Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 marca 2014roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: stażysta Sylwia Dymańska

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2014 roku w Tarnowie

na rozprawie

sprawy z odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 22 kwietnia 2013 roku znak:(...)

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

postanawia:

1.  uchylić zaskarżoną decyzję i przekazać sprawę do rozpoznania według właściwości organowi rentowemu,

2.  umorzyć postepowanie.

Sygn. akt IV U 892/13

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 19 marca 2014 r.

Od 16 listopada 1997 r. do 31 sierpnia 2000 r. J. S. pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, od 1 września 2000 r. do 31 grudnia 2004 r. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, zaś od 1 stycznia 2005 r. do 31 marca 2013 r. ponownie rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W dniu 20 lutego 2013 r. ubezpieczony wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o ponowne przyznanie mu prawa do renty.

W orzeczeniu z dnia 7 marca 2013 r. Lekarz Orzecznik ZUS, rozpoznając organiczne zaburzenia depresyjne, bez objawów psychotycznych, stan po przebytym ropnym zapaleniu opon mózgowych w 2004 r., chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, obserwację w kierunku mielopatii szyjnej, osłabienie kończyn górnych, obserwację w kierunku miażdżycy tętnic kończyn dolnych w wywiadzie, przewlekły nikotynizm czynny oraz przebyty uraz wskaziciela L, uznał, że wnioskodawca jest osobą częściowo niezdolną do pracy na okres do 31 marca 2015 r. Jako numer statystyczny choroby zasadniczej wskazał F07 (k. 376v cz. I akt ZUS).

Na skutek sprzeciwu ubezpieczonego, sprawa skierowana została do Komisji Lekarskiej ZUS, która w orzeczeniu z dnia 2 kwietnia 2013 r., rozpoznając zespół bólowy kręgosłupa szyjnego bez objawów radikulopatii, prawdopodobne nawarstwienie czynnościowe dolegliwości, dyskopatię C5-C6 z objawami radikulopatii w wywiadzie, brak potwierdzenia zmian w rdzeniu szyjnym w MRI z 10 sierpnia 2012 r., obserwację w kierunku wady pogranicza czaszkowo- kręgowego i podstawy czaszki- ujemną, diagnostykę
w kierunku choroby neuronu ruchowego ujemną w styczniu 2008 r., dawno przebyte ropne zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych (ropne zapalenie ucha prawego z wyciekiem ropnym w wywiadzie), zaburzenia adaptacyjne oraz cechy organiki do diagnozy, stwierdziła, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy. Jako numer statystyczny choroby zasadniczej Komisja Lekarska podała M51. Wskazała też, że brak jest podstaw do rozpoznania
u badanego stenozy zwyrodnieniowej szyjnej oraz istotnej klinicznie miażdżycy zarostowej tętnic kończyn dolnych (k. 388-389 cz. I akt ZUS).

Na tej podstawie, decyzją z dnia 22 kwietnia 2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), odmówił J. S. przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (k. 182 cz. II akt ZUS).

W dniu 29 maja 2013 r. od decyzji tej ubezpieczony wywiódł odwołanie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z przyczyn podanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

W toku niniejszego postępowania, postanowieniem z dnia 17 czerwca 2013 r. Sąd dopuścił w sprawie dowód z opinii biegłych sądowych specjalistów z zakresu chirurgii ortopedii- traumatologii, neurologii, kardiologii, chorób wewnętrznych oraz psychiatrii celem ustalenia, czy i w jakim stopniu odwołujący jest niezdolny do pracy, czy istniejąca poprzednio całkowita niezdolność do pracy ustała oraz czy nastąpiła poprawa jego stanu zdrowia i na czym polega, jak również kiedy powstała niezdolność do pracy.

W opinii sądowo- lekarskiej z dnia 24 września 2014 r. biegli chirurg ortopeda- traumatolog, neurolog, kardiolog i specjalista chorób wewnętrznych, rozpoznając
u wnioskodawcy zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego
z dyskopatiami, przebyte ropne zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych w 2004 r., niepewny dystalny niedowład kończyn górnych, ropne zapalenie ucha prawego w wywiadzie
i chromanie przestankowe w wywiadzie, uznali go za osobę zdolną do pracy zarobkowej.
W uzasadnieniu opinii podali, że opiniowany ma zachowaną sprawność lokomocji oraz czynności kończyn, także w zakresie ruchów precyzyjnych dłoni. Stan po uszkodzeniu pourazowym palca II lewej ręki u osoby praworęcznej nie zmieniają tej oceny. Ogólnie dobra sprawność kończyn w zakresie spontanicznych czynności nie koreluje ze skargami na osłabienie siły mięśniowej kończyn i ich demonstracją. Wydolność układów krążenia
i oddechowego jest zachowana. Objawy chromania przestankowego przebiegają bez istotnych objawów niedokrwiennych. Dobry stan somatyczny wnioskodawcy i niewielkie nasilenie objawów chorobowych powodują, że brak jest w jego przypadku przeciwwskazań do utrzymywania aktywności zawodowej, za wyjątkiem wykonywania prac fizycznych ciężkich z uwagi na zmiany chorobowe w kręgosłupie (k. 8-11).

W opinii sądowo- lekarskiej z dnia 20 stycznia 2014 r. biegły psychiatra, rozpoznając u wnioskodawcy organiczne zaburzenia osobowości, podobnie jak biegli chirurg ortopeda- traumatolog, neurolog, kardiolog i specjalista chorób wewnętrznych, uznał go za osobę zdolną do pracy. W uzasadnieniu opinii podał, że badany pozostaje w leczeniu psychiatrycznym ambulatoryjnym od 2000 r. z rozpoznaniem organicznych zaburzeń depresyjno- lękowych. W przeprowadzonym wywiadzie stwierdzono uraz głowy, porażenie prądem i przebyte ropne zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych w 2004 r. W trakcie badań psychologicznych (w 2000 r., 2003 r. i 2007 r.) rozpoznano zmiany organiczne w obszarze ośrodkowego układu nerwowego, a badaniem MRJ zmiany naczyniowe w OUN. W trakcie obecnego badania psychiatrycznego nie stwierdzono istotnych odchyleń od stanu prawidłowego, w tym nasilonych zaburzeń funkcji poznawczych, zaburzeń nastroju czy zaburzeń psychotycznych (k. 17-19).

W toku postępowania sądowego, w dniu 26 lutego 2014 r. odwołujący przedłożył Sądowi wynik badania przeprowadzonego w Szpitalu Uniwersyteckim w K. Oddział Kliniczny, Klinika Neurologii z dnia 21 stycznia 2014 r. potwierdzający uszkodzenie dolnego neuronu ruchowego na poziomie opuszki i rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym, piersiowym i w mniejszym stopniu lędźwiowo- krzyżowym, co może sugerować powolny rozwój rdzeniowego zaniku mięśni (SMA) (k. 30-31) oraz wynik badania słuchu z dnia
24 grudnia 2013 r. przeprowadzony w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej
w B. sugerujący- zdaniem ubezpieczonego- obustronny niedosłuch (k. 28). W piśmie procesowym z tego samego dnia domagał się dopuszczenia w sprawie dowodu z tych dokumentów oraz przeprowadzenia dowodu z opinii uzupełniającej biegłych sądowych celem ponownej oceny jego stanu zdrowia. Na rozprawie w dniu 19 marca 2014 r. odwołujący wnioski te podtrzymał.

Sąd rozważył, co następuje:

Zaskarżoną decyzję ZUS Oddział w T. z dnia 22 kwietnia 2013 r. należało uchylić, sprawę zaś przekazać do rozpoznania organowi rentowemu, umarzając postępowanie w niniejszej sprawie.

Zgodnie z treścią art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie Lekarza Orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie Komisji Lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu
i umarza postępowanie.

Przepis ten jest wyjątkiem od zasady, według której sąd pierwszej instancji kontroluje tylko stan rzeczy- faktyczny i prawny- istniejący w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. Wyjątek ten przewiduje możliwość uchylenia przez sąd decyzji organu rentowego, przekazania sprawy do rozpoznania (i ewentualnego wydania nowej decyzji) organowi rentowemu, z jednoczesnym umorzeniem postępowania sądowego. Jest to możliwe wówczas, gdy w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji doszło do ujawnienia się nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. Ujawnienie się tego rodzaju nowych okoliczności może wpłynąć na sposób rozstrzygnięcia sprawy przez sąd pierwszej instancji. Muszą one jednak ujawnić się przed zamknięciem rozprawy w tym sądzie.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 stycznia 2012 r., II UK 79/11
(LEX nr 1130387), w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. mowa o „nowych okolicznościach”, które, choć powstałe po wniesieniu odwołania, mają znaczenie dla oceny stanu zdrowia do dnia decyzji. Dla przykładu, „nowe okoliczności” to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego, których nie oceniał ani Lekarz Orzecznik, ani Komisja Lekarska organu rentowego.

Taka też sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie.

W toku postępowania sądowego odwołujący przedłożył bowiem wynik badania przeprowadzonego w Szpitalu Uniwersyteckim w K. Oddział Kliniczny, Klinika Neurologii z dnia 21 stycznia 2014 r. potwierdzający uszkodzenie dolnego neuronu ruchowego na poziomie opuszki i rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym, piersiowym
i w mniejszym stopniu lędźwiowo- krzyżowym- co może sugerować powolny rozwój rdzeniowego zaniku mięśni (SMA) (k. 30-31) oraz wynik badania słuchu z dnia 24 grudnia 2013 r. przeprowadzony w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w B. sugerujący, zdaniem ubezpieczonego, obustronny niedosłuch.

Oba przedłożone dokumenty, z daty po wniesieniu odwołania, świadczą o nowych okolicznościach odnośnie niezdolności wnioskodawcy do pracy zarobkowej, które nie były znane Lekarzowi Orzecznikowi i Komisji Lekarskiej.

Pierwszy dotyczy zdiagnozowanego w oparciu o przeprowadzone w dniu 21 stycznia 2014 r. badanie uszkodzenia dolnego neuronu ruchowego na poziomie opuszki i rdzenia kręgowego (co może sugerować powolny rozwój rdzeniowego zaniku mięśni). Nie jest to schorzenie nowe, gdyż jak wynika z akt organu rentowego, Komisja Lekarska ZUS wskazała na wieloletnią diagnostykę neurologiczną ubezpieczonego w Klinice Neurologii
i dysponowała kartami informacyjnymi z jego pobytów diagnostycznych w tej klinice
w latach 2005-2008 oraz MRI odcinka szyjnego. Na podstawie tej dokumentacji wykluczyła chorobę neuronu ruchowego. Okoliczność tę potwierdzili biegli chirurg ortopeda- traumatolog, neurolog, kardiolog i specjalista chorób wewnętrznych, podnosząc w części
B opinii (Badania podmiotowe), że ubezpieczony podlegał kontroli neurologicznej w Klinice Neurologicznej w K.. Nie wykazano u niego progresji zmian w badaniach, lecz odnotowano pogorszenie kliniczne z niejasnych powodów, wykluczono jednak chorobę neuronu ruchowego.

Drugi zaś dokument, również z daty po wniesieniu odwołania, to wynik badania słuchu z dnia 24 grudnia 2013 r., z którym zarówno Lekarz Orzecznik, jak i Komisja Lekarska nie mieli możliwości zapoznania się wydając opinie lekarskie o stanie zdrowia ubezpieczonego. W tym miejscu zauważyć należy, że schorzenia ucha istniały
u odwołującego przed wydaniem zaskarżonej decyzji, o czym świadczy dokonane przez Komisję Lekarską ZUS w orzeczeniu z dnia 2 kwietnia 2013 r. rozpoznanie, tj. dawno przebyte ropne zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych (ropne zapalenie ucha prawego
z wyciekiem ropnym w wywiadzie).

Z uwagi zatem na ujawnienie się nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności odwołującego do pracy, koniecznym stało się uchylenie zaskarżonej decyzji ZUS Oddział w T. z dnia 22 kwietnia 2013 r., przekazanie sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania w sprawie.

Z tego też powodu zbędne okazało się przeprowadzanie dowodu z opinii uzupełniającej biegłych sądowych, o co wnioskował ubezpieczony, celem zapoznania się
z wynikami przedłożonych przez niego badań i ponownej oceny jego stanu zdrowia-
w związku z czym wniosek ten Sąd oddalił. Zaakcentować bowiem należy, że w sprawie odwołania od decyzji organu rentowego, jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Sąd nie działa w zastępstwie organu rentowego, w związku z czym nie ustala prawa do świadczeń i choć samodzielnie oraz we własnym zakresie rozstrzyga wszelkie kwestie związane z prawem lub wysokością świadczenia objętego decyzją, to jego rozstrzygnięcie odnosi się do zaskarżonej decyzji
(por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 9 października 2013 r., III AUa 423/13, LEX
nr 1378614). Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji ZUS ogranicza się więc do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem wnioskodawca może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy
i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. Zakres rozpoznania
i orzeczenia (przedmiot sporu) w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczony jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego determinowanego zakresem odwołania od tejże decyzji. Zgodnie z systemem orzekania
w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji (art. 477 ^{( 14)} § 2 i art. 477 ^{( 14a)} k.p.c.) w granicach jej treści i przedmiotu (por. wyrok SA
w Białymstoku z dnia 1 października 2013 r., III AUa 369/13, LEX nr 1378596). Sąd nie może więc prowadzić postępowania odnośnie pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczonego
w oparciu o dowody przedłożone przez niego po dacie wydania zaskarżonej decyzji,
z którymi nie zapoznawał się zarówno Lekarz Orzecznik, jak i Komisja Lekarska. Dowody takie powinny stać się w pierwszej kolejności przedmiotem oceny przez lekarzy orzeczników w postępowaniu toczącym się przed organem rentowym. Dalsze prowadzenie postępowania sądowego w takiej sytuacji (tj. przedłożenia wyników badań świadczących o „nowych okolicznościach” w sprawie w rozumieniu art. 477 ^{( 14 )}§ 4 k.p.c.) i wydanie wyroku pozbawiłoby stronę możliwości zaskarżenia decyzji ZUS (a zatem jednej instancji), stanowiąc istotne naruszenie proceduralne, bo pominięcie obowiązkowego przed postępowaniem sądowym postępowania przed organem rentowym. Nawet zatem, gdyby biegli sądowi zapoznali się z wynikami przedłożonych przez odwołującego w toku postępowania badań
i wydali opinię uzupełniającą, Sąd i tak byłby zmuszony uchylić zaskarżoną decyzję, przekazać sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umorzyć postępowanie z uwagi na brzmienie art. 477 ^{( 14 )}§ 4 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punktach I i II postanowienia na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.