Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 marca 2022 r.

w Warszawie

sprawy E. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania E. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 27 sierpnia 2021 r. znak (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

E. P. w dniu 24 września 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 27 sierpnia 2021 r., znak: (...). Odwołująca wniosła o ponowne ustalenie wysokości emerytury według korzystniejszych parametrów. E. P. przedstawiła tablice dalsze długości trwania życia, które obowiązywały w momencie, gdy otrzymała prawo do wcześniejszej emerytury, powszechnej emerytury i aktualne. Ubezpieczona zaakcentowała, że dalsze okresy trwania życia ujęte według tablicy dalszej długości trwania życia z dnia 25 marca 2021 r. są dla niej korzystniejsze, aniżeli wskazane w tablicy z dnia 24 marca 2011 r. E. P. zażądała, aby ZUS ponownie dokonał przeliczenia wysokość jej emerytury według nowych danych, analogicznie jak przy wydawaniu emerytury w wieku powszechnym ( odwołanie z dnia 24 września 2021 r., k. 3 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy przytoczył treść przepisów art. 108 oraz art. 26 ust. 1-6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej ,,ustawą”. ZUS wskazał, że odmówił odwołującej przeliczenia wysokości emerytury, ponieważ po dniu 31 sierpnia 2016 r. na jej koncie nie zostały zaksięgowane żadne składki na ubezpieczenia społeczne. W jego ocenie najkorzystniejsze średnie dalsze trwanie życia, zwane dalej ,,śdtż”, zostało uwzględnione w decyzji z dnia 10 stycznia 2012 r. przyznającej ubezpieczonej emeryturę i wynosi 250,80 miesięcy. Średnie dalsze trwanie życia zostało ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia w oparciu o komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Zdaniem organu rentowego w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego śdtż byłoby niższe i wynosiłoby 251,50 miesięcy ( odpowiedź na odwołanie z dnia 18 października 2021r., k. 5 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. P., urodzona (...), w dniu 28 września 2006 r. złożyła wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o wcześniejszą emeryturę. Odwołująca otrzymała prawo do świadczenia zgodnie z decyzją z dnia 15 listopada 2006 r., znak: E (...) od dnia 31 października 2006 r., kiedy osiągnęła wiek 55 lat ( wniosek z dnia 28 września 2006 r. i decyzja z dnia 15 listopada 2006 r., k. 1 i 88 tom II a. e.).

W dniu 30 listopada 2011 r. ubezpieczona złożyła kolejny wniosek do organu rentowego o emeryturę w wieku powszechnym, którą otrzymała od 1 listopada 2012 r. na mocy decyzji z dnia 10 stycznia 2012 r., znak: (...). Ustalono wówczas śdtż w wymiarze 250,80 miesięcy ( wniosek z dnia 30 listopada 2011 r. i decyzja z dnia 10 stycznia 2012 r., k. 1 i 9 tom III a. e.).

Odwołująca w dniu 16 sierpnia 2021 r. złożyła kolejny wniosek o ponowne obliczenie świadczenia z uwzględnieniem składek zapisanych na koncie po jego przyznaniu oraz z zastosowaniem najkorzystniejszego śdtż i przeliczonego kapitału początkowego. Po rozpoznaniu wniosku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję z dnia 27 sierpnia 2021 r., znak: (...), w której to odmówił ubezpieczonej prawa do ponownego obliczenia świadczenia. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia powołując się na art. 26 ust. 6 ustawy wskazano, że wysokość emerytury podlega ponownemu ustaleniu, jeżeli w miesiącu, w którym został zgłoszony wniosek o emeryturę obowiązywała inna tablica średniego dalszego trwania życia niż tablica obowiązująca w miesiącu, w którym osiągnięty został wiek emerytalny. ZUS podniósł, że został zastosowany najkorzystniejszy w wariant w przypadku odwołującej, ponieważ przyjęto śdtż ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury, które wynosi 250,80 miesięcy ( wniosek z dnia 16 sierpnia 2021 r. i decyzja z dnia 27 sierpnia 2021 r., k. nienumerowane tom III a. e.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych. Wiarygodność zebranych dokumentów nie była kwestionowana przez strony procesu, dlatego Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 27 sierpnia 2021 r., znak: (...), jako niezasadne, podlega oddaleniu.

Spór pomiędzy stronami koncentrował się wokół rozważenia, czy organ rentowy
w sposób prawidłowy odmówił ubezpieczonej prawa do ponownego wyliczenia emerytury w oparciu o wymiar śdtż wynikającego z tablicy znajdującej się w komunikacie Prezesa GUS z dnia 25 marca 2021 r.

Zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
( Dz. U. z 2021 r, poz. 291 z późn. zm.), wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie ustalonych na dzień, o którym mowa w art. 8 pkt 2, i średniego dalszego trwania życia, o którym mowa w art. 26 ustawy.

W świetle art. 26 ust. 1-6 ustawy, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez śdtż dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego,
z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia,
z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Tablice,
o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statystyczna, która określa przeciętny okres, jaki zazwyczaj, statystycznie upływa od ustalenia prawa do emerytury do dnia śmierci ubezpieczonego. W gruncie rzeczy chodzi o ustalenie przewidywanego okresu pobierania przez daną osobę emerytury i równomiernego rozłożenia zgromadzonych składek i ewentualnie kapitału początkowego w ramach tego okresu. Średnie dalsze trwanie życia wyrażane jest w miesiącach i ustalane wspólnie dla kobiet i mężczyzn. Okres ten wynika z komunikatu Prezesa GUS w sprawie tablicy śdtż dla kobiet i mężczyzn, ogłaszanego corocznie w terminie do 31 marca. Ogłoszone w ten sposób tablice śdtż kobiet i mężczyzn mają zastosowanie do emerytur na przyszłość przyznawanych od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku. Im wskazany tam okres śdtż dla osoby w wieku ubezpieczonego przechodzącego na emeryturę jest dłuższy, tym emerytura jest niższa. Oznacza to, że im później nastąpi przejście na emeryturę, tym większa będzie jej wysokość. Ustalając śdtż dla potrzeb obliczenia emerytury przyznawanej z urzędu, przyjmuje się tablice obowiązujące w dniu, od którego zostanie przyznana ta emerytura.

Z analizy art. 26 ust. 5 ustawy wynika, że wskaźnik śdtż jest podstawą przyznania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. Ustalenie z jakiej daty należy zastosować wskaźnik śdtż do obliczenia wysokości emerytury wymaga analizy ogólnych przepisów dotyczących momentu nabycia i wypłaty świadczeń. Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy prawo do świadczeń określonych
w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Niewątpliwie jednak samo spełnienie przesłanek warunkujących prawo do świadczenia nie stanowi jeszcze podstawy do jego wypłaty. Podstawę taką stanowi wniosek o przyznanie i wypłatę świadczenia. O ile ocena spełnienia warunków do nabycia prawa do świadczenia następuje według przesłanek obowiązujących w dacie spełnienia ostatniej z nich, o tyle określenie wysokości świadczenia związane jest z datą złożenia wniosku o jego wypłatę. Wynika to wprost z treści art. 25 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego
w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa
w art. 40a ustawy.

Z przedstawionych do tej pory rozważań wynika, że zamysłem ustawodawcy przy wprowadzaniu przepisu umożliwiającego wyliczenie wysokości emerytury w oparciu
o aktualną tablicę śdtż jest złożenie wniosku o nabycie i wypłatę świadczenia. Taka sytuacja w rozpatrywanej sprawie miała miejsce dwukrotnie. Ubezpieczona w dniu 28 września 2006 r. złożyła wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. o wcześniejszą emeryturę. Wówczas obowiązywał komunikat Prezesa GUS z dnia 24 marca 2006 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet
i mężczyzn ( M. P. z 2006 r., Nr 24, poz. 273). Ubezpieczona otrzymała świadczenie od dnia 31 października 2006 r., w którym osiągnęła wiek 55 lat. W tej dacie śdtż dla wieku 55 lat wynosiło 287,7 miesięcy. Następnie w dniu 30 listopada 2011 r. ubezpieczona złożyła kolejny wniosek o emeryturę w wieku powszechnym, którą otrzymała od 1 listopada
2012 r. Przedmiotowy wniosek dotyczył w swojej istocie nabycia prawa do nowego świadczenia, zatem organ rentowy był zobowiązany do ponownego ustalenia śdtż. Na dzień 30 listopada 2011 r. ubezpieczona miała ukończone 60 lat i 1 miesiąc. Wobec powyższego organ rentowy przyjął śdtż w wymiarze 250,8 miesięcy w oparciu
o komunikat Prezesa GUS z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn ( M. P. z 2011 r., Nr 25, poz. 272). Zatem w ocenie Sądu organ rentowy prawidłowo zastosował obowiązujące przepisy prawa na dzień otrzymania prawa do emerytury wcześniejszej i na dzień złożenia wniosku o emeryturę w wieku powszechnym przez ubezpieczoną stosując odpowiednie wartości zawarte
w odpowiednich komunikatach wydawanych przez Prezesa GUS.

Organ rentowy nie może dokonywać dobrowolnych interpretacji obowiązujących przepisów prawa, jak i stosować od nich jakichkolwiek odstępstw. Takiej możliwości nie ma również w postępowaniu toczącym się na skutek odwołania od decyzji organu rentowego, bowiem przepisy ustawy emerytalnej mają charakter bezwzględnie obowiązujący ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 maja 2018 r., sygn. akt III AUa 939/17). Sąd zważył, że jeżeli obliczenie wysokości emerytury następuje na datę złożenia wniosku o jej wypłatę, to do ustalenia wysokości tego świadczenia mają zastosowanie tablice śdtż obowiązujące na datę złożenia takiego wniosku. W sytuacji, gdy prawo do emerytury zostało zawieszone na podstawie art. 103a ustawy z powodu kontynuowania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, do obliczenia wysokości emerytury będzie miała zastosowanie tablica śdtż obowiązująca na moment dostarczenia świadectwa pracy potwierdzającego zakończenie tego stosunku pracy. Taki sposób ustalenia wskaźnika śdtż dotyczy wszystkich rodzajów emerytur, w tym emerytur
w obniżonym wieku emerytalnym. W rozpatrywanej sprawie ubezpieczona nie kontynuowała stosunku pracy po przyznaniu jej emerytury po osiągnięciu przez nią wieku emerytalnego. Wniosek odwołującej o przyznanie prawa do świadczenia wiązał się bezpośrednio z jego wypłatą. Wobec powyższego obowiązujące przepisy prawa nie dają możliwości w tej sytuacji faktycznej podzielenia wartości podstawy emerytury o śdtż obowiązujące w 2021 r., ponieważ przedmiotowy wniosek nie dotyczył prawa do ustalenia i wypłaty świadczenia, a jedynie do ponownego przeliczenia jego wysokości. W takiej sytuacji obowiązujące przepisy wprowadzone przez ustawodawcę nie dają prawa do wyliczenia wysokości emerytury w oparciu o aktualne dane dotyczące śdtż.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. orzekł jak
w tenorze wyroku.