Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 02 marca 2022r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Krzysztof Gajewski

po rozpoznaniu w dniu 02 marca 2022r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa D. J.

przeciwko Gminie M. G. oraz (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

z udziałem interwenienta ubocznego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej Gminy M. G., (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. oraz Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

od wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku

z dnia 03 września 2021r. sygn. akt I C 365/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie:

I. (pierwszym) zasądza od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz powódki D. J. kwotę 12.000 zł (dwanaście tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 lipca 2017r. do dnia zapłaty,

II. (drugim) w pozostałym zakresie oddala powództwo w stosunku do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. i oddala powództwo w stosunku do pozwanej Gminy M. G.,

III. (trzecim) zasądza od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz powódki D. J. kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

IV. (czwartym) nie obciąża powódki D. J. kosztami postępowania należnymi pozwanej Gminie M. G. oraz interwenientowi ubocznemu Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.,

IV. (piątym) zasądza od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku kwotę 2.431,14 zł ( dwa tysiące czterysta trzydzieści jeden złotych czternaście groszy) tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów procesu,

2.  oddala w pozostałym zakresie apelację pozwanej Gminy M. G. oraz interwenienta ubocznego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.,

3.  oddala apelację pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.,

4.  zasądza od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz powódki D. J. kwotę 1.800 zł (tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego,

5.  nie obciąża powódki D. J. kosztami postępowania apelacyjnego należnymi pozwanej Gminie M. G. oraz interwenientowi ubocznemu Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W..

SSO Krzysztof Gajewski

Sygn. akt III Ca 1069/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 stycznia 2016 r. powódka D. J. wniosła o zasądzenie od pozwanego Gminy M. G. na swoją rzecz kwoty 12.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że 5 lutego 2014 r. w G. przy ul. (...) w godzinach rannych powódka, poruszając się chodnikiem, który był tego dnia oblodzony i nieodśnieżony, poślizgnęła się i upadła. Powódka wskutek przedmiotowego zdarzenia doznała obrażeń ciała. Odpowiedzialność za przedmiotowe zdarzenie ponosi właściciel gruntu, który obowiązany był do jego zimowego utrzymania. Właścicielem jest Miasto G.. Orzeczone zadośćuczynienie w żądanej kwocie 12.000 zł spełni swój charakter kompensacyjny i będzie ekonomicznie odczuwalne dla powódki.

Pozwana Gmina M. G. wniosła o oddalenie powództwa w całości, a także zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazano, że roszczenie powódki nie zostało przez nią udowodnione. Powódka nie wykazała na jakiej działce i w jakim konkretnie miejscu poślizgnęła się, oraz nie wykazała, kto jest właścicielem działki obejmującej to miejsce. Pozwana, będąc zobowiązaną do zwalczania śliskości posiadanych terenów, zawarła 30 kwietnia 2013 r. umowę nr (...), na podstawie której zleciła (...) Spółce z o.o. w G. usługę zapewnienia czystości i porządku na terenach będących pod zarządem i w administracji Gminy M. G.. Pozwana odśnieżanie chodnika, na którym miała poślizgnąć się powódka, powierzyła przedsiębiorstwu, które w zakresie swojej działalności zawodowej trudni się wykonywaniem takich czynności, dlatego pozwana na zasadzie art. 429 k.c. nie ponosi odpowiedzialności za następstwa poślizgnięcia się powódki na chodniku.

Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2017 r. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w Gdańsku wezwał do udziału w sprawie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G.. Pozwany (...) Sp. z o.o. wniósł o oddalenie powództwa w całości, a także zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazano, że powódka nie wykazała ani nie udowodniła zasadności podnoszonego żądania. Pozwany powierzone prace wykonywał w sposób należyty i zgodnie z umową, jaką miał z Gminą M. G.. Zdaniem pozwanego przedmiotowy chodnik był odśnieżany i uszorstniany w sposób prawidłowy, codziennie do godziny 6:00.

Pismem z 5 lipca 2017 r. (...) SA oświadczył, iż zgłasza udział w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanych. Pismem z 5 lipca 2018 r. interwenient uboczny wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz interwenienta kosztów procesu. Zdaniem interwenienta brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego z tytułu zgłoszonych roszczeń. Żadnemu z pozwanym nie można przypisać winy za przedmiotowe zdarzenie. Interwenient wskazał, że wyłączną przyczyną przedmiotowego zdarzenia mogło być jedynie nieostrożne zachowanie powódki.

Wyrokiem z dnia 3 września 2021 r. w sprawie I C 365/16 Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w Gdańsku zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 12.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie: a) od pozwanej Gminy M. G. od 27.02.2017 r. do dnia zapłaty,

b) od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. od 06.07.2017 r. do dnia zapłaty (pkt I); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II); zasądził od solidarnie pozwanych na rzecz powódki kwotę 3617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt III); zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku kwotę 2431,14 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów procesu (pkt IV).

Sąd Rejonowy orzekając oparł się na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

W okresie od 1 do 5 lutego 2014 r. w rejonie miejscowości G. przy powierzchni gruntu minimalna temperatura powietrza w nocy wynosiła około minus 5°C, natomiast w dzień wynosiła około minus 3°C. Grunt w warunkach naturalnych był całkowicie pokryty śniegiem. Grubość warstwy śniegu o godzinie 6 (...) wynosiła 8 cm – 9 cm. W dniu 5 lutego 2014 r. powódka, poruszając się chodnikiem przy ul. (...) w G., poślizgnęła się i upadła. Chodnik, którym poruszała się powódka, był nieodśnieżony i oblodzony. Chodnik ten nie był odśnieżany w okresie poprzedzającym zaistnienie wypadku. Zdarzało się, że pracownicy (...) sp. z o.o. spożywali alkohol w czasie pracy.

Zgodnie z umową z dnia 30 kwietnia 2013 r. pomiędzy Gminą M. G. a (...) Sp. z o.o. do obowiązków (...) Sp. z o.o. należało usuwanie błota, lodu, śniegu z pryzmowaniem z chodników i posypywanie materiałem szorstkim codziennie do godz. 6:00, również w soboty, niedziele i święta. Zgodnie z załącznikiem nr 1 do powyższej umowy obejmowała ona również chodnik przy ul. (...). Za nadzór nad wykonywaniem umowy na przedmiotowym terenie odpowiadało Biuro (...), stanowiące jednostkę organizacyjną Gminy M. G..

W wyniku wypadku z 5 lutego 2014 r. powódka doznała złamania górnej blaszki granicznej w przedniej części kręgu L1. Jest to złamanie stabilne, niepowodujące zaburzeń mechaniki kręgosłupa, może być przyczyną stosunkowo niewielkich dolegliwości bólowych. Złamanie tego typu nie prowadzi do ograniczenia ruchów. W związku z leczeniem – stosowaniem gorsetu – do 4 kwietnia 2014 r. istniało okresowe ograniczenie ruchomości kręgosłupa niezwiązane z rodzajem uszkodzenia. Złamanie trzonu L1 może powodować niewielkie przewlekłe bóle bez zaburzeń korzenionych stanowiące o upośledzeniu czynności ruchu. Proces leczenia powódki został zakończony; trwałą pozostałością tego zdarzenia są bóle opasujące na wysokości kręgu L1 oraz ograniczenie ruchomości kręgosłupa, ponieważ na wysokości złamania powstały zmiany zniekształcająco-zwyrodnieniowe. Powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 3%. Rokowanie jest pomyślne. Nie mogą wystąpić komplikacje zdrowotne wskutek obrażeń doznanych w przedmiotowych wypadku. Powódka nie podlega i nie będzie podlegać ograniczeń życiowym w związku z urazami doznanymi w przedmiotowym wypadku.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie zgromadzonych dokumentów, zeznaniach świadków, opinii biegłego z zakresu neurologii, opinii biegłego z zakresu ortopedii, analizie warunków meteorologicznych oraz zeznaniach powódki. Sąd dokonał oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego wskazując, w jakim zakresie uznał go za wiarygodny.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego oraz odwołując się do treści art. 415 k.c., 417 § 1i 2 k.c., art. 20 pkt 4 i 10 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 roku, poz. 260 ze zm.), art. 7 pkt 2 i 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 roku,, poz. 594 ze zm.), Sąd I instancji doszedł do przekonania, że roszczenie powódki zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie chodnik, na którym doszło do wypadku, znajduje się przy ulicy (...) w G., która została wymieniona w załączniku do umowy pomiędzy Gminą M. G. a (...) Sp. z o.o. dotyczącej m.in. usługi odśnieżania ulic. W ocenie Sądu świadczy to o ciążącym na pozwanej gminie obowiązku odśnieżania przedmiotowego chodnika. Ponadto należy zauważyć, że fakt, iż obowiązek odśnieżania chodnika, na którym powódka przewróciła się i doznała obrażeń, ciąży na pozwanej gminie, nie był kwestionowany. Gmina M. G. wskazywała, że nie ponosi odpowiedzialności za przedmiotowy wypadek, albowiem powierzyła wykonywanie usługi odśnieżania ulic profesjonalnemu podmiotowi zajmującemu się tego typu usługami – (...) - (...) Sp. z o.o., a zgodnie z art. 429 k.c. kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności. (...) Sp. z o.o. wskazała natomiast, że przedmiotowy chodnik był odśnieżany i uszorstniany w sposób prawidłowy, codziennie do godziny 6:00.

Zdaniem Sądu Rejonowego nie sposób zgodzić się z powyższymi twierdzeniami. Samo powierzenie zadania przez gminę innemu podmiotowi, niezależnie od sposobu tego powierzenia, nie zwalnia jej od odpowiedzialności, o czym świadczy treść art. 417 § 2 k.c. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 czerwca 2014 r., sygn. akt III CSK 211/13. „(…) stan rzeczy, w którym zadania publiczne państwa nie są wykonywane albo są wykonywane nieprawidłowo przez zastosowanie niewłaściwej metody realizacji zadania, stawia jednostkę - pozbawioną uprawnień i środków ochrony - w sytuacji przymusu faktycznego. Taki stan rzeczy - jako obciążający władzę publiczną - powinien rodzić jej odpowiedzialność odszkodowawczą, dla której realizacji właściwe są przepisy art. 417 i nast. k.c. Można tu wskazać na realizację zadań własnych gminy w zakresie zaspokajania potrzeb wspólnoty, które obejmują m.in. sprawy z zakresu usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym), wykonywanych w różnych zakresach, w drodze powierzenia ich realizacji podmiotom spoza aparatu administracji publicznej, które w tym zakresie wchodzą w dalsze stosunki kontraktowe. Niewykonywanie przez te podmioty obowiązków kontraktowych, wyrządzające szkodę odbiorcom usług, wiąże się niekiedy bądź z wadliwą organizacją tego zadania przez samorząd gminy, bądź z brakiem kontroli i nadzoru nad przejawami jego realizacji, bądź wreszcie z niezapewnieniem bezpośrednim wykonawcom należnych środków w sytuacjach, gdy wykonywanie zadania jest współfinansowane przez samorząd. Brak jest wówczas jakichkolwiek podstaw do zwolnienia władzy publicznej od odpowiedzialności regulowanej art. 417 i nast. k.c. (…)” (Wyrok SN z 6.06.2014 r., III CSK 211/13). Ponadto należy wskazać, że nawet gdyby pozwana gmina nie była odpowiedzialna bezpośrednio za odśnieżanie danego fragmentu chodnika, to „Gmina ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikającą z nieuprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości w razie nienależytego sprawowania nadzoru nad wykonaniem przez właściciela obowiązku wynikającego z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (jedn. tekst: Dz. U. z 2017 r., poz. 1289).” (Uchwała SN z 24.11.2017 r., III CZP 38/17, OSNC 2018, nr 5, poz. 52.)

Jak wskazał Sąd meriti, zeznania powódki i zeznania świadków U. P. i C. L. w świetle analizy warunków meteorologicznych wskazują, że w dniu wypadku chodnik był pokryty warstwą śniegu i oblodzony. Pozwana gmina nie była w stanie dowieść, że pomimo złego stanu nawierzchni chodnika w tym dniu, nadzór nad pozwaną spółką był wykonywany w sposób należyty, a tym samym, że wyłącznie pozwana spółka ponosi winę za nieodśnieżenie chodnika. Faktem jest, że pomimo ciążącego na pozwanej gminie obowiązku, chodnik przy ul. (...) w G. był nieodśnieżony i oblodzony, co równoznaczne jest z nieodpowiednią realizacją zadania publicznego, czy to przez samą gminę bezpośrednio, czy przez podmiot, który na podstawie umowy z gminą miał wykonać przedmiotową usługę. Pozwana spółka również nie była w stanie przedstawić dowodów na poparcie twierdzenia, że w dniu wypadku przedmiotowy chodnik był odśnieżony i uszorstniony. Tym samym, stosownie do art. 417 § 2 k.p.c. stanowiącego, iż „Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa” należy stwierdzić, że solidarną odpowiedzialność za wypadek powódki ponoszą obaj pozwani – Gmina M. G. i (...) Sp. z o.o.

Uwzględniając powyższe zdaniem Sądu Rejonowego całokształt okoliczności rozpoznawanej sprawy uzasadniał zasądzenie na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 k.c. na rzecz poszkodowanej zadośćuczynienia w żądanej wysokości, to jest w kwocie 12 000 zł. Jak ustalił w toku postępowania Sąd meriti, powódka w wypadku z 5 lutego 2014 r. doznała złamania górnej blaszki granicznej w przedniej części kręgu L1. W związku z powyższym u powódki wystąpił 3% trwały uszczerbek na zdrowiu. Proces leczenia złamania był dla powódki uciążliwy. Do 4 kwietnia 2014 r. był stosowany gorset, który powodował ograniczenie ruchomości kręgosłupa. Ponadto po wypadku musiała poruszać się przy pomocy kul łokciowych. Powódka obawia się wychodzić z domu w okresie zimowym. Ma lęk, że może znowu się przewrócić. Jednocześnie Sąd uwzględnił, że większość dolegliwości bólowych aktualnie zgłaszanych przez powódkę nie ma związku z przedmiotowym wypadkiem, lecz innymi schorzeniami.

Orzekając o odsetkach, Sąd I instancji uwzględnił, że powódka nie wzywała wcześniej żadnego z pozwanych do zapłaty. Z tego względu Sąd uznał, że odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej kwoty należą się po upływie 14 dni od dnia doręczenia pozwu pozwanym. Pozew został doręczony Gminie M. G. 11 lutego 2017 r., co oznacza, że – przy uwzględnieniu 14 dni na spełnienie żądania – ostatnim dniem na spełnienie żądania w terminie był 26 lutego 2017 r., a od 27 lutego 2017 r. przysługują powódce odsetki ustawowe za opóźnienie, natomiast (...) Sp. z o.o. pozew został doręczony 21 czerwca 2017 r., co oznacza, że – przy uwzględnieniu 14 dni na spełnienie żądania – ostatnim dniem na spełnienie żądania w terminie był 5 lipca 2017 r., a od 6 lipca 2017 r. przysługują powódce odsetki ustawowe za opóźnienie. Mając powyższe rozważania na względzie Sąd przyjął, iż uzasadnione jest żądanie powódki zapłaty w zakresie kwoty 12 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od pozwanego Gminy M. G. od 27 lutego 2017 r. do dnia zapłaty, a od pozwanego (...) Sp. z o.o. od 6 lipca 2017 r. do dnia zapłaty. Wobec powyższego Sąd orzekł jak w pkt I wyroku, natomiast w pkt II wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie tj. w odniesieniu do dalszej części odsetek.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł w punkcie III i IV wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.

Apelację od powyższego orzeczenia wniosła pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. zaskarżając je w całości i domagając się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego (...) Sp. z o.o. kosztów procesu za obie instancje. Zarzuciła błędna ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, a polegającą na wadliwym przyjęciu, iż pozwala on na przyjęcie odpowiedzialności pozwanej spółki za zdarzenie z dnia 5 lutego 2014 r.

W uzasadnieniu pozwana zakwestionowała ustalenie, iż przedmiotowy wypadek miał miejsce na ul. (...) w G. z powodu złego stanu nawierzchni chodnika, za który to stan odpowiada pozwana. Wskazała, iż w dniach 02.02 2014 r. – 05.02.2014 r. brak było opadów śniegu, ponadto pozwana regularnie dokonywała prac uszorstniania powierzchni ciągów komunikacyjnych mechanicznie oraz ręcznie, chodniki były posypywane mieszanką piaskowo-solną, nie mogły być więc śliskie i stwarzać z tego powodu zagrożenie dla ruchu pieszych. Do przedmiotowego zdarzenia mogło jedynie dojść z powodu nieostrożnego zachowania powódki lub stanu technicznego chodnika w postaci nierówności lub ubytków, za co odpowiada jego właściciel, czyli Gmina M. G..

Apelację od powyższego orzeczenia wniosła również pozwana Gmina M. G. zaskarżając je w części, tj. w zakresie pkt I, III i IV oraz zarzucając:

1)  naruszenie art. 429 k.c. poprzez przyjęcie, że pozwana Gmina jest odpowiedzialna za szkodę wyrządzoną na skutek poślizgnięcia się powódki i jej upadku w dniu 05.02.2014 r. na chodniku przy ul. (...) w G., w sytuacji gdy pozwana w dniu 30.04.2013 r. zawarła umowę, na podstawie której zleciła pozwanemu (...) sp. Z o.o. w G. usługę zapewnienia czystości i porządku m.in. na terenie chodnika, gdzie upadła powódka, która to usługa obejmowała także usuwanie lodu i śniegu z chodników, a wiec pozwana Gmina powierzyła profesjonalnemu podmiotowi czynności, których prawidłowa realizacja powinna zapobiec szkodzie powódki, co oznacza, że pozwana Gmina nie ponosi odpowiedzialności za szkodę, której doznała powódka w dniu 05.02.2014 r.;

2)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez to, że Sąd I instancji przyjął, że pozwana Gmina nie dowiodła, iż nadzór nad wykonywaniem umowy z dnia 30.04.2013 r. przez pozwanego (...) sp. Z o.o. był wykonywany w sposób należyty, gdyż chodnik na którym powódka upadła w dniu 05.02.2014 r. był nieodśnieżony i oblodzony, co równoznaczne jest z nieodpowiednią realizacją zadania publicznego przez pozwaną – w sytuacji gdy pozwana Gmina wykazała powołanymi w sprawie dowodami w postaci zeznań świadków I. K. i S. C., że pozwana Gmina na bieżąco kontrolowała i nadzorowała sposób realizacji przez pozwanego (...) umowy z dnia 30.04.2013 r., tj. pracownicy pozwanej kontrolowali, czy chodniki są odśnieżane, każdego dnia mieli kontakt z osobą nadzorującą z ramienia (...) Sp. z o.o., a w przypadku ustalenia, że chodnik jest nieodśnieżony – domagali się od pracowników pozwanej spółki usunięcia pokrywy śnieżnej, ażeby chodnik był czarny.

W oparciu o powyższe zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w stosunku do pozwanej Gminy M. G., ewentualnie jego uchylenie w zakresie, w jakim Sąd zasądził dochodzoną należność w stosunku do pozwanej Gminy i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej Gminy kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od wskazanego wyżej rozstrzygnięcia wniósł też interwenient uboczny (...) S.A. z siedzibą w W., zaskarżając je w całości oraz zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 417 k.c. przez jego zastosowanie i błędne przyjęcie, że w ustalonym stanie faktycznym zachodzi odpowiedzialność Gminy M. G. w związku z wykonywaniem władzy publicznej, a nie na podstawie art. 415 k.c., według zasad ogólnych oraz art. 429 k.c. przez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie faktu, iż Gmina M. G. skutecznie powierzyła wykonanie czynności zimowego utrzymania ulic przedsiębiorcy, który w zakresie swojej działalności zawodowej trudni się wykonywaniem takich czynności. W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa względem Gminy M. G. w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, nadto wniósł o zasądzenie od powódki na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

W odpowiedzi na apelacje powódka wniosła o ich oddalenie w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje Pozwanej Gminy M. G. oraz interwenienta ubocznego zasługiwały na częściowe uwzględnienie, natomiast apelacja pozwanego (...) Sp. Z o.o. w G. jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy w sposób właściwy rozważył wszystkie dowody oraz okoliczności i na ich podstawie poczynił, co do zasady, prawidłowe ustalenia faktyczne, nie przekraczając w tej mierze zasady swobodnej oceny dowodów. Stanowisko Sądu I instancji odnośnie ustalonej podstawy faktycznej żądania zostało szczegółowo przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia i w takim zakresie nie wymaga powtórzenia (por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2013r. I CSK 156/13). Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i uznaje je za własne. Sąd Okręgowy nie podzielił natomiast rozważań Sądu Rejonowego w zakresie, w jakim uznał, że pozwana Gmina M. G. ponosi odpowiedzialność solidarną wraz z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G. za skutki zdarzenia z dnia 5 lutego 2014 r.

Odnosząc się do apelacji pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. Sąd Okręgowy uznał, iż w całości podlegała ona oddaleniu jako bezzasadna. We wniesionej apelacji pozwany w sposób lakoniczny zarzucił błędną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, nie precyzując jednakże, które konkretnie dowody zostały przez Sąd Rejonowy nieprawidłowo ocenione, co uniemożliwia rozpoznanie tych twierdzeń i de facto sprowadza się do bezzasadnej polemiki z przeprowadzoną przez Sąd Rejonowy oceną przeprowadzonych w sprawie dowodów. Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie stanowiskiem, zarzut obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystniejszych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej oceny materiału dowodowego (por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002r., II CKN 572/99). Podkreślenia wymaga, iż godnie z wyrażoną w art. 233 k.p.c. zasadą swobodnej oceny dowodów, Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, a zatem z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Wprawdzie przewidziane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów mogą być przedmiotem kontroli odwoławczej, jednak powołanie się na naruszenie cytowanego przepisu nie może polegać jedynie na przedstawieniu odmiennego stanu faktycznego ustalonego na podstawie własnej oceny dowodów. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie zebranego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Jedynie w przypadku, gdy brak jest logiki w powiązaniu wnioskowania z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo – wbrew zasadom doświadczenia życiowego – nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona ocena dowodów może być skutecznie podważona ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2000r. III CKN 842/98).

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, iż w momencie upadku powódki w dniu 5 lutego 2014 r. chodnik położony przy ul. (...) nie był utrzymany w odpowiednim stanie, adekwatnie do pory roku i panujących warunków atmosferycznych - nie był bowiem odśnieżony, był oblodzony, na skutek czego doszło do upadku D. J.. Okoliczność powyższe jednoznacznie wynika nie tylko z twierdzeń powódki i dołączonych do akt dokumentów, ale także zeznań świadków U. P. (k. 252) i C. L. (k. 253), którzy potwierdzili zarówno miejsce zdarzenia, jak i jego stan, na skute którego w konsekwencji doszło do upadku. Prawidłowo również ustalił Sąd Rejonowy zakres dolegliwości i przebieg leczenia powódki, jak też uznał adekwatność żądanej kwoty tytułem zadośćuczynienia. Uwzględniając powyższe, przedstawienie w apelacji przez pozwaną spółkę w sposób ogólnikowy i lakoniczny, swojej wersji zdarzenia, bez odniesienia się do zebranego w sprawie materiału dowodowego i poparcia nim swoich twierdzeń, z jednoczesnym wykazaniem błędów popełnionych przez Sąd I instancji, nie mogło przynieść oczekiwanego rezultatu. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanej (...) sp. z o.o.

Na uwzględnienie zasługiwały natomiast apelacje pozwanej Gminy M. G. oraz interwenienta ubocznego (...) S.A. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy niezasadne było bowiem przypisanie na podstawie art. 417 k.c. pozwanej Gminie odpowiedzialności za przedmiotowe w sprawie zdarzenie, przepis ten bowiem dotyczy szkód wyrządzonych przez niezgodne z prawem zaniechanie lub działanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Objęte nim są szkody będące następstwem działań organów państwa czy jednostek samorządu terytorialnego w sferze określanej pojęciem imperium, czyli przy okazji wykonywania funkcji władczych i zadań władzy publicznej. Poza zakresem tego przepisu pozostają natomiast skutki działań organów państwa czy jednostek samorządu terytorialnego w sferze dominium, czyli gospodarczo-majątkowej oraz w zakresie usług użyteczności publicznej. Do działań władczych nie zalicza się usług użyteczności publicznej, wykonywanych przez administrację państwową lub samorządową. Wykonywanie zadań z zakresu zarządzania drogami jest związane ze sferą działań o charakterze gospodarczo-majątkowym, a nie działań z zakresu władzy, a zatem w przypadku szkód wyrządzonych przez organy państwowe lub jednostki samorządu terytorialnego poza sferą imperium, nie odpowiadają one na podstawie art. 417 k.c., lecz na ogólnych zasadach prawa cywilnego i dlatego brak było podstaw do rozstrzygania o odpowiedzialności pozwanej Gminy M. G. w oparciu o wspomniany przepis (por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2019r. IV CSK 152/18, orz. Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 26 listopada 2020r., I ACa 5/20, orz. Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 1 października 2020r., I ACa 757/19, orz. Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2003r., II CKN 1466/00). Uwzględniając okoliczności sprawy, pogląd powyższy nie jest sprzeczny z cytowanym w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wyrokiem Sadu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2014r., w którym wskazano, iż zadania publiczne państwa realizowane są - generalnie rzecz ujmując - na płaszczyźnie prywatnoprawnej w drodze wykorzystania elementów kontraktowych, charakteryzujących się dobrowolnością przystąpienia do nich przez jednostkę. Natomiast stan rzeczy, w którym zadania publiczne państwa nie są wykonywane albo są wykonywane nieprawidłowo przez zastosowanie niewłaściwej metody realizacji zadania, stawia jednostkę - pozbawioną uprawnień i środków ochrony - w sytuacji przymusu faktycznego. W konsekwencji przyjęto, że wspomniana sfera aktywności państwa związana z realizacją zadań publicznych, może i powinna być - w pewnym co najmniej zakresie - traktowana jako przejaw wykonywania władzy publicznej, mimo iż co do zasady nie ma charakteru władczego. Nie jest ona jednak władcza wobec jednostki tylko wówczas, gdy jest należycie wykonywana (III CSK 211/13). A zatem, zgodnie z przywołanym poglądem, probierzem decydującym o podstawie odpowiedzialności jest prawidłowość wykorzystywania uprawnień i obowiązków związanych z ich realizacją.

W okolicznościach n/n sprawy Sąd Okręgowy nie podzielił wyrażonego przez Sąd I instancji stanowiska, iż pozwana Gmina obowiązki nadzorcze wobec pozwanej spółki, wykonywała w sposób niewłaściwy. Takiej konstatacji sprzeciwia się zebrany w sprawie materiał dowodowy, w szczególności zeznania I. K., S. C. i M. K.. Świadkowie ci w sposób obszerny i spójny odnieśli się zarówno do kwestii powierzenia obowiązków pozwanej Spółce, jak również wyjaśnili metody i procedury stosowane podczas kontroli prawidłowości wykonywanych przez nią prac. W szczególności podkreślono, iż kontrole te wykonywane były często, w zależności od zaistniałych warunków atmosferycznych, co najmniej 3 razy w tygodniu, a czasami codziennie, każdego dnia przeprowadzano również rozmowy z pracownikami spółki, przy czym Gmina reagowała na zgłaszane przez mieszkańców monity dotyczące niewłaściwego wykonywania przez (...) sp. z o.o. swoich prac, kontrolując takie miejsca i zobowiązując w krótkim okresie czasu, do właściwego wykonania swoich obowiązków, co następnie było kontrolowane (zeznania świadka I. K. k. 254 - 255, zeznania świadka S. C. k. 256). Brak właściwej reakcji ze strony Spółki powodował natomiast, iż były na nią nakładane stosowne kary (zeznania świadka M. K. k. 266). Wspomniani świadkowie wskazali także na pozostałe elementy stosowanej przez pozwaną Gminę procedury sprawdzania działań pozwanej Spółki dotyczące np. sporządzania protokołów odbioru prac, czy prowadzenia dzienników. Uwzględniając powyższe, Sąd Okręgowy nie podzielił wyrażonego przez Sąd Rejonowy poglądu, iż sprawowany przez pozwaną nadzór nad działaniami (...) sp. z o.o. był niewłaściwy. Wykonywanie tego rodzaju czynności musi uwzględniać możliwości techniczno – organizacyjne danego podmiotu i w zasadzie wykluczyć należy sytuację, w której nadzór taki miałby charakter permanentny. Z uwagi na ograniczenia organizacyjno – finansowe niemożliwe jest bowiem, aby w okresie zimowym każda ulica stale była kontrolowana przez pracowników gminy, pod kątem jej przydatności do użytku. W powyższym zakresie organy państwa czy jednostek samorządu terytorialnego niewątpliwie winny stworzyć odpowiednie procedury wyboru właściwych wykonawców oraz nadzoru ich poczynań, ale jedynie w sytuacji, gdyby były one zorganizowane lub wykonywane w sposób nieodpowiedni, możliwe jest przypisanie im odpowiedzialności za wyrządzone w ten sposób szkody. Nie do przyjęcia jest tym samym zapatrywanie, zgodnie z którym fakt zaistnienie wypadku na skutek zaniedbania ze strony podmiotu zobowiązanego – na podstawie umowy z gminą - do utrzymywania chodnika w należytym stanie, świadczy automatycznie o niewykonywaniu nad nim w sposób właściwy obowiązku nadzoru (por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 17 sierpnia 1966r., III CR 113/66).

Uwzględniając powyższe rozważania, w opinii Sądu Okręgowego podstawę rozstrzygnięcia w sprawie winien stanowić art. 415 k.c., a tym samym orzekając w sprawie Sąd I instancji błędnie pominął art. 429 k.c. Zgodnie z powołanym przepisem kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności. Skoro pozwana Gmina powierzyła utrzymywanie czystości chodnika, na którym doszło do upadku powódki profesjonalnemu podmiotowi, który w zakresie swej działalności zawodowej trudni się wykonywaniem takich czynności, a (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G. należy za taki uznać, to nie ma podstaw do badania przesłanki winy w wyborze. Zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa w wypadku powierzenia czynności profesjonaliście ekskulpacja ma charakter uproszczony, powierzający nie musi udowadniać staranności zachowania po swojej stronie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 1981r., IV CR 121/81). Gmina może ponieść odpowiedzialność jedynie w przypadku, gdyby została udowodniona jej własna wina, która pozostawałaby w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą i krzywdą, których doznała powódka, która w toku postępowania nie została jednak wykazana (art. 6 k.c.). Wadliwość wyrokowania w n/n sprawie nastąpiła zatem nie na etapie ustaleń faktycznych, ale na etapie ich oceny przez pryzmat przepisów prawa materialnego i subsumpcji do adekwatnych w sprawie norm. Skutecznie bowiem pozwana Gmina M. G. powołując się na powyższy przepis uwolniła się od odpowiedzialności za skutki zdarzenia z dnia 5 lutego 2014 r., a tym samym brak było również podstaw, aby odpowiedzialnością za nie obciążać interwenienta ubocznego po stronie pozwanej.

W niniejszej sprawie przyjąć należało, iż to pozwana spółka (...), pomimo sprawowania właściwego nadzoru nad nią przez Gminę, nie wywiązała się z przyjętych na siebie obowiązków utrzymywania w stanie umożliwiającym bezpieczne poruszanie się pieszych po chodnikach, a zatem to jedynie ona winna ponosić odpowiedzialność za skutki przedmiotowego zdarzenia.Kwestie utrzymania w czystości nieruchomości oraz przylegających do nich chodników reguluje ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ( tj. Dz. U z 2013 r. poz. 1399) oraz ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych ( tj. Dz. U. z 2016 r., 1440). W przedmiotowym procesie powódka wykazała, że została spełniona przesłanka bezprawności w postaci zaniechania pozwanej, ponadto bezsporne było, iż w zakresie obowiązków pozwanej mieściło się odśnieżanie i odladzanie ulicy na której doszło do jej upadku. Udowodniła także, że w dniu zdarzenia pozwana zaniechała obowiązkowi usunięcia skutków zimy w postaci usunięcia oblodzenia, w skutek czego powódka poślizgnęła się i doznała szeregu dolegliwości. Nie ulega ponadto wątpliwości, iż pomiędzy upadkiem powódki, a zaniechaniem pozwanej występuje adekwatny związek przyczynowo – skutkowy. W konsekwencji należało stwierdzić, iż wydane przez Sąd Rejonowy rozstrzygnięcie zostało oparte na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, zaś analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwala na stwierdzenie, że przedstawione dowody dają podstawy do uwzględnienia powództwa, ale jedynie w stosunku do (...) sp. z o.o. Prawidłowo również Sąd Rejonowy określił wysokość należnego powódce zadośćuczynienia, które de facto nie była przez skarżących kwestionowane.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy – w myśl przepisu art. 386 § 1 k.p.c. – zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że w punkcie pierwszym zasądził od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz powódki D. J. kwotę 12.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 lipca 2017 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w stosunku do (...) spółki z o.o. w pozostałym zakresie oraz oddalił w całości powództwo w stosunku do pozwanej Gminy M. G.. W konsekwencji korekty wymagało również rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania zawarte w pkt III-V. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania pozwana spółka jako przegrywająca winna zwrócić powódce poniesione koszty z tytułu zastępstwa procesowego w łącznej kwocie 3.617 zł. Na podstawie art. 102 k.p.c. zgodnie z zasadą słuszności odstąpiono od obciążenia powódki kosztami postępowania należnymi pozwanej Gminie M. G. oraz interwenienta ubocznego. W orzecznictwie sądowym i piśmiennictwie utrwaliła się wykładnia, zgodnie z którą zastosowanie przez Sąd wskazanego przepisu powinno być oceniane z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności, które uzasadniają odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych" należą okoliczności zarówno związane z samym przebiegiem postępowania, jak i leżące poza procesem. Do pierwszych zalicza się np. charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenie dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie, do drugich - sytuację życiową, w tym majątkową strony (J. Bodio, J. Domendecki, A. Jakubecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M.P.Wójcik: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Oficyna, 2008, wyd. III, postanowienie SN z dnia 11 sierpnia 2010r., II PZ 21/10, LEX nr 661507). W n/n sprawie obydwie przesłanki uzasadniające odstąpienie od obciążania powódki kosztami należnymi pozwanym zostały spełnione. Sytuację majątkową D. J. uznać należy bowiem za trudną, co zresztą doprowadziło do zwolnienie jej z części kosztów postępowania (k. 25-30, 132). Ponadto wątpliwości związane z kwestią odpowiedzialności pozwanej Gminy mogło uzasadniać przekonanie o zasadności jej pozwania, w czym zresztą utwierdziło ją zaskarżone orzeczenie. Nieuiszczonymi kosztami procesu należnymi Skarbowi Państwa-Sądowi Rejonowemu Gdańsk-Południe w Gdańsku w wysokości 2431,14 zł obciążono w całości przegrywającą pozwą (...) Sp. z o.o. W pozostałym zakresie – z uwagi na zakres zaskarżenia oraz orzeczenie o kosztach - apelacje pozwanej Gminy M. G. oraz interwenienta ubocznego Towarzystwa (...) S.A. w W. podlegały oddaleniu, o czym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c. Apelacja pozwanej (...) sp. z o.o. podlegała oddaleniu w całości jako bezzasadna, o czym również orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych mając na względzie wynik postępowania. Z uwagoi na okoliczności podane powyżej na podstawie art. 102 k.p.c., na zasadzie słuszności odstąpiono od obciążenia powódki kosztami postępowania apelacyjnego należnymi pozwanej Gminie M. G. oraz interwenientowi ubocznemu.

SSO Krzysztof Gajewski