Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2013 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. D., Z. W., A. S. (1) i K. C.

przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej przy ulicy (...) w S.

o uchylenie uchwały

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 29 maja 2012 r., sygn. akt I C 62/11,

1)  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala i nie obciąża powodów kosztami procesu;

2)  nie obciąża powodów kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 786/12

UZASADNIENIE

Powodowie K. C., Z. D., Z. W.i A. S. (1)wnieśli o uchylenie uchwały nr (...)pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...)w S.. Powodowie podali, iż zaskarżona uchwała podjęta została w drodze indywidualnego zbierania głosów w okresie od 17 do 30 listopada 2010 r. W § (...) tej uchwały umieszczono zapis, iż „zasady rozliczania ciepła zgodnie ze wskazaniami podzielników określa regulamin będący integralną częścią niniejszej uchwały”. Jednakże zarówno w trakcie głosowania nad zaskarżoną uchwałą, jak i podczas pisemnego powiadamiania właścicieli o podjęciu uchwały, regulamin określający zasady rozliczania ciepła nie został im przedstawiony. Tymczasem regulamin ten określa zobowiązania finansowe każdego właściciela lokalu i należy go uznać za przedmiotowo istotne postanowienia uchwały, przy czym zgodnie z uchwałą regulamin stanowi jej integralną część. Przy podejmowaniu zaskarżonej uchwały doszło zatem do naruszenia przepisów regulujących sposób podejmowania uchwał we wspólnocie również dlatego, że na kartach do głosowania znalazła się informacja, iż nie zwrócenie karty traktowane będzie jako głos za przyjęciem uchwały.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Wskazała, że skarżona uchwała została podjęta w trybie indywidualnego zbierania głosów, ale zbieranie głosów odbyło się w inny sposób w odniesieniu do powodów, a w inny sposób w odniesieniu do pozostałych właścicieli. Innym właścicielom przedstawiciele zarządu wręczali tekst uchwały i regulaminu, a właściciele składali podpisy na wcześniej przygotowanej liście do głosowania. W sumie zebrano tak 60,30 % głosów za uchwałą i to wystarczyło do jej podjęcia. Jeżeli powodowie istotnie nie otrzymali regulaminu, to tylko w wyniku omyłki.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Katowicach uchylił uchwałę nr (...)pozwanej Wspólnoty i zasądził od pozwanej na rzecz powodów koszty procesu.

Wyrok ten Sąd Okręgowy oparł na następujących istotnych ustaleniach:

Pozwana Wspólnota przy ul. (...) w S. jest tzw. wspólnotą dużą, posiadającą zarząd składający się z osób fizycznych, wykonujący swoje obowiązki przy pomocy administratora J. S. działającej pod firmą (...). W marcu 2010r. odbyło się zebranie właścicieli lokali, w trakcie którego podjęto m.in. temat zainstalowania podzielników ciepła i rozliczania kosztów CO według ich wskazań. Dyskusja nie doprowadziła jednak do podjęcia żadnych konkretnych decyzji w tej sprawie. Pismem z dnia 28 czerwca 2010 r. ówczesny członek zarządu A. P. zwrócił się do administratora o zwołanie w najbliższym terminie zebrania właścicieli wspólnoty m.in. w związku z propozycją zarządu dotyczącą wprowadzenia podzielników ciepła, swój wniosek ponowił w piśmie z 26 sierpnia 2010 r.

Zaskarżona uchwała nr (...)została podjęta w trybie indywidualnego zbierania głosów na jej podstawie z dniem 1 stycznia 2011r. w pozwanej Wspólnocie wprowadzony został system rozliczania kosztów CO w oparciu o podzielniki. Uchwała stanowi m.in., że zasady rozliczenia ciepła zgodnie ze wskazaniami podzielników określa regulamin będący jej integralną częścią. Początkowo projekt uchwały wraz z regulaminem był wyłożony w biurze zarządu wspólnoty, gdzie właściciele uiszczając opłaty, mogli na przygotowanej liście oddać głos w sprawie uchwały. W biurze był obecny jeden z członków zarządu i administrator lub jego pracownik. Następnie od pozostałych właścicieli głosy zbierał osobiście członek zarządu S. S.; właścicielowi T. P.przy zbieraniu podpisów na liście wręczył on projekt uchwały wraz z regulaminem, natomiast właścicielowi T. G.nie przedstawił regulaminu, otrzymał on go dopiero w grudniu 2010r. lub w styczniu 2011r. Z kolei właściciel T. C.otrzymał regulamin zanim jeszcze S. S.przyszedł do niego w celu uzyskania podpisu na liście. Dla właścicieli, których nie zastano w mieszkaniach, w tym dla powodów, zostały przygotowane indywidualne karty do głosowania, które roznosiła dozorczyni. Karta do głosowania została przygotowana również dla właściciela zbiorowego posiadającego największy udział w nieruchomości wspólnej - Spółki (...) Spółki Akcyjnejw B.. Powodowie Z. W., A. S. (1), K. C.otrzymali karty do głosowania z załączonym projektem uchwały, ale bez regulaminu. W karcie do głosowania znalazła się informacja, że nie zwrócenie karty traktowane będzie jako głos za przyjęciem uchwały. Na liście do głosowania nad zaskarżoną uchwałą nr (...)wyszczególniono 51 właścicieli lokali wraz z określeniem ich udziałów w nieruchomości wspólnej. Według listy 38 właścicieli głosowało za przyjęciem uchwały, co dało 60, 30 % głosów, 1 osoba wstrzymała się (1,60 %), 9 osobom przekazano karty do głosowania, co do 3 właścicieli nie ma na liście wzmianki o oddaniu głosu, ani o wysłaniu korespondencji. Właściciel M. B.omyłkowo podpisał się na liście dwukrotnie, najpierw w rubryce przy nazwisku A. S. (2), a później dopiero w rubryce przy swoim nazwisku. Na liście nie ma dat, w których poszczególni właściciele złożyli swoje podpisy.

Pismem z dnia 15 grudnia 2010 r. właściciele lokali zostali poinformowani o treści uchwały nr (...). Poinformowano ich także, że uchwała obowiązuje od dnia podjęcia tj. od 1 grudnia 2010 r. i podjęto ją przy 60,30 % głosów za, 24, 89 % przeciw, 1,60 % głosów wstrzymujących się, 13,21 % osób nie uczestniczyło w głosowaniu (informacja o treści uchwały k. 33). Natomiast na oryginale uchwały nr (...)podpisanej przez członków zarządu wskazano, że za uchwałą głosowało 61,90 % właścicieli, przeciw było 24,89 %, wstrzymało się 0,00 % właścicieli.

Mając na uwadze te ustalenia przyjął Sąd Okręgowy, że zachodzą podstawy do uchylenia zaskarżonej uchwały w oparciu o art. 25 ustawy o własności lokali z uwagi na uchybienia formalne popełnione podczas głosowania nad nią. Zdaniem Sądu Okręgowego, uchybień było wiele, co świadczy o wyjątkowo niestarannym przeprowadzaniu głosowania, jednak jedno z nich miało lub mogło mieć wpływ na treść zaskarżonej uchwały, a było nim nie dołączenie do jej projektu regulaminu zasad rozliczania ciepła, stanowiącego integralną część tej uchwały. W ocenie Sądu Okręgowego z zebranych dowodów wynika, że regulamin nie został dołączony do dostarczonych powodom kart do głosowania, a w świetle zeznań świadka T. G. wątpliwe jest czy został on doręczony wszystkim właścicielom; tymczasem nieprzedstawienie wszystkim właścicielom regulaminu mogło mieć wpływ na treść uchwały, zwłaszcza że próby podjęcia uchwały na zebraniu w marcu 2010 r. skończyły się niepowodzeniem.

W apelacji od tego wyroku pozwana zaskarżyła go w całości, wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych, lub też uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznawania Sądowi pierwszej instancji.

Skarżąca zarzuciła zaskarżonemu orzeczeniu:

-naruszenie prawa procesowego przepisu art. 231 k.p.c., które to naruszenie miało wpływ na rozstrzygnięcie w sprawie, a polegało na przyjęciu, iż na podstawie zeznań powodów oraz zeznań świadka T. G. można było przyjąć domniemanie faktyczne polegające na tym, iż Sąd pierwszej instancji uznał, że wszyscy członkowie wspólnoty nie otrzymali podczas procedury głosowania regulaminu zasad rozliczania ciepła stanowiącego integralną część uchwały poddanej pod głosowanie. Przyjęcie takiego domniemania faktycznego nie było zasadne albowiem wymienione osoby posiadały
informacje tylko na temat przedstawienia im regulaminu, przy czym świadek G. nie twierdził, aby regulaminu nie otrzymał, a jedynie nie pamiętał, kiedy to nastąpiło. Fakty składające się na podstawę domniemania faktycznego nie uzasadniają, zatem w świetle wiedzy i doświadczenia życiowego wyprowadzanego z niego wniosku. Zastosowanie domniemania faktycznego nie jest też możliwe w powyższym zakresie jako że dla wysunięcia domniemania, według którego wszyscy członkowie wspólnoty lub przynajmniej ich większość nie otrzymali regulaminu istnieje w pełni uprawniona konkurencyjna hipoteza, według której można przyjąć domniemanie, że taki regulamin większość członków wspólnoty otrzymała tym bardziej, że Sąd pierwszej instancji ustalił, że: „Początkowo projekt uchwały wraz z regulaminem był wyłożony w biurze zarządu wspólnoty, następnie od pozostałych właścicieli głosy zbierał osobiście członek zarządu S. S.”.

-jeżeli prawidłowo należało przyjąć, iż materiał dowodowy nie zawiera podstaw do wysunięcia domniemania faktycznego według którego wszyscy członkowie wspólnoty lub co najmniej ich większość nie otrzymali regulaminu to zasadnym jest zarzut naruszenia prawa materialnego przepisu art. 25 ust. l ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali poprzez jego błędne zastosowanie w niniejszej sprawie choć nie sposób przyjąć, że stwierdzone na podstawie materiału dowodowego uchybienia polegające na niedoręczeniu regulaminów powodom mogło mieć znaczenie dla podjęcia uchwały jako że większość głosujących, którzy regulamin otrzymała opowiedzieli się za podjęciem zaskarżonej uchwały. Wadliwość postępowania nie mogła mieć, zatem wpływu na treść podjętej uchwały. Nie doszło też do naruszenia interesu wszystkich właścicieli skoro za podjęciem uchwały były te osoby, które rzeczywiście korzystają z centralnego ogrzewania natomiast powodowie pozostający w zdecydowanej mniejszości nie korzystają z centralnego ogrzewania, ale posiadają własne indywidualne ogrzewanie lokali.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

W szczególności rację ma skarżąca, o ile stoi na stanowisku, że brak było podstaw do ustalenia, iż nie doręczono regulaminu takiej liczbie właścicieli, że mogło to mieć wpływ na treść zaskarżonej uchwały, której integralną częścią był tenże regulamin. Słusznie przy tym podnosi skarżąca, że nie było podstaw do konstruowania domniemania faktycznego po myśli art. 231 k.p.c., prowadzącego do poczynienia powyższego ustalenia. Zauważyć też należy, że w istocie Sąd Okręgowy ustalił to tylko, że nie wszystkim właścicielom doręczono regulamin i w rezultacie nie wszyscy właściciele w momencie oddawania głosów znali jego treść. Takie zaś ustalenie nie pozwala na przyjęcie, że miało lub mogło to mieć wpływ na treść uchwały. Doręczenie regulaminu „nie wszystkim” właścicielem nie jest tożsame z przyjęciem, że w takim wypadku nie byłoby większości głosów za uchwałą. Powodowie by skutecznie podważyć uchwałę musieliby wykazać, że nie doręczono regulaminu tylu głosującym, że ich głosy mogłyby przesądzić o niepodjęciu uchwały, inaczej mówiąc brak tych głosów „za uchwałą” sprawiłby, że zaskarżona uchwała, za którą nie głosowałaby większość, czyli ponad 50% właścicieli, nie zostałaby podjęta. Tymczasem zebrane dowody pozwalały jedynie na ustalenie, że regulaminu nie otrzymali ci właściciele, którzy głosowali przy pomocy kart do głosowania, w tym powodowie i nie otrzymał też regulaminu jeden z właścicieli głosujących poprzez składanie podpisów na liście, a to T. G.. Z zeznań T. G., które złożył w toku procesu wynika, że w chwili gdy podpisywał listę znał jedynie projekt uchwały, natomiast nie znał regulaminu, który doręczono mu później już po podjęciu uchwały wraz z rachunkiem (zeznania świadka – k. 173). Inni jednak właściciele w ten sam sposób głosujący zeznali, iż przed podpisaniem listy otrzymali regulamin dotyczący podzielników ciepła, z którym się zapoznali przed głosowaniem (zeznania świadka T. P.– k. 173 i zeznania świadka T. C.– k. 174). Fakt ten potwierdzili również świadek J. S.(zeznania – k. 174 i 174 verte) oraz świadek A. P.(zeznania –k. 187) wskazując, że właściciele, którzy głosowali w przedmiocie uchwały mieli możliwość zapoznania się z regulaminem i z niej skorzystali. Reasumując przyjąć należało, że powodowie wykazali, że jednemu tylko z właścicieli, którzy głosowali składając podpisy na liście, nie doręczono regulaminu. Brak głosu za uchwałą tego jednego właściciela tylko w minimalnym zakresie wpłynąłby na wynik głosowania i z całą pewnością, zważywszy na wielkość jego udziału (0,0155 – lista k. 125) nie spowodowałby zmiany wyniku głosowania.

Tym samym powodowie powołując się na powyższy zarzut nie mogli skutecznie zakwestionować zaskarżonej uchwały nr (...)pozwanej Wspólnoty na podstawie art. 25 ustawy o własności lokali. Chociaż trafnie podnosił Sąd Okręgowy, że niezgodność uchwały z prawem może wynikać nie tylko z treści uchwały, ale także z wad postępowania prowadzącego do jej podjęcia, a właściciel lokalu może więc podnosić zarówno zarzuty merytoryczne skierowane przeciwko treści uchwały, jak i zarzuty formalne, to nie można podzielić stanowiska tegoż Sądu, iż podniesiony przez powodów w tej sprawie zarzut formalny był uzasadniony. Skoro zarzuty formalne dotyczące procedury podjęcia uchwały mogą stanowić podstawę uchylenia uchwały tylko wówczas, gdy zarzucana wadliwość miała lub mogła mieć wpływ na treść uchwały (na co zwraca uwagę Sąd Okręgowy przywołując: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2002r., IVCKN 1351/00 i z dnia 8 lipca 2004r., IVCK 543/03), a w świetle poczynionych ustaleń nie było podstaw by przyjąć, że zarzucane uchybienie (niedoręczenie właścicielom przed głosowaniem regulaminu kosztów rozliczania ogrzewania budynku i ustalania opłat za ciepło) miało lub mogło mieć wpływ na treść zaskarżonej uchwały, to powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zauważyć też trzeba, że wbrew twierdzeniom skarżących, kwestionowana przez nich uchwała nie była we Wspólnocie wysoce kontrowersyjna, z przeprowadzonych dowodów wynika, że nie aprobowali jej tylko ci właściciele, którzy mają w swoich mieszkaniach ogrzewanie indywidualne, a więc mniejszość, pozostali zaś właściciele posiadający większość udziałów, korzystający z dostarczanego im ciepła, uchwałę w przedmiocie podzielników ciepła akceptowali i w rezultacie głosowali za jej podjęciem.

Z tych przyczyn w braku podstaw z art. 25 ust. 1 ustawy o własności lokali powództwo podlegało oddaleniu, a zaskarżony wyrok z mocy art. 386 § 1 k.p.c. należało zmienić, orzekając jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o art. 102 k.p.c., uwzględniając tą okoliczność, że jakkolwiek nie było podstaw do uchylenia zaskarżonej uchwały, to jednak przy jej podjęciu popełniono szereg uchybień, a to sprawiło, iż powodowie mieli podstawy do subiektywnego przeświadczenia o słuszności ich roszczenia.