Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 59/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Przemysław Filipkowski (spr.)

Sędziowie: SA – Anna Zdziarska

SA – Zbigniew Kapiński

Protokolant: – sekr. sąd. Adriana Hyjek

przy udziale prokuratora Anny Adamiak

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2022 r.

sprawy P. W. (1), urodz. (...) w W., syna A. i T. z d. G.

oskarżonego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 300 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji, wniesionych przez obrońcę oskarżonego i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 20 października 2020 r. sygn. akt XVIII K 309/19

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uniewinnia oskarżonego P. W. (1) od popełnienia zarzucanego mu czynu;

II. zwalnia oskarżyciela posiłkowego R. S. (1) od zapłaty należnej opłaty za II instancję a wydatkami w sprawie obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 59/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. XVIII K 309/19 z dnia 20.10.2020 r.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

x oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

x obrońca oskarżonego

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

x na korzyść

x na niekorzyść

x w całości

x w części

co do winy

x

co do kary

x

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

x

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

x

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

x

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

x

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

x

uchylenie

x

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1/

P. W. (1)

Czyn przypisany w pkt 1 wyroku.

Działalność zawodowa R. S. (1) w postaci doradztwa podatkowego, wynajmu i zarządzania nieruchomościami, obsługi rynku nieruchomości i doradztwa związanego z zarządzaniem.

Odpisy KRS

k. 512-514, 515-519, 520-522

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1/

Odpisy KRS

Dokumenty te nie budzą wątpliwości.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1/

1/ Umowa o pracę osk. P. W. k. 523-524;

2/ Opinia o działalności charytatywnej P. W. k. 525

Dokumenty te nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia.

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1/

Obrońcy pkt I a-g błędu w ustaleniach faktycznych, mającej wpływ na treść orzeczenia, polegającego na przyjęciu, iż:

a/ oskarżony doprowadził R. S. (1) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym stanowiącym 3 kg złota – pomimo braku ustaleń co do pochodzenia złota i jego wejścia w skład majątku pokrzywdzonego;

b/ R. S. w dniu 16.10.2015 r. w kancelarii notariusza M. R. (1) w W. przy Al. (...) przekazał oskarżonemu 3 kg złota w 6 sztabkach;

c/ 3 kg złota o próbie 999,9 mennicy U. stanowiły równowartość 424.679,20 zł – pomimo braku ustaleń w zakresie wartości złota;

d/ oskarżony wprowadził R. S. w błąd poprzez spowodowanie fałszywego wyobrażenia co do zamiaru wywiązania się z (...), jak i możliwości spłaty pożyczki – mimo iż treść (...) wskazuje na zawarcie czynności prawnej dla pozoru a celem stron było udzielenie pożyczki, przy czym oskarżony nie ukrywał swojej sytuacji finansowej;

e/ oskarżony znajdując się w stanie grożącej niewypłacalności udaremnił zaspokojenie swego wierzyciela poprzez zbycie ekspektatywy odrębnej własności lokalu /umową rep. A nr 4376/2015 z 26.11.2015 r./ - mimo braku ustaleń co do stanu majątkowego oskarżonego na dzień 26.11.2015 r. i wobec sprzedaży ekspektatywy, która przyniosła oskarżonemu wynagrodzenie w kwocie 735.000 zł, przewyższającej wysokość należności pokrzywdzonego;

f/ z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych i dlatego 21.09.2017 r. umorzono postępowanie egzekucyjne – pomimo iż z postanowienia o umorzeniu egzekucji k.3 wynika, iż egzekucja była prowadzona w zakresie świadczenia niepieniężnego /odebrania 3 kg złota/ i umorzono ją, albowiem dłużnik pod podanym adresem nie pozostawił ruchomości;

g/ R. S. pożyczył oskarżonemu 100.000 zł i złoto w sztabkach w zamian za przeniesienie ekspektatywy nabycia prawa własności do lokalu – w sytuacji, gdy z definicji umowy pożyczki wynika, iż dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a umowa pożyczki o wartości przekraczającej 1000 zł wymaga zachowania formy dokumentowej – art. 720 kc.

Obrońcy pkt II 1a-g, 2a-d, 3a-c i 4 obrazy przepisów postępowania, mającej istotny wpływ na treść wyroku tj.:

1/ art. 7 kpk przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny dowolnej, niezgodnej ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, bez zweryfikowania zeznań w kontekście pozostałego materiału dowodowego :

a/ przez uznanie, iż wyjaśnienia oskarżonego są niewiarygodne w części dotyczącej ilości sztabek złota;

b/ przez uznanie, iż dokument „Porozumienie dwustronne” z 16.10.2015 r. przedstawia treść ustaleń dokonanych pomiędzy pokrzywdzonym i oskarżonym, mimo iż z pozostałych dowodów wynika, że intencją stron było udzielenie pożyczki;

c/ przez uznanie, iż oskarżonemu w 2015 r. groziła niewypłacalność bez przeprowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego z pominięciem dowodów;

d/ przez uznanie, iż zeznania pokrzywdzonego R. S. (1) są wiarygodne;

e/ przez uznanie, iż zeznania K. G. są wiarygodne;

f/ przez uznanie, iż zeznania J. R. są wiarygodne jedynie w części;

g/ poprzez brak ustaleń, w jakim celu pokrzywdzony i oskarżony poszli do notariusza;

2/ art. 92 kpk w zw. z art. 410 kpk poprzez pominięcie okoliczności ujawnionych i mających znaczenie:

a/ faktu, że pokrzywdzony już 19.10.2015 r. złożył do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) „zawiadomienie o cesji” k. 68, czym doprowadził do wpisania go jako strony umowy o budowę lokalu mieszkalnego;

b/ faktu, że notariusz oświadczył, iż czynność notarialna ogranicza się do stwierdzenia faktu złożenia podpisów;

c/ faktu, iż R. S. twierdził, że J. R. znał przelotnie a P. W. poznał od J. R. – co przeczy ustaleniom o wprowadzaniu w błąd pokrzywdzonego;

d/ faktu, iż z zeznań J. R. wynika, że kontaktował się z R. S. w celu przedłużenia pożyczki lub zastąpienia pokrzywdzonego innym pożyczkodawcą;

3/ art. 2 § 2 kpk w zw. z art. 9 § 1 kpk i art. 366 § 1 kpk w zw. z art. 427 § 3a kpk poprzez zaniechanie przeprowadzenia postępowania dowodowego z urzędu oraz wnikliwego przesłuchania pokrzywdzonego w zakresie uznania, iż :

a/ R. S. był właścicielem 3 kg złota;

b/ 3 kg złota o próbie 999,9 mennicy U. stanowią równowartość 424.679,20 zł;

c/ w dniu 16.10.2015 r. w kancelarii notarialnej R. S. przekazał oskarżonemu 3 kg złota w 6 sztabkach;

4/ art. 424 § 1 kpk poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób tak zwięzły, że uniemożliwiający dokonanie prześledzenia toku rozumowania Sądu i wskazanie jako udowodnione faktów niemających znaczenia.

☐ zasadny

x częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

a/ Apelacja nie została prawidłowo skonstruowana, skoro najpierw zarzuca Sądowi Okręgowemu popełnienie błędów w ustaleniach faktycznych, a dopiero potem naruszenie przepisów postępowania. Błędy w ustaleniach faktycznych są bez wątpienia wtórne do pierwotnego zarzutu obrazy przepisów procesowych, którego skutkiem są właśnie błędne ustalenia. Powoduje to celowość łącznego rozważenia zarzutów z pkt I i II apelacji obrońcy.

b/ Podzielić należy konsekwentne poglądy orzecznictwa, że przekonanie Sądu o wiarygodności jednych dowodów i jej braku w przypadku innych, pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k., jeżeli zostało poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, rozważeniem okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, pozostaje zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku /tak np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11.04.2018 r. sygn. IV KK 104/18, lex nr 2498022/.

c/ W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy dokonał częściowo wadliwej oceny materiału dowodowego z naruszeniem art. 7 kpk, co doprowadziło do nieprawidłowego przyjęcia winy oskarżonego P. W. (1). Pominął przy tym niektóre okoliczności wynikające z przedstawionego mu materiału dowodowego oraz wobec tego odnośnie istotnych poczynionych ustaleń obraził normę zawartą w przepisie art. 410 kpk, ponieważ nie uwzględnił przy wyrokowaniu całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej /porównaj np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.03.2014 r. sygn. III KK 396/13, lex nr 1451526/. Dotyczy to jednak tylko istotnych kwestii, a nie wszystkich podnoszonych przez strony. Natomiast art. 92 kpk ustanawia ogólną normę, której uszczegółowienie odnośnie wyroku zawiera właśnie art. 410 kpk, a więc to ten ostatni przepis został naruszony.

d/ Nie doszło do obrazy innych przepisów. Art. 2 § 2 kpk zawiera ogólną dyrektywę nakazującą, aby podstawę wszelkich rozstrzygnięć stanowiły prawdziwe ustalenia faktyczne i nie może stanowić samodzielnie podstawy zarzutu apelacyjnego. Taki zarzut musi wskazywać na uchybienie szczegółowym regulacjom. Nie został naruszony art. 9 § 1 kpk dotyczący działania organów procesowych z urzędu, gdyż Sąd nie miał obowiązku przeprowadzać innych dowodów niezgłoszonych przez strony. Nadto obraza art. 366 § 1 kpk nie może sprowadzać się do wymagania przez stronę, aby Przewodniczący na rozprawie podejmował czynności za daną stronę reprezentowaną przez adwokata, która ma przecież prawo do składania wniosków i zadawania potrzebnych pytań świadkom. Art. 427 § 3a kpk dotyczy możliwości podnoszenia w środku odwoławczym zarzutu nieprzeprowadzenia dowodu z urzędu, kiedy okoliczność, która ma być udowodniona, ma istotne znaczenie dla ustalenia popełnienia czynu zabronionego i jego charakteru – ale nie zawiera żadnego nakazu ani zakazu skierowanego do organu odwoławczego.

e/ Natomiast niespełnienie wymogów z art. 424 kpk nie może stanowić samodzielnej podstawy zmiany lub uchylenia wyroku, skoro jest to uchybienie o charakterze procesowym /art. 438 pkt 2 k.p.k./, a więc wymaga wykazania możliwego wypływu na treść orzeczenia. Takiego wpływu obrońca nie wykazała. Dodatkowo w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazano, jakie dowody stanowiły podstawę ustaleń faktycznych. Problematykę te przesądza nadto art. 455a kpk, który wyklucza uchylenie wyroku z powodu niespełnienia przez uzasadnienie wymagań z art. 424 kpk – chybiony zarzut obrońcy z pkt II4.

f/ Z uwagi na obrazę art. 7 kpk i art. 410 kpk skutkującą błędnymi ustaleniami konieczne było dokonanie zmiany co do winy oskarżonego odnośnie zarzucanego i przypisanego mu czynu z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 300 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk. Zatem wniosek obrońcy o uniewinnienie oskarżonego okazał się zasadny. Częściowo zasadne okazały się zarzuty apelacji z pkt II i I.

g/ Celowe jest przeprowadzenie analizy ujawnionego na rozprawie materiału dowodowego. Z wyjaśnień oskarżonego P. W. oraz zeznań świadków R. S. (1) i J. R. (2) zbieżnie wypływa, że stronom chodziło o zawarcie umowy pożyczki. Według oskarżonego, pieniądze były mu potrzebne na działania biznesowe a lokal przy ul. (...) w W. miał pełnić funkcję zastawu. Po wyjściu od notariusza otrzymał od R. S. tylko 2 kg złota w 4 sztabkach a 100.000 zł przelewami. Umówili się na termin 30 dni zastawu. Następnie P. W. uznał, że może mieć problem ze spłatą i zaczął szukać osoby, która spłaci jego zobowiązanie. Wtedy J. R. polecił mu R. M. i dowiedział się, że umowa dotycząca lokalu jest nieważna. P. W. zwrócił pokrzywdzonemu 100.000 zł, ale nie oddał złota ani jego równowartości. Zignorował pisma od R. S. i Sądu Okręgowego /k.350-351/.

Nie podważono ustaleń Sądu I instancji, że P. W. otrzymał 3 kg złota w sztabkach. Wersję oskarżonego i J. R., że były to 2 kg, podważają zbieżne zeznania świadków R. S. i K. G. (2) oraz zapisy umowy z 16.10.2015 r. /k.5/ i prawomocny wyrok zaoczny sądu cywilnego /k.4/. Wbrew stanowisku obrońcy, § 3 w/w porozumienia k.5 zawiera wprost potwierdzenie przekazania 3 kg złota. Nadto J. R. nie był obecny przy przekazaniu oskarżonemu sztabek złota. Twierdzenie J. R., że 1 kg złota miał stanowić wynagrodzenie pokrzywdzonego, jest sprzeczne z treścią umowy – która określa wynagrodzenie na 5% od wartości złota - i przede wszystkim nie wynika taka sytuacja z pierwotnych wyjaśnień P. W.. Oskarżony przyznał też, że nigdy nie zwracał się o przekazanie mu dodatkowego 1 kg złota – czyli wynika z tego, że pokrzywdzony dotrzymał ustalonych warunków. Natomiast przy przekazaniu sztabek złota między stronami nie był bezpośrednio obecny notariusz ani inne osoby, co wynika tak z relacji pokrzywdzonego, jak i oskarżonego /k.447v/. Wobec tego przesłuchanie notariusza M. R. nie było konieczne i nie wnosił o to obrońca ani oskarżony. Chybione są zarzuty obrońcy z pkt Ib oraz II 1a i f.

h/ Prawidłowo Sąd Okręgowy uznał za logiczne i wiarygodne zeznania R. S. odnośnie przebiegu wydarzeń. Podnoszone sprzeczności są pozorne i nie dotyczą istoty sprawy, a cel przeznaczenia otrzymanych środków zależał od oskarżonego. Pokrzywdzony podał, że przekazał oskarżonemu 3 kg złota o wartości 424.679,20 zł i dwoma przelewami sumę 100.000 zł. To J. R. podał mu, że umowa pisemna była nieważna. Pokrzywdzony otrzymał od P. W. zwrot tylko 100.000 zł i potem uzyskał prawomocne orzeczenie sądu cywilnego. Wedle R. S., nie zawarto umowy w formie aktu notarialnego, gdyż P. W. zależało na czasie i nie byłoby to możliwe na następny dzień /k.267v, 428/. Oskarżony doniósł zgodę spółdzielni na zawarcie umowy. Formę umowy ustalili wspólnie a wzór ściągnęli z Internetu /k.267v/. Pokrzywdzony nie uzyskał odrębnego pokwitowania za złoto poza treścią umowy. Nie mógł następnie skontaktować się z P. W.. R. S. znał i miał zaufanie do J. R. /k.268/. Potem oskarżony się z nim w ogóle nie kontaktował. Korelują z tym zeznania K. G., która przyniosła sztabki złota z banku. Dywagacje skarżącej, iż K. G. nie poszła sama do banku - są wyłącznie subiektywne i nie poparte jakimkolwiek dowodem. Przy czym R. S. musiał mieć świadomość trudnej sytuacji finansowej P. W., skoro chodziło o pilną pożyczkę na znaczną sumę oraz uzyskał od niego takie zabezpieczenie, które uznał za skuteczne i pozwalające na zysk. Relacje świadków nie zostały skutecznie podważone i chybione są zarzuty obrońcy z pkt II 1d-e. Jednakże z tych dowodów nie wynika bezspornie, aby doszło do oszustwa, gdyż nie przemawiają za tym opisane zachowania stron ani inne dane. Zasadny jest więc zarzut z pkt II 2c.

Dodatkowo pokrzywdzony jasno wytłumaczył, że skierował zawiadomienie do spółdzielni /tj. już 19.10.2015 r. k.68/, aby nie dopuścić do powtórnej cesji praw ze strony oskarżonego – co było jednak działaniem przedwczesnym w świetle umowy z 16.0.2015 r. /zasadny zarzut obrońcy z pkt II 2a/.

i/ Chybione są zarzuty obrońcy z pkt II 3a-c dotyczące naruszenia art. 2 § 2 kpk w zw. z art. 9 § 1 kpk i art. 366 § 1 kpk w zw. z art. 427 § 3a kpk. Nie występowała potrzeba przeprowadzenia postępowania dowodowego z urzędu przez Sąd. Nie podważono zeznań R. S. i jego żony K. G., że pokrzywdzony posiadał 3 kg złota w 6 sztabkach i potwierdza to treść umowy stron z 16.10.2015 r. Nadto w sprawie nie chodziło o ustalenie sytuacji majątkowej pokrzywdzonego. Brak było potrzeby weryfikacji tej okoliczności, jak też oskarżony i obrońca nie wnosili o to. Wartość 3 kg złota o próbie 999,9 mennicy U. na kwotę 424.679,20 zł ustaliły same strony w porozumieniu z 16.10.2015 r. tj. oskarżony i pokrzywdzony k. 5v, a więc brak jest jakichkolwiek podstaw do jej kwestionowania. Nie wymagało to powołania biegłego i obrona o to nie wnosiła – tym samym równocześnie nieskuteczny jest zarzut obrońcy z pkt Ic. Przekazanie złota w sztabkach w kancelarii notarialnej w dniu 16.10.2015 r. wynika ze zbieżnych wypowiedzi oskarżonego i pokrzywdzonego, a różnice dotyczą tylko ilości złota – czy były to 2 kg, czy 3 kg. Kwestii tej nie są w stanie rozstrzygnąć przesłuchania pracowników kancelarii notarialnej i notariusza M. R. (1) ze względu na brak udziału takich osób w samym przekazaniu a nadto z uwagi na znaczny upływ czasu /ponad 6 lat/. Natomiast nie ma znaczenia stopień znajomości R. S. i M. R., zaś cel czynności notarialnej i udzielone przez notariusza pouczenia są oczywiste oraz wynikają z zapisów notarialnego potwierdzenia podpisów /k.6v/.

j/ Z logicznej, zachowującej krytycyzm i przekonującej pozostałej /poza kwestią ilości kg złota/ relacji J. R. wypływa, że nikt z nich nie miał świadomości, iż umowa cesji /w zakresie praw do lokalu i miejsca garażowego/ jest nieważna do chwili, kiedy P. W. i J. R. udali się do kolejnego notariusza w związku ze nalezieniem innego inwestora, a wtedy R. poinformował o tym R. S.. Natomiast pokrzywdzony chciał przejąć mieszkanie, które stanowiło zabezpieczenie /k.440/. Notariusza w M. wskazał R. S., gdyż pracował naprzeciwko. Po miesiącu P. W. nie posiadał środków, aby zwrócić je pokrzywdzonemu a ten nie chciał oddać mieszkania /k.101/. J. R. znalazł R. M. (2), który był w stanie oddać pieniądze i kupić ekspektatywę, a w końcu przejął mieszkanie. Także wyjaśnienia oskarżonego i zeznania R. S. wskazują, że nie wiedzieli o nieważności umowy cesji praw z 16.10.2015 r. w momencie, kiedy ją zawierali. Natomiast zeznania J. R. co do kontaktów z pokrzywdzonym z upływem miesiąca w celu przedłużenia terminu pożyczki lub zastąpienia R. S. innym pożyczkodawcą - nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia /niezasadny zarzut obrońcy z pkt II 2d/.

Zeznania R. M. – nabywcy nieruchomości na podstawie aktu notarialnego z 26.11.2015 r. /k.106-108, 109-112/ - w połączeniu z dokumentacją dowodzą, że cena praw do lokalu była pierwotnie obniżona. P. W. otrzymał od niego łącznie 735.000 zł za mieszkanie plus 20.000 zł za miejsce garażowe.

k/ Treść „Porozumienia dwustronnego w sprawie przelewu praw i przejęcia zobowiązań z umowy realizacyjnej z dnia 17.02.2015 r.” zawartego 16.10.2015 r. świadczy, że zawarto umowę cesji praw do lokalu mieszkalnego nr (...) i miejsca w garażu wybudowanych przez SM (...) w W. przy ul. (...). Umowa ta stanowiła zabezpieczenie pożyczki udzielonej oskarżonemu przez pokrzywdzonego. W zamian za zbycie swoich praw P. W. otrzymał od R. S. świadczenie w postaci 3 kg złota o próbie 999,9 mennicy U. o równowartości 424.679,20 zł oraz przelewem kwotę 100.000 zł. Oskarżony miał prawo do zwrotu przekazanych praw po zapłacie do dnia 23.11.2015 r. 100.000 zł i równowartości 3 kg złota powiększonej o 5%. Podpisy stron zostały poświadczone przez notariusza /k.5-6, 7-18/. P. W. wpłacił do SM (...) kwotę 755.052 zł tytułem wkładu budowlanego /k.19/, czyli wartość przysługujących mu praw nie była mniejsza od tej sumy. Niewątpliwie w/w „Porozumienie dwustronne” przedstawia treść ustaleń dokonanych pomiędzy pokrzywdzonym i oskarżonym, co nie jest sprzeczne z przyjęciem, że strony traktowały takie uzgodnienie jako umowę pożyczki. Wedle § 4 ust. 2 w/w porozumienia oskarżony miał prawo do zwrotnego otrzymania praw do lokalu po spłacie zobowiązania względem R. S., czego jednak nie uczynił. Jednocześnie oczywiste jest, w jakim celu oskarżony i pokrzywdzony udali się do notariusza M. R. (1) tj. w celu potwierdzenia prawdziwości swoich podpisów złożonych pod w/w porozumieniem. Przyjąć trzeba, iż obaj uznali za wystarczające takie potwierdzenie podpisów i tylko w takim zakresie działał notariusz, o czym strony zostały poinformowane, ale nie oznacza to prowadzenia innych rozmów. Kwestia wyższych kosztów sporządzenia aktu notarialnego od kosztów samego potwierdzenia podpisów jest jasna, ale nie ma tu znaczenia, skoro chodziło o natychmiastową transakcję. Tak więc nieskuteczne są zarzuty obrońcy z pkt II 1b i g oraz z pkt II 2b.

l/ Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w rzeczywistości strony zgodnie umówiły się alternatywnie – na spłatę przez oskarżonego pożyczki lub utratę przez niego ekspektatywy. Niewątpliwie to R. S. miał istotny, decydujący wpływ na treść i formę umowy cesji praw – została skonstruowana przy jego aktywnym udziale. Brał w tym także udział P. W., ale jako osoba starająca się o środki finansowe był w gorszej pozycji i nie on zaproponował jedynie pisemną formę umowy. Zatem to nie oskarżony wymyślił taką formę przejęcia praw do lokalu i miejsca garażowego, a przecież gdyby była ona skuteczna prawnie, to R. S. w rezultacie braku spłaty uzyskałby w/w lokal i miejsce. K. G. potwierdziła, że tak ustalone zabezpieczenie było wystarczające dla R. S. – jest to oczywiste z uwagi na wartość praw do lokalu i miejsca garażowego znacznie przekraczającą wielkość pożyczonych środków. Natomiast kiedy okazało się, że cesja praw nie była skuteczna prawnie, to wówczas P. W. zbył prawa do lokalu i garażu innej osobie za większą sumę. W tej sytuacji trudno przyjąć, aby P. W. od początku nie miał zamiaru zwrotu środków finansowych R. S. i do tego wiedział, że w takiej sytuacji nie straci lokalu mieszkalnego z przysługującymi prawami. Brak jest tu wprowadzenia w błąd pokrzywdzonego co do zamiaru wywiązania się z „Porozumienia dwustronnego” z 16.10.2015 r., gdyż R. S. w oczywisty sposób liczył się z brakiem zwrotu środków przez oskarżonego i wtedy zamierzał przejąć jego prawa do lokalu z miejscem garażowym – potwierdzony zarzut obrońcy błędu w ustaleniach z pkt Id. W dacie zawarcia porozumienia strony uznawały je za korzystne nawzajem dla siebie, obiektywnie nie było ono niekorzystne dla R. S. i z tego powodu nie można mówić o doprowadzeniu pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci 3 kg złota – częściowo zasadny zarzut obrońcy z pkt Ia. Podzielić należy stanowisko orzecznictwa i doktryny, że nie każde zawinione przez dłużnika nieuregulowanie zobowiązań cywilnoprawnych stanowi czyn zabroniony przez prawo karne. Do wyczerpania znamion art. 286 kk niezbędne jest szczególne działanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej a nadto doprowadzenie pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na pomocą fałszu – wprowadzenia w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania – a sprawca musi obejmować swoim zamiarem także ten sposób i skutek działania /porównaj np. A. Marek, Kodeks Karny Komentarz, Dom Wydawniczy ABC 2005 r., tezy nr 1-13 do art. 286 kk/. W tym wypadku analiza dowodów nie potwierdza, aby oskarżony miał taki oszukańczy zamiar.

Zachowanie P. W. polegające na nierozliczeniu się z R. S. uznać należy nie za wyłudzenie, ale za przywłaszczenie przekazanych mu rzeczy ruchomych tj. sztabek złota. Do takiego przywłaszczenia doszło jednak nie w dniu 16.10.2015 r., ale później z chwilą sprzedaży praw do lokalu R. M. i braku zwrotu złota lub jego równowartości tj. od dnia 26.11.2015 r. Jednakże takich ustaleń Sąd Okręgowy nie poczynił ani w wyroku, ani w uzasadnieniu – w rezultacie nie jest możliwe przypisanie oskarżonemu odpowiedzialności za przywłaszczenie powierzonych mu rzeczy z uwagi na zakaz reformationis in peius z art. 434 kpk, ponieważ apelacja na niekorzyść oskarżonego dotyczy jedynie kwestii kary i środka kompensacyjnego.

ł/ Odnośnie przypisanego czynu w części dotyczącej udaremnienia zaspokojenia wierzyciela to zauważyć trzeba, że Sąd Okręgowy nie ustalił, aby wyczerpane zostały znamiona czynu zabronionego z art. 300 § 1 kk. Obrońca słusznie podniósł, że w ustaleniach faktycznych brak jest w ogóle przyjęcia, jaka była sytuacja finansowa P. W. a tym samym, czy znajdował się w stanie grożącej niewypłacalności /zasadne zarzuty z pkt II 1c i pkt Ie/. Nie ustalono także, żeby oskarżony udaremnił czy nawet uszczuplił zaspokojenie swojego wierzyciela tj. pokrzywdzonego poprzez zbycie 26.11.2015 r. praw do lokalu i do miejsca w garażu. Dodatkowo z niepodważonych wyjaśnień oskarżonego k. 448 w powiązaniu z zeznaniami R. M. i treścią umowy zbycia wypływa, że P. W. po sprzedaży praw do lokalu R. M. posiadał znaczne środki finansowe pozwalające na uregulowanie zobowiązania wobec R. S. – otrzymał przecież początkowo 550.000 zł, a potem dodatkową sumę 205.000 zł. Rację ma apelująca, że z zeznań podatkowych i danych Urzędu Skarbowego W.-B. wynika, iż oskarżony w 2015 r. osiągnął dochód /tj. po odjęciu od przychodu kosztów/ w wysokości ponad 114.000 zł, a w 2016 r. dochód ponad 571.000 zł /k.275, 285, 313/. Brak zapłaty ze strony oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego wynikał zaś z innych przyczyn i takiej decyzji podjętej przez P. W.. Natomiast umorzenie postępowania egzekucyjnego dotyczy późniejszego czasu tj. 21.09.2017 r. i odnosi się do egzekucji świadczenia niepieniężnego tj. odebrania P. W. 3 kg złota w 6 sztabkach, a nie braku u oskarżonego innego majątku /k.3, 179/ - zasadny zarzut obrońcy z pkt If.

m/ Jako nieprecyzyjne uznać należy stwierdzenie Sądu Okręgowego, że R. S. miał pożyczyć oskarżonemu 100.000 zł i złoto w sztabkach w zamian za przeniesienie ekspektatywy nabycia prawa własności do lokalu /str. 2 uzasadnienia/ – gdyż z definicji umowy pożyczki wynika, iż dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a umowa pożyczki o wartości przekraczającej 1000 zł wymaga zachowania formy dokumentowej /art. 720 kc/. Zatem rację ma obrońca co do zarzutu z pkt I..

n/ Powyższa ocena zarzutów apelacji obrońcy w kontekście analizy materiału dowodowego i wynikających z niej ustaleń faktycznych powoduje konieczność uniewinnienia P. W. w całości od zarzucanego mu czynu.

Wniosek

ObrońcaPawła W. wniosła o:

a/ zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonego;

b/ ewentualnie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

x częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

a/ Zasadny był wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego czynu, co wynika z powyższych rozważań w części 3 pkt 1.

b/ Wniosek obrońcy o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania był w tej sytuacji bezprzedmiotowy.

Lp.

Zarzut

2/

Pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego pkt 1 i 2:

1/ obrazy przepisów prawa materialnego innej niż w art. 438 pkt 1 kpk, polegającej na braku orzeczenia obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonego, w sytuacji gdy pokrzywdzony złożył na rozprawie wniosek w tym zakresie, co obligowało sąd do orzeczenia tego środka kompensacyjnego;

2/ rażącej niewspółmierności kary, polegającej na orzeczeniu wobec oskarżonego 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 200 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość stawki dziennej na 100 zł, jako kary zbyt łagodnej w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości przestępstwa, jakiego dokonał oraz w relacji do celów, jakie kara ta winna spełnić w zakresie prewencji szczególnej i społecznego oddziaływania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

x niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Z uwagi na konieczność uniewinnienia oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu, zarzuty pełnomocnika dotyczące obrazy art. 46 § 1 kk i rażącej niewspółmierności kar jednostkowych – są bezprzedmiotowe.

Na marginesie wskazać można, że orzeczeniu przez Sąd I instancji obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonego stała na przeszkodzie tzw. klauzula antykumulacyjna, gdyż o roszczeniu tym rozstrzygnął już sąd cywilny /zakaz z art. 415 § 1 kpk/.

Wniosek

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego wniósł o:

a/ zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie kar 2 lat pozbawienia wolności oraz 200 stawek dziennych grzywny po 175 zł oraz orzeczenie na postawie art. 46 § 1 kk wobec oskarżonego środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w wysokości 424.679,20 zł tj. równowartości 6 sztabek złota;

b/ zasądzenie na rzecz R. S. (1) zwrotu kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

x niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

a/ Wnioski pełnomocnika o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz R. S. (1) zwrotu kosztów postępowania nie zasługiwały na uwzględnienie wobec przeprowadzonych wyżej w pkt 1 rozważań co do zarzutów obrońcy i konieczności uniewinnienia oskarżonego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Nie dotyczy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

W punkcie I zmieniono zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego P. W. (1) w ten sposób, że uniewinniono oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Zwięźle o powodach zmiany

Uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego czynu – wynika z rozważań z części 3 pkt 1.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

Nie dotyczy

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

Nie dotyczy

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy

4.1.

Nie dotyczy

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Zwolniono oskarżyciela posiłkowego R. S. (1) od zapłaty należnej opłaty za II instancję – na mocy art. 624 § 1 kpk ze względów słuszności. Wydatkami w sprawie obciążono Skarb Państwa - w oparciu o treść art. 632 pkt 2 kpk.

7.  PODPIS

Przemysław Filipkowski

Anna Zdziarska Zbigniew Kapiński

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca osk. P. W. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Punkty 1-2 wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

x na korzyść

☐ na niekorzyść

x w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

x

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

x

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

x

uchylenie

x

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego R. S. (3)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Punkt 1 wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

x na niekorzyść

☐ w całości

x w części

co do winy

x

co do kary

x

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

x

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

x

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

x

zmiana