Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III U 521/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2022r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

sędzia Danuta Poniatowska

Protokolant:

Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 maja 2022r. w Suwałkach

sprawy A. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do rekompensaty

w związku z odwołaniem A. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 17 sierpnia 2021 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. Z. prawo do rekompensaty.

UZASADNIENIE

Decyzją z 17.08.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t. j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1924) i ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291 ze zm.) odmówił A. Z. prawa do rekompensaty. Wskazał, że wnioskodawca nie wykazał odpowiednio długiego stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił do przyznania prawa do rekompensaty zatrudnienia od 1.01.1992 r. do 3.03.2002 r. w (...)S.A. w S., gdyż wnioskodawca, w ocenie organu rentowego, nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odwołaniu od tej decyzji A. Z. wnosił o jej zmianę, uwzględnienie spornego okresu pracy w warunkach szczególnych i przyznanie prawa do rekompensaty.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i podniósł, iż sporny okres nie został zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na wynikające z zakresu czynności obowiązki, które nie dają podstaw do ustalenia świadczenia pracy w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, co następuje:

A. Z. (ur. (...)) miał przyznane prawo do świadczenia rentowego (decyzja z 12.10.2020 r.). Decyzją z 19.02.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przyznał A. Z. z urzędu emeryturę na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291 ze zm.) od osiągnięcia wieku emerytalnego, to jest od (...)

Wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego i przyznanie rekompensaty A. Z. złożył 9.07.2021 r. Do wniosku dołączył świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych wystawione 5.05.2021 r. przez (...) S.A. z siedzibą w W. – następcę (...)S.A. w S.. W tym świadectwie pracy zaświadcza się, że A. Z. w okresie od 19.09.1983 r. do 15.01.1985 r. oraz od 1.10.1985 r. do 3.03.2002 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w wykazie A dział XIV poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), to jest kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (prace betoniarskie i zbrojarskie). Wskazano również zajmowane stanowiska pracy: kontroler jakości, mistrz produkcji, starszy mistrz produkcji, zastępca kierownika wydziału produkcji – wymienione w wykazie A dział XIV poz. 24 pkt 1 zarządzenia nr 24 Ministra Komunikacji z dnia 29.06.1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej. Ponadto w tym świadectwie wskazano, że okres pracy od 19.09.1983 r. do 31.12.1991 r. zalicza się do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, jako okres zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin.

Po rozpatrzeniu tego wniosku, zaskarżoną decyzją z 17.08.2021 r. odmówiono wnioskodawcy prawa do rekompensaty. Organ rentowy nie uwzględnił do przyznania prawa do rekompensaty zatrudnienia od 1.01.1992 r. do 3.03.2002 r. w (...)S.A. w S.. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

A. Z. podjął zatrudnienie w (...) Wytwórni (...) w S.19.09.1983 r. na stanowisku kontrolera jakości produkcji na stażu pracy, na którym pracował do 2.01.1984 r. Od 3.01.1984 r. do 22.12.1984 r. odbywał służbę wojskową, po ukończeniu której powrócił do pracy w tym samym zakładzie. Od 16.01.1985 r. do 30.09.1985 r. zatrudniony był w dziale inwestycji na stanowisku samodzielnego referenta ds. technologicznych, od 1.10.1985 r. do 31.08.1986 r. na stanowisku mistrza produkcji, a następnie od 1.09.1986 r. do 28.02.1987 r. starszego mistrza produkcji. Z dniem 1.03.1987 r. objął stanowisko zastępcy kierownika wydziału produkcji, na którym zatrudniony był do 3.03.2002 r. Po tym okresie zatrudniony był jeszcze na stanowisku specjalisty ds. zaopatrzenia i zbytu oraz kierownika działu zaopatrzenia i sprzedaży (od 4.03.2002 r. do 31.12.2008 r.), ten okres nie był jednak sporny, nie podlegał zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych, tak jak okres zatrudnienia od 16.01.1985 r. do 30.09.1985 r. w dziale inwestycji na stanowisku samodzielnego referenta ds. technologicznych (akta osobowe wnioskodawcy).

Jako kontroler jakości wnioskodawca dokonywał ostatecznego odbioru pod względem jakości gotowego wyrobu działu produkcji. Na stanowisku mistrza i starszego mistrza produkcji nadzorował bezpośrednio pracowników wykonujących elementy betonowe na potrzeby PKP. Jako zastępca kierownika wydziału produkcji nadal nadzorował pracowników na wydziale produkcyjnym, w skład którego wchodziły dwie linie produkcyjne, podlegali mu mistrzowie produkcji. Od roku 1992, po modernizacji zakładu zajmował się bezpośrednio linią produkcyjną podrozjazdnic i nadzorował też drugą linię. Z uwagi na zmienność produkcji i duże wymogi, co do jakości wykonywanych wyrobów, sam bezpośrednio nadzorował linię podrozjazdnic, nie zatrudniano mistrza produkcji na tej linii (zeznania świadka J. G. (1) – k. 106). Na stanowisku zastępcy kierownika wydziału produkcji wykonywał również prace organizacyjne i administracyjne, z tym że do rozliczeń wyrobów gotowych, zużytych materiałów i pracowników zatrudniony był pracownik administracyjny - D. N. (zeznania w charakterze świadka k. 105 odw.-106).

W aktach osobowych z tego okresu znajdują się zakresy czynności odwołującego się, analizuje je również w swojej opinii biegły sądowy z zakresu BHP powołany w sprawie (opinie k. 19-33 i 55-62).

W sporządzonej opinii biegły wskazuje, że zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych podlega okres 14 lat 2 miesięcy i 27 dni, jako pracownika kolejowego, czyli osoby pozostającej w stosunku pracy w jednostkach organizacyjnych PKP od daty rozpoczęcia stosunku pracy do 31.12.1998 r. Wprawdzie biegły wprost tego nie określa, ale z obliczeń wynika, że tak wyliczony staż pracy w warunkach szczególnych obejmuje tylko okresy składkowe. Natomiast ewidencjonowane w tym przedziale czasowym okresy nieskładkowe wynoszą 9 miesięcy i 27 dni (zestawienia w aktach rentowych), co powoduje, że łączny okres zatrudnienia A. Z. w warunkach szczególnych, jako pracownika kolejowego, wynosi ponad wymagane 15 lat.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t. j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1924), rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat ( art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych).

Wykonywanie pracy w warunkach szczególnych kwalifikuje się zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 291 ze zm.). Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Przepisami, do których odsyła
art. 32 ust. 4 tej ustawy jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie
z treścią § 1 ust. 1 tego rozporządzenia pracami w szczególnych warunkach są prace wymienione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Natomiast przepis § 4 ust. 3 tego rozporządzenia do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach zalicza okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz.U. z 1983 r. Nr 23, poz. 99 ze zm.). Art. 6 ust. 1 tej ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin za okresy zatrudnienia na kolei uważa okresy pozostawania w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy.

Ustawa z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz.U. z 1983 r. Nr 23, poz. 99 ze zm.) została uchylona przez ustawę z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 195 pkt 7), ale zawiera tożsame zapisy, co do okresów zatrudnienia na kolei, zawarte w art. 43 ust.1. Przepis ten stanowi, że za okresy zatrudnienia na kolei uważa się okresy pozostawania w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy.

Ustalanie okresu pracy w warunkach szczególnych reguluje też ustawa o emeryturach pomostowych. Art. 12 tej ustawy stanowi, że przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 4-11, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Ponieważ ustawodawca w sposób szczególnie uprzywilejowany potraktował w ustawie o emeryturach i rentach z FUS pracowników kolejowych, a ustawa o emeryturach pomostowych nie wyłącza wprost w art. 12 tego przywileju, w ocenie Sądu, w niniejszej sprawie należało staż pracy w warunkach szczególnych ustalić zgodnie z dyspozycją art. 43 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Niewątpliwie A. Z. w spornym okresie pozostawał w stosunku pracy w kolejowej jednostce organizacyjnej, a w jego trakcie pobierał zasiłki chorobowe z ubezpieczenia społecznego. Wypełnił zatem dyspozycję określoną w powołanym wyżej przepisie. Przepis ten obowiązywał w dacie wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych i w dacie złożenia wniosku o rekompensatę. Dlatego, w ocenie Sądu, brak podstaw do pominięcia okresów pobierania zasiłków chorobowych do obliczania stażu pracy w warunkach szczególnych. Stanowisko to znajduje potwierdzenie także w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 25.02.2015 r. sygn. akt III AUa 452/14 (publ. Legalis nr 1396990).

W sporządzonej opinii biegły wskazuję, że A. Z. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych na stanowisku zastępcy kierownika wydziału produkcji. Powoływał się przy tym na jego zakresy czynności na tym stanowisku zawarte w aktach osobowych. Stanowisko to nie wydaje się przekonujące, zwłaszcza w świetle zeznań przesłuchanych świadków wskazanych powyżej, którzy swoje zeznania złożyli po sporządzeniu opinii. Z zeznań J. G. (2) wynika, że A. Z., pełniąc obowiązki zastępcy kierownika wydziału produkcji, nadzorował dwie linie produkcyjne. Przy czym istotne jest, że jedną z tych linii nadzorował bezpośrednio – bez pośrednictwa mistrza produkcji – z uwagi na wysokie wymagania zamawiających podrozjazdnice, które produkowano w tym zakładzie. Wyjaśnienia odwołującego i zeznania D. N., wskazują na duże zaangażowanie A. Z. bezpośrednio przy nadzorowaniu linii produkcyjnych i marginalną pracę administracyjną. Rozbudowane zakresy czynności, które powierzono wnioskodawcy na stanowisku zastępcy kierownika produkcji, nie przesądzają o faktycznie wykonywanej pracy. Istotne jest również, że pracodawca, znając specyfikę pracy na danym stanowisku, zakwalifikował ten okres również do pracy w warunkach szczególnych, wskazując, że do 3.03.2002 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w wykazie A dział XIV poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), to jest kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (prace betoniarskie i zbrojarskie). Analizowanie tego wątku wydaje się niecelowe z uwagi na konieczność polemizowania z opinią biegłego, co wymagałoby dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego z zakresu BHP. Wobec przyjęcia koncepcji o zaliczeniu okresów pobierania zasiłków chorobowych do pracy w warunkach szczególnych, zmierzałoby to do zbędnego przedłużania postępowania.

Wnioskodawca nie ubiegał się wcześniej o prawo do emerytury w obniżonym wieku, nie spełniał warunków do jej przyznania. Przed przyznaniem emerytury pobierał świadczenie przedemerytalne, a następnie rentę z tytułu niezdolności do pracy.

W tych okolicznościach należało przyjąć, że odwołujący legitymuje się wymaganym, co najmniej 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, a w związku z tym na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t. j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1924), przysługuje mu prawo do rekompensaty. Świadczenie to jest przyznawane tym ubezpieczonym, którzy nie mają możliwości skorzystania z emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), ani z emerytury pomostowej. Wnioskodawca spełnia wszystkie warunki do nabycia prawa do rekompensaty.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. orzeczono, jak
wyroku.