Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ka 721/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2022 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący:

SSO Agnieszka Karłowicz

Protokolant:

st. sekr. sąd. Agnieszka Walerczak

przy udziale Prokuratora Iwony Filimoniuk

po rozpoznaniu w dniach 23 listopada 2021 r., 12 stycznia 2022 r., 15 kwietnia 2022 r. i 26 maja 2022 r.

sprawy B. B.

oskarżonego z art. 286§1 kk w zw. z art. 64§1 kk

na skutek apelacji, wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach

z dnia 30 czerwca 2021 r. sygn. akt II K 60/21

I.  wyrok utrzymuje w mocy;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. O. 929,88 zł (w tym 173,88 zł podatku VAT) tytułem obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia B. B. od kosztów sądowych za II instancję stwierdzając, że wydatki tego postępowania ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 721/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z 30 czerwca 2021 r. sygn. akt II K 60/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

B. B.

- możliwość rozpoznania przez oskarżonego znaczenia swojego czynu oraz pokierowaniem swoim postępowaniem,

- brak jakichkolwiek przeszkód do udziału oskarżonego w postępowaniu karnym oraz prowadzenia samodzielnej obrony w sposób rozsądny

opinia sądowo- psychiatryczna i dokumentacja medyczna

k.475-475v, 409, 434-452

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

---------

----------------------

--------------------------------------------------------------

--------------

--------------

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1

opinia sądowo- psychiatryczna,

Opinia sądowo - psychiatryczna jest spójna, jasna i logiczna została poprzedzona badaniem oskarżonego oraz oparta o aktualną dokumentację lekarską, z którą biegli zapoznali się, a następnie wskazali wnioski co do aktualnego stanu zdrowia psychicznego oskarżonego. Od chwil wydania tej opinii nie zaistniały nowe okoliczności dotyczące stanu zdrowia psychicznego oskarżonego, które by nakazywały po raz kolejny uzupełnianie opinii czy też wywołanie kolejnej. Strony nie kwestionowały treści opinii i jej wniosków, a więc dowód ten należało uznać za wiarygodny.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

------------------

-------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

I.

w złożonej apelacji brak sformułowanych zarzutów naruszenia konkretnych przepisów prawa materialnego bądź procesowego, jednakże można zauważyć, iż oskarżony wskazuje na min. naruszenie szeroko pojętych przepisów:

- materialnych - poprzez brak przyjęcia kwalifikacji z art. 286 § 3 kk jako wypadku mniejszej wagi oraz

- postępowania - brak przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych lekarzy psychiatrów i brak ustanowienie obrońcy z urzędu, nierozpoznanie wniosków o przeprowadzenie ponownej opinii biegłego grafologa oraz dowodu z zeznań świadków, w tym wskazanych w akcie oskarżenia,

- ponadto rażącą niewspółmierność kary, która jest nadmiernie surowa oraz brak zwolnienia od kosztów sądowych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy w Siedlcach dokonał szczegółowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego – min. zeznań świadków, wyjaśnień oskarżonego, wyszczególnił, które dowody i w jakim zakresie uznał za wiarygodne, a których nie uwzględnił, zestawiając je z pozostałymi dowodami przeprowadzonymi w sprawie. Zgromadzony materiał dowodowy wprost wskazuje na popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu w bez najmniejszych wątpliwości co do winy oskarżonego. Potwierdzają to zeznania pokrzywdzonego, jak również pozostałych świadków.

Jak słusznie wskazano w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 stycznia 2019 r. sygn. akt II AKa 91/18 w aspekcie przyczyn odwoławczych określonych w art. 438 pkt 2 k.p.k. w środku odwoławczym mogą być podnoszone także zarzuty niezgodności przebiegu postępowania z wymogami prawa procesowego, i to zarówno te błędy, które polegają na zaniechaniu wypełnienia konkretnych nakazów przepisów prawa procesowego (errores in omittendo), jak i te które sprowadzają się do działania sprzecznego z konkretnymi przepisami procedury (errores in faciendo). Przepisy procedury statuują fundamentalne metody oceny dowodów, z zatem takie naruszenie tych zasad, które mogło mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, może stanowić podstawę zarzutu środka odwoławczego. Należy pamiętać o tym, że wpływ danego uchybienia na treść orzeczenia zależy ściśle od realiów konkretnej sprawy.

Złożony środek odwoławczy nie zawiera wskazania, w jaki sposób odstąpienie od bezpośredniego przesłuchania świadków wskazanych w akcie oskarżenia miało wpływ na treść rozstrzygnięcia. Oskarżony nie wskazał, jakie to okoliczności przemawiały za przesłuchaniem świadków w toku postępowania odwoławczego powołując się jedynie ogólnie na taka potrzebę. Skarżący nie odniósł się do zeznań pokrzywdzonego i nie przedstawił okoliczności wskazujących na ewentualne sprzeczności czy niejasności w tych wypowiedziach. To samo odnosi się do pozostałych świadków.

Wniosek dowodowy z dnia 8 lutego 2021 roku (k.243) o przesłuchanie kolejnych świadków został przez oskarżonego cofnięty(k.395), sam skarżący nie widział potrzeby przesłuchania tych osób, a więc brak prawidłowego rozpoznania tego wniosku nie mógł mieć wpływu na treść orzeczenia. Wniosek o wydanie opinii uzupełniającej przez biegłego grafologa nie został prawidłowo rozpoznany, ale w ocenie Sądu Okręgowego nie miało to znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy wobec oskarżonego. Jak wynika z akt sprawy od oskarżonego zostały pobrane próby pisma ręcznego, ale przedmiotem oceny przez biegłego grafologa były jedynie próbki pobrane od N. B. i biegły w tym zakresie wydał swoją opinię. Oskarżona nie złożyła środka odwoławczego i wyrok wobec niej uprawomocnił się. Biegły nie oceniał pisma ręcznego oskarżonego wobec powyższego trudno przyjąć, że miało to wpływ na jego odpowiedzialność przy uwzględnieniu, że w trakcie jednych z wyjaśnień oskarżony podał, że umowa została uzupełniona podpisem jego żony, choć nie było jej na miejscu zdarzenia i podane zostały jej dane personalne.

Analizując postawę procesową oskarżonego należy podkreślić, że w toku postępowania przygotowawczego przyznał się on do popełnienia zarzucanego mu czynu i złożył wyjaśnienia wskazujące na próbę wyeliminowania odpowiedzialności N. B. (k.215). Również w toku postępowania sądowego oskarżony nie negował swojego sprawstwa i chciał jak najszybciej zakończyć toczące się postępowanie (k.292v). Na rozprawie w dniu 30 czerwca 2021 roku nie składał żadnych wniosków dowodowych i nie wskazywał na konieczność bezpośredniego przesłuchania świadków, nie żądał uzupełnienia przewodu sądowego. Należy uznać więc, że w jego ocenie zebrany materiał dowodowy był kompletny i całościowy. Treść kierowanych przez oskarżonego pism wskazuje, że prawidłowo formułuje wnioski dowodowe i realizuje swoje prawo do obrony. Brak obrońcy nie stał na przeszkodzie, aby zająć stanowisko procesowe na rozprawie poprzez złożenie wniosków dowodowych, w tym o przesłuchanie świadków wskazanych przez oskarżyciela, które oskarżony przedstawił dopiero w toku postępowania odwoławczego.

Niewątpliwie w toku postępowania przed Sądem I instancji wniosek oskarżonego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych lekarz psychiatrów został rozpoznany w niewłaściwej formie poprzez wydanie zarządzenia z dnia 2 lutego 2021 roku (k.234). W odniesieniu do tej decyzji należy zauważyć treść informacji z Aresztu Śledczego w E., gdzie treść zgromadzonej dokumentacji nie wskazywała na podejrzenie zaistnienia zniesienia bądź ograniczenia poczytalności oskarżonego (k.160,161). W toku postępowania odwoławczego poszerzono, na wniosek oskarżonego, czynności zmierzające do zgromadzenia dokumentacji lekarskiej i Sąd Odwoławczy postanowieniem z dnia 22 stycznia 2022 r. dopuścił dowód z opinii sądowo - psychiatrycznej w celu ustalenia czy oskarżony cierpi na chorobę psychiczną oraz w celu oceny poczytalności oskarżonego w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu. Sporządzona w postępowaniu odwoławczym opinia potwierdziła, że oskarżony miał możliwość rozpoznania znaczenia czynu oraz pokierowaniem własnym zachowaniem, a także brak jakichkolwiek przeszkód do udziału oskarżonego w postępowaniu karnym oraz prowadzenia samodzielnej obrony. Wobec powyższego podnoszone przez oskarżonego okoliczności, że jego poczytalność w chwili zarzucanego mu czynu była zniesiona bądź ograniczona nie znalazły potwierdzenia.

Należy więc stwierdzić, że oskarżony nie przedstawił żadnych konkretnych argumentów na poparcie swoich twierdzeń w złożonej apelacji. Apelacja wniesiona przez oskarżonego sprowadza do ogólnego zanegowania wyroku Sądu pierwszej instancji, bez merytorycznego odniesienia się do argumentów, materiału dowodowego, na który powołał się Sąd Rejonowy w Siedlcach. Oskarżony w dość lakoniczny sposób wyraził swoje niezadowolenie z treści zapadłego wobec niego rozstrzygnięcia, które w jego ocenie jest dla niego krzywdzące, nie wskazując jednoczenie konkretnych zastrzeżeń w zakresie zaskarżonego wyroku.

W postępowaniu przed Sądem Odwoławczym oskarżony był reprezentowany przez obrońcę wyznaczonego z urzędu. Nawet w sytuacji gdy oskarżony nie może osobiście uczestniczyć w toku postępowania w sytuacji, gdy jego obecność nie jest obowiązkowa, to prawo do obrony realizowane jest właśnie poprzez uczestnictwo profesjonalnego obrońcy, który należycie dba o stworzenie
jak najbardziej korzystnej sytuacji procesowej - obrony oskarżonego. W ocenie
Sądu Okręgowego w toku postępowania przed Sądem pierwszej, jak i drugiej instancji prawo do obrony nie zostało naruszone. Należy zauważyć, że w przedmiotowej sprawie w rozprawie odwoławczej brał udział obrońca z urzędu, ale również zagwarantowano oskarżonemu udział w rozprawie poprzez wideokonferencję. Natomiast rolą Sądu nie jest ustalanie sposobu realizacji kontaktów oskarżonego z obrońcą.

Odnosząc się do zarzutu rażącej niewspółmierności kary należy wskazać, że Sąd Rejonowy wymierzając oskarżonemu karę w wymiarze 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego uwzględnił w należytym stopniu okoliczności sprawy oraz kierował się w sposób prawidłowy ogólnymi dyrektywami wymiaru kary określonymi w art. 53 § 1 i 2 kk.

Sąd Odwoławczy w całości podziela poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, jak również przyjętą argumentację co do rodzaju i rozmiaru kary. Mając na względzie okoliczności popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu, motywy i pobudki sprawcy, z drugiej zaś strony jego warunki i właściwości osobiste, zdaniem Sądu Odwoławczego karą adekwatną do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu, ale i spełniającą swe cele – zapobiegawcze i wychowawcze, tak w zakresie zatem prewencji indywidualnej, jak i generalnej – poprzez kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa stanowić będzie kara pozbawienia wolności i z powyższych względów Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze poprzez orzeczenie kary o charakterze wolnościowym czy mieszanym. W chwili popełnienia przestępstwa oskarżony był karany i orzekano wcześniej wobec niego kary o charakterze wolnościowym, ale nie wpłynęły one na zachowanie oskarżonego, który nadal nie przestrzegał porządku prawnego, co z kolei spowodowało zwiększenie represji karnej. Należy mieć na uwadze, że oskarżony działał w sposób zaplanowany, w celu osiągnięcia nienależnych korzyści majątkowych. Oskarżony jest sprawca niepoprawnym i po raz kolejny popełnił czyn przeciwko mieniu, a więc zasadnie uznano, że wymaga on oddziaływania w warunkach zakładu karnego.

Ponadto brak było przesłanek do przyjęcia wypadku mniejszej wagi, zaś skarżący nie wskazał w apelacji okoliczności, które by przemawiały za takim rozstrzygnięciem. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 stycznia 2018 r. sygn. akt II AKa 147/17 wskazano, że o przyjęciu wypadku mniejszej wagi decydują przedmiotowe i podmiotowe znamiona czynu. Wśród znamion strony przedmiotowej istotne znaczenie mają w szczególności: rodzaj dobra, w które godzi przestępstwo, zachowanie się i sposób działania sprawcy, użyte środki, charakter i rozmiar szkody wyrządzonej lub grożącej dobru chronionemu prawem, czas, miejsce i inne okoliczności popełnienia czynu oraz odczucie szkody przez pokrzywdzonego. Dla elementów strony podmiotowej istotne są: stopień zawinienia (niezwykle ważne są z jednej strony odcienie umyślności - premedytacja, dokładność w przygotowywaniu przestępstwa, upór w dążeniu do osiągnięcia przestępnego celu, a z drugiej strony - przypadkowość, wpływ innej osoby, obawa przed skutkami odmowy działania itp.) oraz motywy i cel działania sprawcy. Biorąc pod uwagę, że oskarżony działał w sposób zaplanowany, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, którą to korzyść osiągnął, w ramach recydywy brak było przesłanek do przyjęcia wypadku mniejszej wagi. Jak wynika z akt sprawy podejmowano próby kontaktu z oskarżonym celem uregulowania przez niego należności, ale nie została ona zapłacona. Oskarżony godził w tak istotne dobro jak mienie, a biorąc pod uwagę uprzednią karalność oskarżanego w sposób stały narusza on w tym zakresie porządek prawny okazując lekceważenia dla tych norm.

Orzeczone wobec oskarżonego opłaty i wydatki nie są znaczące, możliwość ich egzekucji istnieje nie tylko poprzez dobrowolną wpłatę, ale również przeprowadzenie egzekucji z majątku dłużnika po dokonaniu ustaleń prze komornika. Pobyt oskarżonego w zakładzie karnym nie stanowi automatycznej przesłanki do zwolnienia go od uiszczenia należności sądowych. Skarżący nie przedstawił argumentów, które by podważyły rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie opłaty i wydatków, dlatego uznano je za słuszne.

Wniosek

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji lub

przyjęcie wypadku mniejszej wagi i orzeczenie jako kary mieszanej - 2 miesięcy pozbawienia wolności i kary 6 miesięcy ograniczenia wolności

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Niezasadność zarzutów skutkowała niezasadnością wniosków.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z 30 czerwca 2021 r. sygn. akt II K 60/21

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wobec bezzasadności apelacji skarżącego wyrok należało utrzymać w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

------------------------------------------------------------------------------------

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.1.

------------------------------------------------------------------------------------

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

----------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

na podstawie § 2 w zw. z § 17 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu orzeczono o wynagrodzeniu dla obrońcy z urzędu

III.

na podstawie art. 624 kpk w zw. z art. 626 kpk w zw. z art. 634 kpk – oskarżonego zwolniono od ponoszenia kosztów sądowych, gdyż oskarżony od dłuższego czasu przebywa w zakładzie karnym, a ponadto zgromadzony materiał uzasadniał, na tym etapie postępowania, wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych i ustanowienie obrońcy, a kierując się zasadą słuszności uznano, że te wydatki zostaną przejęte na rachunek Skarbu Państwa.

7.  PODPIS