Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2022 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Chlipała - Kozioł

Protokolant: Grzegorz Łado

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 marca 2022 r. we Wrocławiu

sprawy z odwołania wnioskodawczyni E. S.

od decyzji strony pozwanej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

z dnia 16.04.2021 r., znak: (...)

o zasiłek chorobowy

I.  zmienia zaskarżoną decyzję ZUS z dnia 16.04.2021 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni E. S. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 4 lipca 2019 r. do 29 lipca 2019 r. i od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r. i uchyla nałożony na wnioskodawczynię w tej decyzji obowiązek zwrotu zasiłku chorobowego na fundusz chorobowy w kwocie 37.123,25 zł wraz z odsetkami;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz wnioskodawczyni kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  orzeka, że koszty sądowe ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 kwietnia 2021 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 2 i art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 423) w zw. z art. 1 ust. 1, art. 6 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 870) odmówił ubezpieczonej E. S. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 4 lipca 2019 r. do 29 lipca 2019 r. i od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r. oraz w związku z pobraniem nienależnego zasiłku chorobowego za okresy od 4 lipca 2019 r. do 29 lipca 2019 r. i od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r. organ rentowy działając na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 2 i art. 84 ust. 1, ust. 2 pkt. 2 i ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 1 ust. 1, art. 6 ust. 1 oraz art. 66 ust. 1 i 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu na fundusz chorobowy nienależnie pobranego zasiłku chorobowego w kwocie 37.123,25 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia decyzji.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego od 4 lipca 2019 r. do 15 grudnia 2019 r. z tytułu podlegania od 1 lipca 2015 r. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Na podstawie złożonej przez ubezpieczoną dokumentacji organ rentowy dokonał wypłaty zasiłku chorobowego od 4-29 lipca 2019 r. i od 1 sierpnia 2019 do 15 grudnia 2019 r. W dniu 2 września 2019 r. została wydana decyzja odmowna zasiłku chorobowego za okres od 30-31 lipca 2019 r. z uwagi na fakt, że ubezpieczona nie stawiła się na badanie lekarskie wyznaczone w dniu 29 lipca 2019 r. i następnie złożyła korektę dokumentów rozliczeniowych za miesiąc lipiec 2019 r., która spowodowała, że została objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym i od 1 lipca 2015 r. do 30 czerwca 2019 r. oraz od 1 grudnia 2019 r. W związku z powyższym, ubezpieczonej nie przysługuje prawo zasiłku chorobowego od 4-29 lipca 2019 r. oraz od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r., tym samym przedmiotowe świadczenie za w/w okresy zostało pobrane nienależnie.

Odwołanie od opisanej decyzji wniosła ubezpieczona E. S. , wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie jej prawa do zasiłku chorobowego za okresy od 4 lipca 2019 r. do 29 lipca 2019 r. oraz od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r., jak również o uchylenie zobowiązania do zwrotu kwoty zasiłku za ten okres w wysokości 37.123,25 zł.

W uzasadnieniu ubezpieczona wskazała, że z powodów nieuzasadnionych i niewyjaśnionych w treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji, organ uznał, że korekta dokumentów rozliczeniowych za lipiec 2019 r. spowodowała, że została ona objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od 1 lipca 2015 r. do 30 czerwca 2019 r. oraz od 1 grudnia 2019 r. Powódka wskazała, iż niniejsza sprawa pozostaje w związku toczącym się przed tut. Sądem postępowaniem w sprawie odmowy prawa do zasiłku chorobowego za okres od 5 marca 2020 r. do 2 września 2020 r. od podstawy wymiaru składki 8.540,55 zł. Ubezpieczona podniosła, iż nie uchybiła terminowi zapłaty składki, a stwierdzenie naruszenia terminu nastąpiło z uwagi na błędne zinterpretowanie przez ZUS korekty dokumentu rozliczeniowego, a nie faktycznego uchybienia w zakresie przekazania środków. Jej konto rachunkowe w ZUS wskazuje bowiem nadpłatę. Natomiast złożenie deklaracji nie miało na celu wprowadzenie organu w błąd. Korekta deklaracji wynikała z konieczności urealnienia należności za lipiec 2019 r. wobec niezdolności do pracy w tym miesiącu. Pomimo skorygowania dokumentu nie wystąpiła do ZUS o zwrot nadpłaconej składki, ani tym bardziej nie otrzymała takowego zwrotu, tym samym nie doszło do nieopłacenia składki (k. 4-v. 5).

Odpowiadając na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z uwagi na brak podstaw prawnych do uwzględnienia odwołania oraz zasądzenie od ubezpieczonej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych. Organ rentowy podtrzymał argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona E. S. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i z tego tytułu od dnia 1 lipca 2015 r. podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Nie zatrudniała pracowników.

Dowód:

- Wyjaśnienia ubezpieczonej E. S. – e-protokół karta 25 (płyta CD).

W okresie od 4 lipca 2019 r. do 15 grudnia 2019 r. ubezpieczona przez cały czas była chora.

Dowód:

- Wyjaśnienia ubezpieczonej E. S. – e-protokół karta 25 (płyta CD).

Decyzją z dnia 2 września 2019 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 30 lipca 2019 r. do 31 lipca 2019 r. w związku z niestawiennictwem na badanie lekarskie przez lekarza orzecznika ZUS w dniu 29 lipca 2019 r., przez co zaświadczenie lekarskie wystawione do 4-31 lipca 2019 r. straciło ważność od dnia 29 lipca 2019 r.

Dowód:

- Okoliczności bezsporne.

Ubezpieczona nie stawiła się na badania lekarskie, gdyż wezwanie otrzymała już po terminie badań.

Dowód:

- Wyjaśnienia ubezpieczonej E. S. – e-protokół karta 25 (płyta CD).

W dniu 1 sierpnia 2019 r. ubezpieczona złożyła deklarację ZUS DRA za lipiec 2019 r., w której wskazała wysokość składek na ubezpieczenia społeczne – 904,60 zł.

Dowód:

- Okoliczności bezsporne.

W dniu 7 sierpnia 2019 r. ubezpieczona dokonała wpłaty składki za lipiec 2019 r. w wysokości 904,60 zł.

Dowód:

- Okoliczności bezsporne.

W dniu 6 października 2019 r. ubezpieczona złożyła korektę deklaracji ZUS DRA za lipiec 2019 r., w której wskazała wysokość składek na ubezpieczenia społeczne – 87,54 zł.

Dowód:

- Okoliczności bezsporne

Powstała po złożeniu korekty deklaracji za lipiec 2019 r. nadpłata w wysokości 817,06 zł (904,60 zł – 87,54 zł) została rozliczona przez organ rentowy na należności za sierpień 2019 r. i grudzień 2019 r.

Dowód:

- Okoliczności bezsporne

W marcu 2020 r. ubezpieczona otrzymała telefon od pracownika ZUS, iż w korekcie deklaracji nastąpiła pomyłka o 2 dni i należy ją skorygować. Ubezpieczona postanowiła zrezygnować z zasiłku za 2 dni, pomimo że niestawiennictwo na badaniach kontrolnych nie nastąpiło z jej winy – wezwanie otrzymała po terminie. Postanowiła skorygować deklarację ZUS DRA.

Dowód:

- Wyjaśnienia ubezpieczonej E. S. – e-protokół karta 25 (płyta CD).

W dniu 29 marca 2020 r. ubezpieczona złożyła kolejną korektę deklaracji ZUS DRA za lipiec 2019 r., w której wskazała wysokość składek na ubezpieczenia społeczne – 145,90 zł.

Dowód:

- Okoliczności bezsporne.

Powstała ponownej korekty deklaracji za lipiec 2019 r. niedopłata w wysokości 58,36 zł (145,90 zł – 87,54 zł) została pokryta przez organ rentowy z wpłaty z dnia 7 lutego 2020 r.

Dowód:

- Okoliczności bezsporne

Za okres od 4-29 lipca 2019 r. oraz od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r. organ rentowy wypłacił ubezpieczonej zasiłek chorobowy w łącznej kwocie 37.123,25 zł.

Dowód:

- Okoliczności bezsporne.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszym postępowaniu ubezpieczona dochodziła przyznania jej prawa do zasiłku chorobowego od 4 lipca 2019 r. do 29 lipca 2019 r. i od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r. oraz zwolnienia jej z obowiązku zwrotu spornego zasiłku w łącznej kwocie 37.123,25 zł.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania w całości jako bezzasadnego, gdyż w jego ocenie dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonej ustało w związku z opłaceniem składki za lipiec 2019 r. po terminie

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tj. z 2021 r., poz. 1133; zw. dalej ustawą), świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423, 432 i 619), zwanym dalej "ubezpieczonymi".

Jednym z takich świadczeń jest między innymi zasiłek chorobowy (art. 2 pkt 1 ustawy), który przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego (art. 6 ust. 1 ustawy). Powyższe świadczenie przysługuje więc osobie objętej ubezpieczeniem społecznym.

W sprawie bezsporne było, iż ubezpieczona prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Zgodnie zatem z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2021, poz. 423; zwanej dalej ustawą systemową), podlegała ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie na swój wniosek.

W świetle art. 14 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej w brzmieniu obowiązującym przez zmianą dokonaną ustawą z dnia z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621), objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Ubezpieczenie ustaje natomiast od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono składki należnej na to ubezpieczenie, przy czym w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a.

Organ rentowy nie kwestował faktu, że ubezpieczona w okresie od 4 lipca 2019 r. do 29 lipca 2019 r. i od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r., korzystała ze zwolnień lekarskich w związku z chorobą. Bezsporne było też, iż ubezpieczona prowadzi działalność gospodarczą i termin płatności składek w jej przypadku przypadał 10 dnia następnego miesiąca. Spór sprowadzał się natomiast do tego, czy w okresie wskazanej wyżej niezdolności do pracy, ubezpieczona jako przedsiębiorca podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, albowiem w ocenie organu, składka za lipiec 2019 r. miała zostać opłacona po ustawowym terminie płatności.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie był w zasadzie bezsporny, ustalony w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz aktach organu rentowego, dopuszczonych przez Sąd jako dowód w sprawie na podstawie art. 243 ² k.p.c., których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd dał także wiarę wyjaśnieniom ubezpieczonej E. S., gdyż okazały się one spójne, wyczerpujące, jasne i wewnętrznie uporządkowane, znajdujące potwierdzenie w złożonych do akt sprawy dokumentach.

Jak wynika z ustaleń faktycznych, w pierwotnej deklaracji ZUS DRA złożonej 1 sierpnia 2019 r. ubezpieczona wskazała wysokość składki na ubezpieczenia społeczne w kwocie 904,60 zł. Bezsporne było również, iż w dniu 7 sierpnia 2019 r., a więc w ustawowym terminie, ubezpieczona dokonała z tego tytułu stosownej wpłaty w wysokości 904,60 zł. Uregulowała więc składkę w ustawowym terminie, w pełnej wysokości, zgodnie ze złożoną deklaracją.

Następnie decyzją z dnia 2 września 2019 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 30 lipca 2019 r. do 31 lipca 2019 r. w związku z niestawiennictwem na badanie lekarskie przez lekarza orzecznika ZUS w dniu 29 lipca 2019 r., przez co zaświadczenie lekarskie wystawione od 4-31 lipca 2019 r. straciło ważność od dnia 29 lipca 2019 r.

W dniu 6 października 2019 r. ubezpieczona dokonała korekty deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA za lipiec 2019 r., w której wskazała wysokość składek na ubezpieczenia społeczne – 87,54 zł. Z tego powodu powstała na jej koncie nadpłata w wysokości 817,06 zł (904,60 zł – 87,54 zł) która została rozliczona przez organ rentowy na należności za sierpień 2019 r. i grudzień 2019 r.

Jednak korekta ta nie uwzględniła tego, że jej zasiłek chorobowy za okres od 4-31 lipca 2019 r. został skrócony przez ZUS decyzją z dnia 2 września 2019 r., w związku z czym po otrzymaniu w marcu 2020 r. informacji telefonicznej od pracownika ZUS, konieczne stało się złożenie ponownej korekty deklaracji rozliczeniowej za lipiec 2019 r. Dlatego też w dniu 29 marca 2020 r. ubezpieczona złożyła kolejną korektę deklaracji za lipiec 2019 r., w której wskazała wysokość składek na ubezpieczenia społeczne – 145,90 zł.

Skoro więc faktyczna wysokość składki za lipiec 2019 r. zgodnie z korektą deklaracji z dnia 29 marca 2020 r. winna wynosić 145,90 zł, a ubezpieczona, co przecież jest bezsporne, składkę za lipiec 2019 r. opłaciła w terminie w wysokości 904,60 zł to w żadnym razie nie można mówić o niedopłacie lecz o nadpłacie w wysokości 758,70 zł (904,90 zł – 145,90 zł). W świetle dokonanych ustaleń należy więc jednoznacznie stwierdzić, iż składka za lipiec 2019 r. została opłacona w terminie (wpłata w dniu 7 sierpnia 2019 r.) i w prawidłowej, choć zawyżonej wysokości, co spowodowało nadpłatę składki, nie zaś jej niedopłatę.

Rzekoma niedopłata nie powstała zatem na skutek opłacenia przez ubezpieczoną składki za lipiec 2019 r. w niewłaściwej wysokości, czy też po terminie, gdyż w rzeczywistości składka została opłacona w wysokości o wiele wyższej od wymaganej, lecz na skutek późniejszych korekt deklaracji. Otóż po dokonaniu pierwszej korekty w październiku 2019 r. powstała nadpłata, która została rozliczona przez organ rentowy w następnych miesiącach. Natomiast rzekoma niedopłata nastąpiła po dokonaniu kolejnej korekty w marcu 2020 r., jednakże tylko w odniesieniu do wcześniejszej korekty deklaracji z października 2019 r. Natomiast w porównaniu do pierwotnej deklaracji z sierpnia 2019 r., ubezpieczona miała nadpłatę, choć w mniejszej wysokości niż w stosunku do pierwszej korekty deklaracji z października 2019 r.

W ocenie Sądu, korekta deklaracji najpierw powodująca znaczne obniżenie składki, a następnie jej nieznaczne podwyższenie w stosunku do pierwszej korekty, nie powoduje możliwości uznania składki za nieopłaconą w sytuacji, gdy w rzeczywistości składka została zapłacona w wysokości znacznie przekraczającej wymaganą. Inną kwestią jest księgowe rozliczenie składek. W ocenie Sądu w przypadku złożenia kilku korekt, organ powinien ponownie rozliczyć na nowo każdą powstałą w ten sposób nadpłatę z ostatniej z korekt z faktycznie dokonaną wpłatą, a zaś wyłącznie z ewentualnymi wcześniejszymi korektami. Takie postępowanie powoduje bowiem generowanie „sztucznych” niedopłat, podczas gdy w rzeczywistości na koncie przez cały czas istnieje nadpłata.

Należy zgodzić się ze stanowiskiem jakie w niniejszym postępowaniu prezentowała ubezpieczona która podnosiła, że nieprawidłowe wypełnienie deklaracji rozliczeniowej nie oznacza nieopłacenia składki. Jak wynika to wprost z brzmienia art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej, ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, z a który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie. Brak w tym przepisie jakiegokolwiek odniesienia do kwestii złożenia deklaracji rozliczeniowych i w ocenie Sądu, nie można stawiać znaku równości między momentem złożenia poprawnej deklaracji rozliczeniowej a momentem opłacenia wymaganej składki.

Konsekwencją powyższego jest stwierdzenie, iż zwolnienie chorobowe obejmujące okres od 4 lipca 2019 r. do 29 lipca 2019 r. i od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r., wbrew twierdzeniom organu rentowego, nie ustało z dniem 1 lipca 2019 r. z powodu nieopłaceniu składki za lipiec 2019 r. Tym samym niezdolność do pracy powstała w lipcu 2019 r., która trwała do 15 grudnia 2019 r., powstała w okresie podlegania przez ubezpieczoną dobrowolnemu ubezpieczeniu społecznemu, a skoro tak to w świetle zacytowanych na wstępie przepisów ubezpieczona nabyła prawo do spornego świadczenia.

W tych okolicznościach nie można więc przyjąć, iż wypłacony ubezpieczonej zasiłek chorobowy był świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 266) i podlegał zwrotowi.

Mając na uwadze powyższe, działając w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd w pkt. I sentencji wyroku, zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznał ubezpieczonej E. S. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 4 lipca 2019 r. do 29 lipca 2019 r. i od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r. oraz stwierdził, że pobrany przez ubezpieczoną zasiłek chorobowy za okres od 4 lipca 2019 r. do 29 lipca 2019 r. i od 1 sierpnia 2019 r. do 15 grudnia 2019 r. nie jest świadczeniem nienależnym, a nadto uchylił nałożony na ubezpieczoną obowiązek zwrotu na fundusz chorobowy pobranego zasiłku chorobowego za w/w okres w łącznej kwocie 37.123,25 zł wraz z odsetkami.

Orzeczenie o kosztach jak w punkcie II sentencji wyroku Sąd wydał w oparciu o przepis art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1615 z późn. zm.). Na tej podstawie Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz ubezpieczonej kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W punkcie III sentencji wyroku, Sąd zaliczył koszty sądowe na rachunek Skarbu Państwa, gdyż zarówno ubezpieczony, jak i organ rentowy są zwolnieni od obowiązku ich uiszczenia na mocy art. 94 i art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.