Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII Ga 53/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący : sędzia Jacek Wojtycki Protokolant: sekr.sąd. Anna Kafara

po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2022 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództw: S. H. (1), J. K., B. L. (1)

przeciwko : K. H., J. M. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 28 grudnia 2021r. sygn. akt VIII GC 701/20 upr

oddala apelację.

Sygn. akt VIII Ga 53/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia (...) grudnia 2019 roku powodowie J. K., S. H. (1) i B. L. (1), prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) J. K., S. H., B. L. wnieśli o zasądzenie solidarnie od pozwanych K. H. i J. M. (1) na rzecz powodów kwoty 17.055,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 maja 2018 roku do dnia zapłaty. Nadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanych na ich rzecz solidarnie kosztów postępowania.

Dochodzona kwota, zgodnie z uzasadnieniem pozwu stanowić miała 50% wartości pobranej przez pozwanych kaucji gwarancyjnej, która podlegała zwrotowi po bezusterkowym odbiorze końcowym robót wykonanych na podstawie umowy stron z 6 września 2016 r. Powodowie podali, iż pozwani nie stawili się na umówione spotkanie, w związku z czym powodowie dokonali jednostronnego bezusterkowego protokołu odbioru prac budowlanych, o czym poinformowali pozwanych.

W dniu 12 lutego 2020 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy wydał w postępowaniu upominawczym nakaz zapłaty o sygnaturze VIII GNc 10028/19, w którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu oraz rozstrzygnął o kosztach procesu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanych zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych oraz kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwani podali, że powodom nie przysługuje wierzytelność z tytułu zwrotu 50% kwoty tzw. kaucji gwarancyjnej albowiem nie zostały spełnione warunki jej zwrotu określone w umowie. Pozwani zaznaczyli, iż dotychczas nie został dokonany bezusterkowy odbiór końcowy robót budowlanych. Pozwani podnieśli, że powodowie nie wykonali robót w terminie, w związku z czym doszło do odbioru końcowego robót z zastrzeżeniem warunku wykonania przez pozwanych tzw. zielonych dachów oraz usunięcia innych wad robót budowlanych. Pozwani wskazali, iż powodowie nie wywiązali się z obowiązku wykonania tzw. zielonych dachów w terminie, co zmusiło pozwanych do posłużenia się wykonawcą zastępczym. Pozwani podali, iż koszt wykonawstwa zastępczego wyniósł 12 127,00 złotych. Pozwani wskazali ponadto, że powodowie nie wykonali w sposób właściwy prac dekarskich na wznoszonym budynku, a w wyniku prac pozwanych doszło do uszkodzeń w mieszkaniu położonym na sąsiedniej nieruchomości, stanowiącym własność A. R. (1) i zmuszeni zostali do wypłacenia poszkodowanej odszkodowania w kwocie 1000,00 złotych oraz wykonania niezbędnych prac interwencyjnych na dachu, gdyż powodowie odmówili wykonania prac poprawkowych. Pozwani zaznaczyli, iż koszt prac interwencyjnych wyniósł 1 944,00 złotych. Pozwani podkreślili, iż aktualnie domagają się od powodów naprawienia doznanej szkody majątkowej w łącznej kwocie 15 071,00 złotych i w związku z tym złożyli stosowny pozew o zapłatę w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy. Pozwani wskazali, iż poinformowali powodów, że w ramach rozliczenia tzw. kaucji gwarancyjnej zatrzymują kwotę 15 071,00 złotych celem zrekompensowania doznanej szkody majątkowej. Pozwani podali, iż powodom przysługuje co najwyżej roszczenie o zwrot tzw. kaucji gwarancyjnej w zakresie kwoty 1 984,00 złotych. Pozwani zaznaczyli, iż bezusterkowego odbioru końcowego robót nie dokonano z winy powodów, zaś powodowie nie są uprawnieni do dokonania odbioru jednostronnego.

Pozwem z dnia 17 stycznia 2020 roku powodowie J. K., S. H. (1) i B. L. (1) wnieśli o zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powodów kwoty 8 527,50 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 listopada 2019 roku do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania.

Żądana w tym pozwie kwota stanowić miała 25% zatrzymanych kwot stanowiących zabezpieczenie należytego wykonania umowy i miała zostać zwrócona powodom po 12 miesiącach pod warunkiem protokolarnego stwierdzenia przez strony braku usterek w wyniku dokonania 1 przeglądu gwarancyjnego. Powodowie wskazali, iż wykonali przedmiot umowy, w związku z czym doszło do odbioru robót budowlanych i podpisania protokołu odbioru końcowego. Powodowie podali, iż odbiór po okresie rękojmi nastąpił w formie protokolarnej. Powodowie wskazali, iż stwierdzono kilka usterek, które powodowie usunęli.

W dniu 9 kwietnia 2020 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy wydał w postępowaniu upominawczym nakaz zapłaty o sygnaturze VIII GNc 1208/20, w którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu oraz rozstrzygnął o kosztach procesu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanych zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych oraz kosztów zastępstwa procesowego. Nadto pozwani wnieśli o połączenie sprawy ze sprawą toczącą się pod sygnaturą VIII GC 701/20 w celu ich łącznego rozstrzygnięcia, na zasadzie art. 219 k.p.c.

W uzasadnieniu pozwani podkreślili, iż powodom nie przysługuje wierzytelność z tytułu zwrotu 25% kwoty tzw. kaucji gwarancyjnej albowiem nie zostały spełnione określone w umowie warunki jej zwrotu. Pozwani zaznaczyli, iż dotychczas nie został dokonany bezusterkowy odbiór końcowy robót budowlanych oraz nie dokonały pierwszego przeglądu gwarancyjnego. Pozwani podnieśli, że powodowie nie wykonali robót w terminie, w związku z czym doszło do odbioru końcowego robót z zastrzeżeniem warunku wykonania przez pozwanych tzw. zielonych dachów oraz usunięcia innych wad robót budowlanych. Pozwani wskazali, iż powodowie nie wywiązali się z obowiązku wykonania tzw. zielonych dachów w terminie, co zmusiło pozwanych do posłużenia się wykonawcą zastępczym. Pozwani podali, iż koszt wykonawstwa zastępczego wyniósł 12 127,00 złotych. Pozwani wskazali ponadto, że powodowie nie wykonali w sposób właściwy prac dekarskich na wznoszonym budynku, a w wyniku prac pozwanych doszło do uszkodzeń w mieszkaniu położonym na sąsiedniej nieruchomości, stanowiącym własność A. R. (1), przez co zostali zmuszeni do wypłacenia poszkodowanej odszkodowania w kwocie 1000,00 złotych oraz wykonania niezbędnych prac interwencyjnych na dachu, gdyż powodowie odmówili wykonania prac poprawkowych. Pozwani zaznaczyli, iż koszt prac interwencyjnych wyniósł 1 944,00 złotych. Pozwani podkreślili, iż aktualnie domagają się od powodów naprawienia doznanej szkody majątkowej w łącznej kwocie 15 071,00 złotych i w związku z tym złożyli stosowny pozew o zapłatę w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy. Pozwani wskazali, iż poinformowali powodów, że w ramach rozliczenia tzw. kaucji gwarancyjnej zatrzymują kwotę 15 071,00 złotych celem zrekompensowania doznanej szkody majątkowej. Pozwani podali, iż powodom przysługuje co najwyżej roszczenie o zwrot tzw. kaucji gwarancyjnej w zakresie kwoty 1 984,00 złotych.

Postanowieniem z dnia 13 lipca 2020 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w trybie art. 219 k.p.c. połączył sprawię o sygn. VIII GC 1208/20 upr ze sprawą o sygn. akt VIII GC 701/20 upr z powództwa J. K., S. H. (1) i B. L. (1) przeciwko K. H. i J. M. (2) w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia i prowadzić je pod wspólnym numerem VIII GC 701/20 upr.

W piśmie procesowym z dnia 19 czerwca 2020 roku powodowie podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Nadto powodowie zakwestionowali ponownie rzekomy obowiązek wykonania tzw. zielonych dachów, wskazując iż wyrazili zgodę jedynie na wykonanie geowłókniny oraz folii kubełkowej, zaś po stronie pozwanej pozostało wykonanie warstwy filtrującej żwir płukany oraz warstwy humusu wraz z roślinnością. Powodowie podali, iż pozwany nie wykonał swojej części prac. Powodowie zaznaczyli, iż bezzasadny jest również zarzut niewykonania prac w terminie, gdyż powodowie mimo wzywania pozwanego, nie otrzymali od pozwanego czytelnej kopii protokołu. Powodowie wskazali, iż przepisany w mailu protokół różnił się od zapisanego oryginału. Powodowie podnieśli, iż nie otrzymali od pozwanego dokumentacji fotograficznej mieszkania A. R. (1) sprzed rozpoczęcia prac budowlanych, potwierdzających brak usterki w tamtym okresie, dlatego też niezasadnym jest obciążanie powodów roszczeniami A. R. (1). Powodowie podkreślili, iż uszkodzenia dachu nie podlegały gwarancji, ponieważ nie miały żadnego związku wykonanymi pracami powoda, natomiast powstały w wyniku ingerencji osób trzecich, której celem było działanie na szkodę powoda. Powodowie podali, iż bezzasadne jest zakwestionowanie prawa powodów do jednostronnego protokołu odbioru prac budowlanych, gdyż pozwany nie pojawił się na umówionym terminie odbioru oraz nie podał przyczyny swojej nieobecności. Powodowie podkreślili, iż wobec nieobecności pozwanego i inspektora nadzoru sporządzenie jednostronnego protokołu odbioru końcowego było uzasadnione.

Postanowieniem z dnia 14 lipca 2021 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zawiesił postępowanie w sprawie.

Postanowieniem z dnia 10 września 2021 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy podjął postępowanie w sprawie.

Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2021 r. Sąd Rejonowy:

I.  w sprawie prowadzonej uprzednio pod sygnaturą akt VIII GC 701/20 zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powodów kwotę 15.111 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 maja 2018 r. do dnia zapłaty, a w pozostałej części powództwo oddalił, ponadto tytułem kosztów procesu zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powodów kwotę 3.711,26 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

II.  w sprawie prowadzonej uprzednio pod sygnaturą akt VIII GC 1208/20 zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powodów kwotę 8.527,50 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 listopada 2019 r. do dnia zapłaty oraz, o tytułem kosztów procesu, kwotę 2.317 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygniecie w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Pozwani K. H. i J. M. (1) prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) K. H., J. M. (1), w ramach prowadzonej działalności gospodarczej umową z dnia 6 września 2016 r. zlecili powodom (...), S. H. (1) i B. L. (1) prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) J. K., S. H., B. L. dokonanie rozbiórki wszystkich zabudowań na działkach (...) obręb (...), ul. (...) w B. oraz wykonanie budynku mieszkalnego wielorodzinnego przy ul. (...) w B. na działkach (...) obręb (...), zgodnie z załączoną dokumentacją budowlaną, w tym do wykonania w części dachu wszystkich prac dekarskich z pokryciem dachu, papą zgrzewalną podkładową i nawierzchniową oraz blachą. W umowie zastrzeżono że wszystkie użyte rozwiązania i materiały mają być zgodne z projektem budowlanym i zawartym w nim opisem.

Zgodnie z § 2 ust. 3 umowy, wykonawca zobowiązał się zrealizować przedmiot umowy do dnia 30 sierpnia 2017 r.

W § 4 ust. 1 umowy wykonawca zobowiązał się wobec zamawiającego do wykonania przedmiotu umowy zgodnie z jej postanowieniami, w oparciu o załączony projekt budowlany i obowiązujące normy.

W § 5 ust. 4 umowy wskazano, iż w trakcie obowiązywania umowy dokonane zostaną następujące rodzaje odbiorów:

-

odbiory cząstkowe etapów robót zgodnie z harmonogramem robót,

-

odbiór końcowy,

-

odbiór gwarancyjny,

-

odbiór pogwarancyjny - ostateczny.

W § 7 ust. 1 umowy wskazano, iż Zamawiający przewiduje odbiory częściowe, przedmiotu umowy następujące zgodnie z harmonogramem - załącznik nr 4 do umowy, po potwierdzeniu zakończenia kolejnych etapów przez przedstawicieli Zamawiającego wskazanymi w § 6, 3, 2) oraz rzeczoznawcy - Inspektora bankowego.

W § 7 ust. 2 umowy wskazano, iż Odbioru końcowego przedmiotu umowy dokonuje się w celu ostatecznego rozliczenia, po całkowitym zakończeniu wszystkich czynności, świadczeń robót składających się na przedmiot umowy na podstawie oświadczenia kierownika budowy oraz innych czynności przewidzianych przepisami ustawy Prawo budowlane, potwierdzonych przez upoważnionego przedstawiciela Zamawiającego. Odbiór końcowy miał nastąpić po dokonaniu odbiorów częściowych, z chwilą podpisania przez Zamawiającego i Wykonawcę protokołu odbioru końcowego, stwierdzającego wykonanie przedmiotu umowy. Odbiór końcowy jest przeprowadzany komisyjnie w obecności Wykonawcy i Inspektora nadzoru oraz przy udziale upoważnionych przedstawicieli Zamawiającego.

1)  Jeżeli wady nadają się do usunięcia Zamawiający wyznaczy Wykonawcy dodatkowy termin do usunięcia wad, a przedmiot umowy uzna za odebrany z wadami;

2)  Jeżeli wady nie nadają do usunięcia lub nie zostały usunięte w terminie wyznaczonym przez Zamawiającego - Zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia za przedmiot umowy lub jego część odpowiednio do utraconej wartości użytkowej, estetycznej technicznej. Utrata wartości, o której mowa w zdaniu poprzedzającym ustalona będzie przez rzeczoznawcę budowlanego, powołanego przez Zamawiającego spośród biegłych sądowych na koszt Wykonawcy.

W § 7 ust. 3 umowy wskazano, iż Odbiór po okresie rękojmi (odbiór gwarancyjny) jest dokonywany przez Zamawiającego z udziałem Wykonawcy w formie protokolarne] | ma na celu stwierdzenie wykonania przez Wykonawcę zobowiązań wynikających z rękojmi za wady fizyczne przedmiotu umowy.

W § 7 ust. 4 umowy wskazano, iż Zamawiający dokona odbioru pogwarancyjnego - ostatecznego w terminie 7 dni po upływie okresu gwarancji.

W § 9 ust. 5 umowy wskazano, iż z każdej z wystawionych faktur częściowych Zamawiający potrącać będzie kwotę zabezpieczenia należytego wykonania umowy w wysokości 3% wartości netto wystawionej faktury. Wartość ta stanowiąca kaucję gwarancyjną rozliczona zostanie w następujący sposób:

a)  po końcowym bezusterkowym odbiorze robót Zamawiający przekaże Wykonawcy 50% zatrzymanych kwot stanowiących zabezpieczenie należytego wykonania umowy,

b)  25% zatrzymanej kwoty zostanie zwrócone po 12 miesiącach pod warunkiem protokolarnego stwierdzenia przez strony braku usterek w wyniku dokonania 1 przeglądu gwarancyjnego,

c)  pozostałe 25 % zatrzymanej kwoty zostanie zwrócone po 36 miesiącach pod warunkiem protokolarnego stwierdzenia przez strony braku usterek w wyniku dokonania przeglądu gwarancyjnego,

d)  zatrzymane kwoty pieniężne stanowić będą zabezpieczenie należytego wykonania robót w tym w szczególności: kosztów usuwania wad i usterek przez inne podmioty działające na zlecenie Zamawiającego, roszczeń z tytułu gwarancji, roszczeń odszkodowawczych, kar umownych i odszkodowań, uzupełniających należnych Zamawiającemu lub osobom trzecim.

W § (...) ust. 1 umowy wskazano, iż Wykonawca udziela Zamawiającemu pisemnej gwarancji z tytułu wad fizycznych przedmiotu umowy, a okres gwarancji za wykonanie przedmiotu umowy ustala się na 36 m-cy licząc od daty odbioru końcowego przedmiotu umowy.

Po wykonanych odbiorach częściowy powodowie wystawiali pozwanym faktury VAT z tytułu wykonania częściowego robót, zaś pozwani po potrąceniu 3% wartości netto wystawionej faktury uiścili powodom należne wynagrodzenie W sumie pozwani zatrzymali kwotę 34 110,00 złotych z należnego powodom wynagrodzenia, tytułem pobranej kaucji gwarancyjnej.

W dniu 19 grudnia 2017 r. strony podpisały protokół końcowy odebranych robót budowlanych oraz protokół technicznego odbioru robót. W związku z stwierdzonym w protokole brakiem wykonania pokrycia dachu, pozwani zobowiązali się do wykonania do dnia 15 stycznia 2018 r. następujących warstw dachów zielonych: folia kubełkowa, geowłóknina odporna na gnicie, geowłóknina bez warstwy filtrującej żwiru.

Powodowie kilkukrotnie wzywali pozwanych do przesłania czytelnej wersji protokołu technicznego odbioru robót. Pozwani w odpowiedzi na powyższe mailem z dnia 7 marca 2018 roku przesłali treść zapisów protokołu odbioru dot. prac pozostałych do wykonania bądź do poprawy.

Powodowie zakupili materiały potrzebne do wykonania zielonych dachów.

W dniu 1 lutego 2018 r. powodowie poinformowali pozwanych o wykonaniu prac polegających na ułożeniu folii kubełkowej oraz warstw geowłókniny na dachu kamienicy oraz na dachu garaży. Wezwali pozwanych do pilnego wykonania prac polegających na ułożeniu kruszywa i poinformowania pozwanych o zakończeniu prac leżących po stronie powodów.

W odpowiedzi na powyższe, pozwani poinformowali, że wobec stwierdzonych przecieków pokryć dachowych, odkładają wszystkie prace przykrycia ułożonej folii masą żwirową, zaś dalsze prace będą planowane po całkowitym wyschnięciu zamoczeń i udokumentowaniu prawidłowości wykonania obecnego etapu, o czym powodowie zostaną powiadomieni.

W korespondencji e-mail z dnia 21 marca 2018 r. powodowie ponownie wezwali pozwanych do zakończenia leżących po ich stronie prac i poinformowania o tym. Nie otrzymali odpowiedzi zwrotnej o ukończeniu prac przez pozwanych.

Na mocy decyzji z dnia 5 marca 2018 r. wydanej w sprawie (...) Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta B. udzielił pozwanym pozwolenia na użytkowanie budynku mieszkalnego wielorodzinnego z wbudowanymi garażami przy ul. (...) w B. (działka nr ew. (...) w obrębie (...)) wraz z instalacjami wewnętrznymi i zewnętrzną instalacją kanalizacji sanitarnej i deszczowej z wyłączeniem części usługowej w parterze pod warunkiem wykonania tarasów zielonych nad garażem i dachem do dnia 10 maja 2018 r.

Pozwani zlecili wykonanie prac dekarsko - blacharskich, klejenia papy - dachu zielonego na budynku przy ul. (...) D. K.. Koszt wykonanych usług wraz z kosztem materiałów wyniósł kwotę 12.127,00 zł brutto. Pozwani pismem z dnia 16 kwietnia 2018 roku zgłosili do Powiatowego Inspektora nadzoru Budowlanego wykonanie tarasów zielonych.

Pismem z dnia 4 kwietnia 2018 r. A. R. (1), będąca właścicielką mieszkania przy ul. (...) poinformowała o powstaniu w jej mieszkaniu uszkodzeń w postaci zacieku i przebarwienia ściany w przedpokoju od strony nowobudowanego budynku przy ul. (...) oraz popękanych ścian w następnym pomieszczeniu. A. R. (1) domagała się rekompensaty pieniężnej w wysokości 1.000 zł. W odpowiedzi na powyższe, powodowie zwrócili się do pozwanych o przesłanie dokumentacji zdjęciowej wykonanej przed rozpoczęciem robót budowlanych oraz dokumentacji zdjęciowej stanu obecnego, w celu analizy i potwierdzenia powstałych usterek po wykonaniu robót budowlanych.

Na mocy porozumienia z dnia 18 lipca 2018 r. pozwani wypłacili A. R. (1) odszkodowanie w kwocie 1.000,00 zł.

Pismem z dnia 10 kwietnia 2018 roku powodowie w związku z usunięciem niedoróbek budowlanych oraz wykonaniem robót zleconych w protokole odbioru końcowego zaproponowali spotkanie odbiorowe na dzień 12 kwietnia 2018 roku. W odpowiedzi na powyższe pozwani zaproponowali dokonanie odbioru w dniu 16 kwietnia 2018 roku.

Pozwani nie stawili się na odbiorze. Pismem z dnia 16 kwietnia 2018 roku powodowie zawiadomili pozwanych, że w związku z nieobecnością przedstawicieli pozwanego oraz inspektora nadzoru dokonano jednostronnego odbioru prac. Jednocześnie powodowie przesłali pozwanym jednostronny protokół pousterkowy i wnieśli o zwrot kaucji gwarancyjnej.

W związku z rozszczelnieniami pokrycia dachu, wiosną i latem miały miejsce zalania mieszkań znajdujących się na ostatnich kondygnacjach budynku frontowego i oficyny. Wadliwe wykonanie polegało na słabym dogrzaniu papy w 3 lub 4 miejscach oraz istnieniu usterek przy zejściu wody do rynny na wewnętrznym budynku.

Pozwani zgłosili powodom usterki dachu, powodujące m.in. zalanie mieszkania nr (...) w budynku przy ul. (...).

Powodowie nie usunęli przyczyn przecieku uznając, iż doszło do mechanicznego uszkodzenia dachu..

Powodowie zlecili wykonanie prac naprawczych K. N..

Za wykonane prace interwencyjne na dachu posesji przy ul. (...), K. N. wystawił pozwanym fakturę VAT nr (...) na kwotę 1.944,00 zł brutto.

Powodowie nie uznali żądań pozwanych w zakresie niewywiązania się z umowy o roboty budowlane oraz obciążenia kosztami naprawy z potrąceniem z kaucji gwarancyjnej.

Pismem z dnia 19 lipca 2018 roku pozwani poinformowali powodów, iż w związku z brakiem działań dot. usunięcia szkód wywołanych podczas budowy w mieszkaniu przy ul. (...) w B. dokonują potrącenia przysługującej im wierzytelności w kwocie 1 000,00 złotych z kaucji gwarancyjnej.

Odbiór po okresie rękojmi, tj. odbiór gwarancyjny mający na celu stwierdzenie wykonania przez wykonawcę zobowiązań wynikających z rękojmi za wady fizyczne przedmiotu umowy został dokonany w formie protokolarnej w obecności zarządcy A. A. (1), przedstawiciela pozwanych L. K., przedstawicieli zarządu wspólnoty oraz powodów i pozwanych. W trakcie odbioru stwierdzono kilka usterek, które powodowie usunęli, zaś właścicielom dwóch lokali (nr (...)) przekazano środki na samodzielne usunięcie usterek.

Pismem z dnia 13 listopada 2019 roku powodowie wezwali pozwanych do rozliczenia kaucji gwarancyjnej w wysokości 17 055,00 złotych, tj. do jej zwrotu w terminie 7 dni od dnia odebrania pisma.

W odpowiedzi na powyższe pozwani poinformowali powodów, iż dokonują potrącenia przysługującej im wierzytelności w kwocie 15 071,00 złotych z tytułu odszkodowania należnego w związku z niewykonaniem/nienależytym wykonaniem umowy o roboty budowlane. Pozwani poinformowali powodów, iż zostanie wypłacona pozostała kwota.

Wyrokiem z dnia 17 lutego 2021 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie o sygnaturze akt 1221/20 zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powodów kwotę 1 994,00 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 lutego 2021 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd w w/w sprawie uwzględnił żądanie zasądzenia powodom - K. H. i J. M. (1) kwoty 1.944,00 zł z tytułu naprawy dachu zleconej do wykonania K. N., wskazując, iż wykazany został fakt wadliwego wykonania dachu przez J. K., S. H. (1) i B. L. (1), prowadzących działalność gospodarczą pod firmą (...) J. K., S. H., B. L.. Sąd oddalił roszczenie K. H. i J. M. (1) o odszkodowanie z tytułu kosztów wykonawcy zastępczego w związku z wykonaniem tzw. zielonych dachów uznając, iż nie wykazano faktu powiadomienia J. K., S. H. (1) i B. L. (1) o możliwości kontynuowania prac, czy wezwania do przystąpienia do dalszych prac. Nadto Sąd nie znalazł podstaw do uznania za słuszne żądania powodów odniesie się do żądania zasądzenia kwoty 1.000,00 zł, wypłaconej tytułem odszkodowania za uszkodzenia stwierdzone w mieszkaniu A. R. (1), gdyż przedłożony materiał dowodowy nie pozwalał na przyjęcie, że do uszkodzeń w mieszkaniu A. R. (1), doszło w wyniku zawinionych działań J. K., S. K. i B. L. (1).

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 13 lipca 2021 r. oddalono apelację powodów K. H. i J. M. (1) od tego wyroku.

Stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach połączonych spraw oraz z zeznań świadków L. K., K. N., D. K. oraz F. K..

Oceniając zeznania A. R. (2), Sąd miał na uwadze, że były one subiektywne i odzwierciedlały przekonanie o przyczynach zalania mieszkania. Wobec braku dowodów potwierdzających stan mieszkania przed rozpoczęciem prac przez powodów, jak też braku dowodu z opinii biegłego na okoliczność przyczyny zalania, nie mogły stanowić podstawy do obciążenia powodów odpowiedzialnością za uszkodzenie.

Zeznania powódki S. K. Sąd uwzględnił jedynie w części. Za niewiarygodne uznał jej twierdzenia, że na mocy umowy z dnia 6 września 2016 r. powodowie nie byli zobowiązani do wykonania tzw. zielonych dachów, gdyż z treści projektu budowlanego, będącego integralną częścią umowy, wynikało, że pozostawało to w zakresie prac powierzonych powodom. Także w załączniku do protokołu odbioru z 19 grudnia 2017 r. zaznaczono, że wykonawca zobowiązuje się do wykonania dachów zielonych przez położenie folii kubełkowej, geowłókniny odpornej na gnicie oraz geowłókniny bez warstwy filtrującej żwiru (k. 85). Powodowie zgodzili się na wykonanie tych prac bez ustalenia dodatkowego wynagrodzenia, a następnie kupili materiały i podjęli prace. Powoływanie się przez powódkę na kosztorys, który sporządziła już po wykonaniu prac, niezaakceptowany przez drugą stronę, nie mogło prowadzić do ustalenia, że strony ustaliły jakiekolwiek dodatkowe wynagrodzenie za dachy zielone. Nadto Sąd nie dał wiary zeznaniom powódki w zakresie w jakim twierdziła, że powodowie nie byli zobowiązani do naprawy gwarancyjnej dachu, gdyż doszło do uszkodzenia mechanicznego dachu. W ocenie Sądu są to wyłącznie twierdzenia strony, nie poparte dowodami. Skoro do przecieku dachu doszło w okresie gwarancyjnym, to powodowie powinni wykazać, że przyczyna przecieku była zewnętrzna i nie wynikała z wady w wykonaniu przedmiotu umowy. Ciężar wykazania okoliczności wyłączających odpowiedzialność gwarancyjną czy też odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 471 k.c. ciąży na wykonawcy.

Również zeznania pozwanego K. H. zasługiwały na uwzględnienie jedynie w części. Pozwani nie przedłożyli korespondencji, o której mówił pozwany, z której miało wynikać, że wezwano powodów do dokończenia prac związanych z wykonaniem zielonych dachów. Zatem zeznania co do tego, że korespondencja była wymieniana, nie zasługiwały na wiarę.

Wniosek o powołanie biegłego został cofnięty na rozprawie w dniu 12 maja 2021 r. Dowód z przesłuchania pozwanego J. M. (1) Sąd pominął z uwagi na nieusprawiedliwioną nieobecność na rozprawie. Ponadto na podstawie art. 235 2 § 1 k.p.c. Sąd pominął nowe dowody zawnioskowane przez pełnomocnika pozwanych w piśmie z 14 października 2021 r., jako spóźnione. Strony zarządzeniem z 1 października 2021 r. zostały zobowiązane do złożenia pism procesowych, w których miały zająć stanowisko przed zamknięciem rozprawy. Był to czas na podsumowanie i własną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, a nie na składanie nowych wniosków dowodowych, którymi pozwani dysponowali od początku trwania procesu.

Sąd Rejonowy wskazał, że strony bezspornie łączyła umowa o roboty budowlane. Zgodnie z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót.

W niniejszym postępowaniu powodowie żądali zwrotu kaucji gwarancyjnej pobranej przez pozwanych w toku realizacji robót, celem zabezpieczenia ewentualnych roszczeń pozwanych.

W postępowaniu toczącym się pod sygnaturą VIII GC 701/20 powodowie wskazywali, iż zgodnie z umową 50% zatrzymanych kwot stanowiących zabezpieczenie należytego wykonania umowy miało zostać zwrócone powodom po końcowym bezusterkowym odbiorze robót budowlanych. Powodowie podnieśli, iż w związku z wykonaniem przedmiotu umowy, odbiorem robót budowlanych i podpisaniem protokołu odbioru końcowego, w którym stwierdzone zostały wady nadające się do usunięcia oraz usunięciu ich w terminie, pozwani zobligowani są do zwrotu 50% zatrzymanej kaucji, tj. kwoty 17 055,00 złotych.

W postępowaniu toczącym się pod sygnaturą 1208/20 powodowie wskazywali, iż zgodnie z umową 25% zatrzymanych kwot stanowiących zabezpieczenie należytego wykonania umowy miało zostać zwrócone powodom po 12 miesiącach pod warunkiem protokolarnego stwierdzenia przez strony braku usterek w wyniku dokonania pierwszego przeglądu gwarancyjnego. Argumentowali, że w związku z wykonaniem przedmiotu umowy i odbiorem gwarancyjnym, w którym stwierdzone zostały wady nadające się do usunięcia oraz usunięciem ich w terminie, pozwani zobligowani są do zwrotu 25% zatrzymanej kaucji, tj. kwoty 8 527,50 złotych.

Sąd dokonał wspólnego omówienia roszczeń i zarzutów podnoszonych w obu sprawach, biorą pod uwagę, że były w zasadnie identyczne, odnosząc się jednocześnie do odrębności zgłoszonych w obu sprawach.

Pozwani kwestionowali oba roszczenia powodów wskazując, iż dotychczas nie został dokonany bezusterkowy odbiór końcowy robót budowlanych oraz nie dokonano pierwszego przeglądu gwarancyjnego. Pozwani wskazywali, iż powodowie nie wywiązali się z obowiązku wykonania tzw. zielonych dachów w terminie, co zmusiło pozwanych do posłużenia się wykonawcą zastępczym, którego koszt wyniósł 12 127,00 złotych. Nadto pozwani wskazywali, iż w wyniku prac powodów doszło do uszkodzeń w mieszkaniu położonym na sąsiedniej nieruchomości, stanowiącym własność A. R. (1), w efekcie czego pozwani zmuszeni zostali do wypłacenia poszkodowanej odszkodowania w kwocie 1000,00 złotych oraz w związku z odmową wykonania prac poprawkowych przez powodów, pozwani zmuszeni zostali do wykonania niezbędnych prac interwencyjnych których koszt wyniósł 1 944,00 złotych.

Pozwani podkreślili, iż ponieważ powodowie nie zrealizowali przedmiotu zamówienia w całości, to nie zaistniały warunki do dokonania bezusterkowego odbioru końcowego robót budowlanych warunkującego zwrot powodom 50% kwoty kaucji gwarancyjnej. Nadto skoro nie został dokonany bezusterkowy odbiór końcowy robót budowlanych z udziałem obu stron, to nie zaistniały warunki do dokonania pierwszego przeglądu gwarancyjnego i zwrócenia powodom 25% kwoty kaucji gwarancyjnej.

Podkreślenia wymaga okoliczność, iż spór w zakresie obowiązku wykonania przez powodów tzw. dachów zielonych, a co za tym idzie obowiązku zwrotu kosztu wykonawstwa zastępczego w/w dachów w wysokości 12 127,00 złotych oraz zwrotu pozwanym kwoty 1000,00 złotych tytułem odszkodowania wypłaconego A. R. (1) w związku ze stwierdzonymi uszkodzeniami w jej nieruchomości, a także zwrotu pozwanym kwoty 1 944,00 złotych tytułem poniesionych kosztów prac interwencyjnych na dachu był przedmiotem postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy pod sygnaturą akt VIII GC 1221/20.

Wyrokiem z dnia 17 lutego 2021 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie o sygnaturze akt 1221/20 zasądził od J. K., S. H. (1) i B. L. (1) solidarnie na rzecz K. H. i J. M. (1) kwotę 1 994,00 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 lutego 2021 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd w w/w sprawie uwzględnił żądanie zasądzenia K. H. i J. M. (1) kwoty 1.944,00 zł z tytułu naprawy dachu zleconej do wykonania K. N., wskazując, że pozwani nie zdołali podważyć domniemania ich winy z art. 471 k.c. w tym zakresie. Sąd oddalił natomiast roszczenie K. H. i J. M. (1) o odszkodowanie z tytułu kosztów wykonawcy zastępczego w związku z wykonaniem tzw. zielonych dachów uznając, iż nie wykazano faktu powiadomienia J. K., S. H. (1) i B. L. (1) o możliwości kontynuowania prac, czy wezwania do przystąpienia do dalszych prac. Sąd nie znalazł też podstaw do uznania za słuszne żądania powodów w zakresie żądania zasądzenia kwoty 1.000,00 zł, wypłaconej tytułem odszkodowania za uszkodzenia stwierdzone w mieszkaniu A. R. (1), gdyż przedłożony materiał dowodowy nie pozwalał na przyjęcie, że do uszkodzeń w mieszkaniu A. R. (1), doszło w wyniku zawinionych działań J. K., S. H. (1) i B. L. (1).

Sąd Rejonowy podkreślił, że zgodnie z art. 366 kpc wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Powaga rzeczy osądzonej (res iudicata) zachodzi w wypadku, gdy zapadło już prawomocne rozstrzygnięcie dotyczące tego samego przedmiotu postępowania pomiędzy tymi samymi stronami. Wyrok sądu, który uzyskał walor prawomocności formalnej, obok wynikającej z art. 365 mocy wiążącej uzyskuje także cechę powagi rzeczy osądzonej. Jest ona negatywnym aspektem prawomocności wyroku i polega na niedopuszczalności ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy, która została już prawomocnie osądzona.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy uznał, że w niniejszym postępowaniu związany jest rozstrzygnięciem wydanym w sprawie o sygn. akt VIII 1221/20.

Przyjął w dalszej kolejności, że pozwani, tak jak w sprawie o sygn. akt VIII 1221/20, nie wykazali zasadności przedstawionego do potrącenia roszczenia o zwrot kosztów wykonania zastępczego dachów zielonych.

Jak słusznie ustalił Sąd Rejonowy w sprawie o sygn. akt VIII 1221/20 powodowie mieli wprawdzie obowiązek dachy zielone wykonać, gdyż wynikało to z zawartej umowy, jednak pozwani mieli obowiązek współpracować z powodami w wykonaniu przedmiotu umowy, skoro było to niezbędne do prawidłowego jej wykonania.

Swoje roszczenie o zwrot kosztów wykonania zastępczego pozwani wywodzili z art. 471 k.c., twierdząc że doznali szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Wobec tak określonej podstawy pozwani zobowiązani byli wykazać poza szkodą, także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania umowy oraz istnienie związku przyczynowego miedzy faktem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, a poniesioną szkodą. Tymczasem pozwani nie wykazali „niewykonania lub nienależytego wykonania umowy” w zakresie dachów zielonych, za co powodowi ponosiliby odpowiedzialność.

Sąd wskazał, że powodowi przystąpili do wykonania prac określonych protokołem technicznym odbioru robót z 19 grudnia 2017 r. położyli folię kubełkową oraz warstwę geowłókniny. Poinformowali o tym pozwanych oraz wezwali do pilnego wykonania prac polegających na ułożeniu kruszywa i poinformowania powodów o zakończeniu prac leżących po stronie pozwanych. W odpowiedzi pozwani poinformowali, że wobec stwierdzonych przecieków pokryć dachowych, odkładają wszystkie prace przykrycia ułożonej folii masą żwirową, zaś dalsze parce planowane będą po całkowitym wyschnięciu zamoczeń i udokumentowaniu prawidłowości wykonania obecnego etapu, o czym powodowie zostaną poinformowani. Następnie w korespondencji e-mail z 21 marca 2018 r. powodowie ponownie wezwali pozwanych do zakończenia leżących po ich stronie prac i poinformowania o tym powodów. Był to warunek przystąpienia do dalszych prac.

Pozwani nie zdołali wykazać ani w toku połączonych do wspólnego rozpoznania spraw, ani w sprawie o sygn. akt VIII 1221/20, że powiadomili powodów o możliwości kontynuowania prac, czy o wezwaniu ich do przystąpienia do dalszych prac. Wobec powyższego Sąd uznał, w ślad za Sądem rozpoznającym w sprawę o sygn. akt VIII 1221/20, że koszt wykonania zastępczego dachów zielonych nie został wywołany zawinionym zachowaniem powodów. Wykonawcy gotowi byli podjąć się dalszego wykonywania prac po wezwaniu przez zamawiającego. Skoro zamawiający nie wykazał, że przed zleceniem wykonania zastępczego wezwał wykonawców do podjęcia się dokończenia prac (nie wywiązał się z obowiązku współdziałania przy wykonaniu zobowiązania), nie może obciążać wykonawcy kosztem wykonawstwa zastępczego. Tym samym zatrzymanie kwoty 12127 zł z kaucji gwarancyjnej na pokrycie kosztów wykonania zastępczego dachów zielonych, Sąd Rejonowy uznał za bezzasadne.

Podobnie z kwotą 1000 zł zatrzymaną na pokrycie odszkodowania wypłaconego przez pozwanych na pokrycie kosztów zalania mieszkania A. R. (3). Pozwani uczynili to z własnej woli, jednak warunkiem potracenia tej kwoty z kaucji gwarancyjnej było wykazanie odpowiedzialności powodów za tą szkodę, czego pozwani nie uczynili. Brak dowodów potwierdzających stan mieszkania przed szkodą, czy dowodu z opinii biegłego na okoliczność wykazania, że przyczyną szkody były prace w budynku wykonywanym przez powodów. Brak też dowodu na wysokość ewentualnej szkody.

Sąd wskazał, że jedynie potrącona przez pozwanych z kaucji gwarancyjnej kwota 1944 zł tytułem naprawy dachu, co pozwani zlecili K. N. okazała się uzasadniona. Przesądził to Sąd Rejonowy wyrokiem z 17 lutego 2021 r. w sprawie o sygn. akt VIII 1221/20.

Odnosząc się do roszczeń powodów w rozpoznawanych obecnie sprawach VIII GC 701/20 i VIII GC 1208/20 Sąd Rejonowy wskazał, że porozumienie dotyczące kaucji gwarancyjnej nie jest wprost uregulowane przez przepisy prawa cywilnego. Istotę tej instytucji dobrze wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Białymstoku w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 maja 2016 r. (sygn. akt I ACa 94/16, opubl.: orzeczenia.ms.gov.pl) pisząc, że „Powszechnie używanego w kontraktach o roboty budowlane pojęcia „kaucja gwarancyjna” w takich przypadkach, jak w sprawie niniejszej, nie można odnosić do elementów konstrukcyjnych umowy kaucji, a można traktować je jedynie jako wyrażenie funkcjonujące w obrocie w sensie udzielenia zabezpieczenia należytego wykonania robót poprzez przyzwolenie zamawiającemu na niewypłacanie w określonym czasie części wynagrodzenia. Ustalenie charakteru prawnego udzielonego w ten sposób zabezpieczenia uzależnione jest od treści umowy i wymaga badania w świetle konkretnych postanowień umownych”.

Bezsporne było pomiędzy stronami, że pozwani pobrali od powodów kwotę zabezpieczenia wynoszącą 34 110,00 złotych oraz, że odmówił powodom zwrotu kaucji.

Zdaniem Sądu powodowie wykazali w niniejszych sprawach, iż doszło do odbioru robót, przy czym w załączniku do protokołu z dnia 19 grudnia 2017 r. wskazano prace, które jeszcze należy wykonać. Zaś w kolejnym – końcowym, bezusterkowym odbiorze – z dnia 18 kwietnia 2018 r., pozwani z własnej woli nie wzięli udziału, pomimo wcześniejszego uzgodnienia terminu.

Zgodnie z art. 647 k.c. inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. W związku z powyższym nie wzięcie przez pozwanego udziału w czynnościach odbiorowych nie może stanowić przeszkody w wypłaceniu pełnej kwoty należnego powodom wynagrodzenia, a na gruncie niniejszej sprawy – zwrotu kaucji gwarancyjnej.

Wobec powyższych ustaleń i rozważań Sąd Rejonowy uznał, że powodom należał się zwrot 50% kaucji gwarancyjnej, zgodnie z § 9 ust. 5a umowy z 6 września 2016 r. (17055 zł) pomniejszonej o kwotę 1944 zł, tj. 15.111 zł i taką kwotę zasądził na rzecz powodów. W części dotyczącej kwoty 1944 zł powództwo oddalono. Sąd zwrócił uwagę, że wierzytelności zgłoszone do potrącenia przez pozwanych składały się na kwotę 15071 zł, wobec czego nawet gdyby dokonali skutecznego potrącenia, to do zasądzenia w sprawie VIII GC 701/20 pozostałaby kwota 1984 zł.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. – zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów, przy uwzględnieniu, że powodowie wygrali w 89%. Należne powodowm 89% z kwoty 4.617 zł poniesionych kosztów wynosiło 4.109,13 zł. pozwanym należało się 11% z 3.617 zł poniesionych kosztów, czyli 397,87. Po kompensacie na rzecz powodów należało się 3.711,26 zł.

W sprawie o sygn. akt VIII GC 1208/20 powodowie domagali się zwrotu kolejnej części kaucji gwarancyjnej – 25%, która zgodnie z § 9 ust. 5 litera b umowy z dnia 6 września 2016 r. powinna zostać zwrócona po 12 miesiącach pod warunkiem protokolarnego stwierdzenia przez strony braku usterek w wyniku dokonania pierwszego przeglądu gwarancyjnego. Sąd ustalił w tej sprawie, że pierwszy odbiór gwarancyjny został dokonany w formie protokolarnej w obecności przedstawiciela zarządcy Pani A.-G., przedstawiciela pozwanych – L. K., przedstawicieli zarządu wspólnoty oraz powodów. W trakcie odbioru stwierdzono kilka usterek, które powodowie usunęli, zaś właścicielom dwóch lokali (nr(...)) przekazano środki na samodzielne usuniecie usterek. Wraz z usunięciem tych usterek żądanie zwrotu kolejnych 25% kaucji gwarancyjnej, stało się wymagalne. Sąd wskazał, że omówienie zarzutów dotyczących niedokonania odbioru, jak i nieskuteczności potrącenia dokonanego przez pozwanych nie wymaga powtórzenia, gdyż były takie jak w sprawie VIII GC 701/20. Nie doszło też w sprawie o sygn. akt VIII GC 1208/20 do uwzględnienia potracenia kwoty 1.944 zł tytułem odszkodowania za naprawę dachu, skoro kwota ta została odjęta już od pierwszej kaucji gwarancyjnej, co uwzględniono w pkt I wyroku. Ta sama kwota nie mogła być ponownie potrącona z drugiej części kaucji gwarancyjnej.

Na tej podstawie w sprawie prowadzonej przed połączeniem pod sygn. akt VIII GC 1208/20 Sąd zasądził na podstawie art. 353 § 1 k.c. i § 8 ust. 5 lit b umowy z 6 września 2016 r. od pozwanych solidarnie na rzecz powodów całą żądaną kwotę 8.527,50 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 15 listopada 2018 r. do dnia zapłaty.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zaś o kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie 98 k.c. – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Poniesione przez powodów koszty, podlegające zasądzeniu od pozwanych wynosiły łącznie 2.317 zł.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wnieśli pozwani, którzy zaskarżyli wyrok w części, w której Sąd uwzględnił powództwo oraz w zakresie kosztów procesu.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucili naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na braku wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, dokonanego z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, skutkujące błędnym ustaleniem, że:

- powodowie nie ponoszą odpowiedzialności za niewykonanie tzw. zielonych dachów,

- powodowie byli gotowi do dalszego wykonywania tzw. zielonych dachów i przystąpiliby do dalszego wykonywania tzw. zielonych dachów, gdyby otrzymali stosowne wezwanie pozwanych,

- powodowie nie byli wzywani przez pozwanych do kontynuowania prac związanych z budową tzw. zielonych dachów przed zleceniem wykonania tzw. zielonych dachów wykonawcy zastępczemu,

- pozwani powierzyli wykonawcy zastępczemu wykonanie tzw. zielonych dachów bez wiedzy powodów,

Wydatek związany ze zleceniem wykonywania tzw. zielonych dachów wykonawcy zastępczemu nie został wywołany zawinionym zachowaniem powodów,

2.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niedokonanie analizy materiału dowodowego w zakresie zasadności odmowy dokonania tzw. bezusterkowego odbioru końcowego robót budowalnych w trybie określonym w § 7 umowy o roboty budowlane z dnia 6 września 2016 r., podczas gdy podstawowym argumentem pozwanych przemawiającym za oddaleniem powództwa w całości było niedokonanie przez strony bezusterkowego odbioru końcowego robót budowlanych w trybie określonym w § 7 umowy o roboty budowlane z dnia 6 września 2016 r.,

3.  art. 365 § 1 k.p.c. oraz art. 366 k.p.c. poprzez bezzasadne przyjęcie, że Sąd I instancji jest związany ustaleniami Sądu Rejonowego w Bydgoszczy zawartymi w wyroku z 17 lutego 2021 r., sygn. akt VIII GC 1221/20, w zakresie przyczyny i okoliczności niewykonania przez powodów tzw. zielonych dachów, podczas gdy przy dokonywaniu oceny co do tego, czy w rozpoznawanym przypadku uzasadniona była odmowa dokonania tzw. bezusterkowego odbioru końcowego robót budowalnych w trybie określonym w § 7 umowy o roboty budowlane z dnia 6 września 2016 r., Sąd I instancji nie był związany ustaleniami zawartymi w uzasadnieniu wyroku z 17 lutego 2021 r., sygn. akt VIII GC 1221/20.

Powołując powyższe zarzuty pozwani wnieśli o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie tego wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w tym zakresie. Wnieśli o rozpoznanie sprawy na rozprawie. Ponadto pozwani wnieśli od zasądzenie na ich rzecz solidarnie od powodów kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwani wnieśli tez o dopuszczenie i przeprowadzenie w toku postepowania apelacyjnego dowodu z dokumentów dołączonych do apelacji, tj.:

- wydruków wiadomości e-mail,

- pisma pozwanych z dnia 23 marca 2018 r. wraz z potwierdzeniem nadania,

- pisma pozwanych z dnia 11 kwietnia 2018 r.

na okoliczność niewykonania przez powodów w sposób prawidłowy prac związanych z budową tzw. zielonych dachów, wyszczególnionych w protokole technicznego odbioru robót z dnia 19 grudnia 2017 r., braku po stronie powodów rzeczywistej woli i gotowości do wykonania tzw. zielonych dachów, czynienia przez pozwanych licznych monitów w stosunku do powodów dotyczących przystąpienia do budowy tzw. zielonych dachów, nieprzystąpienia przez powodów do wykonania tzw. zielonych dachów, poinformowania powodów o zamiarze powierzenia wykonania tzw. zielonych dachów wykonawcy zastępczemu, zasadności powierzenia wykonania tzw. zielonych dachów wykonawcy zastępczemu, niewykonania/nienależytego wykonania przez powodów zobowiązania wynikającego z umowy o roboty budowlane z dnia 6 września 2016 r. w zakresie budowy tzw. zielonych dachów, zmodyfikowanego uzgodnieniami poczynionymi przez strony w dniu 19 grudnia 2017 r., zasadności odmówienia przez pozwanych dokonania bezusterkowego końcowego odbioru robót budowalnych, bezzasadności roszczenia pozwu.

Pozwani uzasadniali, że potrzeba powołania nowych dowodów pojawiła się dopiero na obecnym etapie postępowania. Pozwani nie byli w stanie przewidzieć, że Sąd I instancji w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy dokona błędnych ustaleń faktycznych. Ich zdaniem z tego materiału wynikało, że pozwani wzywali powodów do wykonania tzw. zielonych dachów, natomiast po stronie powodów nie było woli i gotowości do wykonania tzw. zielonych dachów, a w konsekwencji, że powodom można przypisać niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania wynikającego z umowy stron. Powołali się na dołączony do pisma procesowego powodów z dnia 16.10.2020 r. dowód w postaci wiadomości e-mail od pozwanego K. H., w której wzywał powodów do wykonania napraw i dokończenia prac uzgodnionych w protokole technicznego odbioru robót z 19.12.2017 r. do kwietnia 2018 r., pod rygorem skorzystania z wykonawcy zastępczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu odwoławczego Sąd Rejonowy na podstawie złożonego przez strony materiału dowodowego w czasie określonym ramami postępowania w sprawach gospodarczych, wyjaśnił wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, zaś wnioski, które przy tym wywiódł – tak w zakresie podstawy faktycznej, jak i prawnej rozstrzygnięcia – są w pełni uzasadnione i nie wymagają powtórzenia. Sąd Okręgowy wskazuje w związku z tym, że ustalenia oraz oceny Sądu pierwszej instancji przyjmuje za własne (art. 387 § 2 1 pkt 1 i 2 k.p.c.).

Połączone przez Sąd pierwszej instancji do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia dwie sprawy o sygn. akt: VIII GC 701/20 i VIII GC 1208/20 dotyczyły kwestii zwrotu kolejnych części kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez pozwanych z wynagrodzenia powodów za kolejne etapy wykonania robót budowlanych. Część 50% zatrzymanej kaucji gwarancyjnej, objęta powództwem w sprawie o sygn. akt VIII GC 701/20, miała podlegać zwrotowi po bezusterkowym odbiorze. Zwrot drugiej części - 25% zatrzymanej kaucji gwarancyjnej, objętej powództwem w sprawie o sygn. akt VIII GC 1208/20, miał nastąpić po upływie 12 miesięcy i po odbiorze gwarancyjnym.

W ocenie Sądu Okręgowego, materiał dowodowy sprawy nie pozostawiał wątpliwości, co do tego, że po 12 miesiącach doszło do przeglądu gwarancyjnego z udziałem stron oraz przedstawicieli zarządu wspólnoty, stwierdzone wówczas usterki powodowie usunęli, a w dwóch przypadkach właścicielom lokali przekazano środki na samodzielne usuniecie usterek. Wobec tego w przypadku drugiej części kaucji, nie powinno być wątpliwości, że spełnione zostały warunki do jej zwrotu.

Sporna była zasadność zwrotu pierwszej część kaucji gwarancyjnej w wysokości 50%. Ta część miała zostać zwrócona po końcowym bezusterkowym odbiorze robót (§ 9 ust. 1 lit. a umowy). W tym zakresie trudno jednak uznać, że mogło nie dojść do odbioru końcowego, w sytuacji dokonania odbioru gwarancyjnego po roku użytkowania inwestycji.

W zakresie odbioru końcowego w umowie przewidziano w § 7 ust. 2, że odbioru końcowego przedmiotu umowy dokonuje się w celu ostatecznego rozliczenia, po całkowitym zakończeniu wszystkich czynności, świadczeń robót składających się na przedmiot umowy na podstawie oświadczenia kierownika budowy oraz innych czynności przewidzianych przepisami ustawy Prawo budowlane, potwierdzonych przez upoważnionego przedstawiciela Zamawiającego. Odbiór końcowy miał nastąpić po dokonaniu odbiorów częściowych, z chwilą podpisania przez Zamawiającego i Wykonawcę protokołu odbioru końcowego, stwierdzającego wykonanie przedmiotu umowy. Odbiór końcowy miał być przeprowadzany komisyjnie w obecności Wykonawcy i Inspektora nadzoru oraz przy udziale upoważnionych przedstawicieli Zamawiającego. Jeżeli stwierdzono wady nadające się do usunięcia, Zamawiający miał wyznaczyć Wykonawcy dodatkowy termin do usunięcia wad, a przedmiot umowy uznać za odebrany z wadami. Jeżeli wady nie nadawały się do usunięcia lub nie zostały usunięte w terminie wyznaczonym przez Zamawiającego - Zamawiający mógł żądać obniżenia wynagrodzenia za przedmiot umowy lub jego część odpowiednio do utraconej wartości użytkowej, estetycznej technicznej.

Trzeba wskazać w tym miejscu, że kwestie oddania i odbioru przedmiotu umowy o roboty budowlane, a także wymagalności roszczenia o zapłatę uregulowane są nie tylko w przepisie art. 647 k.c., ale i w uzupełniających regulację przepisach art. 642 k.c. i 643 k.c. dotyczących umowy o dzieło, które mają zastosowanie do umowy o roboty budowlane w zw. z art. 656 § 1 k.c.

Nie budzi w szczególności wątpliwości wynikający z art. 643 k.c. obowiązek zamawiającego odebrania dzieła, które przyjmujący wykonał zgodnie ze swym zobowiązaniem. Pamiętać trzeba, że oddanie i odebranie dzieła stanowią czynności ekwiwalentne, jednak nie są to czynności tożsame. Oddanie dzieła nie oznacza jego odbioru, nie wymaga zachowania szczególnej formy, może nastąpić zatem także poprzez czynności faktyczne. Oddanie dzieła następuje także wówczas, gdy przyjmujący zamówienie stawia dzieło do dyspozycji zamawiającego, który może je odebrać, choć tego nie czyni.

Mimo dyspozytywnego charakteru tych przepisów, zakładającego możliwość uregulowania w umowie tak terminu wypłaty wynagrodzenia inaczej niż z chwilą odbioru, jak i precyzyjnego określenia przyczyn powodujących możliwość odmowy odbioru robót, to jednak uregulowania umowne, nie mogą być sprzeczne z istotą i celem powołanych przepisów dotyczących skutków oddania i odbioru przedmiotu umowy. Dyspozytywność tych przepisów nie może odnosić się do ustaleń stron w zakresie momentu oddania dzieła. Z momentem oddania dzieła, kończy się przecież stosunek zobowiązaniowy wynikający umowy o roboty budowlane. Także wyrażona w art. 647 k.c. reguła – przewidująca obowiązek odebrania przedmiotu umowy i zapłaty wynagrodzenia – wiąże obowiązek (i wymagalność) takiej zapłaty z oddaniem go przez wykonawcę (por. np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2007 r., V CSK 99/07, OSP 2009, nr 1, poz. 7).

Odbiór obiektu jest jednostronną czynnością zamawiającego (inwestora), stanowiącą pokwitowanie spełnienia świadczenia przez wykonawcę (art. 462 k.c.), uznanie świadczenia wynikającego z umowy za wykonane zgodnie z treścią zobowiązania, co otwiera wykonawcy prawo do żądania wynagrodzenia.

Powszechnie przyjmuje się – zarówno na tle umowy o dzieło, jak i umowy o roboty budowlane – że zamawiający (inwestor) nie ma obowiązku odebrania dzieła (obiektu), jedynie wówczas jest ono dotknięte wadą istotną (tj. gdy wyłącza ona normalne korzystanie z przedmiotu umowy zgodnie z jej celem, jeżeli czyni go niezdatnym do zwykłego użytku albo sprzeciwia się wyraźnie umowie). W orzecznictwie słusznie podnosi się ponadto, że strony umowy o roboty budowlane nie mogą uzależniać odbioru tych robót i wypłaty wynagrodzenia od braku jakichkolwiek usterek, albowiem jedynie wady istotne uzasadniać mogą taką odmowę. Uzasadnienie dla takiego podejścia wywodzi się z dążenia do rozróżnienia sytuacji niewykonania zobowiązania od nienależytego wykonania zobowiązania, kiedy to zachowanie dłużnika jedynie częściowo pozostaje sprzeczne z treścią zobowiązania, a ujawnienie wad w przedmiocie umowy uzasadnia skorzystanie z uprawnień z tytułu rękojmi (m.in. w poprzez podniesienie zarzutu obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku), bądź też dochodzenie odszkodowania (co wymaga jednak wykazania szkody, tj. poniesienia kosztów i innych jej przesłanek; zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2018 r., IV CSK 286/17, LEX nr 2510673). W takiej sytuacji w protokole odbioru robót powinny się znaleźć ustalenia co do jakości wykonanych robót, w tym ewentualny wykaz ujawnionych wad wraz z ustalonymi terminami ich usunięcia albo oświadczenia inwestora o wyborze innego uprawnienia przysługującego mu z tytułu odpowiedzialności wykonawcy za ujawnione przy odbiorze wady (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2021 r., sygn. akt V CSKP 14/21). Za niedopuszczalną uznać należy sytuację w której każde odstępstwo od „stanu idealnego” dawałby jednej ze stron prawo odmowy wypłaty wynagrodzenia w całości lub też w części (zob. m.in. wyroki SN z dnia 22 czerwca 2007 r., V CSK 99/07, OSP 2009, Nr 1, poz. 7 i z dnia 21 kwietnia 2017 r., I CSK 333/16, LEX 2305910).

Przenosząc powyższe uwagi do realiów rozpoznawanej sprawy należało stwierdzić, że to czy mogło dojść do bezusterkowego odbioru po zgłoszeniu gotowości takiego odbioru przez powodów i ustaleniu terminu tego odbioru, zależało od rodzaju istniejących wad. To, czy pozwani mogli odmówić dokonania odbioru z powodu niewykonania przez powodów tzw. zielonych dachów wymagało w tym wypadku także oceny możliwości wykonania tej części zadania. Słusznie wskazał w tym zakresie Sąd Rejonowy na obowiązek współdziałania stron umowy przy wykonaniu zobowiązania (art. 354 k.c.), w tym pozwanych, których współpraca była w tym wypadku konieczna do prawidłowego wykonania przez powodów spornych dachów zielonych.

Niezależnie od kwestii istniejącego między stronami konfliktu, który utrudniał porozumienie na końcowym etapie inwestycji, a na który pozwani zwracali uwagę w apelacji, Sąd pierwszej instancji nie mógł ocenić kwestii gotowości powodów do wykonania dachów zielonych inaczej niż to wynikało z treści dołączonych do sprawy dokumentów. W tym zaś zakresie zgromadzony materiał dowodowy wskazywał na brak możliwości wykonania tej części zadania z uwagi na brak woli ze strony pozwanych do współdziałania. Powodowie udowodnili, że domagali się wysłania czytelnej wersji protokołu końcowego robót budowalnych, bez którego wykonanie poprawek nie było możliwe. Powodowie zaznaczali, że wymagają kopii protokołu sporządzonego w dniu odbioru a nie jego interpretacji podanej w mailach pozwanego K. H.. Podali, że z uwagi na brak tego protokołu usuniecie usterek zostanie wykonane tylko w zakresie, który pozostał im w pamięci po dniu odbioru (korespondencja z marca 2018 r. - k. 276-282 akt). Pozwani nie wyjaśnili dlaczego przekazanie czytelnej wersji tego protokołu było niemożliwe. Pismo, na które powołał się w apelacji pełnomocnik pozwanych - mail od pozwanego K. H. z dnia 7 marca 2018 r., w którym wzywał powodów do wykonania napraw i dokończenia prac uzgodnionych w protokole technicznego odbioru robót z 19.12.2017 r. do kwietnia 2018 r., pod rygorem skorzystania z wykonawcy zastępczego (k. 278 akt), nie stanowił kontrdowodu wobec dowodów wskazujących na brak możliwości wykonania dachów zielonych bez tego protokołu.

Wobec powyższego prawidłowo uznał Sąd Rejonowy, że materiał dowodowy sprawy nie pozwalał na przyjęcie, że niewykonanie tych dachów wynikało z zawinienia powodów. Wszelkie przeciwne twierdzenia pozwanych i próby opierania tych twierdzeń na własnej interpretacji materiału dowodowego złożonego w sprawie (w tym maila K. H. z dnia 7 marca 2018 r.), były tylko polemiką sprowadzającą się do prezentowania własnej wersji wydarzeń, opartej na odmiennej ocenie materiału dowodowego, subiektywną oceną strony, nie mającą poparcia w tym materiale.

Trzeba podnieść, że kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, zadowalających dla skarżącego, ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej oceny materiału dowodowego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, czy wyrok z dnia 7 stycznia 2005 r., IV CK 387/04). Jeśli tylko bowiem z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby nawet w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906). Zdaniem Sądu Okręgowego nie można uznać, aby ocena dowodów dokonana w niniejszej sprawie przez Sąd pierwszej instancji wykraczała poza powyższe ramy.

Z powyższych powodów ocena zawinienia powodów w niewykonaniu poprawek dokonana przez Sąd Rejonowy nie została podważona i musiała się ostać. Tym samym również, zgłoszone do potrącenia koszty wykonawstwa zastępczego, nie podlegały uwzględnieniu, gdyż pozwani nie zdołali wykazać związku pomiędzy poniesieniem tych kosztów a zawinionym działaniem powodów (brakiem wykonania zielonych dachów). Podobnie nie wykazali tak zasadności jak i wysokości żądanej należności w kwocie 1000 zł, którą dobrowolnie wypłacili lokatorce sąsiedniego budynku za rzekome zalanie jej mieszkania.

W ocenie Sądu odwoławczego, kwestie będące podstawą odmowy odbioru – w tym wypadku brak wykonania dachów zielonych, należały do zagadnień technicznych, co w istocie wymagało wiadomości specjalnych, którymi Sąd nie dysponował. Zgromadzony materiał dowodowy nie pozwalał na ocenę, czy brak tych dachów stanowił wadę istotną tzn. taką, która wyłączała normalne korzystanie z przedmiotu umowy zgodnie z jej celem, czyniła go niezdatnym do zwykłego użytku albo sprzeciwiała się wyraźnie umowie. Stosowny wniosek o dowód z opinii biegłego (art. 278 § 1 k.p.c.) nie został jednak w sprawie złożony. Trzeba zwrócić uwagę, że potrzeba skorzystania z opinii biegłych w postępowaniu cywilnym występuje, gdy do rozstrzygnięcia sprawy, obok znajomości przepisów prawnych, niezbędne są określone wiadomości fachowe z różnych dziedzin nauki, techniki, sztuki, rzemiosła czy obrotu gospodarczego (vide m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 28 kwietnia 2020 r., sygn. akt III AUa 577/19). W przedmiotowej sprawie nie było możliwości rozstrzygnięcia, czy przedmiot umowy został w całości wykonany zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej i przepisami Prawa budowlanego oraz o stopniu istotności stwierdzonych w protokole odbioru końcowego wad bez wiadomości fachowych specjalisty z dziedziny budownictwa. Sąd nie mógł dokonywać oceny dowodów wymagających wiedzy specjalnej i na tej podstawie dokonywać ustaleń faktycznych samodzielnie, bez przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, chociażby sam dysponował taką wiedzą specjalną (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2019 r., sygn. akt II UK 108/18). Nie było przy tym ad casum, sprawie, w której pozwani byli reprezentowani przez fachowego pełnomocnika, jakichkolwiek podstaw do podjęcia przez Sąd działań z urzędu.

Zupełnie bezzasadny był wniosek pozwanych o dopuszczenie w postepowaniu apelacyjnym dowodów z korespondencji stron dotyczącej kwestii wykonania dachów zielonych.

Należy podkreślić, że dowody powołane w apelacji, to te same dowody, które pozwani powołali już przed Sądem pierwszej instancji w piśmie procesowym z dnia 14 października 2021 r. (k. 370-378 akt), które było odpowiedzią na wezwanie Sądu do złożenia ostatecznego stanowiska stron. Sąd Rejonowy pominął te dowody postanowieniem z dnia 28 grudnia 2021 r. na podstawie art. 235 2 § 1 k.p.c., zatem już choćby z tego względu nie mogły one być ponownie powołane przez stronę w postępowaniu odwoławczym. Sąd Rejonowy przekonująco uzasadnił, że wnioski pozwanych były spóźnione już w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Ponieważ decyzję o pominięciu dowodów Sąd Rejonowy podjął na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 grudnia 2021 r. (k. 391 akt), kiedy zamknął rozprawę i wydał wyrok i pozwani nie mieli możliwości złożenia zastrzeżeń co do tej decyzji, powinni oni zwrócić uwagę na uchybienia Sądu Rejonowego w zakresie pominięcia dowodów w ramach zarzutów apelacji. Tego jednak nie uczynili, a zamiast tego ponownie powołali te same dowody.

Trzeba zwrócić uwagę, że powyższe ustalenie powoduje uznanie bezzasadności twierdzeń apelujących, że potrzeba powołania tych dowodów pojawiła się dopiero na etapie apelacji, w związku z postawionym zarzutem błędów w ustaleniach faktycznych na podstawie dotychczas zgromadzonego materiału dowodowego. Twierdzenie takie nie mogło się utrzymać z tego powodu, że pozwani w postępowaniu przez Sądem Rejonowym widzieli jednak potrzebę zgłoszenia tych samych dowodów, jednak nastąpiło to po terminie, w jakim było to możliwe.

Jednocześnie trzeba zauważyć, że mimo iż Sąd Rejonowy postanowił rozpoznać sprawę z pominięciem przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych - art. 458 1 – 458 13 k.p.c., zatem bez formalistycznego ujęcia reguł skupienia materiału procesowego w tym postępowaniu określonego w art. 458 5 k.p.c., to jednak art. 381 k.p.c. dotyczący prekluzji dowodowej w postępowaniu apelacyjnym, bezsprzecznie znajdował zastosowanie. Zgodnie z powołanym art. 381 k.p.c., sąd drugiej instancji może pominąć fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Skoro w realiach sprawy takie wcześniejsze powołanie nie tylko było możliwe, ale wręcz nastąpiło, a jedynie z przyczyn formalnych, dowody te nie stanowiły podstawy ustaleń stanu faktycznego przed Sądem Rejonowym, to nie było żadnych przesłanek do przyjęcia konieczności ich ponownego powołania w apelacji.

Odnosząc się do zarzutu pozwanych naruszenia art. 365 i 366 k.c. i ich twierdzenia, że Sąd Rejonowy przy dokonywaniu oceny co do tego, czy w rozpoznawanym przypadku uzasadniona była odmowa dokonania tzw. bezusterkowego odbioru końcowego robót budowalnych, nie był związany ustaleniami zawartymi w uzasadnieniu wyroku z 17 lutego 2021 r., sygn. akt VIII GC 1221/20, należało stwierdzić, że Sąd nie podziela stanowiska pozwanych.

Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Związanie treścią prawomocnego orzeczenia oznacza nakaz przyjmowania przez te podmioty, że w objętej orzeczeniem sytuacji faktycznej stan prawny przedstawia się tak, jak to wynika z sentencji wiążącego orzeczenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r., IV CSK 563/10, LEX 864020).

Skutek materialno-prawny prawomocnego orzeczenia oznacza, że prawomocne orzeczenie odpowiada rzeczywistemu stanowi prawnemu, potwierdza go i czyni go niewątpliwym. Jeśli zatem dane zagadnienie prawne zostało prawomocnie rozstrzygnięte w pierwszym procesie, stanowi kwestię wstępną (prejudycjalną) w innym procesie, w którym dochodzone jest inne żądanie. Związanie prawomocnym wyrokiem oznacza, że sąd obowiązany jest uznać, iż kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie przez niego rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym wcześniejszym wyroku i w późniejszym procesie kwestia ta nie może być już ponownie badana (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2003 r., I CKN 263/01, M. Prawn. 2015, nr 2, s. 85). Nie jest w świetle powyższego dopuszczalne odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnym postępowaniu, chociażby przedmiot tych spraw się różnił (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2011 r., I PK 225/10, LEX nr 896456). Sąd Najwyższy wskazywał nawet, że związanie orzeczeniem oznacza niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2008 r., IV CSK 441/07, LEX nr 376385).

Z prawomocnością orzeczenia sądowego ściśle związana jest powaga rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.). Zgodnie z powyższym przepisem wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Natomiast moc wiążąca orzeczenia (art. 365 § 1 k.p.c.) rozważana jest jedynie wtedy, gdy rozpoznawana jest inna sprawa niż ta, w której wydano poprzednie orzeczenie oraz gdy kwestia rozstrzygnięta innym wyrokiem stanowi zagadnienie wstępne. Wynikający z mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia walor prawny zawartego w jego treści rozstrzygnięcia (osądzenia) występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W takiej nowej sprawie skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej przejawia się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2018 r., I PK 121/17, LEX nr 2508169).

Należy przy tym zaznaczyć, że z powagi rzeczy osądzonej korzysta jedynie sentencja wyroku, natomiast jego motywy (zawarte w uzasadnieniu) tylko w takich granicach w jakich stanowią konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu, a przede wszystkim indywidualizacji sentencji wyroku jako rozstrzygnięcia o przedmiocie sporu i w jakim określają one istotę danego stosunku prawnego (tak np. Sąd Najwyższy w wyrokach: z dnia 15 marca 2002 r., II CKN 1415/00, LEX nr 53284 oraz z dnia 29 marca 2006 r., II PK 163/05, OSNP 2007, nr 5-6, poz. 71). Znaczenie takie mogą mieć więc tylko te elementy uzasadnienia, które dotyczą rozstrzygnięcia co do istoty sprawy, w których sąd wypowiada się w sposób stanowczy, autorytarny o żądaniu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2004 r., V CK 528/03, LEX nr 188496 oraz z dnia 21 września 2005 r., V CK 139/05, LEX nr 186929, a także uzasadnienie uchwały tego Sądu z dnia 12 lipca 2018 r., III CZP 3/18, Biul. SN 2018/7/8).

W ocenie Sądu Okręgowego taka sytuacja zachodziła w niniejszej sprawie. W sprawie o sygn. akt VIII GC 1221/20 prawomocnie pomiędzy tymi samymi stronami przysądzone zostały już kwestie zakresu łączącej strony umowy, która obejmowała także wykonanie tzw. dachów zielonych, jak też braku wykazania przez powodów w sprawie VIII GC 1221/20, że brak wykonania przez pozwanych w sprawie VIII GC 1221/20 prac w zakresie dokończenia dachów zielonych był przez nich zawiniony, czy, że kwota 1000 zł z tytułu zalania mieszkania A. R. (1), rzeczywiście wiązała się z pracami wykonawców, a jej wysokość odpowiadała rzeczywistej szkodzie, a także kwestia wadliwego wykonania dachu i poniesienia kosztów jego naprawy przez powodów w sprawie VIII GC 1221/20 na kwotę 1.944 zł.

Sąd Rejonowy dokonując własnych, wszechstronnych ustaleń i samodzielnych ocen, nie mógł ignorować stanowiska zajętego w tamtej sprawie, w której stan faktyczny był konstruowany na podstawie tych samych zdarzeń. W rozpoznawanej sprawie , co zostało już opisane brak było podstaw do poczynienia odmiennych ustaleń w tym zakresie i ocen właśnie z uwagi na materiał dowodowy, którym dysponował Sąd pierwszej instancji.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanych w oparciu o przepis art. 385 k.p.c.