Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2013 r. na rozprawie

sprawy z powództwa W. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) .H. (...) w S.

przeciwko A. S. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowo- Usługowe (...) w S.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Gospodarczego w Rzeszowie

z dnia 28 marca 2012 r., sygn. akt VI GC 13/12

I.  z m i e n i a zaskarżony wyrok w pkt. I i II w ten sposób, że :

o d d a l a powództwo w całości,

II.  o d d a l a apelację powoda,

III.  z a s ą d z a od powoda na rzecz pozwanego koszty postępowania apelacyjnego w kwocie 5.400 zł ( pięć tysięcy czterysta),

IV.  n a k a z u j e pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Rzeszowie kwotę 1.378 zł ( jeden tysiąc trzysta siedemdziesiąt osiem) tytułem opłaty od apelacji, od której pozwany był zwolniony .

UZASADNIENIE

Powód W. B. prowadzący działalność gospodarczą pn. (...) .H. (...) w S. domagał się wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, względnie zasądzenia od pozwanego A. S. prowadzącego działalność gospodarczą pn. Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe (...) w S. kwoty 478.837 zł tytułem pozostałej części kar umownych za zwłokę w wykonaniu robót remontowych - naliczoną od 21 września 2009 r. do dnia 21 marca 2011 r. – w lokalu znajdującym się w S., przeznaczonym do wykonywania działalności gospodarczej – gastronomicznej – (...).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, wydanym zgodnie z żądaniem pozwu Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy nakazał pozwanemu, by zapłacił na rzecz powoda dochodzoną kwotę wraz z odsetkami za opóźnienie w zapłacie i kosztami procesu .

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa, z ostrożności procesowej wnosząc o miarkowanie kar umownych , przy czym sprzeciw ten Sąd Okręgowy odrzucił postanowieniem z dnia 5 sierpnia 2011 r ( pkt. II ). Na skutek zażalenia pozwanego, Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 16 grudnia

2011 r ( sygn. akt I ACz 679/11) uchylił orzeczenie o odrzuceniu sprzeciwu, wobec czego Sąd Okręgowy nadał mu bieg i rozpoznał sprawę .

Według ustaleń Sądu strony zawarły w dniu 16 marca 2009 r. umowę o wykonanie robót remontowych w lokalu przy ul. (...) II w S. oraz wykonanie mebli do tego lokalu, w którym po zakończeniu robót miała być prowadzona pizzeria pn.(...).

Zgodnie z § 6 ust. 1 umowy, termin wykonania ustalono na dzień 30 czerwca 2009 r,. a zamawiający zobowiązał się do częściowego odbioru poszczególnych etapów robót i zapłaty wynagrodzenia za wykonany zakres . W § 6 pkt. 5 postanowiono, że data odbioru końcowego przypadać będzie na 4 lipca 2009 r. nie później jednak niż przed upływem 7 dni od dnia zgłoszenia przez wykonawcę gotowości odbioru końcowego . Ponadto w § 6 ust. 6 zastrzeżono, że dokumentem potwierdzającym przyjęcie przez zamawiającego robót będzie protokół zdawczo – odbiorczy z odbioru końcowego. W przypadku opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy wykonawca miał zapłacić zamawiającemu karę umowną w wysokości 0.5% wynagrodzenia – określonego na kwotę 165.000 zł + VAT – za każdy dzień opóźnienia liczony od terminu określonego w § 6 ust. 1 umowy do dnia faktycznego odbioru i sporządzenia protokołu. Pozwany przystąpił do wykonania robót remontowych w w/w lokalu i zakończył je we wrześniu 2009 r. Roboty wykonywane były na podstawie projektu aranżacji, zapłata wynagrodzenia zgodnie z umową, następowała na podstawie faktur częściowych . Po zakończeniu robót pozwany wystawił fakturę końcową, którą powód przyjął bez zastrzeżeń . Strony nie sporządziły protokołu odbioru robót. Pod koniec września powód rozpoczął działalność gospodarczą i nie prowadził żadnych robót w lokalu , zarówno wynikających z przedmiotu umowy jak też innych robót.

W dniu 22 stycznia 2010 r powód złożył pisemne oświadczenie o potrąceniu kwoty 79.189,90 zł tytułem należnych mu kar umownych za nieterminowe wykonanie umowy – 67650 zł oraz z tytułu zapłaconych faktur nr (...) i (...) na kwoty 39110 zł i 4000 zł tytułem szkody za nieterminowe wykonanie i konieczność zapłacenia wyższego czynszu za sierpień i wrzesień 2009 r.

W dniu 26 października 2010 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w S. wydał decyzję – po kontrolach sanitarnych przeprowadzonych w dniach 6 i 13 września 2010 r. – w której nakazał uzupełnić ubytki płyt w suficie podwieszanym w pomieszczeniu z chłodnią . W dniu zaś 3 stycznia 2011r.wymieniony organ wydał kolejne dwie decyzje po przeprowadzeniu kontroli sanitarnej w dniu 28 grudnia 2010 r.

W sprawie było okolicznością bezsporną , że między stronami toczyło się postępowanie przed Sądem Rejonowym w Tarnobrzegu z powództwa A. S. przeciwko W. B. o zapłatę reszty wynagrodzenia za roboty remontowe ( sygn. akt V GC 90/100). W sprawie tej Sąd Rejonowy wydał nakaz zapłaty, od którego pozwany ( a powód w niniejszej sprawie) wniósł zarzuty powołując się na potrącenie z roszczeniem powoda swojego roszczenia o zapłatę kar umownych należnych mu za opóźnienie w wykonaniu umowy wynoszące 82 dni, podnosząc, że wykonawca wykonał umowę w dniu 24 września 2009 r.

W konsekwencji powyższego Sąd Rejonowy Sąd Gospodarczy , uwzględniając zarzut potrącenia , uchylił nakaz zapłaty wyrokiem z dnia 7 maja 2010 r. i powództwo oddalił , zaś Sąd odwoławczy – Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy oddalił apelację powoda od powyższego wyroku, wyrokiem z dnia 16 marca 2011 r. ( sygn. akt VI Ga 12/11 ). Sądy w obu instancjach przyjęły za skuteczne oświadczenie o potrąceniu złożone przez W. B. stwierdziły, że do opóźnienia w wykonaniu robót doszło z winy A. S., a roboty zakończone zostały przez pozwanego 24 września 2009 r.

Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie przyjął za wiążące ustalenia co do daty zakończenia robót dokonane w postępowaniu sądowym w sprawie sygn. akt VI GC 90/10 i stanął na stanowisku, że nie sporządzenie protokołu odbioru końcowego robót ( co było okolicznością bezsporną) nie ma znaczenia, skoro faktycznie wykonawca wywiązał się – choć z opóźnieniem – z obowiązku wykonania umowy .

Sąd przyjął, że roszczenie zasadne jest jedynie do kwoty 27561,10 zł objętej oświadczeniem powoda W. B. o potrąceniu z dnia 22 stycznia 2010 r. jako pozostałości z wierzytelności z tytułu kar umownych w wysokości 106 751 zł, którą potrącił z wierzytelnością pozwanego w kwocie 79189,90 zł .

Wobec powyższego wyrokiem z dnia 23 marca 2012 r. Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 27561,10 zł na podstawie art. 483, 484 i art. 498 § 2 kc oraz oddalił powództwo w pozostałym zakresie, orzekając o kosztach procesu na podstawie art. 100 kc .

Apelację od tego wyroku wniosły obie strony.

Zaskarżając wyrok w części orzekającej o oddaleniu powództwa i kosztach procesu powód zarzucił :

- naruszenie przepisów postępowania mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy , tj. art. 479 ⁹ § 1 kpc poprzez niedokonanie zwrotu wniosku o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty mimo, że odpis wniosku nie został doręczony stronie powodowej ,

- naruszenie art. 365 § 1 kpc poprzez dowolne i błędne przyjęcie, że sąd orzekający w niniejszej sprawie związany jest wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnobrzegu, sygn. akt V GC 90/10 mimo, że sprawa ta nie dotyczyła roszczenia z tytułu kar umownych , a z tytułu robót budowlanych, odmienne były też okoliczności faktyczne stanowiące podstawę roszczenia dochodzonego w sprawie sygn. akt V GC 90/10 od okoliczności dotyczących roszczenia dochodzonego w niniejszej sprawie, bowiem obecnie roszczenie oparte jest głównie na niesporządzeniu przez strony protokołu zgodnie z § 11 ust. 1 umowy z dnia 16 marca 2009 r. poza tym przed Sądem Rejonowym w Tarnobrzegu powód w niniejszej sprawie złożył zarzut potrącenia z tytułu kary umownej , a w związku z tym nie może to stanowić podstawy do uznania rozszerzonej prawomocności wyroku zapadłego przed Sądem Rejonowym w Tarnobrzegu w stosunku do niniejszej sprawy ,

- naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego, dokonanie oceny w oderwaniu od zasad logicznego rozumowania , poprzez nieuwzględnienie faktu, że zgodnie z umową powód miał prawo naliczyć kary umowne z powodu niesporządzenia protokołu odbioru końcowego,

- naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 65 § 1 i 2 kc w związku z art. 353 ¹ kc poprzez niezbadanie jaki był zgodny zamiar stron i cel zawarcia umowy z dnia 16 marca 2009 r., w szczególności co do zapisu § 11 o konieczności sporządzenia protokołu , od którego uzależniono wymagalność kary umownej .

Wskazując na powyższe powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie dochodzonej kwoty od pozwanego .

Pozwany zaskarżył wyrok w części zasądzającej od niego kwotę 27561,10 zł zarzucając :

- naruszenie art. 484 § 2 kc przez błędne jego niezastosowanie i nie dokonanie miarkowania kary umownej .

Z ostrożności procesowej pozwany zarzucił :

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie, że strony łączyła umowa pisemna , a opóźnienie w realizacji robót nastąpiło z winy pozwanego,

- naruszenie art. 277 i 233 § 1 kc poprzez oddalenie wniosków dowodowych pozwanego, zmierzających do wykazania, że pozwany nie ponosi winy za opóźnienie w wykonaniu robót .

Wobec powyższego pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości .

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Zarzuty powoda podniesione w apelacji nie zasługują na uwzględnienie z przytoczonych poniżej przyczyn .

Kwestia, czy Sąd Okręgowy naruszył art. 479 ⁹ § 1 kpc poprzez niedokonanie zwrotu wniosku pozwanego o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu , nie ma znaczenia, wobec uchylenia przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 16 grudnia 2011 r ( sygn. akt I ACz 679/11) pkt. II postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 5 sierpnia 2011 r. odrzucającego sprzeciw , przy czym w pkt. I tego postanowienia Sąd odmówił przywrócenia terminu do wniesienia sprzeciwu .

Sąd Apelacyjny wyjaśnił w uzasadnieniu, że uchylenie postanowienia odrzucającego sprzeciw powoduje definitywny upadek niezaskarżonego postanowienia (odmawiającego przywrócenia terminu) i usunięcie jego skutków. Konsekwencja zaś orzeczenia uchylającego odrzucenie sprzeciwu jest, jeżeli nie zachodzą inne przeszkody, nadanie mu biegu .

Sąd Okręgowy związany był cytowanym postanowieniem Sądu Apelacyjnego, zatem roztrząsanie , na etapie postępowania apelacyjnego, czy wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu należało zwrócić – jest bezprzedmiotowe .

Wbrew stanowisku prezentowanemu w apelacji zakres rozstrzygnięcia sprawy i ocena materiału dowodowego w sprawie sygn. akt V GC 90/10 ma zasadnicze znaczenie w niniejszym postępowaniu, co prawidłowo przyjął Sąd Okręgowy .

W sprawie tej powód A. S. dochodził od pozwanego W. B. wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, zgodnie z którym pozwany miał zapłacić kwotę 79189,90 zł tytułem wynagrodzenia z rozliczenia końcowego za wykonane roboty remontowe w lokalu w S., przeznaczonym do prowadzenia pizzerii, zgodnie z fakturą końcową nr (...) r. z 14.10.2009 r.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwany wniósł o uchylenie nakazu zapłaty i zgłosił zarzut potrącenia z roszczeniem powoda swoich roszczeń wymienionych w oświadczeniu o potrąceniu ogółem na kwotę 106 751 zł .

Sam fakt zgłoszenia zarzutu potrącenia oznaczał, że pozwany nie kwestionował rozliczenia końcowego ( zatem uznał roboty remontowe za ukończone). Pod względem procesowym zaś zarzut potrącenia prowadził do zamiany ról procesowych stron. Bowiem badanie sądu – wobec zasadności żądania pozwu - przeniósł się na rozpatrzenie zasadności zarzutu potrącenia tj. ustalenie czy istotnie powód jako wykonawca robót wykonał je z opóźnieniem w stosunku do terminu określonego w umowie .

Podstawą oceny sądu było twierdzenie pozwanego zawarte w zarzutach od nakazu zapłaty, że do zakończenia robót objętych umową doszło 24 września 2009 r tj. z opóźnieniem 82 dni, co uprawniało zamawiającego do naliczenia kary umownej w kwocie 67 650 zł .

W postępowaniu sądowym w sprawie V GC 90/10 Sąd ustalił więc czas opóźnienia i wysokość kary umownej, zatem kwestia ta została prawomocnie rozstrzygnięta i objęta jest powagą rzeczy osądzonej .

W niniejszej sprawie zatem powód nie może skutecznie domagać się zasądzenia reszty kar umownych z kwoty 67 650 zł – skoro rozliczył je w całości z fakturą pozwanego obejmującą wynagrodzenie za roboty remontowe , ani też występować z roszczeniem zasądzenia kar umownych za kolejny okres, tylko dlatego, że strony nie sporządziły protokołu odbioru końcowego robót. O wykonaniu robót świadczy bowiem fakt rzeczywistego ich odebrania i podjęcie działalności gospodarczej przez powoda, nie zaś sporządzenie protokołu odbioru końcowego .

Podkreślenia również wymaga, że kwota zgłoszona do potrącenia , zgodnie z oświadczeniem powoda ( pozwanego w sprawie V GC 90/10) obejmowała : kary umowne ( 67 650 zł), należność z tytułu zapłaconych faktur ( 39.110 zł) i według określenia powoda „ tytułem szkody” za nieterminowe wykonanie umowy ( 4.000 zł ).

W pierwszej kolejności powód przedstawił do potrącenia kwotę 67 650 zł z tytułu kar umownych, o czym świadczy stwierdzenie zawarte w zarzutach od nakazu zapłaty w sprawie V GC 90/10 „ za nieterminowe zakończenie umowy strony przewidziały w § 11 kary umowne w wysokości 5% kary umownej tj. 825 zł dziennie, co po przemnożeniu 82 dni opóźnienia daje kwotę 67 650 zł, która pozwany przedstawia do potrącenia”_ .

W niniejszej sprawie powód oświadczenia tego nie może zmienić ( sprawa w tym zakresie została rozstrzygnięta prawomocnie ) i utrzymywać , że z kwoty 67.650 zł ( rozliczonej skutecznie z wynagrodzeniem objętym fakturą końcową) należy mu się kwota 27 561,10 zł .

Wobec powyższego powództwo należało oddalić jako bezzasadne .

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny działając na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji .

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 w związku z art. 108 § 1 kpc .