Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 3.08.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z 2.06.2021 r. odmówił I. T. prawa do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, argumentując, że orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z 29.07.2021 r. nie stwierdzono u wnioskodawczyni niezdolności do samodzielnej egzystencji. (decyzja w aktach ZUS)

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą wnioskodawczyni złożyła od niej odwołanie, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznania prawa do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. (odwołanie k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. (odpowiedź na odwołanie k. 5)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

I. T., ur. (...), z zawodu jest szwaczką, wykonywała pracę ekspedientki w sklepie spożywczym. Od 25 lat nie pracuje. (bezsporne)

Odwołująca jest uprawniona do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na stałe. (bezsporne)

I. T. złożyła 2.06.2021 r. wniosek o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. (wniosek k. akt ZUS).

Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z 21.06.2021 r. nie stwierdził niezdolności wnioskodawczyni do samodzielnej egzystencji. (orzeczenie k. 8 akt ZUS)

Po rozpoznaniu sprzeciwu Komisja Lekarska ZUS, w oparciu o analizę przedstawionej dokumentacji leczenia i badań dodatkowych, wydała 29.07.2021 r. orzeczenie, w którym także nie stwierdziła, że u wnioskodawczyni niezdolności do samodzielnej egzystencji. Komisja Lekarska wydała w/w orzeczenie zaocznie z uwagi na stan zagrożenia epidemiologicznego i wprowadzenie przez rząd obostrzeń w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)19. (orzeczenie k. 11 akt ZUS)

W oparciu o w/w orzeczenie Komisji Lekarskiej pozwany organ rentowy wydał zaskarżoną decyzją z 3.08.2021 r., którą odmówił ubezpieczonej prawa do świadczenia uzupełniającego. (decyzja k. 12 akt ZUS).

W sądowym badaniu neurologicznym u wnioskodawczyni rozpoznano niedowład kończyn dolnych z ataksją rdzeniowo – móżdżkową, chorobę F., zespół bólowy odcinka LS kręgosłupa w przebiegu zmian zwyrodnieniowo - dyskopatycznych.

Wnioskodawczyni ma rozpoznaną chorobę genetyczną F., która charakteryzuje się występowaniem ataksji rdzeniowo – móżdżkowej z niedowładem kończyn dolnych. Choroba ta została rozpoznana przez Oddział Neurologiczny w 1997 r. Na tę chorobę choruje także syn wnioskodawczyni. Z powodu silnych bólów kręgosłupa w odcinku LS i pogorszenia siły mięśniowej kończyn dolnych została przyjęta do Oddziału (...) Neurologicznej celem poprawy sprawności ruchowej. W wykonanym badaniu (...) stwierdzono znacznego stopnia uszkodzenie aksonalne nerwów obwodowych. W trakcie hospitalizacji odwołująca przebyła zakażenie (...)19. Była chorą leżącą, z zanikami mięśniowymi i niedowładem kończyn dolnych. W wyniku rehabilitacji uzyskano zwiększenie siły mięśniowej kończyn, spionizowano wnioskodawczynię, która zaczęła poruszać się z asekuracją balkonika, z pomocą czynną wchodzić po schodach, wypisana do domu z oceną części ruchowej skali ASIA 80/100 punktów, a w skali B. 17/20. Wypisana do domu z zaleceniem nauki chodzenia i z zaświadczeniem o potrzebie usług opiekuńczych. Dostała także wniosek na zaopatrzenie ortopedyczne, tj. wózek inwalidzki i balkonik ułatwiający chodzenie.

W sądowym badaniu neurologicznym stwierdzono znacznego stopnia objawy uszkodzenia układu nerwowego, które pozwoliły uznać wnioskodawczynię za niezdolną do samodzielnej egzystencji od 2.06.2021 r. do 31.05.2022 r. Oceniając sprawność ubezpieczonej według skali B. stwierdzono, że odwołująca jest w stanie samodzielnie spożywać posiłki, wymaga większej pomocy przy przemieszczaniu się z wózka na leżankę i z powrotem. Jest w stanie umyć twarz, uczesać się i umyć zęby. Przy korzystaniu z toalety potrzebuje pomocy, ale może coś zrobić samodzielnie. Jest całkowicie zależna przy kąpieli całego ciała. Po powierzchniach płaskich porusza się na wózku inwalidzkim ( w domu przy pomocy balkonika). Nie wchodzi i nie schodzi po schodach. Przy ubieraniu się i rozbieraniu potrzebuje pomocy (nie była w stanie założyć butów, w sądowym badaniu neurologicznym potrzebowała pomocy ubieraniu i rozbieraniu się). Kontroluje oddawanie stolca. Popuszcza mocz (wnioskodawczyni była w pieluchomajtkach).

Z perspektywy neurologii wnioskodawczyni jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, ponieważ wymaga długotrwałej opieki i pomocy osoby drugiej w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych tzn. takich, które warunkują dalsze życie w biologicznym znaczeniu tego słowa. Podstawowe potrzeby życiowe to załatwianie potrzeb fizjologicznych, utrzymywanie higieny osobistej, poruszanie się po domu, i dla osoby mieszkającej z synem, który także nie jest samodzielny, zaopatrzenie w artykuły żywnościowe.

Z perspektywy neurologii wnioskodawczyni wymaga dalszego usprawniania i wykonania (...) kręgosłupa LS (termin wyznaczono na styczeń 2022 r.).

Zgodnie z wiedzą z zakresu neurologii wnioskodawczyni jest niezdolna do samodzielnej egzystencji od daty złożenia wniosku w ZUS tj. od 2.06.2021 r. do 31.05.2022 r.

(opinia biegłego neurologa J. B. k. 19-23)

W sądowym badaniu internistycznym u wnioskodawczyni rozpoznano nadciśnienie tętnicze kontrolowane lekami, bez powikłań ze strony serca, otyłość I stopnia ( (...) 33,7), ataksję rdzeniowo – móżdżkową z niedowładem kończyn dolnych, bez genetycznego potwierdzenia rozpoznania choroby F., wielopoziomowe zmiany zwyrodnieniowo- dyskopatyczne kręgosłupa LS z objawowym zespołem bólowym korzeniowym, epizod depresyjny w trakcie leczenia, niedoczynność tarczycy leczona substytucyjnie. Wnioskodawczyni nigdy nie była hospitalizowana z przyczyn internistycznych, w tym kardiologicznych i pulmonologicznych. Po ostatniej rehabilitacji w kwietniu 2021 r. jej sprawność w skali B. oceniono na 17 z 20 punktów. W obrazie chorobowym od 1997 r. dominują objawy i hospitalizacje z przyczyn neurologicznych. W aktualnym stanie ocenie internistycznym wnioskodawczyni nie ma konieczności długotrwałej lub stałej pomocy innych osób w zaspakajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Z uwagi na trudności trakcyjne ubezpieczona wymaga okresowej pomocy przy dokonywaniu zakupów i toalecie całego ciała. Z przyczyn internistycznych nie stwierdzono u wnioskodawczyni niezdolności do samodzielnej egzystencji.

(opinia biegłego internisty L. P. k. 26-29)

Wnioskodawczyni posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z 6.04.2022 r., zgodnie z którym została zaliczona od dnia 8.12.2021 r. do stopnia niepełnosprawności znacznego do 4.02.2025 r., nie da się ustalić, od kiedy istnieje niepełnosprawność. Stwierdzono, że wnioskodawczyni jest niezdolna do pracy, a także, że wymaga zaopatrzenia w środki pomocnicze i techniczne umożliwiające jej funkcjonowanie, wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług specjalistycznych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki, konieczna jest stała lub długotrwała opieka lub pomoc innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. (orzeczenie k. 56)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt organu rentowego, a także na podstawie opinii biegłych sądowych lekarzy właściwych ze względu na schorzenia odwołującej, uznając, że opinie stanowią w pełni wartościowy dowód w sprawie.

Opinie biegłych zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzę zawodową. Biegli szczegółowo i w sposób pełny określili schorzenia występujące u badanej wnioskodawczyni oraz ocenili ich znaczenie z perspektywy własnej specjalizacji medycznej dla jej zdolności do samodzielnej egzystencji. Opinie tych biegłych nie zawierają sprzeczności ani braków, które pozbawiałyby je mocy dowodowej, zostały przekonująco uzasadnione, a zawarty w nich końcowy wniosek orzeczniczy został przez biegłych logicznie uzasadniony. Z tych przyczyn Sąd uczynił podstawą swoich ustaleń w sprawie opinie tych biegłych przyjmując, że stanowią one w całości pełnowartościowe źródło dowodowe.

Dowód z opinii biegłych jest jak każdy dowód oceniany w zestawieniu z całokształtem dostępnego materiału dowodowego i w tym aspekcie. Mając na uwadze powyższe Sąd przyznał szczególny przymiot opinii biegłego neurologa, który uznał, że odwołująca z powodu rozpoznanych schorzeń neurologicznych jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji od daty złożenia wniosku, tj. od 2.06.2021 r. do 31.05.2022 r.

Należy podkreślić, że pozwany organ rentowy wprost w piśmie procesowym z 17.03.2022 r. oświadczył, że nie zgłasza żadnych uwag do opinii biegłego neurologa oraz opinii biegłego internisty (k. 40).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15 zzs(1) ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 2.03.2020 r o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem , przeciwdziałaniem i zwalczaniem C. – 19(…)/Dz.U. 2021 poz. 2095 t.j/, w związku z brakiem możliwości przeprowadzenia posiedzenia zdalnego (brak środków technicznych) i brakiem konieczności przeprowadzenia rozprawy. W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak wniosków dowodowych dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione./tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17/. Sprawa nie miała charakteru wielowątkowego, wymagającego wyjaśnienia twierdzeń stron oraz odniesienia się do złożonych wniosków dowodowych. Sprawa w świetle stanowisk stron i zebranych dokumentów nie budziła żadnych wątpliwości./por. wyrok SA w Warszawie z dnia 26.04.2018, VI ACa 1694/17/

Prawo do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji regulują przepisy ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz. U. z 2022 r. poz. 1006 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 w/w ustawy, świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Świadczenie uzupełniające przysługuje od miesiąca, w którym zostały spełnione warunki wymagane do jego przyznania, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o to świadczenie o czym stanowi art. 6 w/w ustawy.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było jedynie to, czy ubezpieczona jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

W sprawie niespornym jest, że wnioskodawczyni jest uprawniona do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na stałe.

Termin "niezdolność do samodzielnej egzystencji" mieści w sobie tak opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp., jak również pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza (por. wyrok SA w Szczecinie z 6 września 2012 r., III AUa 372/12, LEX nr 1217775).

W wyroku z 19.10.2017 r., III AUa 872/16 (LEX nr 2427732) Sąd Apelacyjny w Szczecinie trafnie przy tym wskazał, że sam termin "niezdolność do samodzielnej egzystencji" zdefiniowany w art. 13 ust. 5 ustawy emerytalno-rentowej oznacza spowodowaną naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Pojęcie to ma zatem szeroki zakres przedmiotowy. Trzeba przy tym odróżnić opiekę oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp., od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza (tak też SA w Katowicach w wyroku z 21.02.2002 r., III AUa 1333/01, OSA 2003/7/28). Stanowisko to Sąd Okręgowy traktuje jako własne.

Sąd Okręgowy w całości także podziela wyrażany od dawna w orzecznictwie pogląd, że w ujęciu ustawowym osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji jest nie tylko osoba całkowicie bezradna, czy też obłożnie chora, ale również taka, która jest wystarczająco sprawna, aby samodzielnie wykonywać podstawowe czynności dnia codziennego, lecz z uwagi na trudności w poruszaniu się lub inne poważne upośledzenie sprawności potrzebuje pomocy w tych sprawach, które wymagają opuszczenia domu (por. wyrok SA w Białymstoku z 11.12.2012 r., III AUa 379/12, Legalis nr 715092).

Przyjęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji wymaga ustalenia, że dana osoba ze względu na naruszenie sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

W zakresie oceny zdolności wnioskodawcy do samodzielnej egzystencji przeprowadzono dowód z opinii biegłych, z których dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy kluczową ostatecznie okazała się opinia biegłego neurologa.

Biegły neurolog rozpoznał u wnioskodawczyni niedowład kończyn dolnych z ataksją rdzeniowo – móżdżkową, chorobę F., zespół bólowy odcinka LS kręgosłupa w przebiegu zmian zwyrodnieniowo - dyskopatycznych. Biegły ten w sądowym badaniu neurologicznym stwierdził u odwołującej znacznego stopnia objawy uszkodzenia układu nerwowego, które pozwoliły uznać skarżącą za niezdolną do samodzielnej egzystencji od 2.06.2021 r. do 31.05.2022 r. Z opinii tego biegłego wynika, że z perspektywy neurologii wnioskodawczyni jest niezdolna do samodzielnej egzystencji ponieważ wymaga długotrwałej opieki i pomocy osoby drugiej w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych tzn. takich, które warunkują dalsze życie w biologicznym znaczeniu tego słowa. W szczególności biegła w sądowym badaniu neurologicznym stwierdziła znacznego stopnia objawy uszkodzenia układu nerwowego, a oceniając sprawność ubezpieczonej według skali B. ustaliła, że odwołująca jest w stanie samodzielnie spożywać posiłki, wymaga większej pomocy przy przemieszczaniu się z wózka na leżankę i z powrotem, jest w stanie umyć twarz, uczesać się i umyć zęby, przy korzystaniu z toalety potrzebuje pomocy, ale może coś zrobić samodzielnie, przy czym jest całkowicie zależna przy kąpieli całego ciała, kontroluje oddawanie stolca, natomiast popuszcza mocz (wnioskodawczyni była w pieluchomajtkach), a ponadto po powierzchniach płaskich ubezpieczona porusza się na wózku inwalidzkim (w domu przy pomocy balkonika), nie wchodzi i nie schodzi po schodach, przy ubieraniu się i rozbieraniu potrzebuje pomocy – i jak zaznaczyła biegła neurolog w czasie wykonywanego przez biegłą badania skarżąca nie była w stanie założyć butów, lecz potrzebowała pomocy biegłej przy ubieraniu i rozbieraniu się. Biegła neurolog uzasadniając wnioski końcowe swojej opinii wskazała, że podstawowymi potrzebami życiowymi jest załatwianie potrzeb fizjologicznych, utrzymywanie higieny osobistej, poruszanie się po domu, i dla osoby mieszkającej z synem, który także nie jest samodzielny, zaopatrzenie w artykuły żywnościowe.

Uznając opinię biegłego neurologa za w pełni wartościowy środek dowodowy Sąd Okręgowy w całości podzielił utrwalone w judykaturze stanowisko, że niezdolność do samodzielnej egzystencji występuje nawet wtedy, gdy osoba całkowicie niezdolna do pracy może wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie, np. zje posiłek przygotowany przez inną osobę, o ile w pozostałym zakresie jest pozbawiona praktycznej możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej stałej lub długotrwałej pomocy ze strony osoby drugiej (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 20 czerwca 1995 r., III AUr 551/95, OSA 1995 r., nr 7-8, poz. 56, Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 5 września 2013 r., III AUa 1642/12, a także w wyroku z 25 września 2015 r., III AUa 1007/14, L.). Na zakończenie raz jeszcze należy podkreślić, że pozwany wprost oświadczył, że nie kwestionuje opinii biegłego neurologa (k. 40).

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 47714 §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w sentencji wyroku.

A.P.