Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV U 680/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Załęska

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 marca 2022 roku w Sieradzu

odwołania Z. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 17 listopada 2021 r. Nr (...)

w sprawie Z. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o rekompensatę

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 680/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 17.11.2021r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił Z. P. prawa do rekompensaty, z uwagi na nieudowodnienie 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach; nie uwzględniono do stażu w szczególnych warunkach zatrudnienia: 1.04.2004 – 31.12.2005, 1.04.2006 – 31.12.2007, 1.01.2008 – 31.12.2008.

Nie podzielając powyższej decyzji w/w złożył odwołanie, wnosząc o zmianę decyzji i przyznanie prawa do przedmiotowego świadczenia. Wnosił o zaliczenie do szczególnych warunków okresów nieuwzględnionych przez ZUS oraz wcześniejszych, w których był zatrudniony jako młynarz walcowy.

W odpowiedzi organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania. W toku postępowania sądowego , ZUS wskazał , że ewentualnemu zaliczenia do rekompensaty podlegają okresy : 1.10.1993 – 31.01.1996, 1.02.1996 – 31.12.1998, 1.07.2002 – 31.03.2004;

Natomiast nie podlegają zaliczeniu okresy: 5.07.1993 – 30.09.1993, 1.01.1999 – 21.08.1999, 24.08.1999 – 21.06.2002 – oświadczenie w-cy, od 1.08.1989 – 31.12.1990 – brak wskazanej pozycji w wykazie, 1.04.2004 – 31.12.2005, 1.04.2006 – 31.12.2007, 1.01.2008 – 21.12.2008 – kierowni k (informacja ZUS k. 15/akta sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. P., urodził się (...)

W okresie od 1.08.1989 – 3.07.1993, Z. P. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Z. jako młynarz czyszczarniany . Zasiłki chorobowe przypadały w okresie: 19.11.1991 – 25.11.1991, 3.06.1992 – 5.06.1992, 28.07.1992 – 1.08.1992, 2.11.1992 – 12.11.1992.

Praca Z. N. jako młynarz czyszczarnianego polegała na przeciąganiu zboża z komór zbożowych z maszyny do czyszczarni, uruchamianiu czyszczarki, nawilżaniu zboża wodą. Następnie produkt oczyszczony przechodził do produkcji. Wnioskodawca pracował na zmiany.

W okresie od 1.10.1993 – 31.01.1996, Z. P. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako młynarz walcowy w Młynie (...). Odwołujący pracował bezpośrednio przy produkcji mąki i kaszy, obsługując maszyny i urządzenia młyńskie produkujące mąkę, kaszę i otręby. Pracował na 3 zmiany. Na każdej zmianie był jeden młynarz walcowy.

Następnie od 1.02.1996 - 31.12.1998, Z. P. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Młynie (...) jako młynarz walcowy w Z. jako młynarz walcowy. Podobnie jak we wcześniejszym okresie zatrudnienia, nadal obsługiwał maszyny i urządzenia młyńskie do produkcji mąki, kaszy i otrąb.

W okresie od 1.07.2002 - 30.03.2004 odwołujący był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Młynie (...) s.c. w Z. jako młynarz walcowy, na podstawie umowy zawartej 1.07.2002r. Praca była 3 -zmianowa. Obiekt młyna miał 5 kondygnacji. Na każdej z nich znajdowało się kilkadziesiąt maszyn. W-ca pracował przy produkcji mąki i otrąb. Do obowiązków młynarza walcowego należało w szczególności: samodzielne prowadzenie procesu drobienia ziarna, zgodnie z technologicznym schematem przemiału, wykorzystując cechy ziarna dla uzyskania maksymalnego wyciągu mąki oraz pełnego wykorzystania zdolności przemiału, przeprowadzanie dowilżania oraz leżakowania ziarna przed I śrutem, samodzielne uruchamianie i regulacja maszyn drobiących, dokonywanie drobnych napraw, zgłaszanie usterek maszyn, ich konserwacja.

Pismem z 29.05.2003r., w-ca został zgłoszony przez pracodawcę do Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Spożywczych, na kandydata na rzeczoznawcę w zakresie pobierania prób artykułów rolno – spożywczych. W tym czasie były zakupy interwencyjne zbóż na rzecz Agencji Rynku Rolnego i był wymóg zatrudnienia rzeczoznawcy i przysięgłego próbobiorcy.

Pismem z 16.06.2003r., Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych, poinformował w-cę o pozytywnym wyniku egzaminu kwalifikacyjnego na rzeczoznawcę w zakresie pobierania próbek zbóż i jego przetworów oraz środków żywienia zwierząt, który odbył się 11.06.2003r. w Ł..

Decyzją (...) Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych z 10.01.2005r., Z. P. został wpisany do rejestru rzeczoznawców (...) w Ł. pod numerem (...) w zakresie pobierania prób zboża i jego przetworów oraz środków żywienia zwierząt; ważne do 3.07.2006r.

W czerwcu 2005r., w-ca uczestniczył w szkoleniu z zakresu wymagań: Dobra Praktyka Produkcyjna GMP, Dobra Praktyka Higieniczna GHP, Analiza Zagrożeń i Krytyczne Punkty Kontroli HACCP.

W okresie od 22.04.2003 – 10.05.2003, w-ca odbywał szkolenie BHP dla osób kierujących pracownikami, które ukończył z wynikiem dobrym.

Od 1.04.2004r., na mocy porozumienia stron powierzono Z. P. obowiązki kierownika młyna, z wynagrodzeniem 1.500zł./m-c +premia uznaniowa. W-ca nie miał wyznaczonego miejsca biurowego. W-ca przebierał się w szatni razem z pozostałymi pracownikami w odzież ochronną. Jako kierownikowi młyna wnioskodawcy podlegało 12 osób. W-ca pracował zawsze na rannej zmianie, a tylko gdy były urlopy lub zachorował młynarz, wówczas w-ca pracował w zastępstwie nieobecnego.

Zgodnie z zakresem obowiązków, do kierownika młyna należało m.in.: osobiste codzienne kontrolowanie procesu technologicznego, a w szczególności ustalanie składu mieszanki przemiałowej, zbóż do produkcji, kontrola pracy maszyn czyszczących, mlewników, odsiewaczy, podnośników, ślimacznic, sprawdzanie codziennie pod względem ilości i wykorzystania surowca, sprawdzanie wykonywania przez młynarzy systematycznego badania jakości produktów przez pobierania prób Pakera i wykonywanie analiz, sprawdzanie działania wag automatycznych i dziesiętnych, odpowiedzialność za prawidłowe ważenie przetworów oraz ważności legalizacji, sporządzanie dokumentów pozwalających ustalić wielkość produkcji, wykorzystanie surowca i czasu pracy młyna i załogi, codzienne podawania stanów zboża i przetworów oraz uzgadnianie wysyłki i kontrola ich wykonywania, sprawdzanie utrzymania właściwego stanu porządkowego i sanitarnego wszystkich pomieszczeń, zapewnienie właściwego dozoru podczas wykonywania prac remontowych, a w szczególności prac spawalniczych, dopilnowywanie aby po zakończeniu pracy przed zamknięciem młyna na postój wszystkie pomieszczenia młyna były skontrolowane, czy nie istnieje niebezpieczeństwo powstania pożaru i czy wszystkie urządzenia elektroenergetyczne są wyłączone. Kierownik był zobowiązany zapewnić pracownikom odzież ochronną, sprzęt ochronny oraz dopilnować, aby te środki były stosowane zgodnie z przeznaczeniem, organizować i koordynować pracę wszystkich zatrudnionych w młynie.

Przy przyjęciu zboża do młyna w-ca jako próbobiorca wchodził na samochód i pobierał próbkę zboża przyrządem, wsypywał do pojemnika i zanosił do laboratorium, w którym sprawdzano zboże na zawartość glutenu, popiołu, wilgotności, liczbę opadania. Od momentu przyjęcia zboża, laboratorium informowało w-cę jakie są wyniki jakościowe zbóż. Laboratorium sprawdzało zboże pod względem organoleptycznym. Jeśli był dobry wynik, wstępną decyzję podejmowało laboratorium, a ostateczną decyzję o przyjęciu zboża do młyna podejmował w-ca jako kierownik młyna. Wówczas na pochylnię wjeżdżał samochód, a w-ca wciskał przycisk, po czym pochylnia podnosiła zboże do kosza przyjęciowego, a z niego w-ca kierował zboże na poszczególne silosy za pomocą odpowiedniego przycisku. Zboże było gromadzone w 10 silosach produkcyjnych. Oprócz nich, w młynie były 4 zbiorniki zewnętrzne, służące do selekcji zboża pod kątem zawartości glutenu, liczby opadania i wilgotności. Zboża były różnorodne pod względem zawartości glutenu, i w-ca przyjmował je do odpowiednich zbiorników. Polegało to przekazywaniu zboża z danym wskaźnikiem glutenu do zbiornika o tych samych parametrach. W-ca dokumentował w specjalnym zeszycie ilość zboża w danym zbiorniku i zawartości glutenu w zbożu. Zapiski były potrzebne w celu wykonania odpowiednich jednolitych mieszanek zbożowych. Nadzorował produkcję mąki, podchodząc do poszczególnych urządzeń i sprawdzał organoleptycznie.

Nadzór wnioskodawcy jako kierownika młyna nad pracownikami związanymi bezpośrednio z produkcją polegał m.in. na przekazywaniu pracownikom młyna spostrzeżeń dotyczących sposobu prowadzenia procesu technologicznego. Na styku zmian odwołujący przekazywał młynarzom z jakiego zbiornika, ile procent zboża trzeba wydać, w celu otrzymania jednolitej mieszanki pod względem zawartości glutenu.

Mąki dzieliły się na 450, 500 (jasne mąki) i 750 (chlebowe do wypieku chleba) i były zgromadzone w osobnych silosach. W-ca dokumentował także stan mąki w poszczególnych silosach. Mąka była pakowana w worki i taśmociągiem przechodziła na samochody. W-ca pobierał próbki mąki, otrąb, poszczególnych pasaży, tj. poranne próby w określonym momencie produkcji. Dokumentację wydania mąki prowadził magazyn. W-ca był obecny przy spuszczaniu mąki z silosów, gdyż najpierw trzeba było sprawdzić jej jakość pod kątem poziomu glutenu, wilgotności. Jakość mąki była sprawdzana na zmianie kilkakrotnie, przynajmniej 3 razy. Przy pakowaniu i wydaniu na pakarkę, były jeszcze raz pobierane próbki wyjściowe przez w-cę lub przez pakarzy i kierowane do laboratorium. Po uzyskaniu wyników z laboratorium oraz informacji od magazyniera o ilości mąki, która miała być wydana, w-ca podejmował decyzję o wydaniu danego rodzaju mąki z określonego silosu, celem przekazania jej do odbiorcy. Wydawanie mąki odbywało się w workach poliuretanowych, papierowych i luzem. Decyzja w tym zakresie była dokumentowana przez wnioskodawcę . Zamawiający decydował w jakich workach ma być wydana mąka. Przykładowo magazynier przekazywał w-cy, że potrzeba przetransportować 15t mąki "750" i 10t " 500", wówczas w-ca ustawiał wydanie mąki "500" poprzez uruchomienie silosów z mąką.

Pracownicy młyna zgłaszali w-cy jako kierownikowi, w jakim czasie chcą korzystać z urlopu, po czym w-ca przedstawiał listę pracowników P. M. lub jego ojcu.

Do zakresu obowiązków kierownika młyna należało sporządzanie dokumentów pozwalających ustalić wielkość produkcji. Wnioskodawca i młynarze prowadzili zapisy dotyczące ilości osób pracujących w młynie, stanu mąk w poszczególnych silosach i stanu zboża w poszczególnych zbiornikach; to było narastająco. Później wnioskodawca odpisywał ile mąki ubyło. Jeśli chodzi o wykorzystanie surowca, to należało dojść do największego tzw. wyciągu mąki z tony zboża, tj. 75% mąki i 25 % otrąb. Z każdej ilości przemielonego zboża, w-ca obliczał ile otrzymywano mąki, a ile otrąb jako produktu ubocznego. Jeśli przykładowo walce były źle przygotowane, to było więcej otrąb niż mąki. Należało wizualnie sprawdzić jak wygląda przemielony produkt i to wykonywał w-ca oraz młynarze na danej zmianie. Jeżeli było niewłaściwie obciążenie, wówczas w-ca dociskał walce. W-ca decydował o tym, kiedy i które walce z mlewników powinny być rowkowane, gdy się stępiły. Ustawiał szczeliny między walcami tak, aby był odpowiedni nacisk na mielone zboże. Wnioskodawca na zegarze elektronicznym ustawiał parametry. Zegar pokazywał obciążenie silnika walca i prędkość wałków podających. Dociskanie odbywało się za pomocą zegarów tarczowych; zegary elektroniczne, pokazywały obciążenie silników.

Wnioskodawca codziennie z młynarzem kontrolował stan maszyn. Nieraz przechadzał się na zmianie, mówił młynarzowi, aby uważał na daną maszynę, bo może coś złego się wydarzyć. W ciągu zmiany obiekt trzeba było kilkakrotnie sprawdzić, oczyszczać. Drobne naprawy, tj. wymiana sit, niektóre łożyska w maszynach usuwali młynarze lub w-ca. Większe naprawy typu wymiana np. ślimacznic i podnośników wykonywała firma zewnętrzna z Niemiec lub Szwajcarii. Jeśli była awaria, młynarz zgłaszał awarię P. M. lub jego ojcu, albo szwagrowi P. M.. O awarii zawiadamiał w/w także w-ca, zwłaszcza gdy miała miejsce w nocy. Zapewnienie przez w-cę właściwego dozoru podczas wykonywania prac remontowych, a w szczególności spawalniczych polegało na tym, aby osoby z zewnątrz, czyli spawacze, dobrze zabezpieczyli miejsce napraw (odpowiednie koce, gaśnice, woda). Wnioskodawca był obecny jak wszystko wystygło, sprawdzał czy nie ma zagrożenia. Po zakończeniu pracy przez ekipę z zewnątrz, w-ca odbierał robotę na piśmie i przekazywał prezesowi, który mieszkał na miejscu i nieraz był przy tym obecny. Dopilnowanie po zakończeniu pracy przed zamknięciem młyna na postój polegało na tym, że na koniec zmiany w-ca przyjeżdżał i sprawdzał z młynarzem poszczególne maszyny, po zmianie o 22.00. Kontrole wyrywkowe drugiej i trzeciej zmiany w zakresie przestrzegania przepisów PPOŻ polegały na tym, że w ciągu zmiany, poza godzinami pracy, w-ca przyjeżdżał i kontrolował dany obiekt pod względem przestrzegania przepisów PPOŻ.

Sprawdzanie działania wag automatycznych i dziesiętnych przez w-cę polegało na wyrywkowej kontroli z wagi automatycznej na dziesiętną, np. czy 50 kg na wadze automatycznej zgadza się z rzeczywistą wagą na wadze dziesiętnej. Odbywało się to, gdy z automatycznej pakarki wychodził worek z produktem. Wówczas w-ca odkładał worek na wagę dziesiętną i sprawdzał. Jeśli było za dużo, w-ca musiał wyregulować wagę automatyczną. Do obowiązków w-cy należało także sprawdzanie ważności legalizacji wag.

S prawdzanie prawidłowości konserwacji maszyn i urządzeń i właściwego stanu technicznego polegało na sprawdzaniu stanu oleju smaru w danej w maszynie. Jeśli maszyna wymagała smarowania lub wymiany oleju, to wykonanie tego w-ca polecał młynarzowi lub wykonywał to osobiście. Można to było wykonywać także w trakcie zmiany. Jeśli np. w-ca słyszał, że maszyna źle funkcjonuje lub posiadał taką informację od młynarza, wówczas wydawał polecenie wyłączenia maszyny, dalszej naprawy. Młynarze dzwonili do w-cy, gdy nie wiedzieli jak usunąć awarię. Wówczas wnioskodawca dawał młynarzom wskazówki jak mają postępować, a jeśli to nie odniosło skutku, wówczas w-ca przyjeżdżał do młyna w nocy, czy też na II zmianę. Do zadań w-cy należało także wydawanie ubrań roboczych. W-ca robił listę rozmiarów ubrań, po czym składał zamówienie.

Od 1.12.2006r. w Młynie (...) jest zatrudniony R. P. jako pakacz - ładowacz. Jego przełożonym był wnioskodawca i jest młynarz zmianowy. Gdy R. P. pracował na pierwszej zmianie jako pakacz otrębowy, to wnioskodawca liczył stan otrąb z dwóch lub z trzech zmian i wykonywał dzienne raporty, po czym przekazywał je pracownikowi zbytu. Gdy klient zamawiał określoną ilość mąki, w-ca współpracował z biurem zbytu , decydował czy daną ilość można wydać, kiedy można wydać, a jeżeli nie było takiej ilości to w jakim terminie będzie to możliwe.

I. W. pracuje w Młynie (...) od 1.07.2003 .

W okresie od 12.10.2011 – 26.10.2011, w-ca odbywał kurs kierowców wózków jezdniowych z uprawnieniem na wymianę butli gazowej. Celem kursu było przygotowanie do pracy w transporcie wewnątrzzakładowym (zeznania świadków P. M., R. P., I. W. – na nagraniu CD 00:04:39-01:15:41 k. 29, wyjaśnienia wnioskodawcy – 00:04:15 – 01:14:59 k. 19, informacja złożona przez pełn. ZUS dot. okresów do ewentualnego zaliczenia w-cy do rekompensaty od 1.10.1993 – 31.01.1996, 1.02.1996 – 31.12.1998, 1.07.2002 – 31.03.2004 k. 15/akta sprawy; świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 10, świadectwo pracy k. 11/akta ZUS; akta osobowe w-cy zawierające m.in.: zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności młynarza walcowego, umowa o pracę z 1.07.2002r., zgłoszenie kandydata na rzeczoznawcę w zakresie pobierania prób artykułów rolno – spożywczych z 29.05.2003r., zaświadczenie o ukończeniu kursu BHP dla osób kierujących pracownikami, pismo Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych z 16.06.2003r. o pozytywnym wyniku egzaminu kwalifikacyjnego na rzeczoznawcę w zakresie pobierania próbek zbóż i jego przetworów oraz środków żywienia zwierząt, który odbył się 11.06.2003r. w Ł., zaświadczenie dot. wpisania do rejestru rzeczoznawców z 3.07.2003r., zakres obowiązków, czynności i odpowiedzialności kierownika młyna z 1.04.2004r., angaż z 1.04.2004r. o powierzeniu w-cy na mocy porozumienia stron obowiązków kierownika młyna, zaświadczenie lekarskie 585/04 z 7.05.2004r. umowa o pracę z 1.07.2004r., skierowanie na badania lekarskie z 3.11.2004r. dla kierownika młyna, decyzja Woj. Insp. Jak. Handlu Art. Rolno - Spożywczymi w Ł. z 10.01.2005r., certyfikat z 06.2005, skierowanie na badania lekarskie z 10.11.2005r., zaświadczenie lekarskie z 24.11.2004r. i kolejne, umowa o pracę z 1.01.2007r., aneks do umowy o pracę z 1.03.2009r., zaświadczenie z 16.10.2011r. o ukończeniu kursu kierowców wózków jezdniowych z uprawnieniem na wymianę butli gazowej, zezwolenie nakierowanie wózkami jezdniowymi z napędem silnikowym nr (...)).

W okresie od 5.07.1993 – 30.09.1993, Z. P. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o.o. Młyn Nr (...) w Z. jako młynarz czyszczarniany (świadectwo pracy k. 5/akta ZUS).

W okresie od 1.01.1999 – 21.08.1999, odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w P.P.H.U. (...) jako młynarz walcowy (świadectwo pracy k. 6/akta ZUS).

Od 24.08.1999 – 21.06.2002, Z. P. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.j. w Z. jako młynarz czyszczarniany (świadectwo pracy k. 8/akta ZUS)

W dniu 28.10.2020r., Z. P. złożył w ZUS wniosek o emeryturę (wniosek z załącznikami k. 1 - 11/akta ZUS).

Decyzją z 17.11.2021r., ZUS przyznał Z. P. emeryturę od (...)., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, odmawiając prawa do rekompensaty (decyzja k. 12 - 13/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. Okoliczności dotyczące charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w Młynie (...) oraz Młynie (...) s.c. w Z., Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków – P. M., R. P., I. W., wyjaśnień wnioskodawcy oraz bogatej dokumentacji osobową w-cy. Ta zawiera m.in.: zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności młynarza walcowego, umowa o pracę z 1.07.2002r., zgłoszenie kandydata na rzeczoznawcę w zakresie pobierania prób artykułów rolno – spożywczych z 29.05.2003r., zaświadczenie o ukończeniu kursu BHP dla osób kierujących pracownikami, pismo Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych z 16.06.2003r. o pozytywnym wyniku egzaminu kwalifikacyjnego na rzeczoznawcę w zakresie pobierania próbek zbóż i jego przetworów oraz środków żywienia zwierząt, który odbył się 11.06.2003r. w Ł., zaświadczenie dot. wpisania do rejestru rzeczoznawców z 3.07.2003r., zakres obowiązków, czynności i odpowiedzialności kierownika młyna, angaż z 1.04.2004r., zaświadczenie lekarskie (...) z 7.05.2004r. umowa o pracę z 1.07.2004r., skierowanie na badania lekarskie z 3.11.2004r. dla kierownika młyna, decyzja Woj. Insp. Jak. Handlu Art. Rolno - Spożywczymi w Ł. z 10.01.2005r., certyfikat z 06.2005, skierowanie na badania lekarskie z 10.11.2005r., zaświadczenie lekarskie z 24.11.2004r. i kolejne, umowa o pracę z 1.01.2007r., aneks do umowy o pracę z 1.03.2009r., zaświadczenie z 16.10.2011r. o ukończeniu kursu kierowców wózków jezdniowych z uprawnieniem na wymianę butli gazowej, zezwolenie nakierowanie wózkami jezdniowymi z napędem silnikowym nr (...). W świetle powyższego materiału dowodowego, okresy zatrudnienia odwołującego, w pełnym wymiarze czasu pracy od: 1.10.1993 – 31.01.1996, 1.02.1996 – 31.12.1998, 1.07.2002 – 31.03.2004, jako młynarza czyszczarnianego i młynarza walcowego były związane z pracą bezpośrednio przy produkcji mąki i kwalifikują się do uzupełnienia stażu w szczególnych warunkach, zgodnie z załącznikiem A (dział X pkt 10) do rozporządzenia RM z 7.02.1983r.. Jednakże łącznie nie stanowią one co najmniej 15 lat.

Praca wnioskodawcy jako młynarza czyszczarnianego polegało na przeciąganiu zboża z komór zbożowych maszyny do czyszczarni, uruchamianiu czyszczarki i nawilżeniu zboża wodą . Na stanowisku młynarza walcowego obsługiwał maszyny i urządzenia młyńskie produkujące mąkę, kaszę i otręby. Kolejny okres zatrudnienia wnioskodawcy jako kierownika młyna (...) przypada od 1.04.2004r.,–Na tym stanowisku wnioskodawca pracował na pierwszej zmianie i miał szeroki zakres obowiązków poczynając od przyjęcia zboża i pobrania próbek do badania w laboratorium. Po zbadaniu próbek wstępną decyzję o przyjęciu zboża podejmowało laboratorium, natomiast ostateczną decyzję podejmował kierownik młyna – w-ca. Z uwagi na różnorodność zboża pod względem zawartości glutenu, w-ca dokonywał segregacji przyjmując zboże do odpowiednich zbiorników, o tych samych parametrach zawartości glutenu , ustalał ile zboża znajduje się w danym zbiorniku, o jakiej zawartości glutenu, prowadząc odpowiednie zapiski w dokumentach co było potrzebne w celu wykonania jednolitych mieszanek zbożowych. Każdą zmianę kolejnej zmianie przekazywał ustnie młynarz młynarzowi. Na styku zmiany I i II przekazywał młynarzom z jakiego zbiornika, ile zboża ma być wydane w celu zapewnienia jednolitej mieszanki , ustalał także codziennie stany zboża i przetworów. Ustalał z danej partii zboża tzw. wyciąg, co polegało na przeliczeniu ilości otrzymanej mąki i otrąb, gdyż założeniem było uzyskanie z tony zboża 75% mąki i 25 % otrąb. Jeśli przykładowo walce były źle przygotowane i było więcej otrąb niż mąki , to wnioskodawca z młynarzem na pierwszej zmianie sprawdzali wizualnie przemielany produkt w walcu, a na kolejnych zmianach robili to młynarze. Wnioskodawca liczył stan mąki i otrąb z dwóch zmian albo z trzech zmian i wykonywał dzienne raporty, po czym przekazywał je pracownikowi zbytu. Gdy klient zamawiał określoną ilość mąki, to w-ca współpracował z biurem zbytu i ustalał czy zamówioną ilość można wydać, kiedy można wydać, a jeżeli nie było takiej ilości, to w jakim terminie będzie to możliwe. Wydawał mąkę z silosów przeznaczoną do wysyłki. Przeprowadzał kontrole wyrywkowe drugiej i trzeciej zmiany w zakresie przestrzegania przepisów ppoż. Wnioskodawca lub młynarz kontrolował stan maszyn na zmianie. Najczęściej robił to młynarz zmianowy. Jeżeli w trakcie pracy były problemy, to usterkę usuwał wnioskodawca razem z młynarzem. Jeżeli była prosta usterka, to młynarz radził sobie sam. Naprawy większe jak np. wymiana ślimacznic, podnośników wykonywała ekipa zewnętrzna, najczęściej w sobotę. Wówczas w tych pracach uczestniczył wnioskodawca, a jego zadaniem było zapewnienie właściwego dozoru podczas wykonywania prac remontowych, a w szczególności spawalniczych, tak aby spawacze dobrze zabezpieczyli miejsce napraw przez odpowiednie koce, gaśnice, wodę. Po zakończeniu prac remontowych wnioskodawca sprawdzał czy nie ma jeszcze zagrożenia i dokonywał odbioru prac na piśmie, po czym przekazywał to prezesowi. Wnioskodawca sprawdzał działanie wag automatycznych i dziesiętnych, przeprowadzając wyrywkową kontrolę z wagi automatycznej na dziesiętną, np. czy 50 kg na wadze automatycznej zgadza się z rzeczywistą wagą na wadze dziesiętnej i to odbywało się, gdy z automatycznej pakarki wychodził worek z produktem. Wówczas w-ca odkładał worek na wagę dziesiętną i sprawdzał stan wagowy produktu . Jeśli było za dużo, musiał wyregulować wagę automatyczną. Do obowiązków w-cy należało także sprawdzanie ważności legalizacji wag.

Biorąc pod uwagę materiał dowodow y, w tym szeroki zakres obowiązków odwołującego, związany z powierzeniem na mocy porozumienia stron od 1.04.2004. obowiązków kierownika młyna oraz zeznania świadków - R. P., I. W., P. M. – syna właściciela młyna, nieuprawnione jest twierdzenie, że obowiązki kierownika młyna były niewielkim tylko dodatkiem do pracy w - cy i było tylko jak twierdzi wnioskodawca „na papierze”.

O ile można posunąć się do stwierdzenia, że Z. P. nie był kierownikiem w potocznym znaczeniu tego pojęcia, to niewątpliwie jak zeznał świadek P. M., wnioskodawca pełnił w młynie (...) funkcję nadzorczą. Materiał dowodowy wskazuje , iż zakres obowiązków wnioskodawcy na stanowisku kierownika młyna był różnorodny i wiązał się nie tylko z nadzorem procesu produkcji mąki, ale także był wykonywany poza tym procesem, o czym była mowa powyżej. Wnioskodawca pracował tylko na I zmianie. W ocenie Sądu, materiał dowodowy nie daje podstaw do uznania tego okresu pracy (tj. od 1.04.2004r.), jako wykonywanej w szczególnych warunkach . Uwzględnieniu podlegają natomiast okresy pracy jako młynarza walcowego od: 1.10.1993 – 31.01.1996, 1.02.1996 – 31.12.1998, 1.07.2002 – 31.03.2004, , a także okresy zatrudnienia jako młynarza czyszczarnianego, zgodnie z załącznikiem A (dział X pkt 10) do rozporządzenia RM z 7.02.1983r.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 2 pkt 5 ustawy z 9.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. 2019.1924), rekompensata - odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Jak wynika z art. 21 cyt. ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Jak stanowi przepis art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Zgodnie z §2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy - rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych (tak wyrok Sądu Najwyższego z 24.03.2009r., I PK 194/2008). Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (por. postanowienie SN z 17.10.2011r., I UK 174/11).

Żadne świadectwa pracy (wykonywania pracy w szczególnych warunkach bądź zwykłe) nie są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244§1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający takie świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez wskazane organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwa traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., stanowiące dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i do prawidłowości przywołanej podstawy prawnej. Zatem dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, ani też treść świadectwa pracy, ale tylko wykazanie, że wykonywana przez niego praca miała charakter pracy w szczególnych warunkach. Tak więc, wystawienie przez pracodawcę świadectwa, jest tylko oświadczeniem wiedzy, a nie oświadczeniem woli. Zatem - wbrew odmiennym twierdzeniom odwołującego - istnienie stosownego świadectwa nie wywołuje skutków materialnoprawnych. Świadectwo służy wyłącznie do celów dowodowych, zaś jego pozytywna treść może być skutecznie zakwestionowana w postępowaniu sądowym (por. m.in. wyrok SA w Katowicach z 28.06.2018r., III AUa 813/18).

W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu (por. wyrok SN z 1.06.2010r., II UK 21/10.).

Postępowanie dowodowe wykazało, że odwołujący nie wykazał przesłanki zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w wymiarze 15 lat, uprawniającego do przyznania prawa do rekompensaty.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 14§1k.p.c. orzekł jak w sentencji.