Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Załęska

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 listopada 2021 roku w Sieradzu

odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 24.08.2020 r. Nr (...)

w sprawie M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o emeryturę pomostową

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 729/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 24.08.2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. powołując się na przepis art. 4 i art. 49 ustawy z 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych, odmówił M. K. prawa do emerytury pomostowej z uwagi na niespełnienie przesłanek ustawowych, tj. niewykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wymiarze 15 lat, niewykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na dzień 1.01.2009r. oraz po 31.12.2008r. i nierozwiązanie stosunku pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji, pełnomocnik strony wnosił o zmianę decyzji i przyznanie M. K. prawa do emerytury pomostowej. Wnosił m.in. o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu BHP na okoliczność ustalenia, czy prace wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w (...) Sp. z o. o., były tożsame z pracą bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną, wymienioną pod poz. 16 załącznika Nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

W odpowiedzi, organ rentowy podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji i wnosił o oddalenie odwołania. W oparciu o świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 19.07.2013r., ZUS nie uwzględnił okresów zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Sp. z o. o. w W., argumentując, że prace na stanowisku „maszynisty urządzeń nawęglania”, „palacza - żużlowego”, „ślusarza obsługi i remontów urządzeń energetycznych”, po wyłączeniu okresów zasiłków chorobowych, nie spełniają definicji związanej z wykonywaniem prac przy bezpośrednim „sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną” wymienioną w załączniku 2 pkt. 16 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. K., ur. (...), pozostawał w zatrudnieniu do 30.09.2020r.

W okresie od 15.05.1986 - 31.07.2006, był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o. o. z/s w W. ( ostatnia nazwa zakładu , a poprzednio to: (...) S.A., od 1.09.1975 – 30.04.2000 – (...) S.A. P. – (...) S.A., od 1.05.2000r. przejście części zakładu pracy na nowego pracodawcę – (...) Sp. z o.o. z/s w W., z dniem 21.07.2005r. – zmiana nazwy firmy na (...) Sp. z o.o., od 22.06.2006r. – przejście części zakładu pracy na nowego pracodawcę - (...) SP. z o.o. obecnie pod nazwą (...) Sp. z o. o.).

W okresie od 14.09.1987 – 30.09.1987 M. K. korzystał z urlopu bezpłatnego. Okresy nieskładkowe przypadały od: 14.09.1987 – 30.09.1987, 14.01.1993 – 13.02.1993, 27.12.1994 – 31.03.1995, 29.07.1997 – 9.08.1997, 21.10.1997 – 27.10.1997, 19.05.2000- 29.05.2009, 22.03.2004 – 31.03.2004.

W okresie od 15.05.1986 - 31.07.2006, w-ca zajmował następujące stanowiska pracy: 15.05.1986 - 31.08.1990 – żużlowy – maszynista urządzeń nawęglania,

1.09.1990 – 31.03.1994 – palacz – żużlowy,

1.04.1994 – 31.07.2006 – ślusarz obsługi i remontów urządzeń energetycznych.

Wnioskodawca wykonywał pracę w kotłowni podlegającej pod dział głównego energetyka. W-ca pracował w ruchu ciągłym i na zmiany. W 1986r., na trzech zmianach obsada kotłowni wynosiła 24 osoby. W miarę modernizacji obiektu, obsługa kotłowni doszła do 20 osób. Wszystkie stanowiska pracy w kotłowni były zaliczane do I kategorii zatrudnienia. Kotłownia była głównym źródłem zasilania w energię cieplną miasta P. i zakładu (...) P., zasilała także szkoły, przedszkola, żłobki, było też kilku indywidualnych odbiorców ciepła. Kotły wytwarzały ciepło na potrzeby miasta i zakładu (...), tj. na cele ciepłej wody, technologiczne i ogrzewanie. Część kotłowni była sterowana ręcznie, część poprzez wyłączniki, np. ciśnieniowe. Kotłownia była wysokotemperaturowa (150°C), niezautomatyzowana. Do miasta wysyłana była ciepła woda o parametrach 90°C na zasilaniu i 70°C na powrocie. Dwa parametry dot. zakładu, tj. na urządzenia technologiczne - galwanizernia, myjki, nagrzewnice niektóre w hali o parametrach 120/90 i na ogrzewanie CO 90/70, należało regulować, aby podane były odpowiednie parametry. Moc kotłowni wynosiła 50 MW. Było 6 kotłów o łącznej mocy 50 MW: dwa kotły WR10 i dwa WR5 oraz dwa kotły WLM 5, przy czym jeden z nich był przerobiony na kocioł narzutowy.

W-ca początkowo pracował bez uprawnień na stanowisku odżużlania i nawęglania. Jako żużlowy - maszynista urządzeń nawęglania, praca w-cy polegała na sterowaniu urządzeniami odżużlania i nawęglania, tj. pompy, wentylatory ciągu i podmuchów, napędy rusztów, sterowanie wielkością podawanego węgla. Odżużlacze były wyposażone w przenośniki zgrzebłowe. Urządzenia do nawęglania to były dwa taśmociągi: 1 pochyły i 1 poziomy o mocy przenoszenia węgla 50t/godz. W-ca wykonywał także prace związane z odpylaniem spalin, co polegało na opróżnianiu lejów z sadzy, tzn. podjeżdżało się wózkami, otwierało zasuwki, wysypywało pył i wyjeżdżało się z nim na plac żużlowy, gdzie był wysypywany.

Po uzyskaniu w 1989r. uprawnień typu E , praca odwołującego przeniosła się na poziom hali kotłów. Uprawnienia w zakresie dozoru i eksploatacji urządzeń energetycznych w zakresie kotłów, wentylatorów, pomp, uprawniały wnioskodawcę do prowadzenia bezpośrednio procesu wytwarzania energii, zarządzania procesami ludzkimi na stanowiskach odżużlania, nawęglania i prowadzenia procesu palenia w kotłach węglowych. Dotyczyło to nawęglania z placu węglowego do zsypów, podawania węgla na taśmę na ruszt w kotle, podawaniu odpowiedniej ilości powietrza, zapaleniu węgla, regulacji hydraulicznej, tj. sterowanie zaworami w celu uzyskania parametrów zgodnych z tabelą grzewczą dostępną na stanowisku. Praca w-cy związana była także z kontrolowaniem parametrów, obserwowaniem urządzeń, przebiegu procesu spalania, regulowaniem hydraulicznie przepływu wody w urządzeniach w celu utrzymania ciśnienia i przepływów, regulowaniem nawiewów powietrza do procesu spalania. W tym celu należało włączyć odpowiednią ilość pomp lub regulować te procesy zaworami. W-ca musiał zapewnić nawęglanie, odżużlanie, odpylanie, przygotowanie wody do uzupełnienia - wody zmiękczonej. Z placu węglowego odbywało się napychanie węgla spychem na taśmę. Spychacz napychał węgiel na kratę i trzeba było pilnować, aby taśma zabierała miał, włączyć i wyłączyć taśmociąg Te czynności wymagały współdziałania z pomocnikiem. Następnie automatyczna waga izotopowa mierzyła ilość węgla, ilość wyprodukowanego, spalonego węgla, ilość węgla sprzedanego do miasta; była prowadzona ewidencja. Waga izotopowa emitowała promieniowanie, była usytuowana przy przesypie z taśmy pochyłej na poziomą, gdzie w-ca kontrolował ten proces.

Po nawęgleniu, którą to czynność wnioskodawca wykonywał w czasie danej dniówki roboczej, musiał posprzątać. Następnie w-ca przechodził do kolejnej pracy, np. remontu, w ramach którego przykładowo smarował lub wymienił rolki, dorabiał zgarniacze, które się wycierały. Następnie należało zrobić odżużlanie, wywieźć sadzę na zewnątrz, spuszczaną ze zsypu z każdego cyklopu do większego naczynia. Po zapełnieniu zasobników węglem trzeba było kontrolować warstwy przepływu: wody, powietrza, podmuchów, prędkość rusztu. W-ca musiał wysterować pompy cieplne, które podawały wodę (obieg wody), kontrolował obieg wody, musiał ustawiać temperaturę zgodnie z parametrami, dopasować kocioł i palenisko do parametrów wysyłanej temperatury, obsługiwał pompy cyrkulacyjne (obiegowe), uzupełniające, mieszające, obsługiwał zmiękczalnię wody. Były dwa wymienniki jonitowe zmiękczające wodę, był odżelaziacz i stacja solna, która wytrącała związki twarde z wody, aby nie osiadał kamień na rurach. Sterowanie pompami odbywało się ręcznie. Silniki pomp miały moc 100 kW, a wydajność 300m ³/godz. W-ca kontrolował proces emisji spalin analizatorem spalin, z którego co godzinę były sporządzane raporty.

W początkowym okresie była azbestowa izolacja rurociągów. Poszczególne nitki były opomiarowane ciepłomierzami. Szczególne narażenie na niebezpieczeństwo utraty zdrowia było w przypadku braku prądu; wówczas sterowanie urządzeniami kotłowni wymagało niezwykłych umiejętności. Najwyższa temperatura była w pompowni, była tam największa kumulacja ciepła. Większość awarii była usuwana wewnątrz pomieszczenia, z wyjątkiem urządzeń odpylających i wentylatora ciągu znajdującego się na zewnątrz. W pierwszym okresie podstawowe przeglądy urządzeń wykonywała załoga. Na każdej zmianie trzeba było uzupełniać oleje w pompie w ramach konserwacji, smarować olejem napędy wentylatorów, pomp i rusztów. Pracy było zawsze dużo, bez względu na porę roku. W sezonie grzewczym było bardzo dużo nadgodzin, gdyż było duże zapotrzebowanie na ciepło. Do obowiązków wnioskodawcy należało także sporządzanie raportów, była do tego celu drukarka.

W trakcie spalania wydzielał się tlenek węgla. Praca odbywała się w narażeniu na pył, sadzę, zmienne warunki (zimno-ciepło), hałas, promieniowanie, czynniki rakotwórcze - azbest. Około 1990r. azbest został wycofany.

W kotłowni najciężej było zimą, spalano dużo węgla, węgiel zamarzał. Latem było mniej energii cieplnej wysyłanej do miasta, mniej na zakład, bo nie było ogrzewania pomieszczeń.

W okresie letnim był tygodniowy postój w celu przygotowania urządzeń do pracy w sezonie zimowym; chodziło o prace, których nie można było wykonać na maszynach w ruchu. Zakład nie zapewniał odzieży ochronnej. Maski, rękawice ochronne pojawiły się od 1.07.1998r., gdy do firmy wszedł kapitał amerykański. Wówczas zostały nasilone procedury bezpieczeństwa; wcześniej był mniejszy nacisk na używanie masek i rękawic. Wnioskodawca pracował w kotłowni przy obsłudze w.w urządzeń do 31 lipca 2006r. Otrzymywał dodatek szkodliwy do końca zatrudnienia, były także posiłki regeneracyjne, soki, woda mineralna, mleko.

Gdy zakład przejął kapitał amerykański, przez jakiś czas była jeszcze kotłownia, ale były rozmowy o jej przejęciu przez miasto i doprowadzeniu gazu do miasta. Ponieważ nie można było doprowadzić gazu, została wybudowana stacja gazu LNG.

Od 27.05.2004r., kotłownia przeszła pod (...) .W końcowym okresie w kotłowni została tylko obsługa zasilająca w energię cieplną miasto. Wówczas zostały 4 kotły. Od pierwszego sezonu grzewczego w 2007r. wprowadzono ogrzewanie gazowe.

W okresie od 1.08.2006 – 30.09.2020 wnioskodawca jako pracownik (...) Sp. z o. o. przeszedł pod (...) i pracował przy urządzeniach gazowych (zeznania wnioskodawcy, zeznania świadków: T. P., W. P. – na nagraniu CD – 00:03:24 – 00:57:29, 01:02:08 – 01:03:51 k. 56/akta sprawy; zaświadczenie z 26.06.2020r. k. 24, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k. 7/akta ZUS).

M. K. otrzymał od pracodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z 19.07.2013r. stwierdzające, że od 15.05.1986 – 31.08.1990 wykonywał pracę oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych na stanowisku żużlowy wymienioną w Dz. XIV, poz. 2, pkt 4 załącznika nr 1 wykazu A do Zarządzenia nr 3 Min. Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30.03.1985r. w sprawie stanowisk pracy (…) (Dz. U. MHiPM Nr 1-3, poz. 1 z 29.06.1985r.) oraz prace niezautomatyzowane palaczy rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego na stanowisku maszynista urządzeń nawęglania wymienionym w Dziale XIV poz. 1 pkt 3 załącznika nr 1 wykazu A do Zarządzenia nr 3 Min. Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30.03.1985r., od 1.09.1990 – 31.03.1994 – prace niezautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego na stanowisku palacz wymienionym w dziale XIV, poz. 1 pkt 1 załącznika nr 1 wykazu A do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30.03.1985r. oraz prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych na stanowisku żużlowy wymienionym w Dziale XIV, poz. 2, pkt 4 załącznika nr 1 wykazu A do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30.03.1985r., od 1.04.1994 – 31.07.2006 – przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych na stanowisku ślusarz remontowy urządzeń energetycznych wymienionym w Dziale II, poz. 1 pkt 12 załącznika nr 1 wykazu A do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30.03.1985r.

Pracodawca wystawił także wnioskodawcy zaświadczenie z 26.06.2020r. stwierdzające, że od 15.05.1986 – 31.07.2006, wykonywał pracę o której mowa w załączniku nr 2 pkt 16 ustawy z 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (uwierzytelniona kserokopia: świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z 19.07.2013r., zaświadczenia z 26.06.2020r. k. 15-16/akta sprawy).

W toku postępowania odwoławczego dopuszczono dowód z opinii biegłego z zakresu BHP, który w oparciu o zeznania strony i świadków, a także materiału zawartego w aktach sprawy wypowiedział się, czy praca wnioskodawcy w spornym okresie, po uzyskaniu przez wnioskodawcę uprawnień eksploatacyjnych, była tożsama z pracą bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię cieplną w rozumieniu punktu 16 załącznika nr 2 do ustawy z 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (k. 55/akta sprawy).

Uprawnienia zawodowewnioskodawcy to:

1. zaświadczenie kwalifikacyjne typu „ E" w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych (Nr protokołu (...)) z 20.04.1989r. z uprawnieniami - może być zatrudniony przy eksploatacji urządzeń energetycznych w zakresie: palacz kotłów wodnych do 150°C; termin ważności zaświadczenia do 20.04.1994r.,

2. zaświadczenie kwalifikacyjne typu „D” nr (...) z 28.05.i998r. w zakresie eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych - spełnia dodatkowe wymagania kwalifikacyjne w zakresie gospodarki energetycznej i może prowadzić eksploatację na stanowisku dozoru nad pracami: konserwacyjnymi, naprawczymi, obsługi dla następujących urządzeń i instalacji elektroenergetycznych: kotły wodne do 150°C i 1,2 MW, cieplne urządzenia odbiorcze parowe i wodne, pompy, wentylatory do 55 kW, sprężarki powietrza, zmiękczalnie wody, urządzenia do odpylania i odżużlania, przenośniki taśmowe do nawęglania, akp (aparatura kontrolno-pomiarowa) dla w/w; t ermin ważności świadectwa do 28.05.2003r.,

3. świadectwo kwalifikacyjne typu „E” nr (...)z 28.04.i999r. uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku - eksploatacji w zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, montażowym dla następujących urządzeń, instalacji i sieci: kotły wodne do 150°C i ciśn. 1 MPa wraz z urządzeniami pomocniczymi, sieci i instalacje cieplne, przemysłowe urządzenia odbiorcze gorącej wody, urządzenia wentylacji i klimatyzacji, aparatura kontrolno-pomiarowa; t ermin ważności do 28.04.2004r.,

4. świadectwo kwalifikacyjne typu „E” nr (...) z 18.06.2004r. uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku eksploatacji w zakresie: obsługi, konserwacji, remontów, montażu dla następujących urządzeń, instalacji i sieci:

grupa: 2

- p. l kotły wodne na paliwa ciekłe i gazowe, o mocy powyżej 50 kW, wraz z urządzeniami pomocniczymi: do 6 MW

- p. 2 sieci i instalacje cieplne wraz z urządzeniami pomocniczymi, o przesyle ciepła powyżej 50 kW

- p. 4 przemysłowe urządzenia odbiorcze gorącej wody, o mocy powyżej 50 kW

- p. 6 pompy i wentylatory, o mocy powyżej 50 kW

- p. 7 sprężarki, o mocy powyżej 20 kW oraz instalacje sprężonego powietrza : do 400 kW

grupa: 3

- p.6 urządzenia i instalacje gazowe, o ciśnieniu nie wyższym niż 5 kPa

- p. 10 aparatura kontrolno-pomiarowa oraz urządzenia automatycznej regulacji i sterowania do w/w urządzeń i instalacji grupy 2 i 3; z ważnością na czas nieokreślony,

5. świadectwo kwalifikacyjne typu „D” nr (...) z 18.06.2004r. uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku dozoru w zakresie: obsługi, konserwacji remontów, montażu dla następujących urządzeń, instalacji i sieci :

grupa: 2

- p. 1 kotły wodne na paliwo stałe, o mocy powyżej 50 kW wraz z urządzeniami pomocniczymi

- p. 2 sieci i instalacje cieplne wraz z urządzeniami pomocniczymi, o przesyle ciepła powyżej 50 kW

- p. 4 przemysłowe urządzenia odbiorcze gorącej wody, o mocy powyżej 50 kW

- p. 6 pompy i wentylatory, o mocy powyżej 50 kW : do 100 kW

- p. 7 sprężarki, o mocy powyżej 20 kW oraz instalacje sprężonego powietrza : do 400 kW

- p. 10 aparatura kontrolno-pomiarowa i urządzenia automatycznej regulacji do w/w urządzeń i instalacji; z ważnością na czas nieokreślony.

W okresie pracy wnioskodawcy, obowiązywały w „energetyce” przy eksploatacji urządzeń energetycznych:

1. Ustawa z 6 kwietnia 1984r. „o gospodarce energetycznej” (Dz.U. Nr 21 poz. 96 ze zm.) i wydane na podstawie art. 32 tej ustawy:

2. Zarządzenie Ministra Przemysłu z 15.03.1989r. w sprawie dodatkowych wymagań kwalifikacyjnych dla osób zajmujących się eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych (M.P. Nr 8, poz. 75),

3. Zarządzenie Ministrów Górnictwa i Energetyki oraz Gospodarki Materiałowej i Paliw z 18.07.1986r. w sprawie ogólnych zasad eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych (MP Nr 25, poz. 174) wydane na podst. art. 30 ustawy z 6.04.1984r. „o gospodarce energetycznej”, 4. Zarządzenie Ministrów Górnictwa i Energetyki oraz Gospodarki Materiałowej i Paliwowej z 16.06.1987r. w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji kotłów parowych i wodnych,

5. Ustawa z 10.04.1997r. „Prawo energetyczne” (Dz.U. nr 54 z 1997r. poz. 348 ze zm.),

6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 28.04.2003r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828 ze zm.).

Według „Poradnika Palacza, Budowa i Obsługa Kotłów Rusztowych” A. Kapitaniak, J. Sztraube (wyd. Wydawnictwa Naukowo -Techniczne, W-a 1991r.), kotły dzielą się na: kotły z paleniskami rusztowymi, wg przeznaczenia wytwarzanego czynnika na:

a)  kotły energetyczne - stosowane w elektrowniach

b)  kotły przemysłowe — stosowane w elektrociepłowniach, zakładach przemysłowych do celów technologicznych o mocy pow. 1 MW

c)  kotły ciepłownicze — stosowane w ciepłowniach miejskich, lokalnych

d)  kotły grzewcze - Wg PN-70/H-83136 (norma wycofana ale do nazewnictwa używana)

-

kocioł grzewczy - to urządzenie z paleniskiem przeznaczone do wytwarzania pary lub ogrzania wody ciepłem, wywiązującym się w procesie spalania paliwa, którego moc nie przekracza 1 MW, przy czym w kotłach wodnych temperatura wody na wylocie nie przekracza 388 K (115°C), a w kotłach parowych ciśnienie pary nie przekracza 70 kPa (0,07 MPa tj. ok. 0,7 at);

- jako niezautomatyzowane kotły parowe lub wodne typu przemysłowego należy rozumieć urządzenia z paleniskiem przeznaczone do wytwarzania pary lub podgrzania wody ciepłem wywiązującym się w procesie spalania paliwa, których moc przekracza 1MW, przy czym w kotłach wodnych temperatura wody na wylocie przekracza 115°C, a w kotłach parowych ciśnienie pary przekracza 70kPa (około 0,7at).

W kotłowni (...) były zamontowane kotły: typu WR 10-2 szt. o łącznej mocy 24 MW, typu WR 5 - 2 szt. o łącznej mocy 10 MW, typu WLM 5-2 szt. o łącznej mocy 12 MW.

Kotły rusztowe typu WR są kotłami wodnymi, rusztowymi, 3-ciągowymi, promieniowanymi, samonośnymi. Zaprojektowane są w technologii ścian szczelnych z własną konstrukcją wsporczą. Komora paleniskowa i drugi ciąg wykonane są w technologii ścian szczelnych. W drugim ciągu kotła zabudowane są pęczki konwekcyjne podgrzewaczy wody. W trzecim ciągu kotła zabudowany jest ekonomizer jako dodatkowy pęczek podgrzewacza wody w celu uzyskania odpowiedniej temperatury spalin za kotłem. Trzeci ciąg posiada własną konstrukcję wsporczą. Kocioł umożliwia pracę zarówno w układzie podstawowym i szczytowym, w zależności od potrzeb zamawiającego. Kocioł wyposażony jest w komplet armatury pozwalającej na prawidłową jego pracę a także w urządzenia czyszczące powierzchnie ogrzewalne. Parametry kotła: wydajność cieplna nominalna w MWt: 10, 12, 15, 23, 37, temperatura wody na wlocie do kotła w °C: 70, 70, 70, 70, 70, temperatura wody na wylocie z kotła w °C: 140, 150, 150, 150, 150, maksymalne ciśnienie wody na wylocie z kotła w MPa: 1,5; 1,5; 1,5; 1,5; 1,5. Nominalne natężenie przepływu wody przez kocioł (70/140°C), t/h: 106, 135, 171, 355, 435, temperatura spalin na wylocie z kotła w °C: <160, sprawność obliczeniowa brutto, przy wydajności nominalnej i na paliwie gwarancyjnym (węgiel kamienny, 22500kJ/kg) wynosi: 1800, 2400, 2800, 5600, 7500.

Kocioł WR 10 wyposażony jest w palenisko warstwowe z mechanicznym rusztem łuskowym. Posiada podgrzewacz powietrza i dodatkowo zainstalowany ekonomizer wodny. Zastosowano rozdział powietrza na powietrze pierwotne i wtórne. Kocioł jest opalany miałem węglowym. Zadaniem palenisk rusztowych jest doprowadzenie w sposób płynny i ciągły paliwa na ruszt stosownie do obciążenia kotła, zapewnienie odpowiedniej temperatury oraz doprowadzenie powietrza w ilości niezbędnej do całkowitego spalania paliwa. Ważnym czynnikiem jest odpowiedni rozdział powietrza na powietrze pierwsze (pierwotne) podawane przez układ strefowy rusztu oraz powietrze wtórne podawane przez dysze zbudowane w ścianach komory paleniskowej (dysze mogą znajdować się na dwóch poziomach na ścianie przedniej lub na ścianach bocznych komory paleniskowej). Wykonywane pomiary wielkości mierzone to: temperatura wody zasilającej kocioł, temperatura wody z ekonomizerem, temperatura wody wylotowej z kotła, temperatury sklepienia, temperatury spalin za kotłem, temperatura powietrza do kotła, ciśnienie wody wlotowej do kotła, ciśnienie wody wylotowej z kotła, podciśnienia w komorze paleniskowej, przepływ wody wylotowej z kotła, zawartość tlenu w spalinach, moc i energia wytwarzana przez kocioł, różnica ciśnień wody przepływającej przez kocioł, przepływ wody przez ekonomizer, moc wytwarzana przez ekonomizer, ciśnienie powietrza pierwotnego w strefach pod rusztowych kotła, podciśnienia spalin wylotowych za kotłem, podciśnienia spalin wylotowych za ekonomizerem, ciśnienia za wentylatorem podmuchu, ciśnienia za wentylatorem powietrza wtórnego. Regulacje dotyczą: temperatury spalin wylotowych za kotłem, podciśnienia w komorze paleniskowej, ilości powietrza do spalania, temperatury wody wylotowej z kotła, regulacji mocy kotła, ilości powietrza wtórnego obrotami wentylatora powietrza wtórnego ręcznie.

Na bazie posiadanych uprawnień kwalifikacyjnych typu „E" wnioskodawca mógł wykonywać czynności w/w wymienione przy urządzeniach znajdujących się na wyposażeniu kotłowni, w tym i kotłów przemysłowych. Pracę na stanowisku „żużlowy- maszynista urządzeń nawęglania”, w-ca wykonywał nie posiadając dodatkowych uprawnień kwalifikacyjnych. O zatrudnianiu pracownika w kotłowni bez dodatkowych uprawnień kwalifikacyjnych odpowiadał pracodawca. Pierwsze uprawnienie kwalifikacyjne wnioskodawca uzyskał 20.04.1989r., pracując na stanowisku „żużlowy- maszynista urządzeń nawęglania”. Od początku zatrudnienia w zakładzie (...) Sp. z o. o., praca przy urządzeniach kotłowni zakładowej i dla potrzeb miasta P. była pracą uciążliwą i kwalifikowaną do prac w warunkach szkodliwych z tytułu m. in.: możliwości poparzenia ciała (twarzy, rąk ) w kontakcie z rozżarzonym paliwem, a w szczególności np. w wyniku „wybuchu” mieszanki palnej z pyłu miałowego, czy gorącą wodą wylotową z kotłów w wyniku rozszczelnienia, oddziaływania gazów trujących: CO, SO2, czy sadzy podczas każdorazowego otwarcia kontrolnego drzwiczek do kotłów oraz w czasie czynności konserwacyjnych oraz przebywanie w niesprzyjającym mikroklimacie w pomieszczeniu kotłowni. Oprócz wpływu na zdrowie osobiste „palacza”, praca jest odpowiedzialna z tytułu zapewnienia bezpieczeństwa zdrowia osób korzystających z pomieszczeń w tym obiekcie (niedopuszczenie do sytuacji nieprawidłowego spalania paliwa i pojawianie się np. „czadu” - tlenku węgla). Zamontowane urządzenia grzewcze oraz ich urządzenia pomocnicze w okresie zatrudniania wnioskodawcy (do roku 2006), nie zapewniały warunków wystarczających, by nie uwzględniać ich oddziaływania na zdrowie osób zatrudnionych bezpośrednio przy obsłudze urządzeń energetycznych. Wnioskodawca był narażony na szereg czynników szkodliwych dla zdrowia jak np.: czynniki chemiczne (zatrucie tlenkiem węgla, dwutlenkiem siarki, kontakt ze srebrzanką żaroodporną), czynniki rakotwórcze (sadze kominowe, promieniowanie jonizujące, azbest znajdujący się na izolacji rur cieplnych, a w szczególności na związki: benzo/a/piren, dibenzo/ah/antracen), czynniki fizyczne (hałas, zapylenie pyłem węglowym, drgania mechaniczne, mikroklimat - wysoka temperatura /w pompowni/, niebezpieczeństwo porażenia gorącą wodą porażenia rozżarzonym paliwem w szczególności np. w wyniku „wybuchu” mieszanki palnej z pyłu miałowego). Wnioskodawca pracował więc od 15.06.1986r. w szczególnych warunkach i praca ta odpowiadała regulacji z wykazu A, dział XIV, poz. 1 rozporządzenia z 7.02.1983r. - prace niezautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego. Na podstawie powyższego rozporządzenia Rady Ministrów, wydano zarządzenie nr 7 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 19.05.1983r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach w zakładach resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego; określa szereg stanowisk, które są określane jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach: w Zał. Nr 1 wymieniono w d ziale XIV, p oz. 1. Prace niezautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego: 1. maszynista kotłów – palacz, 2. maszynista turbiny, 3. maszynista urządzeń nawęglania, 4. palacz kotłów siłowni, 5. Rusztowy, pod p oz. 2. Prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych: 1. oczyszczacz mechaniczny, 2. popielarz - oczyszczacz urządzeń energetycznych, 3. ślusarz remontowy, 4. Żużlowy. Wnioskodawca pracował więc na stanowiskach wymienionych w dziale XIV poz. 1 pkt 1, 3, 4 oraz poz. 2 pkt 3, 4, tj.: maszynista kotłów – palacz, maszynista urządzeń nawęglania, rusztowy, ślusarz remontowy, żużlowy. Potwierdzeniem tej tezy jest też rozporządzenie Ministra Gospodarki z 17 września 1999r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912). Rozporządzenie wskazuje prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, określone w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy jako prace szczególnie niebezpieczne, które powinny być wykonywane co najmniej przez dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kV, wykonywanych przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika asekurującego. Do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby można zaliczyć prace wyszczególnione w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28.05.1996r. w sprawie „rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby”: 1. wewnątrz komór paleniskowych kotłów, kanałów spalin, elektrofiltrów, walczaków kotła, zasobników, kanałów i lejów zsypowych oraz w zbiornikach paliw płynnych i gazowych, 2. konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem, 3. wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem. Jak widać z powyższego, prace przy obsłudze kotłów można byłoby zaliczyć do prac, o których mowa w pkt 2 lub 3 z wykazu prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, które powinny być wykonywane przez co najmniej przez dwie osoby.

Pomimo tego, że w/w rozporządzenie z 28.05.1996r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby już nie obowiązuje, pracodawcy mają obowiązek sporządzenia wykazu takich prac, w związku z wejściem w życie z dniem 18.01.2009r. nowelizacji art. 225§1 i §2 ustawy z 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998r. Nr 21, poz. 94 ze zm.). W związku z powyższym rozporządzeniem i k.p., to pracodawca ma sporządzić wykaz prac, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego i które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby.

Wg. zeznań wnioskodawcy, w 2007r. w zakładzie została dokonana modernizacja zasilania kotłów na paliwo gazowe (LNG ) oraz likwidacja dwóch małych kotłów. Stąd wnioskodawca uzyskał w 2004r. rozszerzone uprawnienia kwalifikacyjne o grupę 3:

p. 6 urządzenia i instalacje gazowe, o ciśnieniu nie wyższym niż 5 kPa, p. 10 aparatura kontrolno-pomiarowa oraz urządzenia automatycznej regulacji i sterowania do w/w urządzeń i instalacji grupy 2 i 3.

Należy podkreślić, że pracodawca uwzględnił wiedzę i doświadczenie wnioskodawcy przy urządzeniach kotłowni kierując go do egzaminu w zakresie uzyskania uprawnień w zakresie - dozoru (D): typu „D” nr(...) z 28.05.1998r. w zakresie eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych - spełnia dodatkowe wymagania kwalifikacyjne w zakresie gospodarki energetycznej i może prowadzić eksploatację na stanowisku dozoru nad pracami: konserwacyjnymi, naprawczymi, obsługi oraz powtórnie (typu „D” nr (...) z 18.06.2004r. uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku dozoru w zakresie: obsługi, konserwacji remontów, montażu). Uprawnienia te upoważniały wnioskodawcę do tego, że mógł być wykorzystywany przez pracodawcę do nadzoru przy wykonywaniu prac konserwacyjnych, remontowych i montażowych urządzeń będących na wyposażeniu kotłowni. Pracując na stanowisku ślusarz obsługi i remontów urządzeń energetycznych mając takie szerokie uprawnienia, w-ca był wykorzystywany do wszystkich czynności, które występują w codziennej sytuacji przy bezpośredniej obsłudze urządzeń kotłowych, w tym: konserwacji, remontów (planowanych po wyłączeniu kotła z pracy), napraw awaryjnych oraz na innych w zależności od decyzji mistrza zmianowego.

Praca wnioskodawcy nie była pracą tożsamą z zawartą w pkt. 16 zał. 2 do ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych. Wnioskodawca pracował bezpośrednio przy kotle oraz przy urządzeniach wyposażenia związanych z kotłami wodnymi typ „przemysłowego”.

Przytoczona norma PN-70/H-83136 nie podaje wprost definicji kotłów przemysłowych. Co należy rozumieć pod pojęciem „kotły typu przemysłowego”, istotne znaczenie ma stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy, Płac i Spraw Socjalnych wyrażone w piśmie z 14.11.1985r., znak W- (...) - (...)./85, skierowanym do podsekretarza stanu Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej: „Zgodnie z Polską Normą PN- 70/H- (...), która określa pojęcie kotłów grzewczych oraz ich parametry - jako niezautomatyzowane kotły parowe lub wodne typu przemysłowego należy rozumieć urządzenia z paleniskiem przeznaczone do wytwarzania pary lub podgrzania wody ciepłem wywiązującym się w procesie spalania paliwa, których moc przekracza 1MW, przy czym w kotłach wodnych temperatura wody na wylocie przekracza 115°C, a w kotłach parowych ciśnienie pary przekracza 70kPa (około 0,7at)."

Termin „prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego”, czyli podstawy materialnej z działu XIV, poz. 1, wykazu A do rozporządzenia z 1983r. - czynności do prac w szczególnych warunkach przeszło stopniową ewolucję. Przede wszystkim rozporządzenie Rady Ministrów z 10.09.1956r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1956r. Nr 39, poz. 176), obowiązujące od 1 lipca 1956 - 31 grudnia 1979, posługiwało się inną systematyką określenia pracy palaczy. Nie zostali oni ujęci w jednym dziale, punkcie, lecz byli powiązani z poszczególnymi sektorami gospodarki. Tytułem przykładu można zwrócić uwagę, że do pierwszej kategorii zatrudnienia przyjmowało się stanowiska: w zakładach przemysłowych różnych działów produkcji (pkt I), tj. palaczy przemysłowych kotłów parowych zasilanych stałym paliwem, zatrudnionych przy ręcznym zasypie paliwa (poz. 1); przy produkcji materiałów ogniotrwałych hutnictwa (pkt V), a mianowicie palaczy pieców do wypalania i pieców suszarń (poz. 5); w przemyśle chemicznym (pkt X) - palacze pieców przy produkcji siarczku sodu (poz. 4); w przemyśle materiałów budowlanych, ogniotrwałych i ceramiki (pkt XII) - palacze pieców wypałowych (poz. 1); w żegludze, komunikacji i łączności (pkt XV) - palacze na jednostkach pływających morskich i śródlądowych (poz. 1).

Od 1 stycznia 1980r. weszło w życie nowe rozporządzenie Rady Ministrów z 4.05.1979r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979r. Nr 13, poz. 86). Dokonało ono zmian w ten sposób, że w dziale XIII (Prace różne) uregulowano prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego (poz. 1). Systematyka wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 1983r., powieliła rozwiązanie z 1979r., dokonując jedynie korekty w numerze działu prac różnych (obecnie dział XIV). Krótki rys historyczny jest niezbędny, gdyż podkreśla zmianę terminologii w obrębie definicji pracy palacza. W okresie do końca 1979r. posługiwano się terminem „prace palaczy przemysłowych kotłów parowych”, a od 1.01.1980r. (i obecnie) kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego. Wyraźnie widać różnice w tego typu definicji, przez poszerzenie rodzaju kotłów (aktualnie parowych lub wodnych), a poprzednio tylko parowych. Ogólnie rzecz ujmując, kocioł to urządzenie służące do spalania paliw stałych, ciekłych lub gazowych w celu podgrzania nośnika ciepła, w odróżnieniu od pieca, który oddaje ciepło bezpośrednio do otoczenia. Kotły można dzielić z uwagi na różne parametry. Na przykład z uwagi: na moc (wyrażaną w kW), stosowane paliwo (stałe, ciekłe, gazowe, elektryczne), ciśnienie robocze (niskoprężne i wysokoprężne), rodzaj czynnika przenoszącego ciepło (wodne, parowe), rozwiązania konstrukcyjno- technologiczne, to jest zasyp ręczny, półautomatyczny, z automatycznym podajnikiem paliwa.

Poszukiwanie powiązania kotła z członem "typu przemysłowego" może być dekodowane z uwagi na wykonywanie pracy, stale i w pełnym wymiarze, przy urządzeniach, które z racji swych parametrów realizują czynnik pracy w warunkach o znacznej uciążliwości w jednym z działów opisanych w rozporządzeniu 1983r. Semantycznie rzecz ujmując, dotyczy ona "prac nie zautomatyzowanych palaczy...", co prowadzi do wykluczenia z grona uprawnionych do emerytury tych osób, które w czasie zatrudnienia obsługiwały kotły zmechanizowane.

Uwzględniając wszystkie aspekty pracy wnioskodawcy na różnych stanowiskach w zakładzie (...) (i innych podmiotów prawnych związanych z tym zakładem) od 15.05.1986 - 3.05.2010, kwalifikuje się by uznać jako pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu wykazu A działu XIV rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r: p. 1 „ Prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych i wodnych typu przemysłowego ”, p. 2 „Prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych”. Odwołujący posiadał takie uprawnienia, które były wystawiane na czas określony (5-cioletni): od 20.04.1989 - 3.05.2010 (ważność określona w ustawie). Należy podkreślić, iż odwołujący miał ograniczone w/w uprawnienia wydawane przez Komisje Kwalifikacyjne - bez czynności kontrolno- pomiarowych.

Praca wnioskodawcy nie była pracą tożsamą z zawartą w pkt. 16 zał. 2 do ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych. Powyższy punkt 16 załącznika nr 2 ustawy o emeryturach pomostowych dotyczy prac bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną.

Blok energetyczny to turbogenerator (turbozespół) współpracujący z kotłem parowym, stanowiący autonomiczny system energetyczny w elektrowni kondensacyjnej lub elektrociepłowni, wraz z indywidualnymi systemami dostarczania do kotła paliwa i powietrza, odprowadzenia spalin i popiołu, oraz wyprowadzenia energii elektrycznej. Na blok energetyczny elektrowni cieplnej składają się: urządzenia podstawowe ( kocioł parowy, silnik Diesla), turbina spalinowa, turbina parowa, generator synchroniczny, skraplacz, pompa wody zasilającej, transformator oraz urządzenia pomocnicze pracujące na potrzeby bloku energetycznego (młyny, pompy, wentylatory), instalacje odsiarczania i odazotowania spalin, wymienniki regeneracyjne, zbiornik wody zasilającej z odgazowywaczem, wzbudnica, rurociągi wody i pary, smoczki, zawory, taśmociągi, podajniki i wiele innych.

Blok energetyczny, inaczej turbogenerator (turbozespół), jest to zespół urządzeń współpracujący z kotłem parowym, stanowiący autonomiczny system energetyczny w elektrowni kondensacyjnej lub elektrociepłowni, wraz z indywidualnymi systemami dostarczania do kotła paliwa i powietrza, odprowadzenia spalin i popiołu oraz wyprowadzenia energii elektrycznej. Pod pojęciem „prace bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi" należy rozumieć te prace, które są związane ze szczególną odpowiedzialnością i wymagają szczególnej sprawności psychofizycznej, niezbędnej do zapewnienia pełnej kontroli parametrów pracy tych bloków. Dotyczy to pracowników, których zadaniem jest reagowanie na zauważone odchylenia parametrów pracy bloku energetycznego, jeszcze przed zadziałaniem stosowanej automatyki zabezpieczeniowej, tak aby nie dopuścić do wystąpienia poważnej awarii. Pracami takimi są: ciągły nadzór nad parametrami pracy bloku energetycznego, bezzwłoczne inicjowanie akcji awaryjnej w razie stwierdzenia przekroczenia wartości granicznych jednego z parametrów, poszukiwanie i usuwanie przyczyn nieprawidłowości lub wyłączenie bloku, sprawdzanie poprawności wskazań układów sygnalizacyjnych i pomiarowych.

Osoby wykonujące wymienione prace powinny się charakteryzować dobrą sprawnością sensomotoryczną obejmującą: ostrość wzroku, widzenie stereoskopowe, zmysł równowagi, powonienie, spostrzegawczość, koordynację wzrokowo-ruchową, zręczność rąk, zręczność palców, brak lęku przed wysokością. W zakresie zdolności niezbędne są: koncentracja i podzielność uwagi, dobra pamięć. Niezbędne cechy osobowości to: umiejętność pracy w szybkim tempie, łatwość przerzucania się z jednej czynności na drugą. Wymienione sprawności mogą się zmniejszać wraz z wiekiem.

Przepisy ustawy o emeryturach pomostowych obejmują osoby wykonujące wymienione prace związane z zapewnieniem pełnej bezpośredniej kontroli parametrów pracy bloków energetycznych. Natomiast inne prace przy obsłudze bloków energetycznych nie spełniają kryteriów dotyczących prac o szczególnym charakterze, ponieważ nie wiążą się bezpośrednio z bezpieczeństwem publicznym. To na osobach sterujących bezpośrednio blokami energetycznymi spoczywa obowiązek przeciwdziałania skutkom zarówno defektów technicznych, jak i błędów ludzkich popełnionych przez pozostałe osoby obsługujące te bloki.

Z odpowiedzialnością za bezpieczeństwo publiczne nie wiążą się także prace przy obsłudze innych urządzeń wytwarzających energię elektryczną lub cieplną, na przykład w kotłowniach osiedlowych czy elektrowniach wiatrowych, w małych elektrowniach wodnych, czy elektrowniach przepływowych. Pracownicy wykonujący te prace nie podlegają uprawnieniom wynikającym z ustawy o emeryturach pomostowych.

Przykładowo w Elektrowni (...) eksploatowanych jest 12 bloków energetycznych zlokalizowanych w dwóch budynkach kotłowni i hali maszynowni:

•

11 bloków energetycznych o mocy 370-390 MW każdy, oddanych do użytku w latach 1981-1988, w których podstawowymi urządzeniami są: kotły parowe BB-1150, turbiny 18K370 i generatory GTHW360 oraz

•

1 blok energetyczny o mocy 858 MW, oddany do użytku w październiku 2011, w którym podstawowymi urządzeniami są: kocioł typu BB-2400, turbina parowa typu STF-100 i generator 50WT25E-138.

Łączna moc maksymalna elektrowni wynosi 5102 MW. Wytworzona w kotle przegrzana para o wysokich parametrach przepływa rurociągami do turbiny produkcji Z. E. (na licencji firmy (...)). W turbinie przegrzana para rozpręża się, czemu towarzyszy przekształcenie energii cieplnej w mechaniczną. Energia mechaniczna wytworzona w turbinie przekazywana jest poprzez wał do generatora produkcji D. W., w którym następuje przetworzenie energii mechanicznej w elektryczną. W celu efektywniejszego wykorzystania ciepła powstającego przy produkcji energii elektrycznej, w ramach tzw. produkcji skojarzonej, trzy ostatnie bloki energetyczne pracują jako bloki ciepłownicze. Ciepło z upustów bloków wykorzystywane jest do ogrzewania miasta B. i pobliskich zakładów przemysłowych.

Moc elektryczna wyprowadzona jest z elektrowni do systemu krajowego poprzez rozdzielnie 220 i 400 kV. Bloki energetyczne Elektrowni (...) pracują w Krajowym Systemie Energetycznym. Krajowa Dyspozycja Mocy (KDM) przesyła, w ramach regulacji częstotliwości i mocy systemu, sygnał mocy zadanej dla każdego z bloków - w przedziale 290-360 MW. Zainstalowany w Elektrowni (...) regulator grupowy ERO (ekonomiczny rozdział obciążenia) dokonuje wtórnego rozdziału mocy zadanej dla całej elektrowni rozdzielając moc na poszczególne bloki według kryterium ekonomicznego rozdziału obciążeń. Sterowanie wszystkimi urządzeniami bloków energetycznych odbywa się z nastawni blokowych (jedna dla dwóch bloków). Centrum sterowania ruchem elektrowni stanowi nastawnia Dyżurnego Inżyniera Ruchu Elektrowni (DIRE).

W ustawie z 10 kwietnia 1997r. - Prawo energetyczne, nie zamieszczono definicji pojęcia „blok energetyczny”. W rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 15.01.2007r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych (Dz. U. nr 16, poz. 92), przyjęto w §2 pkt 6 definicję „źródła ciepła” na oznaczenie połączonych ze sobą urządzeń lub instalacji służących do wytwarzania ciepła. Z kolei Słownik języka polskiego definiuje zwrot „blok energetyczny", jako zespół urządzeń elektrowni cieplnej służących do przetwarzania energii ((...)).

Ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach - opisane w pkt 1, działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. - prace niezautomatyzowane palacza kotłów wodnych typu przemysłowego. Należy zwrócić uwagę, że prace te (opisujące wprost rodzaj zatrudnienia wykonywanego przez ubezpieczonego) zakwalifikowane zostały do działu XIV oznaczonego jako „prace różne”, zaś w dziale II tegoż rozporządzenia oznaczonym „w energetyce” określono - co musi być oczywiste - różniące się od pracy palaczy, „prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”.

W ciepłowni (...) P., w której pracował w-ca były zainstalowane małe kotły typu: WR 10-2 szt. o łącznej mocy 24 MW, WR 5 - 2 szt. o łącznej mocy 10 MW, WLM 5-2 szt. o łącznej mocy 12 MW. W porównaniu z kotłami zainstalowanymi w (...) B. stanowiły zaledwie prawie 1/100 łącznej mocy. Podczas zmiany obsługowej palacz w takiej kotłowni „miejskiej" obsługiwał 1 do 2-ch kotłów i miał do pomocy zwykle: pomocnika palacza, żużlowego - maszynistę urządzeń do odżużlania, maszynistę urządzeń do nawęglania, a ponadto do współpracy: ślusarza obsługi i remontów urządzeń energetycznych, elektryka, a nad całym zespołem mistrza zmianowego. W małych kotłowniach (zakładowych) przeważnie na zmianie byli: palacz kotła (kotłów) wraz z pomocnikiem, a podlegali bezpośrednio osobie odpowiedzialnej za gospodarkę energetyczną - Gł. Energetyka. Zainstalowane w kotłowni miejskiej kotły pracują w cyklu ciągłym (24 godz./dobę) i w zależności od pory roku i temperatury zewnętrznej, część kotłów zasila instalację centralnego ogrzewania zakładu i bloków mieszkalnych poprzez wymienniki ciepła instalowane w tzw. węzłach cieplnych (poza kotłownią), a część kotłów jest poddawana przeglądom okresowym, remontowi, część kotłów jest wyłączona z ruchu z uwagi na brak potrzeby.

Do obowiązku palacza na zmianie należało przede wszystkim utrzymywanie głównych parametrów tj.: temperatury spalin wylotowych za kotłem, podciśnienia w komorze paleniskowej, ilość powietrza do spalania, temperatury wody wylotowej z kotła, utrzymywanie odpowiedniego poziomu wody w kotle (sprawdzanie i uzupełnianie poziomu na początku zmiany), odczyt i rejestracja w/w parametrów (w określonych godzinach) w Raporcie pracy kotłowni. W/w parametry są wskazywane na manometrach, wakuometrach, termometrach, które zwykle montowane są w tzw. szafie sterowniczej w której oprócz wymienionych przyrządów są instalowane moduły automatycznej rejestracji tych parametrów oraz inne wskaźniki sygnalizujące włączenie do pracy odpowiednich: instalacji, pomp zasilających i przesyłających ciepło itp. Czynności wyżej przedstawione wykonuje na zmianie i jest za to odpowiedzialny tylko palacz kotła , nie inna osoba np. współpracująca na zmianie (żużlowy, ślusarz remontowy, elektryk a nawet mistrz zmianowy). Ocenę prawidłowego działania kotła i pracy palacza wykonuje mistrz zmianowy, a za całość gospodarki energetycznej kotłowni odpowiada Główny Energetyk przedsiębiorstwa energetycznego (np. kotłowni miejskiej).

Odwołujący na swojej zmianie sterował pracą pod kątem zapewnienia odpowiednich parametrów energii cieplnej i ciepłej wody, parametrów związanych z emisją do środowiska.

Tylko palacz kotła ( osoba uprawniona i upoważniona w myśl Zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki oraz Gospodarki Materiałowej i Paliwowej z 16.06.1987r. w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji kotłów parowych i wodnych oraz Rozp. Ministra Gospodarki z 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych, może dokonywać czynności bezpośrednio przy kotle i nie zajmuje się w ogóle zagadnieniami pozostałym związanymi z przekazywaniem energii cieplnej, zapotrzebowaniem i przekazywaniem mocy cieplnej do odbiorców i innymi, gdyż za to odpowiada Gł. Energetyk. Zgodnie z w/w aktami prawnymi palacz kotła zobowiązany jest w szczególności: kontrolować prawidłowość jego pracy, utrzymywać nominalne parametry pary w kotle parowym i nominalne parametry wody w kotle wodnym, a także odpowiednią jakość wody w kotle, utrzymywać prawidłowe temperatury spalin, wody i pary za poszczególnymi powierzchniami ogrzewalnymi kotła oraz powietrza za podgrzewaczem powietrza, prowadzić poprawnie proces spalania w kotle, zapewnić czystość powierzchni ogrzewalnych kotła, prowadzić bieżącą kontrolę pracy urządzeń oczyszczających spaliny, zapewnić regularny odbiór żużla i popiołu, wykrywać i w miarę możliwości na bieżąco usuwać usterki w pracy kotła, nie dopuszczać do zanieczyszczenia pomieszczeń pyłem węglowym, gazem, spalinami i paliwem płynnym.

Tak więc czynności palacza kotła wodnego/parowego nie są adekwatne do „pracy bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną” (opinia k. 67 – 90, opinia uzupełniająca k. 174 – 186/akta sprawy).

W dniu 29.06.2020r., M. K. złożył w ZUS wniosek o emeryturę pomostową (wniosek z załącznikami/akta ZUS).

Decyzją z 24.08.2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. powołując się na przepis art. 4 i art. 49 ustawy z 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych, odmówił M. K. prawa do emerytury pomostowej z uwagi na niespełnienie przesłanek ustawowych, tj. niewykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wymiarze 15 lat, niewykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na dzień 1.01.2009r. oraz po 31.12.2008r. i nierozwiązanie stosunku pracy. Do prac w szczególnych warunkach w myśl art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych uwzględniono okresy pracy: 12.11.1980 – 10.07.1981, 15.05.1985 – 13.09.1987, 1.10.1987 – 31.07.2006; łącznie 20 lat, 4 miesiące i 18 dni, do prac w szczególnych warunkach w myśl art. 49 uwzględniono okres zatrudnienia od 12.11.1980 – 10.07.1981 (decyzja k. 49/akta ZUS; odpowiedź na odwołanie k. 35v – 36/akta sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz w postępowaniu przed organem rentowym. Fakty dotyczące charakteru pracy wnioskodawcy w dawnej(...) ( której nazwy zmieniały się w okresie późniejszym), Sąd ustalił na podstawie zeznań odwołującego, zeznań świadków T. P., W. P., którym dał w pełni wiarę. W poczet materiału dowodowego, Sąd przyjął także opinię biegłego z zakresu BHP, który w oparciu o zeznania strony i świadków, a także materiał zawarty w aktach sprawy wypowiedział się, czy praca wnioskodawcy w spornym okresie, po uzyskaniu przezeń uprawnień eksploatacyjnych, była tożsama z pracą bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię cieplną w rozumieniu punktu 16 załącznika nr 2 do ustawy z 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych.

W ocenie Sądu, łączna opinia biegłego została sporządzona w sposób profesjonalny, rzetelny. Wyjaśnia w sposób szczegółowy różnice dot. prac niezautomatyzowanych palaczy i rusztowych kotłów parowych i wodnych typu przemysłowego i prac bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną , jak również pojęcie bloku energetycznego, kotłów parowych i wodnych typu przemysłowego, odwołując się przy tym do kolejno obowiązujących przepisów prawa, w tym regulujących prawo energetyczne, warunki zaliczania pracowników do I kategorii zatrudnienia, zasad eksploatacji kotłów parowych i wodnych, bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych .

Jak trafnie podnosi biegły w ciepłowni (...), w której pracował w-ca były zainstalowane małe kotły typu: WR 10-2 szt. o łącznej mocy 24 MW, WR 5 - 2 szt. o łącznej mocy 10 MW, WLM 5-2 szt. o łącznej mocy 12 MW. W porównaniu z kotłami zainstalowanymi w (...) B. stanowiły zaledwie prawie 1/100 łącznej mocy. Podczas zmiany obsługowej, palacz w takiej kotłowni „miejskiej" obsługiwał 1 do 2-ch kotłów i miał do pomocy zwykle: pomocnika palacza, żużlowego - maszynistę urządzeń do odżużlania, maszynistę urządzeń do nawęglania, a ponadto do współpracy: ślusarza obsługi i remontów urządzeń energetycznych, elektryka, a nad całym zespołem mistrza zmianowego. W małych kotłowniach (zakładowych) przeważnie na zmianie byli: palacz kotła (kotłów) wraz z pomocnikiem a podlegali bezpośrednio osobie odpowiedzialnej za gospodarkę energetyczną - Gł. Energetyka. Zainstalowane w kotłowni miejskiej kotły pracują w cyklu ciągłym (24 godz./dobę) i w zależności od pory roku i temperatury zewnętrznej, część kotłów zasila instalację centralnego ogrzewania zakładu i bloków mieszkalnych poprzez wymienniki ciepła instalowane w tzw. węzłach cieplnych (poza kotłownią), a część kotłów jest poddawana przeglądom okresowym, remontowi, część kotłów jest wyłączona z ruchu z uwagi na brak potrzeby. Odwołujący - na swojej zmianie - sterował pracą pod kątem zapewnienia odpowiednich parametrów energii cieplnej i ciepłej wody, parametrów związanych z emisją do środowiska. Tylko palacz kotła ( osoba uprawniona i upoważniona w myśl zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki oraz Gospodarki Materiałowej i Paliwowej z 16.06.1987r. w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji kotłów parowych i wodnych oraz rozp. Ministra Gospodarki z 28.03.2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych, może dokonywać czynności bezpośrednio przy kotle i nie zajmuje się w ogóle zagadnieniami pozostałymi, związanymi z przekazywaniem energii cieplnej, zapotrzebowaniem i przekazywaniem mocy cieplnej do odbiorców i innymi, gdyż za to odpowiada Gł. Energetyk. Palacz kotła zobowiązany jest w szczególności: kontrolować prawidłowość jego pracy, utrzymywać nominalne parametry pary w kotle parowym i nominalne parametry wody w kotle wodnym, a także odpowiednią jakość wody w kotle, utrzymywać prawidłowe temperatury spalin, wody i pary za poszczególnymi powierzchniami ogrzewalnymi kotła oraz powietrza za podgrzewaczem powietrza, prowadzić poprawnie proces spalania w kotle, zapewnić czystość powierzchni ogrzewalnych kotła, prowadzić bieżącą kontrolę pracy urządzeń oczyszczających spaliny, zapewnić regularny odbiór żużla i popiołu, wykrywać i w miarę możliwości na bieżąco usuwać usterki w pracy kotła, nie dopuszczać do zanieczyszczenia pomieszczeń pyłem węglowym, gazem, spalinami i paliwem płynnym.

Z kolei blok energetyczny, inaczej turbogenerator (turbozespół), jest to zespół urządzeń współpracujący z kotłem parowym, stanowiący autonomiczny system energetyczny w elektrowni kondensacyjnej lub elektrociepłowni, wraz z indywidualnymi systemami dostarczania do kotła paliwa i powietrza, odprowadzenia spalin i popiołu oraz wyprowadzenia energii elektrycznej. Pod pojęciem „prace bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi" należy rozumieć te prace, które są związane ze szczególną odpowiedzialnością i wymagają szczególnej sprawności psychofizycznej, niezbędnej do zapewnienia pełnej kontroli parametrów pracy tych bloków. Dotyczy to pracowników, których zadaniem jest reagowanie na zauważone odchylenia parametrów pracy bloku energetycznego, jeszcze przed zadziałaniem stosowanej automatyki zabezpieczeniowej, tak aby nie dopuścić do wystąpienia poważnej awarii. Pracami takimi są: ciągły nadzór nad parametrami pracy bloku energetycznego, bezzwłoczne inicjowanie akcji awaryjnej w razie stwierdzenia przekroczenia wartości granicznych jednego z parametrów, poszukiwanie i usuwanie przyczyn nieprawidłowości lub wyłączenie bloku, sprawdzanie poprawności wskazań układów sygnalizacyjnych i pomiarowych.

Czynności palacza kotła wodnego/parowego nie są adekwatne do „pracy bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną”. Praca wnioskodawcy, którą wykonywał w spornym okresie zatrudnienia, tj. od 15.05.1986 – 31.07.2006, nie była tożsamą z pracą wymienioną w pkt. 16 zał. 2 do ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych, tj. prace bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną.

Ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach - opisane w pkt 1, działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. - prace niezautomatyzowane palacza kotłów wodnych typu przemysłowego. Jak trafnie zwraca uwagę biegły, prace te (opisujące wprost rodzaj zatrudnienia wykonywanego przez ubezpieczonego) zostały zakwalifikowane w dziale XIV jako „prace różne”, zaś w dziale II tegoż rozporządzenia oznaczonym „w energetyce” określono - co musi być oczywiste - różniące się od pracy palaczy, „prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”. Odwołujący wykonywał także prace wymienione w Dziale XIV pkt.2 cyt. rozporządzenia- prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił opinię biegłego uznając ją za profesjonalną , rzetelną, kompletną , wyczerpująco wyjaśniającą istotę sporu zakreśloną w tezie dowodowej, odwołującą się przy tym - wbrew błędnemu twierdzeniu pełnomocnika - do charakterystyki pracy odwołującego i urządzeń kotłowni przezeń obsługiwanych, wynikających wszak z zeznań strony i świadków. Przedmiotowej opinii Sąd nadał walor dowodowy, czyniąc zawarte w niej ustalenia i wnioski za podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia. Nie do zaakceptowania jest stanowisko pełnomocnika odwołującego o powoływaniu się przez biegłego na ,,archaiczne źródła informacji” , czy też ,,analizowanie zatrudnienia odwołującego pod kątem stanu prawnego nie mającego zastosowania w niniejszej sprawie”. Wnikliwa analiza opinii biegłego prowadzi do zgoła odmiennego wniosku – nawiązuje w niej na zasadzie porównawczej do obowiązujących przez kolejne lata szczegółowo wymienionych przepisów prawa, nakreślając rys historyczny i odnosząc się do aktualnie obowiązujących. Wbrew stanowisku pełnomocnika odwołującego brak jest podstaw do podważania kompetencji biegłego do wydania przedmiotowej opinii.

W związku z tym , na podstawie art. 235 ²§1 pkt 5 kpc, Sąd oddalił wniosek pełnomocnika w-cy o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego jako niezasadny, a to wobec rzetelnego i wyczerpującego wyjaśnienia istoty sporu . Oddaleniu podlegał także wniosek o zobowiązanie ZUS do nadesłania kopii świadectwa pracy w szczególnych warunkach, przedłożonego do wniosku o emeryturę przez A. K. oraz kopii decyzji emerytalnej, jako nie mający znaczenia w niniejszej sprawie. Powoływanie się przez pełnomocnika odwołującego na fakt wykonywania przez w.w pracy tożsamej jak wnioskodawca i przyznanie w.w przez ZUS Oddział (...) prawa do emerytury pomostowej, pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie. Sąd nie orzeka w sprawie o świadczenie emerytalne na zasadzie per analogiam.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisem art. 4 ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2018, poz. 1924), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Jak wynika z przepisu art. 49 cyt. ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Podkreślenia wymaga, iż prace w szczególnych warunkach zostały określone poprzez definicję zawartą w art. 3 ust. 1 u.e.p., wyliczenie rodzajów prac związanych z czynnikami ryzyka występującymi w szczególnych warunkach pracy zawarte w art. 3 ust. 2 u.e.p. oraz wykaz takich prac zawarty w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast prace o szczególnym charakterze zostały zdefiniowane w art. 3 ust. 3 u.e.p. i wyliczone w załączniku nr 2 do tej ustawy. Zgodnie z art. 3 ust. 1 u.e.p., warunkiem zaliczenia określonego rodzaju pracy do kategorii prac w szczególnych warunkach jest wykonywanie jej w szczególnych warunkach środowiska pracy determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, występowanie czynników ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, stawianie przed pracownikami wymagań przekraczających poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej. Dopełnieniem przytoczonej definicji jest wyliczenie rodzajów prac wykonywanych w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, z którymi związane są wspomniane czynniki ryzyka. Do pierwszej kategorii należą prace wykonywane po ziemią, na wodzie, pod wodą i w powietrzu.

Do drugiej kategorii - prace wykonywane w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne, prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego i ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała. Na podstawie art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, warunkiem zaliczenia określonego rodzaju pracy do kategorii prac o szczególnym charakterze - czego domaga się odwołujący - jest szczególna odpowiedzialność i szczególna sprawność psychofizyczna wymagana przy jej wykonywaniu, zmniejszenie się możliwości należytego wykonywania pracy w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu i życiu innych osób na skutek pogorszenia się sprawności psychofizycznej związanej z procesem starzenia się.

Definicje prac w szczególnych warunkach oraz o szczególnym charakterze opisują kryteria, w oparciu o które zostały ustanowione wykazy takich prac zawarte w załącznikach nr 1 i 2 do ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych. Wykazy te mają zamknięty charakter i o nabyciu prawa do emerytury pomostowej decyduje umieszczenie danego rodzaju pracy w wykazach prac w szczególnych warunkach lub prac o szczególnym charakterze. Wskazać również trzeba, iż w ustawie o emeryturach pomostowych ograniczono zakres prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w porównaniu do zakresu prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze z rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nie wszystkie prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 i 184 u.e.r.f.u.s. uprawniają obecnie do emerytury pomostowej. Znaczenie mają tylko prace wymienione w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych (por. wyrok SA w Katowicach z 14.09.2018r., III AUa 1380/18).

Zasadnicze ograniczenie dotychczasowego zakresu prac o szczególnym charakterze w ustawie o emeryturach pomostowych wynika z pominięcia pracy niezautomatyzowanej palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego. W załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, dot. prac o szczególnym charakterze, pod poz. 16, wymienia się prace bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną. Postępowanie dowodowe wykazało, że w okresie od 15.05.1986 - 31.07.2006, charakter wykonywanej przez M. K. pracy, nie kwalifikuje jej do zaliczenia jako tożsamej z pracą bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną. Praca odwołującego przed 1 stycznia 1999r. ponad wszelką wątpliwość nosiła znamiona wykonywanej w szczególnych warunkach, w rozumieniu art. 32 ustawy emerytalno – rentowej w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Po dniu 31 grudnia 2008r. wnioskodawca nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Nie znajduje także zastosowania art. 49 tej ustawy, bowiem odwołujący na datę 1 stycznia 2009r. nie legitymuje się 15 letnim stażem pracy szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy, wymienionej w załączniku nr 2 poz.16. Oceny tej nie zmienia zaświadczenie pracodawcy z 26.06.2020r. wskazujące, że na zajmowanych stanowiskach pracy, wnioskodawca wykonywał pracę wg. załącznika nr 2 pkt 16 do ustawy o emeryturach pomostowych. Podkreślić należy, że wydanie lub niewydanie przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie rodzi żadnych skutków materialnoprawnych. Zaświadczenie to jest bowiem jedynie dokumentem prywatnym (art. 245 k.p.c.), wydawanym dla celów dowodowych, a okoliczności w tym dokumencie potwierdzone przez pracodawcę podlegają weryfikacji zarówno w postępowaniu sądowym, jak i w postępowaniu przed organem rentowym. Określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże zatem sądu, który na podstawie całości zgromadzonego w sprawie materiału dokonuje jego oceny.

Z tych wszystkich powodów Sąd Okręgowy oddalił odwołanie, orzekając na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c.