Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

7 lutego 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie 7 lutego 2022 r. w Warszawie

odwołania W. K. (...) w R. i A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

z 9 lipca 2021 r., znak: (...)

z udziałem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że A. K. jako zleceniobiorca płatnika składek W. K. (...) w R. podlega obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu i dobrowolnie ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu od 1 sierpnia 2020 r.;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. na rzecz W. K. (...) w R. 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1219/21

UZASADNIENIE

W. K., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) W. K. w R. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 9 lipca 2021 r. nr (...), wnosząc o zmianę decyzji poprzez ustalenie, że A. K. od 1 sierpnia 2020 r. podlega ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. W uzasadnieniu odwołania, płatnik składek wskazał, że A. K. świadczyła pracę na jego rzecz nieprzerwanie od 1 maja 2000 r., w tym do 30 września 2019 r. na podstawie umowy o pracę, a od 1 października 2019 r. na podstawie umowy zlecenia i z powyższych tytułów była zgłoszona przez płatnika składek do ubezpieczeń społecznych. Zatrudnienie ubezpieczonej przez W. K., nigdy nie miało charakteru fikcyjnego – ani na podstawie umowy o pracę, ani na podstawie umowy zlecenia, nie miało też na celu podwyższenia kwoty subwencji PFR, tym bardziej, że regulamin PFR nie przewiduje, aby do stanu zatrudnienia nie wliczano osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia. W ocenie odwołującego, spóźnienie w dokonaniu zgłoszenia A. K. do ubezpieczeń jako zleceniobiorcy nie dowodzi o fikcyjnym zatrudnieniu, tym bardziej, że uiścił wszystkie należne składki ( odwołanie k.3-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i o zasądzenie na jego rzecz od odwołującego się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Organ rentowy wskazał, że płatnik składek zgłosił ubezpieczoną A. K. jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego, po czym wyrejestrował ją z tego ubezpieczenia i 24 kwietnia 2021 r. zgłosił go do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a następnie 13 maja 2021 r. dokonał korekty tego zgłoszenia – na dobrowolne ubezpieczenia społeczne. Korekta zgłoszenia – na dobrowolne ubezpieczenia społeczne, dokonana została po wszczęciu przez ZUS postępowania kontrolnego. Organ rentowy uznał za nieprzekonywające wyjaśnienia stron co do przyczyn zgłoszenia ubezpieczonej do ubezpieczeń społecznych po terminie, zwłaszcza wobec faktu, że ubezpieczona była zgłoszona jednocześnie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych u innego płatnika z tytułu wykonywania umowy o pracę ( odpowiedź na odwołanie k. 10-13 a.s.).

Odwołanie od opisanej na wstępie decyzji złożyła również ubezpieczona A. K., wskazując podobne jak u płatnika argumenty mające uzasadniać wniosek o zmianę zaskarżonej decyzji. Odwołanie zarejestrowano pod sygn. akt VII U 1220/21, a zarządzeniem z 13 października 2021 r. sprawę tę połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą niniejszą ( akta VII U 1220/21).

Sąd ustalił, co następuje:

A. K. była zatrudniona od 1 maja 2000 r. do 30 września 2019 r. u W. K. (...) w R. na podstawie umowy o pracę ( umowa o pracę z 1.05.2000 r. k. 6 a.s., druk (...) k. 7-8 a.s.). Czynności wykonywała siedzibie działalności gospodarczej odwołującego, w R., na stanowisku kierownika sprzedaży. W. K. w 2019 r. założył spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...), która przejęła zakład produkcyjny w K. oraz część kontrahentów. Pracownicy tego zakładu zostali zatrudnieni w spółce. Treść części umów zawartych przez W. K. spowodowała jednak konieczność dalszego prowadzenia przez niego działalności gospodarczej pod dotychczasową firmą. Do obsługi tych umów W. K. zawarł z kilkoma dotychczasowymi pracownikami umowy zlecenia. Zleceniobiorców, w tym A. K., zgłoszono do ubezpieczeń zdrowotnych ( zeznania świadka A. B. k. 42 a.s., zeznania W. K.44v a.s.).

Zleceniobiorcy zgłosili W. K. potrzebę objęcia ich dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi. Odbyło się to z inicjatywy pracownicy K. K., która zamierzała odejść na emeryturę. A. K. zgłosiła do zleceniodawcy, że chce być objęta dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym po tym, kiedy dowiedziała się, że od umowy zlecenia odprowadzana jest tylko składka zdrowotna. Wniosek o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi złożyła do zleceniodawcy w sierpniu 2020 r. Z uwagi na remont pomieszczeń biurowych w siedzibie w K. wniosek ten nie został przekazany do ZUS – aż do kwietnia 2021 r. A. B., która u obu podmiotów zajmuje się sprawami kadrowymi, 24 kwietnia 2021 r. dokonała zgłoszenia A. K. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych ze skutkiem od 1 sierpnia 2020 r., po uprzednim wyrejestrowaniu jej z ubezpieczenia zdrowotnego, po czym 13 maja 2021 r. dokonała kolejnej korekty zgłoszenia – wskazując, że zgłoszenie dotyczy objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem rentowym i emerytalnym, również ze skutkiem wstecznym, tj. od 1 sierpnia 2020 r. Należne składki zostały uiszczone przez płatnika ( zeznania świadka A. B. k. 42v a.s., zeznania A. K. k.47 a.s., zeznania W. K. k.44v a.s., zgłoszenie zmiany do ubezpieczenia zdrowotnego, zgłoszenie zmiany do ubezpieczenia oraz imienne raporty miesięczne o należnych składkach – nienumerowane akta rentowe).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił ubezpieczoną i płatnika składek na podstawie art. 61 § 1 i § 4 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z 13 października 1998 r. o wszczęciu postępowania z urzędu w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 1 sierpnia 2020 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek ( zawiadomienie – nienumerowane akt rentowe).

Po zakończeniu postępowania organ rentowy wydał decyzję z 9 lipca 2021 r., na podstawie art. 83 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 83 § 1 k.c. ZUS stwierdził, że A. K., jako zleceniobiorca płatnika W. K., nie podlega od 1 sierpnia 2020 r. obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Organ rentowy wskazał, że zmiana schematu podlegania A. K. ubezpieczeniom społecznym została dokonana w celu skorzystania przez płatnika ze wsparcia Polskiego Funduszu Rozwoju.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymienione dokumenty oraz na podstawie ww. zeznań stron i świadków.

Dokumenty w zakresie, w jakim potwierdzają wynikające z nich okoliczności, zostały ocenione jako wiarygodne, tym bardziej że ich treść koresponduje z osobowymi środkami dowodowymi.

Sąd dał wiarę zeznaniom stron oraz świadków, którzy w sposób przekonujący i spójny przedstawili okoliczności dotyczące wykonywania obowiązków przez ubezpieczoną. Oceniając zeznania stron sąd miał na względzie, że strony zmieniły schemat podlegania A. K. ubezpieczeniom społecznym na jej wniosek motywowany potrzebą zasilania jej indywidualnego konta emerytalno-rentowego w ZUS. Strony przedstawiły zatem racjonalne przyczyny, które doprowadziły do zmiany schematu podlegania ubezpieczeniom i wskazały na wiarygodne okoliczności wskazujące, że zostało to dokonane na wniosek ubezpieczonej, a nadto – nie miało to związku z ubieganiem się przez płatnika o subwencję z PFR.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania były uzasadnione.

W sprawie sporne były okoliczności korekty schematu podlegania przez A. K. ubezpieczeniom społecznym.

Sąd zważył, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z o systemie ubezpieczeń społecznych osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

A. K. była objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu umowy o pracę w spółce (...) na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej. Na podstawie art. 9 ust. 1 zd. drugie złożyła ona wniosek o objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w związku z umową zlecenia zawartą z W. K.. W związku z treścią art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej wniosek taki był uzasadniony.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi albo chorobowym następuje od dnia wskazanego odpowiednio w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 36 ust. 10 albo 14, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w Zakładzie. Art. 36 ust. 5 ustawy systemowej wskazuje, że osoby, które są obejmowane ubezpieczeniami społecznymi na zasadach dobrowolności, zgłaszają wniosek o objęcie ich ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym.

Z kolei korektę dokumentu zgłoszeniowego umożliwia art. 44 ustawy systemowej, zaś zgodnie z poglądem piśmiennictwa (P. Kostrzewa [w:] Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, LEX/el. 2014, art. 44), „przy korekcie dokumentu zgłoszeniowego zmiana danych ma charakter wsteczny, tj. od daty wynikającej z poprzednio złożonego dokumentu zgłoszeniowego.”

Przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia społecznego nie jest czynnością prawną prawa cywilnego, którego ważność może być badana pod kątem zgodności z art. 58 k.c. – oświadczenie o zgłoszeniu do ubezpieczenia chorobowego nie stanowi czynności prawnej, a jedynie oświadczenie woli, którego wady wskazane są w art. 82 i nast. k.c.

Badaniem objęto zatem czy oświadczenie A. K. o objęciu jej dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym złożone zostało pod wpływem błędu, podstępu lub groźby albo dla pozoru lub też w stanie wyłączającym swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

Sąd nie dopatrzył się w sprawie okoliczności wskazujących na zaistnienie powyższych okoliczności. A. K. złożyła sporne oświadczenie samodzielnie, z własnej inicjatywy, będąc świadomą, że dokonuje go w celu przysporzenia środków na indywidualnym koncie emerytalnym. Nie ujawniono przy tym żadnych faktów, które mogłyby wskazywać, że oświadczenie to złożyła w stanie wyłączającym swobodne podjęcie decyzji, w tym w szczególności za namową zleceniodawcy, który zmierzał do uzyskania dodatkowych świadczeń z Państwowego Funduszu Rozwoju.

Brak było przy tym podstaw, by oceniać to oświadczenie jako złożone w stanie wyłączający świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli, ponieważ nie wskazano na żadne okoliczności wyłączające zdolność do podejmowania przez A. K. świadomych decyzji, zaś złożone przez nią zeznania i oświadczenia w postępowaniu sądowym nie nasunęły wątpliwości co do jej rozeznania stanu prawnego, który wywołany został na skutek tego oświadczenia.

Sąd zważył, że dla stwierdzenia czy A. K. podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu rentowemu i emerytalnemu oraz obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu istotne jest ustalenie czy ubezpieczona istotnie wyraziła taką wolę.

W toku niniejszego postępowania wykazano, że ubezpieczona zainicjowała negocjacje ze zleceniodawcą, by objęto ją tymi ubezpieczeniami i złożyła stosowny wniosek. Jakkolwiek wniosek ten został z przyczyn leżących po stronie płatnika zrealizowany po terminie – uzupełniono jednak następnie brakujące składki.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy argumentował, że objęcie ubezpieczonej dobrowolnym ubezpieczeniem rentowym i emerytalnym miało na celu uzyskanie przez płatnika subwencji z PFR, zaś oświadczenie o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym zostało złożone dla pozoru (z art. 83 § 1 k.c.).

Jakkolwiek płatnik dokonywał korekt zgłoszenia ubezpieczonej do ZUS, to brak jest jednak podstaw do przyjęcia za organem rentowym, że korekty te oparto na złożonym dla pozoru oświadczeniu ubezpieczonej zawierającym wniosek o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym. Z wiarygodnych zeznań świadka A. B. wynika bowiem, że korekty te były związane z brakiem uzyskania przez nią informacji o treści oświadczenia A. K. zawierającego wniosek o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi. Natomiast sama ubezpieczona potwierdziła, że skorzystała z możliwości wnioskowania o objęcie jej dobrowolnymi ubezpieczeniami: rentowym i emerytalnym, a następnie, po otrzymaniu rozliczenia rocznego, dowiadywała się u kadrowej o przyczyny nieodprowadzenia składek

W świetle poczynionych ustaleń sąd uznał, że A. K. skutecznie złożyła wniosek o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem rentowym i emerytalnym i w związku z tym podlegała tym ubezpieczeniom. Mając na uwadze powyższe, sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, że odwołująca się ubezpieczony podlega spornym ubezpieczeniom od 1 sierpnia 2020 r. i na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. orzekł, jak w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu sąd orzekł w pkt II wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).