oparła się na:

a)  informacjach o majątku i źródłach finansowania zawartych w sprawozdaniach finansowych sporządzonych przez spółkę za lata 2008 – 2010 i do końca III kwartału 2011 roku, to jest w czasie, od kiedy podjęte były starania o dofinansowanie unijne do momentu uzyskania pierwszej zaliczki,

b)  sprawozdań finansowych i innych dowodów wskazujących na zasoby majątkowe i możliwości finansowe (...) sp. z o.o. (dalej (...)) za lata 2009 – 2011 w momencie złożenia przyrzeczenia udzielenia pożyczki na kwotę 36.500.000 zł przez R. R. (2);

c)  wyników kontroli skarbowych przeprowadzonych w AS–G. i (...) w zakresie rozliczeń z tytułu VAT i podatku dochodowego.

5.  Jak wynika z treści opinii AS–G. w chwili podpisania umowy o dofinansowanie projektu w dniu 6 czerwca 2011 roku nie miała wystarczającej zdolności finansowej do podjęcia realizacji inwestycji i pokrycia tej części nakładów, w której wymagane były środki własne na kwotę 27.290.000 zł. Była głęboko zadłużona, miała ograniczoną możliwość do zaciągania dalszych kredytów lub pożyczek. Aktywa spółki prawie w całości były zajęte wpisami hipotecznymi i zastawami rejestrowymi pod zabezpieczenie spłaty kredytu, otrzymanej gwarancji akcyzowej i zobowiązań z tytułu dostaw. Niektóre ze składników majątku obrotowego nie wykazywały aktywności w obiegu pieniężnym. Po podpisaniu umowy o dofinansowanie w ciągu trzeciego kwartału 2011 roku sytuacja majątkowa AS–G. nie uległa polepszeniu, wręcz przeciwnie wystąpiły symptomy dalszego pogorszenia.

6.  Poza powyższym AS–G. nie mogła liczyć na zrealizowanie udzielonego jej przyrzeczenia pożyczki, z uwagi na to, że (...) nie miała faktycznych możliwości wypełnienia tego przyrzeczenia. (...) o kapitale zakładowym 50.000 zł była wysoko zadłużona, jej zobowiązania za 2009 i 2011 rok przekraczały bilansową wartość majątku, nie posiadała istotnego dorobku w majątku trwałym.

7.  Nieruchomość w K. (działka nr (...)) niezabudowana o powierzchni 8.929 m ² nabyta w styczniu 2009 roku według stanu KW z dnia 22 listopada 2010 roku zawierała wpis o hipotece umownej kaucyjnej na sumę 825.000 zł tytułem zabezpieczenia roszczeń (...) o zwrot kwot zapłaconych z tytułu gwarancji akcyzowej. Działka ta była wykazana w projekcie dofinansowania ze środków unijnych.

8.  Udziały w wysokości ²/4 w nieruchomości zabudowanej w K., stanowiącej siedzibę spółki, zostały nabyte od G. Z. za kwotę 6.500 płatne gotówką. Jak wynika z zapisów umowy przeniesienia własności już wówczas była wzmianka o wpisie w księdze wieczystej hipoteki umownej kaucyjnej do kwoty 24.000.000 zł na rzecz banku (...).

9.  Powoływanie się na zeznania pracowników banku (...), w sytuacji czynieniu przez nich analiz na podstawie dokumentacji przedstawionej przez AS–G. nie może okazać się skuteczne. Jak wynikało w zeznań świadka A. Z., pracownika obsługującego AS–G. z ramienia banku, nie przeprowadzała ona analizy wniosku kredytowego. Świadek twierdzenia o dobrej kondycji finansowej opierała na dużych obrotach finansowych AS–G., o których wnioskowała na podstawie sprawozdań finansowych składanych przez spółkę. Podobnie świadek B. F. i K. Z. swoją wiedzę na temat sytuacji finansowej opierały na sprawozdaniach finansowych składanych przez spółkę oraz przedstawionych bieżących dokumentów finansowych.

10.  Fakt udzielenia AS–G. kredytu na okres roku przez bank (...) jest bezsporny. Jak wynikało w zeznań wskazanych w apelacji świadków podstawą do udzielenia kredytu były dane prezentowane przez spółkę.

11.  Obrońca pomija to, że biegła B. L. w swojej opinii wielokrotnie podkreślała, że spółka sporządzała nierzetelnie sprawozdania finansowe. Co więcej AS–G. podawała inne dane finansowe dotyczące tego samego okresu statystycznego we wniosku o kredyt oraz we wniosku o dofinansowanie unijne.

12.  Rację ma obrońca w apelacji stwierdzając, że uczestnictwo w konkursie jest dopuszczalne, gdyż taka decyzja zależy wprost od woli podmiotu wnioskującego o dofinansowanie. Niemniej jednak składanie nieprawdziwych oświadczeń i niewiarygodnych dokumentów, istotnych dla podjęcia decyzji jest wprowadzeniem w błąd i należy znamion czynu przypisanego oskarżonym. Mając na uwadze faktyczną, a nie deklarowaną, sytuację finansową spółki, która na moment podpisania umowy o dofinansowanie była trudna i stale się pogarszała, nie sposób uznać, by AS–G. miała możliwość wypełnienia zobowiązania wynikającego z umowy o dofinansowanie.

13.  Cytowany przez obrońcę oskarżonych raport monitorowania transakcji kredytowej na dzień 30 września 2011 roku (k. 806 – 820) sporządzony przez bank (...) wskazuje – wbrew jego twierdzeniom – że po monitoringu bank obniżył klasę ratingową spółki do H-1, czyli określił ją jako złą i uznał, że zadłużenie nadaje się do restrukturyzacji.

14.  Czynności podejmowane przez oskarżonych związane z uzyskaniem koniecznych pozwoleń, zawarciem szeregu umów dotyczących przyszłej inwestycji nie świadczy o zamiarze zrealizowania inwestycji, a podjęciu wstępnych czynności, które następnie nie były kontynuowane z uwagi na stale pogarszającą się sytuację finansową spółki.

15.  Fakt zmian organizacyjnych w ówczesnym Ministerstwie Gospodarki, czy też ministerstw zajmujących się energetyką i zmian podmiotu występującego w charakterze oskarżyciela posiłkowego nie ma żadnego znaczenia dla przypisania oskarżonym zarzucanego im czynu. Warunki konkursu były znane oskarżonym od samego początku. Twierdzenia o rzekomej wiedzy urzędników ministerstw „pocztą pantoflową” o kłopotach AS–G. to nic innego jak domysły, niesprecyzowane, nieudowodnione, pozostające bez wpływu działania przestępcze podjęte przez oskarżonych.

16.  Prawdą jest, że oskarżeni zwrócili się do świadka M. B. o pomoc w zakresie przygotowania dokumentów o uzyskanie dofinansowania unijnego. Niemniej jednak obrońca oskarżonych powołując się na nagrane rozmowy, w wyniku kontroli operacyjnej (...), nie analizuje ich w całości. Nagrane rozmowy świadczą o całkowitej wiedzy i aprobacie T. K. co do przedłożenia promesy pożyczki, która nie miała żadnego pokrycia w rzeczywistości. T. K. miał pełną świadomość, że przyrzeczenie pożyczki nie będzie weryfikowane (rozmowa z dnia 26 lutego 2011 roku, godz. 14:40:31)

„ M. B. – E … i teraz jako wyjście awaryjne ja stosuję takie przyrzeczenie pożyczki (…) N. i ja taki wzór przyrzeczenia pożyczki mam, bo to to już stosowałem już, y… w innych firmach, żeby obejść procedury, ale taki dokument byłby nam potrzebny tylko i wyłącznie po to, żeby przejść jak gdyby weryfikację oceny merytorycznej drugiego stopnia czyli, że odhaczają.

T. D., a no no no dobrze, ale czy to jest tylko odhaczanie czy ten ktoś może zweryfikować czy ten nasz pożyczkodawca ma trzydzieści sześć milionów?

M. N. (1), nie. Poza tym my na swoją obronę mamy to, że no mieliśmy tę promesę a to są dodatkowe koszty (…) Dlatego jest tylko kwestia y…przyrzeczenia jak gdyby notarialnego tej pożyczki. Wiadomo, że nikt nie trzyma trzydziestu sześciu milionów, prawda.

T. N. dokładnie, a mógłby pan mi puścić mailem wzór takiego

(…)

M. Z. chyba lepiej wygląda jeżeli jest to firma, bo jeżeli byłaby to osoba fizyczna no to trzeba by wykazać środki na lokacie.

T. N.

M. N. (1) ha trzydzieści sześć milionów no to trzeba by było chyba wygrać.

T. N. to ciężko”.

17.  T. K. miał również świadomość, że (...) ma możliwość uzyskania kredytu bankowego w wysokości do ok. 2.000.000 zł (rozmowa pomiędzy R. R. (2) a T. K. z dnia 6 kwietnia 2011 roku, godz. 12:33:16).

18.  Ponadto z rozmowy z dnia 26 lutego 2011 roku, godz. 14:40:13 pomiędzy M. B. a T. K. wynika, że oskarżony miał pełną świadomość, że przedłożenie przyrzeczenia pożyczki, ma służyć jedynie pozytywnemu rozpoznaniu wniosku o dofinansowanie unijne, a dokument ten nie musi odzwierciedlać rzeczywistego stanu rzeczy. Sugerowanie wprowadzenia oskarżonego w błąd przez świadka M. B. jest niczym innym jak przyjętą przez oskarżonych linią obrony.

19.  Analiza dokumentacji konkursowej przeprowadzana przez urzędników ministerstwa, jak i ekspertów zewnętrznych została szczegółowo opisana w zeznaniach świadków J. P., K. T., M. N. (2). Osoby te zeznały, że analiza wniosku o dofinansowanie unijne dokonywana jest na podstawie dokumentów złożonych przez wnioskodawcę.

20.  Ekspert zewnętrzny J. P. oceniała sytuację finansową AS–G. na podstawie dokumentów finansowych za rok 2009 i kilka miesięcy 2010 roku. Świadek M. N. (2) nie brała udziału na etapie opiniowania wniosków, sprawdzała czy umowa jest dobrze sporządzona i czy środki są prawidłowo wydatkowane. Świadek podała, że beneficjent narusza warunki umowy, gdy przekazuje z konta dedykowanego do obsługi projektu środki na inne cele niż wydatki kwalifikowane. O ile taki zakaz nie jest wprost wyartykułowany w umowie z dnia 6 czerwca 2011 roku, o tyle wobec beneficjenta mają zastosowanie przepisy o dofinansowaniu ze środków unijnych i potwierdza on, że ma świadomość obowiązywania go wytycznych ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego regulujących formy wypłaty i rozliczeń środków unijnych.

21.  Oskarżonym nie przypisano czynu zabronionego w dacie składania wniosku o dofinansowanie, czyli w dniu 30 grudnia 2009 roku. Czasem popełnienia przez nich przestępstwa jest okres od 15 marca 2011 roku do 30 marca 2012 roku, czyli od czasu uzyskania poświadczającego nieprawdę przyrzeczenia pożyczki, złożenia go do ministerstwa, podpisanie umowy o dofinansowanie, przyjęcie w dniu 26 września 2011 roku zaliczki w wysokości 9.500.000 zł i rozdysponowanie jej na cele inne aniżeli wynikające z celowego wsparcia.

22.  Obrońca pomija w swojej argumentacji to, że w trakcie trwania procedur rozstrzygających konkurs o dofinansowanie unijne, sytuacja AS–G. uległa zmianie, wygasła promesa kredytowa, a sytuacji finansowa spółki uległa pogorszeniu. Jak wskazała biegła B. L. (k. 3181 – 3184), po przeanalizowaniu sprawozdań finansowych za 2008 – III kwartał 2011 AS–G. sprawiała wrażenie szybko rozwijającej się firmy, na co wskazywały zwielokrotnione w każdym roku obroty. W sprawozdaniu za rok 2010 AS–G. wykazała znaczny przyrost kapitałów własnych, który zmienił strukturę finansowania spółki w ten sposób, że udział zobowiązań był znacznie niższy w finansowaniu majątku spółki. Było to wynikiem porozumienia zawartego pomiędzy R. R. (2) a T. K. z dnia 30 grudnia 2010 roku, kiedy to zarządzane przez nich spółki ustaliły, że zobowiązanie AS–G. wobec (...) w kwocie 37.280.137,38 zł zostaje wpłacone na poczet udziałów. T. kwota, która znalazła się później w bilansie spółki, przedłożonym w czerwcu 2011 roku bankowi (...), wprowadzała ten podmiot w błąd, gdyż R. R. (2) nie miał umocowania do zawarcia takiej umowy, a reprezentowana przez niego spółka była zbyt słaba, by rozważać takie dokapitalizowanie innej spółki. T. umowa nie mogła skutkować zmianami w bilansie AS–G., gdyż nie została zawarta w formie notarialnej oraz nie zgłoszono jej do sądu rejestrowego.

23.  Niewiarygodność przyrzeczenia pożyczki, zmiana wierzytelności na udziały oraz istniejące i narastające zadłużenie AS–G. skutkowały tym, że spółka nie miała zdolności finansowej do podjęcia realizacji inwestycji objętej dofinansowaniem unijnym. W umowie o dofinansowanie zawarta była definicja zabezpieczenia środków własnych beneficjenta przeznaczonych na realizację inwestycji.

24.  Oskarżeni, mając pełną świadomość sytuacji finansowej spółki, przedkładając niewiarygodną umowę pożyczki i przystępując do umowy o dofinansowanie działali wprost z zamiarem oszustwa. W okresie przypisanego im czynu oskarżeni mieli pełną świadomość braku szans na pozyskanie jakichkolwiek środków na pokrycie wkładu własnego, stąd zwrócili się do oskarżonego R. R. (2), by niewiarygodny dokument im wystawił.

Lp.

Zarzut

II.

błędnego ustalenia w zakresie treści art. 46 § 1 k.k., polegające na braku wskazania w orzeczeniu, czy oskarżeni są zobowiązani do naprawienia szkody w całości czy części, a przede wszystkim w zaniechaniu zastosowania w zakresie obowiązku naprawienia szkody przepisów prawa podatkowego, a co za tym idzie określenie naprawienia szkody z pominięciem faktu, iż w dniu 30 listopada 2018 roku Zastępca Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych przy ministrze właściwym do spraw administracji publicznej wydał postanowienie nr 4 o umorzeniu postępowania wyjaśniającego w sprawie naruszenia dyscypliny finansów publicznych wobec przedawnienia karalności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

1.  Brak jakiegokolwiek uzasadnienia tego zarzutu nie pozwala na jego merytoryczną ocenę.

2.  To działania podjęte przez oskarżonych T. K. i Z. Z., rozporządzenie pozyskanymi środkami finansowymi w wysokości 9.500.000 zł w całości sprzecznie z warunkami ich wypłaty wyznaczają wysokość szkody wyrządzonej przestępstwem. Postanowienie Zastępcy Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych przy ministrze właściwym do spraw administracji publicznej o umorzeniu postępowania wyjaśniającego w sprawie naruszenia dyscypliny finansów publicznych wobec przedawnienia karalności, ani przepisy prawa podatkowego nie mają wpływu na określenie jej wysokości.

3.  Natomiast zgodnie z treścią art. 441 § 2 k.p.c. jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, ten, kto szkodę naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od okoliczności, a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła się do powstania szkody.

4.  Natomiast orzeczenie odnoszące się do art. 46 k.k. zostało zmienione przez sąd odwoławczy, o czym będzie mowa w części poświęconej apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego (...).

Wniosek

o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonych Z. Z. i T. K.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezpodstawny wobec bezzasadności podniesionych zarzutów apelacyjnych.

Wniosek

O uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezpodstawny – obrońca oskarżonych, w świetle postawionych zarzutów, czy też treści art. 437 § 1 zdanie drugie k.p.k. nie uzasadnił w żaden sposób, z jakiego powodu sprawa oskarżonych winna być rozpoznana po raz kolejny przez sąd pierwszej instancji.

Apelacja obrońcy oskarżonego R. R. (2)

Lp.

Zarzut

III.

a) naruszenie art. 297 § 1 k.k. przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie do sytuacji faktycznej oskarżonego R. w wyniku przyjęcia, że miał on zamiar popełnienia przestępstwa oszustwa gospodarczego oraz że posiadał on wymagane określone kwalifikacje pozwalające na popełnienie przestępstwa indywidualnego,

b) naruszenie art. 7 k.p.k. poprzez wielokrotne przekroczenie przez sąd I instancji przy ocenie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie zasady swobodnej oceny dowodów, poprzez dowolne uznanie poszczególnych jego składników dotyczących sprawstwa oskarżonego za wiarygodne, przy jednoczesnym uznaniu innych jego składników (w tym w szczególności wyjaśnień oskarżonego i dowodów potwierdzających jego wersję) za niewiarygodne – co w konsekwencji doprowadziło do wysnucia przez sąd I instancji generalnego wniosku, iż oskarżony jest sprawcą zarzucanego mu czynu, podczas gdy taki wniosek jest bezspornie nieuzasadniony, albowiem nie znajduje on właściwego potwierdzenia w całokształcie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz oparty został wyłącznie na tej jego części, która była w swej treści odmienna od twierdzeń oskarżonego,

c) naruszenie art. 92 k.p.k., art. 410 k.p.k. oraz art. 95 § 2 k.p.k. poprzez rozstrzygnięcie niedających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego, co nastąpiło podczas powoływania przez sąd I instancji jako podstaw wyrokowania niewynikających bezpośrednio z materiału dowodowego, lecz będących jedynie wyrazem przyjętej hipotezy podczas procesu wnioskowania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

1.  Obrońca oskarżonego R. R. (2) postawił trzy wykluczające się zarzuty. Za wiodący uznać należy zarzut naruszenia art. 7 k.p.k., jako najdalej idący, gdyż podważający ocenę dowodów w zakresie przypisania winy oskarżonemu.

2.  Judykatura i piśmiennictwo odnoszące się do art. 438 k.p.k., przepisu normującego względne przesłanki odwoławcze, od dawna jednolicie wskazuje, że zarzut obrazy prawa materialnego odnoszący się do kwalifikacji prawnej czynu można postawić tylko wówczas, gdy skarżący nie podważa ustaleń faktycznych związanych z tą kwalifikacją. Nie jest skutecznym stawianie zarzutu obrazy prawa materialnego, gdy kwestionowana jest kwalifikacja prawna czynu pod kątem strony podmiotowej przestępstwa, jeżeli wiąże się ona z ustaleniami faktycznymi. Ustalenia w zakresie umyślności oraz odnoszące się do zamiaru są elementem faktycznym, gdyż na podstawie faktów dokonywana jest ocena stosunku psychicznego sprawcy do popełnionego czynu. W tym zakresie zarzut odwoławczy powinien dotyczyć błędu w ustaleniach faktycznych (art. 438 pkt 3 k.p.k.). Natomiast zarzut obrazy prawa materialnego odnoszący się do strony podmiotowej przestępstwa powinien zostać postawiony wówczas, gdy sporna jest wykładnia przepisu typizującego czyn zabroniony co do postaci zamiaru jego popełnienia, np. czy występuje on tylko w formie zamiaru bezpośredniego, czy także w zamiarze ewentualnym, gdy w tym zakresie skarżący nie kwestionuje ustaleń faktycznych (D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz, LEX/el. 2022, art. 438.)

3.  Obrońca oskarżonego, na co wskakuje uzasadnienie apelacji, ale także pozostałe zarzuty, kwestionuje ustalenia faktyczne sądu w zakresie uprawnień oskarżonego do działania w imieniu spółki (...), zakresu jego kompetencji wynikających z umowy spółki, nierzetelności umowy pożyczki.

4.  Wbrew twierdzeniom obrońcy przestępstwo z art. 297 § 1 k.k. nie jest przestępstwem indywidualnym (w przeciwieństwie do art. 297 § 2 k.k.), a jest przestępstwem powszechnym. Jego sprawcą może być każdy człowiek, któremu można przypisać zdolność do odpowiedzialności karnej. Tożsamo od pomocnika nie jest wymagane posiadanie cech indywidualnych.

5.  Wskazanie przez sąd w opisie przypisanego czynu prawdziwych okoliczności faktycznych w postaci ustalenia, że R. R. (2) był prezesem zarządu i udziałowcem (...), był w granicach określonych umową spółki uprawnionym do jej reprezentacji, podpisał przed notariuszem dla AS-G. przyrzeczenie pożyczki pieniężnej w wysokości 36.550.000 zł z przeznaczeniem na realizację inwestycji z dofinansowaniem unijnym, nie zmienia powszechnego charakteru popełnionego przez niego przestępstwa.

6.  Prawidłowo ustalono, że oskarżony przekroczył umocowanie do zaciągnięcia zobowiązań określone umową spółki, nie miał zamiaru udzielenia przyrzeczonej pożyczki, wiedział, że umowa zostanie przedłożona przez T. K. w toku procedury o uzyskanie dofinansowania ze środków unijnych i ma istotne znaczenie dla uzyskania tego wsparcia.

7.  R. R. (2) będąc prezesem spółki prawa handlowego ma określone obowiązki i uprawnienia, które nie wynikają jedynie z umowy spółki, ale także z przepisów prawa. Prezes zarządu spółki z o.o. ma uprawnienia do zawierania umów wiążących spółkę, na co wskazuje ustawa z dnia 15 września 2000 roku kodeks spółek handlowych. Niemniej jednak uprawnienie to zostało mu ograniczone do zobowiązań do wysokości 500.000 zł, w pozostałym zakresie konieczna była uchwała.

8.  Wbrew twierdzeniom obrońcy notariusz nie sporządzał umowy o pożyczkę, a jedynie poświadczał podpis oskarżonego na tej umowie. Sugerowanie niedopełnienia obowiązków przez notariusza jest w tym przypadku irrelewantne dla odpowiedzialności oskarżonego. To R. R. (2) winien przed decyzją o podpisaniu takiego przyrzeczenia dokonać analizy swoich uprawnień i możliwości wywiązania się z nich przez spółkę. Jego aktywność w tym przedmiocie ograniczyła się tylko do potwierdzenia tego, czy przyrzeczenie pożyczki będzie weryfikowane.

9.  Przepis art. 297 k.k. służy do kryminalizacji zachowań na przedpolu naruszenia dóbr prawnych chronionych przez art. 286 k.k. Jest co więcej przestępstwem o charakterze formalnym, dla jego realizacji nie jest konieczne wystąpienie skutku w postaci uzyskania kredytu lub innej wymienionej w tym przepisie formy wsparcia finansowego (co w tej sprawie zaistniało). Z oczywistych powodów realizacja znamienia nie wymaga wyrządzenia przez sprawcę szkody majątkowej (por. wyrok SA w Warszawie z 24.06.2013 r., II AKa 188/13, LEX nr 1342397; J. Satko, Glosa..., poz. 51; D. Jagiełło, Oszustwa przetargowe..., s. 73 i n.; M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. V, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2022, art. 297.)

10.  Każda osoba ponosi odpowiedzialność indywidualną za swoje czyny. Przerzucanie odpowiedzialności na inne osoby nie może zostać uznane za skuteczne. Tym samym całkowicie pozbawione słuszności są argumenty wskazujące na odpowiedzialność w tym zakresie czy to notariusza, czy pracowników ministerstwa.

11.  Gdyby hipotetycznie przyjąć, że pracownicy ówczesnego Ministerstwa Gospodarki, czy też eksperci dokonujący oceny wniosku spółki (...) nie dopełnili swoich obowiązków wynikających z analizy dokumentów, czy też działali celowo, ponieśliby własną odpowiedzialność karną, w granicach swojego zamiaru. Także oskarżony ponosi zindywidualizowaną odpowiedzialność karną za dopuszczenie się przestępstwa pomocnictwa.

12.  Przechodząc do oceny zarzutów naruszenia prawa procesowego ponowić należy, że sąd pierwszej instancji rozstrzygał w oparciu o kompletny materiał dowodowy, ujawniony w toku rozprawy głównej, zgromadzone dowody, zgodnie z art. 7 k.p.k., ocenił z uwzględnieniem wskazań wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego.

13.  Przy stawianiu zarzutów opartych na obrazie art. 7 k.p.k. sprowadzających się do dokonania oceny wiarygodności materiału dowodowego w oparciu o wszechstronną, zgodną z zasadami logicznego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego analizę, nie można ograniczać się jedynie do zaprezentowania własnego, arbitralnego stanowiska ukierunkowanego na dowody korzystne dla oskarżonego. Taki sposób kwestionowania trafności skarżonego orzeczenia w kontekście przeprowadzonej oceny nie może być uznany za skuteczny. Obrońca oskarżonego R. R. (2) nie wykazał, jakich konkretnych uchybień dopuścił się sąd meriti, w tym zasad wiedzy, logicznego rozumowania czy doświadczenia życiowego. Aby uznać zarzut za słuszny konieczne jest wykazanie, że dowody przeciwne, ocenione swobodnie, nie jednostronnie, czy też dowolnie, w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego winny uzyskać walor wiarygodności.

14.  Enigmatyczne stwierdzenie, że sąd naruszył zasady określone w art. 7 k.p.k. „poprzez dowolne uznanie poszczególnych dowodów dotyczących określonych okoliczności za wiarygodne, przy jednoczesnym uznaniu innych elementów za niewiarygodne” nie poddaje się kontroli odwoławczej. Obrońca nie poparł żadną argumentacją takiego stwierdzenia. Nie wykazał, z jakich powodów ocena wyjaśnień oskarżonego pozbawiona była cech wynikających z zasad zawartych w art. 7 k.p.k. Natomiast twierdzenie, że sąd pierwszej instancji a priori założył, że oskarżony R. R. (2) jest sprawcą zarzucanego czynu i na tej podstawie zbudował został cały proces wnioskowania wskazuje na brak racjonalnych argumentów.

15.  Nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 92 k.p.k., który odnosi się do przypadku orzekania przez sąd na posiedzeniu. W sytuacji, gdy sąd orzeka na rozprawie, a tak to miało miejsce w niniejszej sprawie, podstawą rozstrzygnięcia winien być całokształt okoliczności ujawnionych na rozprawie. Art. 410 k.p.k. jest przepisem szczególnym do art. 92 k.p.k.

16.  Istotą art. 410 k.p.k. jest to, że sąd ferując wyrok nie może opierać się na tym, co nie zostało ujawnione na rozprawie, jak również i to, że wyroku nie można wydawać na części materiału dowodowego, a musi on być wynikiem analizy całokształtu ujawnionych okoliczności, a więc korzystnych, jak i i tych, które są niekorzystne dla oskarżonych. Wiązanie naruszenia art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. jest zasadne tylko wówczas, gdy wykazane zostanie, że uchybienie poprawnej oceny dowodów było spowodowane pominięciem istotnej okoliczności zdarzenia, bądź nieujawnienia jej na rozprawie w sposób zgodny z procedurą gromadzenia i przeprowadzania dowodów. W przypadku, gdy sąd prawidłowo ujawnił na rozprawie dowody, które pozwoliły na wydanie rozstrzygnięcia w sprawie i poddał je ocenie to zarzut naruszenia art. 410 k.p.k. jest bezpodstawny.

17.  Sąd nie pominął okoliczności, że oskarżony złożył przyrzeczenie w oparciu o wytyczne świadka M. B., które zostały przekazane oskarżonemu T. K.. O tym, że oskarżony R. R. (2) zdawał sobie sprawę z wagi tego przyrzeczenia, jak i braku możliwości jego wypełnienia świadczy rozmowa pomiędzy nim a oskarżonym T. K. zarejestrowana w dniu 1 marca 2011 roku o godz. 11:10:11

„T. C. R..

R. C.

T. P. mi trzydzieści sześć i pół miliona?

R. R. (2) – trzydzieści sześć i pół?

T. K. – dokładnie trzydzieści sześć pięćset pięćdziesiąt.

R. R. (2) – tyle potrzebujesz

T. K. – no

R. R. (2) – A co to kupujemy, (wulgaryzm)

T. K. – i no wiesz co to jest, to jest poręczenie pożyczki, czyli może ja ci przeczytam wiesz co to jest

R. R. (2) – no

T. K. – firma taka i taka reprezentowana przez kogo, deklaruje udzielenie pożyczki w wysokości przeznaczonej na realizację projektu produkcja estrów metylowych wyższych kwasów tłuszczowych na bazie oleju rzepakowego. Projekt będzie realizowany w ramach działania dziewięć pięć. Ja to potrzebuję, to nie jest …

R. R. (2) – ?

T. N. nie jest weryfikowalne, tylko potrzebuję to do odhaczenia, do tej wiesz, inwestycji

R. R. (2) – (...)

T. Z. (2) mi coś takiego?

R. Ż. ci pożyczam?

T. Z. (3) to jest deklaracja, że ty deklarujesz chęć pożyczenia.

R. Ż., no dobrze, zrób coś takiego.

T. N. to ja bym musiał ciebie poprosić, żeby to wiesz przez notariusza podpisać (…)

R. Ż. to wyślij mi wszystkie papiery, jak ma to wyglądać.”

18.  Nierzetelność złożonego przyrzeczenia nie jest hipotezą, jak sugeruje obrońca oskarżonego, a zostało wykazane w sposób bezwątpliwy w oparciu o zebrane w sprawie dowody, w tym opinię biegłej B. L., zeznania świadka M. S. oraz zebranej w sprawie dokumentacji, w tym sprawozdań finansowych.

19.  Jak wynika z opinii biegłej spółka (...) nie miała faktycznych możliwości wypełnienia przyrzeczenia. (...) o kapitale zakładowym 50.000 zł, była wysoko zadłużona, jej zobowiązania za 2009 i 2011 rok przekraczały bilansową wartość majątku, nie posiadała istotnego dorobku w majątku trwałym. Ocena wyników i struktury majątku spółki w powiązaniu ze źródłami finansowania za lata 2009 – 2011 na podstawie sprawozdań spółki wykluczała możliwość, by spółka (...) mogła wypełnić zobowiązanie wynikające z udzielenia pożyczki na kwotę ponad 36 milionów, to jest o wartości niewspółmiernie wysokiej w porównaniu do rozmiarów działalności spółki.

20.  Tym samym twierdzenia obrońcy, że (...) mogła przekazać bieżące płatności na ten cel jest hipotezą niepopartą żadnym dowodem, którego również obrońca nie podaje.

21.  Skarżący nie dostrzega i nie analizuje tego, że główny udziałowiec (...) (99% udziałów), o ile nie zajmował się kierowaniem spółką, gdyż czynności te wykonywał prezes zarządu oskarżony R. R. (2), o tyle zeznał, że nic nie widział na temat pożyczki, nie było uchwały wspólników w tej kwestii.

22.  Subiektywne oświadczenie obrońcy oparte na twierdzeniach oskarżonego, że R. R. (2) pozytywnie ocenił możliwość realizacji pożyczki, wobec braku dowodów w tym zakresie, należy uznać za przyjętą linię obrony. Natomiast korzyść majątkowa, która de facto może być korzyścią zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego, nie należy do znamion czynu z art. 297 § 1 k.k.

23.  Również podnoszony zarzut obrazy art. 5 § 2 k.p.k. nie jest zasadny. Od dawna jednolicie prezentowany jest pogląd, że przepisy art. 7 k.p.k. i art. 5 § 2 k.p.k. mają charakter rozłączny. Gdy sąd przeprowadzi postępowanie w sposób pełny i kompletny, podda zebrane dowody ocenie spełniającej rygory art. 7 k.p.k., to zastosowanie zasady z art. 5 § 2 k.p.k. nastąpi dopiero wówczas, gdy tak przeprowadzona ocena dowodów potwierdzi istnienie wciąż niedających się - w oparciu o nią - usunąć wątpliwości (przykładowo: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2014 r., V KK 127/14). Stan określony przez ustawodawcę jako „nie dające się usunąć wątpliwości” powstaje dopiero w następstwie oceny dowodów. Natomiast w sytuacji, gdy dokonanie określonych ustaleń faktycznych zależne jest od dania wiary tej lub innej grupie dowodów lub też dania wiary wyjaśnieniom oskarżonego, nie można mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo.

Wniosek

O zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego R. R. (2)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezpodstawny wobec bezzasadności podniesionych zarzutów apelacyjnych

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

Lp.

Zarzut

IV.

obrazy art. 46 § 1 k.k. poprzez bezpodstawne niezastosowanie obowiązku wynikającego z tego przepisu i nie orzeczenie wobec oskarżonego R. R. (2) solidarnego obowiązku naprawienia szkody obok Z. Z. oraz T. K., w sytuacji gdy oskarżyciel posiłkowy w terminie zakreślonym art. 49a k.p.k. złożył wniosek o zasądzenie od wszystkich oskarżonych, w tym oskarżonego R. R. (2) kwoty 9.500.000 zł tytułem naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody, a zatem orzeczenie tego obowiązku naprawienia szkody od wszystkich oskarżonych jest obligatoryjne.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

1.  Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego ma rację, że sąd zobligowany był do zasądzenia obowiązku naprawienia szkody od wszystkich oskarżonych.

2.  Wniosek oskarżyciela posiłkowego o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody został złożony w dniu 28 listopada 2018 roku i podtrzymany na rozprawach w dniu 24 stycznia 2020 roku i 20 sierpnia 2020 roku.

3.  Kodeks cywilny, którego unormowania stosuje się odpowiednio w przypadku orzekania o szkodzie w postępowaniu karnym, w art. 415, stanowi, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

4.  Zgodnie z art. 422 k.c. za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody.

5.  Natomiast zgodnie z art. 441 § 1 k.c. jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna.

6.  Tym samym za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko główny sprawca, który odpowiada na zasadzie art. 415 k.c., ale wszystkie osoby wymienione w art. 422 k.c., w tym także pomocnik. Każda z tych osób dopuszcza się własnego czynu niedozwolonego, co nie wyłącza, a wręcz statuuje ich solidarność odpowiedzialność za szkodę.

7.  W przypadku uznania winy wszystkich oskarżonych i stwierdzenia ich sprawstwa (Z. Z., T. K.) i pomocnictwa (R. R. (2)), odpowiadają oni za wyrządzenie szkody solidarnie.

8.  Tym samym zasądzenie obowiązku naprawienia szkody jedynie od oskarżonych Z. Z. i T. K., wobec złożenia wniosku pokrzywdzonego w stosunku do wszystkich oskarżonych, w tym także wobec R. R. (2) było nieprawidłowe. Wszyscy oskarżeni ponoszą solidarną odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną ówczesnemu Ministerstwu Gospodarki w kwocie 9 500 000,00 zł. Oskarżeni Z. Z. i T. K. jako główni współsprawcy, a oskarżony R. R. (2) jako pomocnik.

Wniosek

zasądzenie od R. R. (2) obowiązku solidarnego naprawienia szkody obok Z. Z. oraz T. K. na rzecz oskarżyciela posiłkowego kwoty 9.500.000 zł tytułem naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zasadność zarzutu apelacyjnego.

Apelacja prokuratora

i apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego co do kary

Lp.

Zarzut

V.

Prokurator

1. rażąca niewspółmierność kary orzeczonej względem oskarżonych Z. Z. i T. K. poprzez orzeczenie kary po 2 lata pozbawienia wolności w zawieszeniu na pięć lat, w sytuacji w której wymogi zarówno prewencji indywidualnej, jak i generalnej wymagają orzeczenie surowszej kary pozbawienia wolności

3. błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść wyroku, wyrażający się w błędnym uznaniem przez sąd w oparciu o prawidłowo ustalony stan faktyczny, iż zachodzą okoliczności pozwalają na przyjęcie pozytywnej prognozy i na jej podstawie zastosowanie względem R. R. (2) środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary, podczas gdy okoliczności sprawy wskazują, że kara bezwzględnego pozbawienia wolności będzie karą adekwatną do stopnia winy, stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przestępstwa oraz wypełnione zostaną cele zapobiegawcze i zachowawcze kary

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

– błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczonych wobec oskarżonych Z. Z., T. K. kar w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na okres próby 5 lat poprzez bezpodstawne przyjęcie, że wobec oskarżonych Z. Z., T. K. występuje pozytywna prognoza kryminologiczna i że w związku z tym nie wymagają oni resocjalizacji w warunkach zakładu karnego, co w konsekwencji spowodowało orzeczenie wobec obu oskarżonych kary w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na okres próby 5 lat, które to kary są rażąco niewspółmiernie łagodne nie uwzględniają celów kary określonych w art. 53 k.k., bowiem sąd pierwszej nie uwzględnił przy ich wymiarze w należyty i właściwy sposób istotnych okoliczności obciążających dotyczących charakteru popełnionego przez nich czynu, podczas gdy nadanie właściwego znaczenia tym okolicznościom powinno skutkować ustaleniem, że prognoza społeczno-kryminologiczna dotycząca wszystkich oskarżonych jest negatywna i wymagają oni resocjalizacji w warunkach zakładu karnego i w konsekwencji orzeczenie wobec wszystkich oskarżonych bezwzględnych kar pozbawienia wolności, gdyż tylko tego rodzaju kary są adekwatne do stopnia winy oskarżonych i społecznej szkodliwości popełnionego przez nich czynu i spełniają swoje cele, o których mowa w art. 53 k.k.

– błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczonych wobec oskarżonego R. R. (2) kary w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na okres próby 3 lat poprzez bezpodstawne przyjęcie, że wobec oskarżonego R. R. (2) występuje pozytywna prognoza kryminologiczna i że w związku z tym nie wymaga on resocjalizacji w warunkach zakładu karnego, co w konsekwencji spowodowało orzeczenie wobec oskarżonego kary w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na okres próby 3 lat, które to kary jest rażąco niewspółmiernie łagodna nie uwzględnia celów kary określonych w art. 53 k.k., bowiem sąd pierwszej nie uwzględnił przy jej wymiarze w należyty i właściwy sposób istotnych okoliczności obciążających dotyczących charakteru popełnionego przez niego czynu, podczas gdy nadanie właściwego znaczenia tym okolicznościom powinno skutkować ustaleniem, że prognoza społeczno-kryminologiczna dotycząca oskarżonego jest negatywna i wymaga resocjalizacji w warunkach zakładu karnego i w konsekwencji orzeczenie wobec oskarżonego bezwzględnej kar pozbawienia wolności, gdyż tylko tego rodzaju kara jest adekwatne do stopnia winy oskarżonego i społecznej szkodliwości popełnionego przez niego czynu i spełnia swoje cele, o których mowa w art. 53 k.k.

☒ zasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

1.  Z uwagi na to, że apelacja prokuratora i częściowo apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego odnośnie wymierzonych kar i warunkowego zawieszenia wykonania kary są zbliżone, zasadnym jest ocenienie ich łącznie. Prokurator zarzucił rażącą niewspółmierność kary orzeczonej oskarżonym Z. Z. i T. K., w sytuacji orzeczenia jej w wysokości po dwa lata pozbawienia wolności i zawnioskował o wymierzenie kary 8 lat pozbawienia wolności. Oskarżyciel posiłkowy, o ile uznał karę pozbawienia wolności dla obu oskarżonych za słuszną, zakwestionował warunkowe zawieszenie jej wykonania.

2.  Natomiast w przypadku oskarżonego R. R. (2) zarówno prokurator jak i pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zakwestionowali zasadność warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności.

3.  Apelacja prokuratora w zakresie rażącej niewspółmierności kary orzeczonej oskarżonym Z. Z. i T. K. jest zasadna, tym samym kara pozbawienia wolności została podwyższona do 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. W związku z powyższym zdezaktualizował się zarzut podniesiony przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego odnośnie warunkowego zawieszenia jej wykonania, gdyż w przypadku orzeczenia kary w takim wymiarze nie ma możliwości zastosowania tego dobrodziejstwa.

4.  Mając na uwadze wszystkie okoliczności sprawy sąd odwoławczy uznał, że kara dwóch lat pozbawienia wolności jest karą niewspółmiernie łagodną w odniesieniu do stopnia winy oskarżonych, stopnia społecznej szkodliwości ich czynu i nie spełni celów zapobiegawczych, które ma. Sąd wymierzając karę, uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości.

5.  Sposób ważenia przez sąd pierwszej instancji okoliczności przemawiających za i przeciw oskarżonym Z. Z. i T. K. w wskazuje, że wymiar zastosowanej wobec nich represji karnej został zdominowany okolicznościami uznanymi za łagodzące. Nie uwzględniono w sposób prawidłowy, wynikających z ustaleń faktycznych, okoliczności popełnienia przestępstwa, czasu jego trwania, wysokości wyrządzonej szkody i społecznych skutków czynu.

6.  Nie negując okoliczności łagodzących to jest dotychczasowej niekaralności oskarżonego T. K. i prowadzenie ustabilizowanego trybu życia przez obu oskarżonych, ich znaczenie, w sytuacji natężenia okoliczności obciążających, zdecydowanie słabnie i nie można nadać im waloru przeważającego.

7.  Rację ma sąd pierwszej instancji, że w przypadku oskarżonych nie zachodziły żadne okoliczności zewnętrzne, które niezależnie od ich woli mogły wpłynąć na ich proces decyzyjny. Oskarżeni są osobami zdrowymi i w pełni poczytalnymi. Działali z zamiarem bezpośrednim, kierunkowym. Czyn, którego dokonali nie wynikał z zamiaru nagłego, oskarżeni mieli czas na jego zaplanowanie i przeprowadzenie.

8.  Oskarżeni Z. Z. i T. K. mieli pełną świadomość niewielkich możliwości finansowych spółki, pomimo tego nie wycofali się z konkursu. Celem uzyskania wsparcia unijnego po wygaśnięciu promesy bankowej i w czasie, gdy nie byli w stanie uregulować kredytu w wysokości 20 ml. zł zaciągniętego rok wcześniej w banku (...), postanowili przedłożyć całkowicie niewiarygodne przyrzeczenie pożyczki. Mieli nieograniczoną możliwość wycofania się z umowy, nawet po jej podpisaniu, przed przekazaniem zaliczki. Co więcej mieli możliwość zwrotu wyłudzonej kwoty w jakiejkolwiek części, z czego nie skorzystali. Te wszystkie powyższe okoliczności wskazują na determinację ich działania i nieliczenie się nie tylko z finansowymi skutkami ich działań, ale także społecznymi.

9.  Społeczna szkodliwość czynu oskarżonych Z. Z. i T. K. jest tak wielka, jak wielki rozmiar ma wysokość wyrządzonej przez nich szkody. Po pierwsze wysokość szkody w kwocie 9.500.000 zł stanowi mienie wielkiej wartości, ponad dziewięciokrotnie przekraczając ustawowo określoną dolną jego granicę (1 mln zł – art. 115 § 6 k.k.). Po drugie oskarżeni postanowili wykorzystać fundusze unijne, których głównym celem było zmniejszenie różnic w rozwoju państw członkowskich Unii Europejskiej. Fundusz, o dofinansowanie z którego wnioskowali, z Programu Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 był częścią polityki spójności. Fundusze spójności przeznaczone były dla państw członkowskich, których dochód narodowy brutto na mieszkańca wynosił mniej niż 90% średniej w UE, a jego głównym celem było zredukowanie różnic gospodarczych i społecznych oraz promowanie zrównoważonego rozwoju głównie poprzez duże inwestycje w zakresie infrastruktury transportowej i ochrony środowiska.

10.  Oskarżeni podpisując umowę działali ze szkodą dla całego społeczeństwa, nie wąskiej grupy osób, co niewątpliwie wpływa na ocenę stopnia społecznej szkodliwości ich czynu. Pieniądze, które faktycznie wyłudzili mogły zostać przydzielone innemu podmiotowi, który wykorzystałby je zgodnie z celem, jakiemu miały służyć.

11.  Nie sposób całkowicie zgodzić się z sądem pierwszej instancji, że przestępstwo przypisane oskarżonym było w ich życiu wypadkiem incydentalnym. Oskarżony Z. Z., co zauważył sąd pierwszej instancji był karany, a karalność za czyn z kodeksu karnego skarbowego nie jest okolicznością, która mogłaby wpłynąć ambiwalentnie na wysokość kary za kolejny czyn. Wskazuje bowiem na tendencję oskarżonego do działania niezgodnego z prawem, w szczególności że kara grzywny została zamieniona na karę pozbawienia wolności.

12.  Natomiast problemy natury finansowej, w które popadli oskarżeni w związku z prowadzeniem na dużą skalę działalności gospodarczej nie są okolicznością mogącą w jakikolwiek sposób usprawiedliwiać ich działanie. Z takimi problemami boryka się wiele podmiotów gospodarczych, a remedium na takie problemy, nie jest dokonywanie przestępstwa oszustwa, celem poprawy sytuacji finansowej.

13.  Natomiast incydentalność przestępczego działania oskarżonego T. K. jest wprost skorelowana w wysokością przysporzenia, jakie otrzymał, w wysokości 9.500.000 zł.

14.  Mając na względzie wszystkie wymienione okoliczności sąd odwoławczy uznał, że kara 4 lat i 6 miesięcy wolności jest adekwatną represją karną dla oskarżonych Z. Z. i T. K..

15.  Odnosząc się do kary wymierzonej oskarżonemu R. R. (2) podać należy, że wszystkie strony postępowania zgodziły się z jej wysokością, biorąc pod uwagę rolę, jaką oskarżony pełnił w jego popełnieniu.

16.  Natomiast warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności jest szczególną formę jej wymiaru, specyficzną karnoprawną reakcją na popełnione przestępstwo, do której stosuje się wszystkie zasady sędziowskiego wymiaru kary przewidziane przede wszystkim w art. 53 k.k.

17.  Podstawową przesłanką zastosowania warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary jest przekonanie sądu, że takie orzeczenie jest wystarczające dla osiągnięcia jej celów, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Zapobieżenie powrotowi do przestępstwa jest jednakże minimalnym zadaniem kary tak ukształtowanej. Zadaniem bardziej ambitnym jest takie oddziałanie na postawę sprawcy, aby przyjęte w porządku prawnym normy postępowania uznawał za normy, którymi kieruje się we własnym postępowaniu. (A. Zoll [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53-116, wyd. V, red. W. Wróbel, Warszawa 2016, art. 69 k.k.)

18.  Rozważając zasadność warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, nie sposób nie zauważyć, że oskarżony R. R. (2) pomógł w popełnieniu czynu o bardzo wysokiej społecznej szkodliwości, która spowodowała szkodę w mieniu wielkiej wartości. Mając pełną świadomość możliwości finansowych spółki, którą zarządzał, upewniając się że jego przyrzeczenie pożyczki nie będzie kontrolowane postanowił takie przyrzeczenie sporządzić, wiedząc do czego zostanie wykorzystane. Skutki jego działania nie wywołały u niego pogłębionej refleksji nie tylko odnośnie wysokości ewentualnej szkody, z której zdawał sobie sprawę, skoro wystawił takie przyrzeczenie na kwotę ponad 36 ml. zł., ale także odnośnie społecznych skutków przyznania dofinansowania unijnego w sposób niezgodny z warunkami konkursu.

19.  Oskarżony R. R. (2) jest osobą dwukrotnie karaną, w tym za udział w grupie przestępczej, pranie brudnych pieniędzy i przestępstwa z kodeksu karnego skarbowego. Miał już orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Po pierwszym wyroku skazującym dopuścił się ponownie czynu przestępnego z kodeksu karnego skarbowego, orzeczonej kary grzywny nie uiścił i została ona zamieniona na karę pozbawienia wolności. Mając powyższe na względzie nie sposób zgodzić się z sądem okręgowym, że przestępstwo mu przypisane było wypadkiem incydentalnym.

20.  Natomiast wskazywana przez sąd pierwszej instancji chęć pomocy w uzyskaniu dotacji dla spółki (...), z której przedstawicielami łączyły oskarżonego wspólne interesy gospodarcze, była niczym innym jak świadomą decyzją o ułatwieniu innym osobom pomocy w popełnieniu przestępstwa. Takiego działania nie sposób uznawać za pomoc w prowadzeniu działalności gospodarczej, tylko pomoc w działalności przestępczej.

21.  Powyższe nie wskazuje, by w stosunku do oskarżonego można postawić pozytywną prognozę, że warunkowo zawieszona kara pozbawienia wolności będzie wystarczająca dla osiągnięcia jej celów, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Tym samym apelacje prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego kwestionujące warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności były zasadne.

Wniosek

Prokurator –

-

zmiana punktu pierwszego i wymierzenie kary po 8 lat pozbawienia wolności wobec Z. Z. i T. K.

-

uchylenie pkt 6 wyroku dotyczącego warunkowego zawieszenia wykonania kary wobec R. R. (2)

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego –

-

o zmianę i wymierzenie wobec oskarżonych Z. Z. i T. K. kary bezwzględnego pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat oraz wobec R. R. (2) kary bezwzględnego pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku

☐zasadny

☒ częściowo zasadny

☐niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Mając na uwadze okoliczności podniesione w części odnoszącej się do apelacji prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego uznać należy, że proponowana przez prokuratora kara 8 lat pozbawienia wolności byłaby karą zbyt surową.

Pozostałe wnioski, za wyjątkiem zdezaktualizowanego wniosku oskarżyciela posiłkowego o zmianę wyroku w stosunku do oskarżonych Z. Z. i T. K. jedynie poprzez uchylenie warunkowego zawieszenia wykonania kary, są zasadne.

1.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Brak

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy

2.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Orzeczenie o winie w zakresie wszystkich oskarżonych.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji prawidłowe, zarzuty apelacji obrońcy niezasadne.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

pkt 1a

pkt 1b

pkt 1c

Przedmiot i zakres zmiany

1.  Podwyższenie kary pozbawienia wolności orzeczonej oskarżonym Z. Z. i T. K. w punkcie 1 zaskarżonego wyroku do 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności

2.  Uchylenie warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności wobec oskarżonego R. R. (2).

3.  Zmiana orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody poprze zasądzenie kwoty 9.500.000 zł solidarnie od oskarżonych Z. Z., T. K. i R. R. (2).

Zwięźle o powodach zmiany

Zasadność zarzutów apelacyjnych.

6. Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 3 wyroku

Zasądzono od oskarżonych Z. Z. i T. K. na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 2200 zł tytułem opłaty za obie instancje oraz od R. R. (2) w kwocie 180 zł tytułem opłaty za obie instancje, zwalniając oskarżonych od ponoszenia pozostałych kosztów sądowych w postaci wydatków.

7. PODPIS

Anna Kalbarczyk

Katarzyna Wróblewska Anna Nowakowska

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonych Z. Z. i T. K.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

w całości

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego R. R. (2)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

w całości

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 1, 2 i 6 wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

4

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (...) i (...)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Pkt 2, 4, 6

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐na korzyść

☒ na niekorzyść

☐w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana