Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XI Ka 524/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2021 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie XI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Dorota Dobrzańska (spr.)

Sędziowie: Artur Achrymowicz

Mariusz Jaroszyński

Protokolant Katarzyna Wójcik

przy udziale prokuratora Kariny Fajer

po rozpoznaniu dnia 28 września 2021 roku

sprawy J. S. s. M. i T. z d. S. ur. (...)
w L.

oskarżonego z art. 61§ 1 kks, art. 56 § 2 kks i inne

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim

z dnia 26 marca 2021 roku sygn. akt II K 514/19

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  uchyla karę łączną z punktu VII,

2.  na podstawie art. 439 § 1 pkt 9 kpk uchyla zaskarżony wyrok w zakresie rozstrzygnięć w punktach I i III i na zasadzie art. 17§1 pkt 6 kpk w zw. z art. 113 §1 kks oraz art. 44§1 pkt 1 kks umarza postępowanie,

3.  na mocy art. 85§1 kk, 86§2 kk w zw. z art. 20§2 kks oraz art. 39§1 kks kary jednostkowe grzywny z punktów II, IV, V, VI łączy i jako karę łączną wymierza 150 (sto pięćdziesiąt) stawek dziennych grzywny po 100 (sto) zł stawka,

4.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 1.500 (tysiąc pięćset) zł opłaty za obie instancje,

II.  w pozostałej części wyrok utrzymuje w mocy,

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa za postępowanie odwoławcze 20 (dwadzieścia) zł z tytułu zwrotu wydatków.

Dorota Dobrzańska Artur Achrymowicz Mariusz Jaroszyński

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

XI Ka 524/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim z 26.03.2021 r. w sprawie II K 514 /21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ prokurator

☐ pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny: pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał własnych dowodów.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1

bvbv

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1. Obrazy art. 366§1, 167, 193 kpk poprzez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, co przejawiało się w niewywołaniu opinii biegłego z zakresu informatyki.

2.  Naruszenia art. 7 i 410 kpk poprzez nieprawidłową ocenę zeznań A. S. (1),

3.  Obrazy 4, 7, 410 kpk poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego, nieodniesienie się do zeznań wskazanych świadków.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. 1.

Błędnie rozumuje obrońca o ile twierdzi, że Sąd I instancji winien był zasięgnąć opinii biegłego z zakresu informatyki w celu stwierdzenia, czy program do wystawiania faktur działał prawidłowo i samodzielnie nie posiadał fachowej wiedzy, by to ocenić. Aby w ogóle wchodziła w grę taka konieczność, dowody w sprawie musiałyby wskazywać na duże prawdopodobieństwo zakłóceń w systemie fakturowania i ich wpływ na rzetelność wystawiania faktur poszczególnym podmiotom. Tymczasem ustalenia Sądu Rejonowego zostały oparte na dowodach osobowych – w tym wyjaśnieniach oskarżonego i jego brata A. S. (1) mówiących o sposobie tankowania paliwa do samochodów o dużej pojemności baku. Zestawiono treść ich depozycji z brakiem paragonów fiskalnych do faktur wystawionych na firmę oskarżonego (...) P. (mimo prawnego obowiązku), faktem zebrania w określonych fakturach tankowań z kilku do kilkuset pojedynczych czynności obejmujących zakup paliwa od kilku do kilkudziesięciu litrów na przestrzeni kilku lub kilkunastu minut w danym dniu. Powyższy obraz dał podstawę do wyciągnięcia logicznych wniosków, opartych na doświadczeniu życiowym, że dokumenty nie odzwierciedlają rzeczywistego tankowania do pojazdów oskarżonego. Słusznie uznał Sąd Rejonowy, w świetle oczywistego motywu uzyskania przez J. S. nierzetelnej faktury w celu uzyskanie zwrotu podatku VAT, że nie jest możliwe przypadkowe „podpięcie” paragonów pod daną fakturę, wynikające z błędów w systemie działającym w stacji paliw (...) przy ul. (...). Podkreślić też trzeba, że autorka apelacji w żadnym miejscu nie wskazała na dowody, które miałyby uzasadnić, iż usterka systemu mogła mieć wpływ na odpowiedzialność oskarżonego, który wszak wprowadzał uzyskane faktury do własnej księgowości. Pracownicy stacji paliw zeznawali o zawieszaniu się systemu, ale nie wadliwości sugerowanej w środku odwoławczym. Mimo braku ustalenia osób współdziałających w nielegalnym procederze po stronie w/w stacji, oczywiste jest, że takie współdziałanie musiało mieć miejsce. Ustalenia Sądu I instancji, dokonującego oceny rzekomej wadliwości systemu, mogącej mieć znaczenie dla odpowiedzialności oskarżonego (str. 49-51 uzasadnienia) Sąd Okręgowy akceptuje w całej rozciągłości. Mają one oparcie w materiale dowodowym i respektują podstawy prawniczego rozumowania określone w art. 7 kpk.

Z tych względów omawiany zarzut był niezasadny.

Ad. 2.

Zeznania A. S. (1) zostały wpisane w rubryce uzasadnienia 1.2.2 (fakty uznane za nieudowodnione). Faktem nieudowodnionym było rzetelne prowadzenie księgi przychodów i rozchodów, co do którego wypowiadał się oskarżony, natomiast A. S. (1) nie mógł zeznawać wprost o rzetelności księgi, albowiem jej nie prowadził, nie miał dostępu do dokumentacji firmy (...). Układ formularza uzasadnienia wymusza przyporządkowanie pewnych elementów do określonej rubryki, co nie zawsze pozwala na oddanie zasadniczej myśli. Sąd I instancji przywołał wyjaśnienia oskarżonego i zeznania jego brata, opisujących sposób tankowania pojazdów – de facto zbieżnie, by dojść do wniosku, że księga nie zawierała danych o rzeczywistych tankowniach pojazdów wykorzystywanych do działalności gospodarczej J. S.. Trochę niefortunnie użyto w pozycji 2.2 sformułowania „Sąd nie dał wymienionym dowodom wiary”, gdyż jest ono prawdziwe wyłącznie w odniesieniu do oskarżonego mającego wiedzę, jak wyglądały tankowania i jakie posiada dokumenty w swoich zasobach. W odniesieniu do A. S. (1) jego zeznania w istocie nie zostały zakwestionowane, bowiem opisywał tankowania ze swoim udziałem, stwierdził, że kiedy tankował, to odbierał jedną fakturą, którą później zostawiał w samochodzie, nie interesował się dalszym obiegiem takiego dokumentu. Brak jest jakichkolwiek powodów do podważenia tychże zeznań, odpowiadających powszechnej praktyce kierowcy pojazdu firmowego, nie zainteresowanego rozliczeniem faktury. Taki opis m.in. posłużył Sądowi Rejonowemu do odrzucenia linii obrony oskarżonego - już na bazie wnioskowania prawniczego, z wykorzystaniem reguł art. 7 kpk.

Intencją apelującej jest uznanie za wiarygodne depozycji A. S. (1) w zakresie pobierania rzeczywistych faktur za nabyte paliwo, co w realiach niniejszej sprawy (nie tylko on tankował) nie może mieć wpływu na odpowiedzialność karną oskarżonego. Zarzut został oparty na ujawnieniu w dokumentacji księgowej faktur niejako złożonych z wielu poszczególnych tankowań na małe ilości, a nie takich, o których mówił A. S..

Z tego powodu zarzut nie mógł podważyć prawidłowości rozstrzygnięcia.

Ad. 3.

Obrońca stawia tezę o wybiórczym potraktowaniu materiału dowodowego w oderwaniu od rzeczywistości. Sąd Rejonowy bardzo skrupulatnie ocenił wszystkie dowody, wyjaśnił, które miały dla niego znaczenie. Zeznania pracowników stacji paliw zostały ocenione na str. 49 uzasadnienia. Dla Sądu I instancji nie miały one w istocie większego znaczenia, bowiem nie mogły wyjaśnić, w jaki sposób dochodziło do wystawiania faktur związanych z transakcjami ewidentnie niemożliwymi do realizacji w rzeczywistości. Nie mogły służyć także, wbrew stanowisku skarżącej, do poczynienia ustaleń, iż kwestionowane faktury dokumentowały rzeczywiste zakupy paliwa przez oskarżonego lub jego pracowników. Aby tak się stało, musiałby pracownik stacji paliw pamiętać każde tankowanie, ilość paliwa, datę i powiązać to z wystawieniem określonej faktury.

Wnioski

1.  O zmianę wyroku i uniewinnienie.

2.  O uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

1.  Brak podstaw do zmiany w postulowanym kierunku – jak wyłożono wyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Upływ terminu przedawnienia co do czynów przypisanych w punktach I i III wyroku.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

W/w czyny zostały zakwalifikowane z art. 61§1 kks, zagrożone są samoistną grzywną do 240 stawek dziennych. Stanowią występki, dla których art. 44§1 pkt 1 kks przewiduje 5 letni termin przedawnienia. Ustalono datę końcową czynów na grudzień 2011 r. (czyn 1) i czerwiec 2012 r. (czyn 3 o charakterze ciągłym). W odniesieniu do nich nie ma zastosowania art. 44§3 kks, albowiem nie doszło do uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności publicznoprawnej. Nie doszło również do wydłużenia biegu przedawnienia o kolejne 5 lat w oparciu o dyspozycję art. 44§5 kks. Przepis ten uzależnia wspomniany skutek od wszczęcia postępowania przeciwko sprawcy ( in personam) w okresie podstawowym, czyli 5 lat od daty popełnienia czynu zabronionego. Musi więc nastąpić wtedy przedstawienie zarzutu sprawcy i jego przesłuchanie (art. 313§1 kpk w zw. z art. 113§1 kks). Z akt wynika, że postanowienie o przedstawieniu zarzutów zostało wydane w dniu 19.10.2017 r. (k. 356 i nast.), a J. S. był przesłuchany w charakterze podejrzanego w dniu 25.10.2017 r. (k.359 i nast.). Przedawnienie czynu zarzuconego w punkcie 1 nastąpiło przed tymi datami tj. w grudniu 2016 r., zaś czynu 3 w czerwcu 2017 r. Dla sprawy niniejszej nie miały znaczenia przepisy regulujące odmiennie bieg przedawnienia na czas epidemii COVID-19, albowiem termin przedawnienia upłynął wcześniej (vide art. 7 ustawy z 20.04.2021 i zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz. U z 2021, poz. 1023). Tym samym wszczęcie postępowanie nie powinno było nastąpić, a skoro tak się stało, należało je umorzyć wobec brzmienia art. 17 §1 pkt 6 kpk.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Skazanie i wymiar kary za czyny opisane w punktach 2, 4, 5, 6 części wstępnej wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcie prawidłowe, nie kwestionowany w środku odwoławczym wymiar kary.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

1.  Uchylenie kary łącznej.

2.  Umorzenie postępowania co do dwóch przedawnionych czynów.

3.  Wymierzenie na nowo kary łącznej w oparciu o czyny, za które oskarżony został skazany.

4.  Wymierzenie nowej opłaty za obie instancje.

Zwięźle o powodach zmiany

Umorzenie skazań za 2 czyny i w związku z tym „zniknięcie” kar powiązanych z nimi spowodowało konieczność rozwiązania pierwotnego węzła kary łącznej, a następnie jej wymierzenia na nowo. Od nowej kary została wymierzona opłata.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Skazanie za dwa czyny

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Wyrok zawierał skazanie za czyny, których karalność uległa przedawnieniu. Art. 439§1 pkt 9 kpk nakazywał w takiej sytuacji uchylenie wyroku w powyższym zakresie.

2.1.

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

.

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

I.4.

III.

Wymierzenie jednej opłaty za obie instancje ma uzasadnienie w art. 10 ust. 1 ustawy z 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U z 1983 r, Nr 49, poz. 223 ze zm.)

Apelacja obrońcy nie została uwzględniona w całości, zatem o wydatkach orzeczono na podstawie art. 636§1 kpk.

7.  pODPIS

Dorota Dobrzańska Mariusz Jaroszyński Artur Achrymowicz

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Uznanie winy i wymierzenie kary.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana