Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 205/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 marca 2021 roku o sygn. XII Ko 51/19.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ Skarb Państwa reprezentowany przez pełnomocnika Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie prowadzono postępowania dowodowego w postępowaniu odwoławczym.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie prowadzono postępowania dowodowego w postępowaniu odwoławczym.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Zarzuty przedstawione w apelacji prokuratora ( dot. pkt. I i II wyroku):

- błędu w ustaleniach faktycznym przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia w punkcie pierwszym zaskarżonego wyroku, które miały wpływ na jego treść polegający na niezasadnym przyjęciu, że zasądzona od Skarbu Państwa na rzecz W. K. kwota 180.000 zł (stu osiemdziesięciu tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia jest sumą odpowiednią do krzywd doznanych przez wnioskodawcę w związku i w następstwie zatrzymania go w dniu 13 stycznia 1981r., a następnie internowania go decyzją nr (...) Komendanta Wojewódzkiego MO K. (...) w W. z dnia 12 grudnia 1981 r. i umieszczenia w ośrodkach odosobnienia do czasu ostatecznego zwolnienia w dniu 9 grudnia 1982r., podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że kwota ustalonego zadośćuczynienia jest rekompensatą nadmiernie wygórowaną w odniesieniu do wielkości dowiedzionej krzywdy (osobistej szkody niemajątkowej);

- błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia w punkcie pierwszym zaskarżonego wyroku, które miały wpływ na jego treść polegający na niezasadnym przyjęciu, że zasądzona od Skarbu Państwa na rzecz W. K. kwota 840.000 zł (ośmiuset czterdziestu tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia jest sumą odpowiednią do krzywd doznanych przez wnioskodawcę w związku i w następstwie zatrzymania go w dniu 20 czerwca 1970r., a następnie pozbawienia wolności i izolacji więziennej wynikłej z odbycia do dnia 20 grudnia 1973 r. całości kary łącznej 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy z dnia 3 sierpnia 1971r. w sprawie sygn. akt IV K 101/71, podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że kwota ustalonego zadośćuczynienia jest rekompensatą nadmiernie wygórowaną w odniesieniu do wielkości dowiedzionej krzywdy (osobistej szkody niemajątkowej).

Zarzuty przedstawione w apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa (dot. pkt. I, II i III wyroku):

- obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 445§1 kc w . z art. 445 §2 k.c. w zbiegu z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1820, dalej: „ustawa lutowa") poprzez błędne przyjęcie, że kwoty zadośćuczynienia w wysokościach zasądzonych w pkt. 1-3 orzeczenia są kwotami odpowiednimi w przypadku krzywd doznanych na skutek pozbawienia wolności W. K. w związku z działalnością represjonowanego na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i uznaniu tych kwot jako adekwatnych do doznanych krzywd, a także cierpień fizycznych i moralnych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty przedstawione w apelacjach zarówno prokuratora jak i pełnomocnika Skarbu Państwa okazały się niezasadne. Zarzuty te kwestionowały wysokość przyznanego zadośćuczynienia wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie. Przy czym zarzut obrazy prawa materialnego przedstawiony w apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa w powyższym kontekście został postawiony wyjątkowo nietrafnie, bowiem nie kwestionowano de facto podstawy prawnej przyznania zadośćuczynienia, faktu, iż takie zadośćuczynienie było należne- jedynie były kwestionowane wysokości kwot przyznanego zadośćuczynienia ( a nie zasada, iż zadośćuczynienie było należne).

Odnosząc się do zarzutu błędów w ustaleniach faktycznych i wysokości przyznanego zadośćuczynienia W. K. przez Sąd Okręgowy w pkt. 1, 2, i 3 wyroku, a odpowiednio za :

1. krzywdę wynikłą z wydania 12 grudnia 1981 r. przez Komendanta MO w W. decyzji nr (...) o internowaniu w związku z wprowadzeniem 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego i wykonaniem tej decyzji w okresie od 13 grudnia 1981 r. do 09 grudnia 1982 r.;

2. krzywdę wynikłą z wydania 03 sierpnia 1971 r. przez Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy wyroku w sprawie o sygn. akt IV K 101/71 i odbywaniem orzeczonej tym wyrokiem kary pozbawienia wolności w okresie od 20 czerwca 1970 r. do 20 grudnia 1973 r.;

3. krzywdę wynikłą z pozbawienia wolności w okresie od 27 sierpnia 1980 r. do 01 września 1980 r. w sprawie o sygn. akt 1 Ds. 275/78, która zakończyła się umorzeniem postępowania postanowieniem wydanym 28 sierpnia 1984 r. przez Wiceprokuratora Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w W. – stwierdzić należy, iż zarzuty apelacji okazały się nietrafne.

Rozważając podniesione zarzuty, podkreślić należy, iż wymiar zadośćuczynienia za doznane krzywdy nie może być i nie został w żaden sposób poddany „taryfikacji”. Kwotowe zadośćuczynienie podlega ocenie krzywd w odniesieniu do konkretnej sytuacji danej osoby oraz miarkowaniu przy obliczaniu kwot w dacie orzekania.

Sąd Okręgowy określając zadośćuczynienie przyznane w pkt. 1,2,3, wyroku prawidłowo ocenił jego wysokość. Wbrew twierdzeniom apelujących, przydał należną wagę takim zdarzeniom jak:

Ad.1/ Niemal roczny czas pozbawienia wolności w wyniku internowania w związku z wprowadzeniem stanu wojennego w grudniu 1981 r. W chwili zatrzymania wnioskodawcy i jego żony – faktyczne również odebranie dzieci rodzicom, rozłąka z dziećmi i niepoinformowanie wnioskodawcy jakie będą losy dzieci. Sam fakt odebrania dziecka i nieinformowania, co dalej się z dzieckiem stanie, jest szczególnie dojmujący i narażający na stres nie tylko dziecko ale i rodzica. Dodatkowo również w początkowym czasie internowania wnioskodawca nie był również informowany gdzie zostanie przewieziony, nie znał czasu przez jaki będzie pozbawiony wolności. Dodatkowym czynnikiem powiększającym krzywdę był brak kontaktu z rodziną, zagrożona ciąża żony wnioskodawcy. Także internowanie wpłynęło niekorzystnie na jego stan psychiczny, oraz przyniosło konsekwencje w postaci trudnych relacji z dziećmi, a także konieczność późniejszej emigracji z uwagi na zadłużenie oraz trudność w znalezieniu i podjęciu pracy w kraju z uwagi na zastrzeżenia władzy co do postawy wnioskodawcy i jego działalność opozycyjną.

Ad.2/ Długotrwałość pozbawienia wolności tj. 3 lata 6 miesięcy ( łącznie 40 miesięcy). Utrudnianie i uniemożliwiane wnioskodawcy kontaktu z rodziną, osadzenie w celi z przestępcami skazanymi za przestępstwa natury kryminalnej, przeżyta napaść, prześladowania ze strony współosadzonych, niehumanitarne warunki w celach, przepełnianie, dolegliwe zimno. Dodatkowo wymienić należy podczas osadzenia wnioskodawcy nękanie go długotrwałymi przesłuchaniami, wymierzane kary dyscyplinarne za błahe przewinienia, pogorszenie stanu zdrowia w wyniku niedożywienia i zimna panującego w celi. Fakt tego skazania przyniósł także kolejne następstwa w postaci: częstych rewizji w domu wnioskodawcy, nieukończenie studiów, prześladowanie przez ówczesnych funkcjonariuszy rodziny wnioskodawcy, a w konsekwencji trudne relacje z dziećmi (i znerwicowanie dzieci nie mogących poradzić sobie z prześladowaniami rodzica przez aparat ówczesnego państwa).

Powyższych krzywd i utrudnień życiowych jakich doznał wnioskodawca w wyniku prowadzonej działalności opozycyjnej nie można w żaden „uśrednić” jakby postulowali apelujący. W konkretnym przypadku i każdorazowo momencie życia wnioskodawcy krzywdy te zostały w sposób prawidłowo ocenione a zadośćuczynienie przyznane przez Sąd Okręgowy również zasadnie uargumentowane w uzasadnieniu orzeczenia, w odniesieniu nie tylko do czasów historycznych ale i miarkowane do aktualnej siły nabywczej pieniądza.

Ad.3/ Podobnie nie sposób uznać , aby przyznana kwota 5000 zł za 6 dni pozbawienia wolności ( od 27 sierpnia 1980 r. do 1 września 1980 r. ) była kwotą wygórowaną. ( W czasie tego pozbawienia wolności rodzina wnioskodawcy nie była informowana o jego miejscu pobytu, a on sam przewożony między aresztami. Sąd I instancji zwrócił przy tym uwagę, iż wnioskodawca wskutek tej izolacji nie odniósł uszczerbku na zdrowiu ani nie stosowano wobec niego przymusu, stąd orzeczono niższą kwotę).

Konkludując przypomnieć wypada, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku , nie może sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu orzekającego, lecz musi zmierzać do wykazania jakich konkretnych uchybień w zakresie logicznego myślenia, wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się Sąd w ocenie materiału dowodowego. Sama bowiem możliwość przedstawiania odmiennych poglądów, nie może prowadzić do wniosku o popełnieniu przez Sąd błędu w ustaleniach faktycznych.

Wniosek

Wniosek apelacji prokuratora o:

- zmianę rozstrzygnięcia w punkcie 1 zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie wysokości przyznanego zadośćuczynienia do kwoty 120.000 zł (stu dwudziestu tysięcy złotych);

- zmianę rozstrzygnięcia w punkcie 2 zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie wysokości przyznanego zadośćuczynienia do kwoty 504.000 zł (pięciuset czterech tysięcy złotych).

Wniosek apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa:

- o zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia w zakresie pkt. 1-3 wyroku i zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz Wnioskodawcy tytułem zadośćuczynienia odpowiednich kwot, w wysokości odpowiadającej rzeczywistej krzywdzie,

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ponieważ zarzuty obu apelacji okazały się niezasadne, w konsekwencji zatem nie zostały uwzględnione wnioski apelacji prokuratora i pełnomocnika Skarbu Państwa. Zwrócić należy także uwagę, iż wniosek apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa nie został w żaden sposób skonkretyzowany.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Przyznanie zadośćuczynienia wnioskodawcy i ustalone wysokości kwot zadośćuczynienia.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Ponieważ zarzuty zawarte w apelacjach okazały się nie zasadne, zatem wyrok Sądu I instancji został utrzymany w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Kosztami postępowania odwoławczego Sąd obciążył Skarb Państwa, albowiem koszty postępowania w sprawach objętych ustawą z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego - ponosi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

Sławomir Machnio Katarzyna Capałowska Zbigniew Kapiński

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Orzeczenie o karze łącznej w wyroku łącznym.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik przedstawiciela Skarbu Państwa

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Zasądzone zadośćuczynienie w pkt. 1,2, i 3 wyroku.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana