Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 września 2018 roku (decyzja nr (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. A ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny w związku z art. 22 i art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 108) stwierdził, że M. R. nie podlega, od dnia 1 grudnia 2017 roku do dnia 30 kwietnia 2018 roku, ubezpieczeniom społecznym, tj. ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu, jako pracownik, u płatnika składek, (...) J. P. (1).

W uzasadnieniu organ rentowy poddał w wątpliwość faktyczne świadczenie pracy przez M. R. na rzecz D. Drink (...) J. P. (1), ponieważ nie przedstawiono żadnych dokumentów potwierdzających wyżej wymienioną okoliczność.

(decyzja z dnia 20 września 2018 roku – akta ZUS)

Wnioskodawca wniósł o zmianę przedmiotowej decyzji poprzez uznanie, że M. R. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. W uzasadnieniu ubezpieczony podnosił, że praca była faktycznie wykonywana, a w konsekwencji przedmiotowa umowa o pracę nie mogła mieć charakteru czynności zmierzającej do obejścia prawa.

(odwołanie – k. 3-5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu decyzji z dnia 20 września 2018 roku.

(odpowiedź na odwołanie – k. 28-29)

Płatnik nie zajął stanowiska w sprawie.

Wyrokiem z dnia 21.03.2019 roku Sąd Okręgowy w Łodzi uwzględnił odwołanie, zaś wyrokiem z dnia 29.01.2020 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny

M. R. urodził się (...).

Wnioskodawca ukończył studia na Uniwersytecie (...) na kierunku zarządzanie i marketing. Do dnia 31 stycznia 1997 roku pracował w Zakładzie Produkcyjnym (...) na stanowisku kierownika działu sprzedaży i marketingu. W okresie od 23 czerwca 1997 roku do 22 września 1997 roku pracował w (...) Sp. z o.o. na stanowisku kierownika działu handlu i marketingu. W okresie od 24 sierpnia 1998 roku do 30 września 2008 roku pracował na stanowiskach kierownika działu marketingu i dyrektora handlowego w (...) S.A.
W okresie od 7 lutego 2006 roku do 3 kwietnia 2014 roku prowadził indywidualną działalność gospodarczą w zakresie usług agentów i brokerów ubezpieczeniowych. W okresie od 18 maja 2015 roku do 16 sierpnia 2015 roku pracował w (...) Sp. z o.o. na stanowisku koordynatora regionalnego.

( okoliczności bezsporne, ponadto świadectwa pracy – akta ZUS )

Kolega wnioskodawcy, R. P. (1) poinformował go, że znajomy poszukuje menagera do spraw sprzedaży, z doświadczeniem w budowaniu rynku dla nowego produktu.

Z uwagi na pełnienie przez 10 lat funkcji dyrektora handlowego, wnioskodawca posiadał tego rodzaju doświadczenie. Firma (...) zajmowała się sprzedażą produktów alkoholowych, zaś P. powiedział, że znajomy chce zbudować rynek sprzedaży dla nowego napoju energetycznego.

Wnioskodawca spotkał się z J. P. (1), który przedstawił swoje oczekiwania. Firma płatnika nie miała zaplecza marketingowego, to wnioskodawca miał się wszystkim zająć.

W dniu 1 grudnia 2017 roku zawarł z D. Drink (...) J. P. (1) umowę o pracę na czas 6 miesięcy. Płatnik składek nie skierował wnioskodawcy przed dopuszczeniem do pracy na obowiązkowe badania wstępne. Praca miała być wykonywana na stanowisku dyrektora handlowego. Termin rozpoczęcia pracy ustalono na 1 grudnia 2017 roku. Wynagrodzenie za świadczoną pracę ustalono na poziomie 12.000 zł brutto miesięcznie. Miejscem wykonywania pracy był O.. Wnioskodawca w całym okresie wykonywał pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

(umowa o pracę z 1 grudnia 2017 roku – akta ZUS, przesłuchanie wnioskodawcy k 94 w zw z k 45)

Wysokość wynagrodzenia została zaproponowana przed podpisaniem umowy o pracę przez wnioskodawcę, pracodawca przystał na zaproponowane warunki. Wnioskodawca argumentował, że wysokość wynagrodzenia nie jest wygórowana w stosunku do posiadanych przez niego kwalifikacji zawodowych i doświadczenia. Wynagrodzenie wypłacano przelewem na konto bankowe wnioskodawcy.

Wnioskodawca w grudniu podjął działania związane z wykonywaniem pracy, skontaktował się z klientami, umawiając się na spotkania po nowym roku. Sam musiał zrobić sobie wizytówki na koszt pracodawcy, przygotował prezentację multimedialną produktu.

(przesłuchanie wnioskodawcy k 45 w zw z k. 94, potwierdzenia przelewu akta ZUS)

D. Drink (...) J. P. (1), zarejestrowane 30 czerwca 2017 roku w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jest przedsiębiorstwem zajmującym się sprzedażą hurtową napojów bezalkoholowych. Właścicielem przedsiębiorstwa jest J. P. (1), siedzibą jest O. ul. (...).

(wydruk z (...) k.51 )

Wnioskodawca w ramach świadczonej pracy miał zająć się budową struktur marketingowych w celu wprowadzenia na rynek nowego produktu – napoju energetycznego. Chodziło o wprowadzanie produktu do sieci sprzedaży zarówno do małych sklepów jak i do hipermarketów. Wnioskodawca otrzymał od płatnika składek samochód służbowy, komputer i telefon, a także ryczałt na paliwo. Samochód został specjalnie zakupiony, zaś stanowisko pracy specjalnie utworzone na potrzeby rozpropagowania produktu.

Wnioskodawca przeprowadzał spotkania z potencjalnymi kontrahentami, po czym składał raporty telefoniczne lub mailowe. W trasy jeździł sam, bądź z R. P. (1). Pracodawca przedstawił wnioskodawcy jego oczekiwania, co do ceny detalicznej produktu, ale nie było to poparte jakimikolwiek badaniami rynku. Takie badania musiał zrobić wnioskodawca. Ponadto wnioskodawca nie otrzymał żadnych materiałów rynkowych, reklamowych, które mógłby od razu przekazać do sklepów, czy zostawić u potencjalnych odbiorców. Wnioskodawca przedstawił płatnikowi swoją wizję rozwoju działu sprzedaży wskazując, że zachodzi konieczność zatrudnienia przedstawicieli handlowych, kierowników regionalnych, gdyż sprzedaż miała odbywać się na terenie całego kraju. Ponadto przedstawił propozycje wprowadzenia towaru na rynek, nagród dla pracowników zajmujących się sprzedażą, czy rabatów naliczanych od sprzedaży.

Na przestrzeni całego okresu zatrudnienia wnioskodawcy udało się dostarczyć produkt d. (...) klientów. Były to stacje benzynowe.

P. M. (1) rozmawiał z wnioskodawcą na temat reklamy produktu, jakim był napój energetyczny S.. Rozmawiano o przygotowaniu ulotek, wizytówek, strony internetowej. W efekcie doszło tylko do przygotowania wizytówek, choć współpraca zapowiadała się dobrze. Za wykonane wizytówki została wystawiona faktura na kwotę 61,50 złotych.

Wnioskodawca odwiedził w B. R. W. (1), przedstawił się jako dyrektor handlowy, sprzedał mu kilka zgrzewek napoju energetycznego na próbę za kwotę 454,90 złotych. Wnioskodawca kilkakrotnie odwiedzał R. W. w związku ze sprzedażą napoju na przełomie 2017 i 2018 roku. Jeden raz wnioskodawca przyjechał z jakimś mężczyzną.

W ramach pracy na stanowisku dyrektora handlowego u płatnika, wnioskodawca nawiązał służbowe kontakty z C. M. (1), przedstawicielem firmy (...) w S., gdzie rekomendował napój energetyczny.

Wnioskodawca skontaktował się z Ł. B., prezesem zarządu (...) spółka z o.o. aby zareklamować sprzedaż napoju energetycznego, ale nie doszło do współpracy.

Pod koniec zatrudnienia wnioskodawca coraz rzadziej mógł skontaktować się z pracodawcą.

Wnioskodawca nie otrzymał wynagrodzenia za ostatnie półtora miesiąca pracy.

(zeznania świadka P. M. k 211 odwrót, świadka R. W. k 212, świadka C. M. k 277 odwrót, świadka Ł. B. k 305, przesłuchanie wnioskodawcy k 45 w zw z k 94, zeznania świadka R. P. k 47, maile i materiały k 156-173, 180-190, faktura k 221, faktura k 222)

B. K. pracuje w firmie (...) Oddział w Ł.. Nie pamięta kontaktu z M. R..

Zeznania świadka B. K. k 313

R. P. (1) prowadzi własną firmę. W 2017 roku, na spotkaniu biznesowym poznał J. P. (1) i powiedział, że zna człowieka z doświadczeniem do wprowadzenia nowego produktu na rynek.

R. P. aktywnie uczestniczył w nawiązaniu współpracy pomiędzy wnioskodawcą a płatnikiem, jak też już po zawarciu przez strony umowy o pracę, jeździł z wnioskodawcą do klientów. Ustalił z J. P., że będzie miał prowizję od sprzedaży produktu u klientów, których on polecił.

Brak grupy handlowej, w tym przedstawicieli handlowych uniemożliwia zbudowanie rynku sprzedaży.

Płatnik składek z wykonywanej przez wnioskodawcę pracy nie był zadowolony, wskazując na brak widocznych efektów, brak pozyskanych klientów. Zwracał się do R. P., aby ten naciskał wnioskodawcę na większy efekt sprzedaży. Jednocześnie płatnik nie podjął żadnych działań, które sugerował wnioskodawca, a które skutecznie miały wpłynąć na sprzedaż produktu.

(zeznania świadka P. P. k 47)

M. R. dostał od płatnika służbowy samochód marki S. (...) nr rej (...). Kupując paliwo, wnioskodawca brał faktury na płatnika. Samochód był w leasingu i należał do spółki (...) spółka z o.o. Oddział w L.. W dniu 4 lutego 2022 roku właściciel zgłosił do Starostwa Powiatowego w L. Wydziału Komunikacji zbycie przedmiotowego pojazdu na nabywcę D. Drink (...) J. P. (1).

Faktury k 223-238, pismo Starostwa Powiatowego w L. k 367

Wnioskodawca w wypadku samochodowym doznał mikropęknięcia kręgosłupa, od czasu do czasu odczuwa problemy z kręgosłupem. Przed podjęciem pracy u płatnika przebywał na zwolnieniu lekarskim u byłego pracodawcy w związku z bólem kręgosłupa. W ostatnim okresie leczył się u lekarza POZ, od którego dostał zwolnienie lekarskie. U wnioskodawcy zdiagnozowano zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, przyjmował leki przeciwbólowe.

Z punktu lekarza medycyny pracy wnioskodawca był zdolny do podjęcia pracy od 1 grudnia 2017 roku oraz był zdolny do pracy w dniu 18 grudnia 2017 roku na stanowisku dyrektora handlowego. Wskazuje na to proces leczenia dotychczasowych dolegliwości jak i brak dokumentacji medycznej z przebiegu jakiegokolwiek leczenia w okresie bezpośrednio przed 1.12.2017 roku. Jesienią i w grudniu 2017 roku wnioskodawca miał przeprowadzone badania gastryczne, które nie wykazały schorzenia powodującego niezdolność do pracy.

(przesłuchanie wnioskodawcy k. 94 w zw z k. 45, opinia biegłego lekarza medycyny pracy k 338-341, dokumentacja medyczna 86-91, dokumentacja medyczna k 248-258 )

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd zrealizował wnioski dowodowe stron, w tym wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza medycyny pracy na okoliczność tego, czy wnioskodawca był zdolny do podjęcia pracy u płatnika. Biegła, po zapoznaniu się z całą dokumentacją medyczną uznała, że wnioskodawca był zdolny do podjęcia pracy u płatnika. Strony nie wniosły do tej opinii żadnych zastrzeżeń, zaś Sąd nie dostrzegł uchybień, które mogłyby zdyskwalifikować wnioski zawarte w tej opinii – dlatego stała się ona podstawą do ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Ponadto Sąd uzyskał informację ze Starostwa Powiatowego w L. Wydziału Komunikacji, potwierdzającą to, że płatnik leasingował samochód, którym jeździł M. R. w okresie zatrudnienia u płatnika.

Wnioskami dowodowymi, które nie zostały zrealizowane są te dotyczące płatnika. Pomimo wielokrotnego wzywania go do stawiennictwa na rozprawę oraz do złożenia informacji dotyczących kondycji finansowej firmy – płatnik nie zareagował i nie wziął udziału w postępowaniu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Odwołanie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października
1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1778), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 1368) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 22 § 1 k. p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Stosownie do treści § 1 ¹ art. 22 k. p., zatrudnienie
w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy,
bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)).

W niniejszej sprawie odwołujący się – M. R. zawarł z D. Drink (...) J. P. (1) w dniu 1 grudnia 2017 roku umowę o pracę, która stanowiła podstawę do zastosowania wyżej wymienionej regulacji i przyjęcia, iż uzyskał on prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem umowa o pracę z dnia 1 grudnia 2017 roku nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k. c.

Zgodnie z treścią art. 83 k. c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie,
za jej zgodą, dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy
ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc, strony niejako udawałyby,
że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierając umowę o pracę.

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń jest zatrudnienie, jako wykonywanie pracy,
w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia, lecz to, czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Ustalając stan faktyczny Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz wnioskodawcy, w których wskazali na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez wnioskodawcę w ramach powyższej umowy o pracę w przedmiotowym okresie.

Należy zauważyć, że ubezpieczony współpracował z D. Drink (...) J. P. (1) na podstawie umowy na czas określony, co z ekonomicznego punktu widzenia, wydaje się racjonalne i uzasadnione.

W ocenie Sądu zeznania w niniejszej sprawie są jasne, logiczne, niesprzeczne oraz wzajemnie uzupełniają się. Wersję zdarzeń przedstawioną przez wnioskodawcę potwierdzają świadkowie. Stwierdzić należy, iż wskazane przez wymienione wyżej osoby okoliczności znajdują również potwierdzenie w treści dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a więc w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym, powołanym
w opisanym stanie faktycznym.

Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż złożone do akt dokumenty nie były kwestionowane przez ZUS, a zeznania wnioskodawcy oraz świadków nie zostały zasadnie podważone w toku procesu przez organ rentowy.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt nieskierowania wnioskodawcy na obowiązkowe badania wstępne przed dopuszczeniem do wykonywania pracy. Jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 20 czerwca 2017 roku okoliczność, że pracownik nie został skierowany na wstępne badania lekarskie przed dopuszczeniem do pracy mogłaby być ewentualnie rozważana pod kątem popełnienia wykroczenie przez płatnika składek, jednak nie może być okolicznością uzasadniającą tezę o pozorności czynności prawnej. ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 czerwca 2017 r.sygn. akt III AUa 1150/17 L.)

Biegła lekarz medycyny pracy potwierdziła, że w chwili zawierania umowy o prace z płatnikiem, wnioskodawca był zdolny do pracy.

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie, ustaleń faktycznych nie można mówić zatem o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę.

W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem wnioskodawcy. Zatrudnienie to było podyktowane rzeczywistymi potrzebami pracodawcy. J. P. (1) zamierzał wprowadzić na rynek sprzedaży nowy napój energetyczny i w tym celu utworzył miejsce pracy, na które następnie zatrudnił wnioskodawcę. Ponadto, płatnik wziął w leasing samochód S. (...) nr rej (...), jako narzędzie do wykonywania pracy przez wnioskodawcę. Potwierdzeniem tego faktu jest pismo ze Starostwa Powiatowego w L. oraz faktury za paliwo.

Wydaje się jednak, że płatnik nie zamierzał inwestować w działalność marketingową, bez której sprzedaż z góry była skazana na niepowodzenie.

Jednocześnie ustalone okoliczności faktyczne sprawy uprawniają Sąd do oceny kwestii wynagrodzenia określonego w umowie o pracę pomiędzy wnioskodawcą a płatnikiem składek. Zgodnie z art. 78 k. p. wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

Otrzymywana przez skarżącego, we wskazanych wyżej warunkach, kwota wynagrodzenia 12.000 zł brutto, nie jest kwotą wygórowaną w stosunku do posiadanych kwalifikacji i doświadczenia zawodowego.

Zdaniem Sądu, nie można zatem podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczony podjął zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń
z ubezpieczenia społecznego.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k. p. c. zmienił zaskarżoną decyzję jak w pkt 1 sentencji wyroku, uznając odwołanie za zasadne.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art.98 k. p. c. w zw. z § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz wnioskodawcy kwotę
600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za wszystkie instancje.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wypożyczając akta rentowe