Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie

Przewodniczący

SSA Rafał Dzyr

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2022 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko (...)Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26 marca 2021 r., sygn. akt IX GC 727/19

oddala apelację.

SSA Rafał Dzyr

Sygn. akt I AGa 210/21

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. w dniu 26 lipca 2019 r. wniosła na podstawie art. 840 § 1 k.p.c. pozew przeciwko stronie pozwanej (...)Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego: wyroku Sądu Okręgowego w K.z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt (...), zaopatrzonemu w rygor natychmiastowej wykonalności, któremu w dniu 14 maja 2018 r. została nadana klauzula wykonalności. Ponadto, strona powodowa wniosła o zasądzenie od strony pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 3-krotności stawki minimalnej.

Strona powodowa wskazała, że w oparciu o wyżej opisany tytuł wykonawczy Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w C. M. M. nadal prowadzi na wniosek (...)sp. z o.o. przeciwko stronie powodowej postępowanie egzekucyjne pod sygn. akt (...) Tymczasem w toku tego postępowania całe zadłużenie zostało bądź wyegzekwowane, bądź spłacone przez dłużnika solidarnego M. K. do 21 lutego 2019 r.

Strona pozwana (...)sp. z o.o. w odpowiedzi na pozew z 13 listopada 2020 r. (k. 161-162) wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od strony powodowej kosztów postępowania według norm przepisanych.

Strona pozwana wyjaśniła, że w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko stronie powodowej oraz w toku postępowania rozpoznawczego prowadzonego przeciwko dłużnikowi solidarnemu M. K. cała przysługująca jej wierzytelność została spłacona, tytuł wykonawczy został skonsumowany.

Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z dnia 26 marca 2021 r., sygn. akt IX GC 727/19, oddalił powództwo.

Sąd pierwszej instancji ustalił, następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. w K. wystawiła stronie pozwanej faktury na łączną kwotę brutto 382.858,12 zł. Wystawca faktur oraz strona powodowa w dniu 31 stycznia 2018 r. zawarły porozumienie, w którym strona powodowa uznała w całości swój dług, dochodzony przez Sądem Okręgowym w sprawie(...), a M. K., będący prezesem zarządu powodowej spółki oraz jej wspólnikiem, poręczył dług do kwoty 270.000 zł. W sprawie(...) został wydany w dniu 8 maja 2018 r. wyrok, który stał się podstawą wszczęcia w dniu 22 maja 2018 r. postępowania egzekucyjnego pod sygn. akt (...). Zadłużenie strony powodowej w tym dniu wynosiło 254.572,81 zł.

Sąd Okręgowy w K.wydał w dniu 27 czerwca 2018 r. nakaz zapłaty postępowaniu nakazowym, sygn. akt(...), w którym nakazał poręczycielowi M. K. zapłacenie (...)sp. z o.o. w K. kwoty 270.000 zł z odsetkami. W oparciu o ten tytuł egzekucyjny Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w C.w dniu 11 września 2018 r. wszczął przeciwko M. K. postępowanie egzekucyjne. Przeciwko M. K. zostały również wszczęte postępowania przez innych komorników sądowych: w B. – (...), w O. – w W. –(...).

Do 19 czerwca 2018 r. Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w C.przekazał wierzycielowi w sprawie (...) kwotę 151.5034,06 zł. Ten sam Komornik przekazał w tym terminie wierzycielowi środki wyegzekwowane od M. K. w wysokości 156.916,42 zł. Wierzytelność główna i odsetkowa dochodzona w sprawie(...), podobnie, jak w sprawie przeciwko M. K. została spłacona i wygasła. Dlatego też wierzyciel cofnął pozew w przeciwko M. K., a Sąd Okręgowy w Krakowie postanowieniem z dnia 8 października 2019 r., sygn. akt (...) uchylił nakaz zapłaty wydany postępowaniu nakazowym w dniu 27 czerwca 2018 r., sygn. akt (...)i umorzył postępowanie. Ponadto postanowieniem z 28 lutego 2020 r., sygn. akt (...), zasądził od M. K. na rzecz wierzyciela 14.192 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Okręgowy w K.wyrokiem z dnia 25 listopada 2020 r., sygn. akt (...), oddalił powództwo M. K. przeciwko B+ (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, z uwagi na spłacenie egzekwowanego świadczenia.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy zważył, że powództwo podlegało rozpoznaniu w świetle art. 840 § 1 k.p.c. Tytuł wykonawczy wydany w sprawie o sygn. akt(...)wygasł z chwilą uprawomocnienia się postanowienia Sądu Okręgowego w K.z dnia 14 maja 2018 r., sygn. akt (...). Dłużnicy solidarni, czyli strona powodowa i M. K. w toku postępowań egzekucyjnych spłacili zadłużenie. Utracili przez to prawo do kwestionowania tytułów wykonawczych, ponieważ całe roszczenie objęte egzekucją zostało zaspokojone. Odpadł również cel wydania wyroku pozbawiającego tytułu wykonawczego wykonalności. Z chwilą wyegzekwowania świadczenia wygasa wykonalność tytułu wykonawczego, a w konsekwencji nie można żądać pozbawienia go wykonalności.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył , co następuje:

Sąd Apelacyjny przyjął ustalenia Sądu Okręgowego za własne i dodatkowo w oparciu o dowody z dokumentów zawartych w aktach Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. M. M. o sygn. (...) i aktach Sądu Rejonowego w C., sygn. akt(...) ustalił następujące fakty:

Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt (...)

I.  uchylił w całości nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez ten Sąd w dniu 20 marca 2017 r., sygn. akt(...)

II.  zasądził od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz (...)sp. z o.o. w K. 254.572,81 z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności z tym, że od kwot:

-.

-

89.295,02 zł od 2.12.2016 r.,

-

46.942,64 zł od 26.11.2016 r.,

-

124.025,83 zł od 14.01.2017 r.,

-

3.309,32 zł od 1.02.2017 r.;

II.  oddalił powództwo w pozostałej części,

III.  zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej 15.915 zł tytułem kosztów procesu;

IV.  nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Okręgowy w K.postanowieniem z dnia 14 maja 2018 r. nadał wyżej opisanemu wyrokowi klauzulę wykonalności w oparciu o rygor natychmiastowej wykonalności.

Wierzyciel (...)sp. z o.o. w K., dołączając wyżej opisany tytuł wykonawczy, w dniu 22 maja 2018 r. złożył wniosek do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. M. M. o wszczęcie przeciwko dłużnikowi (...) sp. z o.o. w W. egzekucji z ruchomości, rachunków bankowych i wierzytelności, domagając się wyegzekwowania kwot opisanych w punktach II i IV sentencji wyroku.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w C. M. M. w dniu 22 maja 2018 r. wszczął postępowanie egzekucyjne pod sygn. akt (...)Tytuł wykonawczy znajduje się w aktach tej sprawy egzekucyjnej.

W dniu 4 marca 2019 r. w sprawie egzekucyjnej (...) zgłosił udział wierzyciel (...) sp. z o.o. w K. wskazując, że dotychczasowy wierzyciel w umowie z 21 lutego 2019 r. dokonał przelewu wierzytelności, opisanej w wyżej wymienionym tytule wykonawczym. Podpisy przedstawicieli stron umowy zostały poświadczone przez notariusza.

Komornik M. M. postanowieniem z dnia 12 marca 2019 r., sygn. akt (...) stwierdził, że zgodnie z art. 804 ¹ k.p.c. nastąpiła zmiana wierzyciela, którym stała się (...) sp. z o.o. w K..

W dniu 12 marca 2019 r. zgłosił się (...)Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K., jako następny wierzyciel, w miejsce dotychczasowego (...) sp. z o.o., przedstawiając umowę cesji z 12 marca 2019 r., w której podpisy zostały notarialnie poświadczone.

Komornik M. M. postanowieniem z dnia 14 marca 2019 r., sygn. akt (...)stwierdził, że zgodnie z art. 804 ^{( 1)} k.p.c. nastąpiła zmiana wierzyciela, którym stała się (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K..

Sąd Okręgowy w K.postanowieniem z dnia 9 lipca 2019 r., sygn. akt (...) udzielił zabezpieczenia (...) sp. z o.o. w W. przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. M. M. pod sygn. akt (...)do czasu wydania prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, wyznaczając dwutygodniowy termin do wytoczenia takiego powództwa.

Komornik Sądowy poinformował dłużnika pismem z dnia 19.07.2019 r., że zawieszenie postępowania egzekucyjnego skutkuje niepodejmowaniem dalszych czynności egzekucyjnych, ale nie uchyla czynności podjętych do tej pory.

(...) sp. z o.o. w W. w dniu 26 lipca 2019 r. wniosła do Sądu Okręgowego w K.pozew przeciwko stronie pozwanej(...)Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego: wyroku Sądu Okręgowego w K.z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt(...) zaopatrzonemu w rygor natychmiastowej wykonalności, któremu w dniu 14 maja 2018 r. została nadana klauzula wykonalności. Niniejsza sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt (...)

Na skutek apelacji (...) sp. z o.o. Sąd Apelacyjny w K.wyrokiem z dnia 28 lutego 2020 r., sygn. akt (...) zmienił wyrok Sądu Okręgowego w K.z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt (...), w punkcie II o tyle tylko, że zmienił rozstrzygnięcie w zakresie odsetek. W zmienionym punkcie II zasądzono od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz(...) sp. z o.o. w K. 254.572,81 z ustawowymi odsetkami w płatności z tym, że od kwot:

-.

-

54.572,81 zł od 17.02.2018 r.,

-

35.000 zł od 26.03.2018 r.,

-

35.000 zł od 26.04.2018 r.,

-

35.000 zł od 26.05.2018 r.,

-

35.000 zł od 26.06.2018 r.,

-

10.000 zł od 26.07.2018 r.,

-

10.000 zł od 26.08.2018 r.,

-

10.000 zł od 26.09.2018 r.,

-

10.000 zł od 26.10.2018 r.,

-

10.000 zł od 26.11.2018 r.,

-

10.000 zł od 26.12.2018 r.,

a w pozostałym zakresie roszczenie o zasądzenie odsetek oddalono. Sąd Apelacyjny oddalił apelację w pozostałej części i zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej 8.100 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

W aktach postępowania egzekucyjnego (...) brak jest informacji o wyegzekwowaniu jakichkolwiek kwot po wydaniu przez Sąd Apelacyjny wyroku.

Dłużnik (...) sp. z o.o. w piśmie z dnia 3 września 2020 r. przedłożył Komornikowi odpisy wyroków Sądu Okręgowego w K.z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt (...) i Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 28 lutego 2020 r., sygn. akt(...) z klauzulą prawomocności z dnia 15 lipca 2020 r., żądając zweryfikowania wszelkich dokonanych dotąd wpłat i podkreślając, że Sąd Apelacyjny zasądził odsetki ustawowe w miejsce odsetek ustawowych za opóźnienie, biegnące od innych terminów.

Dłużnik (...) sp. z o.o. w piśmie z dnia 4 września 2020 r. wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego pod sygn. akt (...), powołując się na prawomocny, wyżej opisany wyrok Sądu Apelacyjnego, zmieniający treść tytułu egzekucyjnego.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w C. K. G. ( Kancelaria nr (...) w C.), jako zastępca Komornika Sądowego M. M., w piśmie z dnia 15.09.2020 r., sygn. (...) poinformowała, że po zweryfikowaniu wysokości zadłużenia, wynikającego ze zmiany dokonanej przez Sąd Apelacyjny w wyroku Sądu Okręgowego, stan zadłużenia na dzień 15.09.2020 r. wyniósł: 13.404,67 zł tytułem należności głównej i 8.935,74 zł tytułem należności odsetkowej. Opłata egzekucyjna wraz z kosztami wyniosła 22.617,01 zł.

Wierzyciel (...)spółka z o.o. w piśmie złożonym w dniu 23 września 2020 r. wniósł „o umorzenie postępowania egzekucyjnego, wobec spłaty przez dłużnika całości dochodzonego roszczenia w toku postępowania egzekucyjnego wprost do wierzyciela.”

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w C. K. G. ( Kancelaria nr (...) w C.), jako zastępca Komornika Sądowego M. M., postanowieniem z dnia 16 grudnia 202 r., sygn. akt(...)umorzyła postępowanie na podstawie art. 825 pkt 1 k.p.c., postanowiła zwrócić tytuł wykonawczy po uprawomocnieniu się postanowienia, wskazując, że tytułem tym jest nakaz zapłaty i wyrok Sądu Okręgowego w K.z 8 maja 2018 r., sygn. akt (...) oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 28 lutego 2020 r., sygn. akt(...) oraz ustaliła wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego.

Na skutek skargi dłużnika Sąd Rejonowy w C.postanowieniem z dnia 21 lutego 2021 r., sygn. akt (...) uchylił postanowienie Komornika z dnia 16 grudnia 2020 r., sygn. akt(...), umorzył postępowaniem wywołane wnioskiem dłużnika o obniżenie opłaty i oddalił wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Zażalenie wierzyciela na to postanowienie zostało oddalone przez Sąd Rejonowy w C.postanowieniem z dnia 20 lipca 2021 r., sygn.(...). Sąd Rejonowy uznał, że do czasu uchylenia lub upadku zabezpieczenia udzielonego w postępowaniu o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, polegającego na zawieszenie postępowania egzekucyjnego, komornik nie powinien rozpatrywać wniosku wierzyciela o umorzenie postępowania.

Po rozważeniu zarzutów zgłoszonych w apelacji Sąd Apelacyjny uznał, że nie zachodziły przesłanki do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. Tytułem wykonawczym objętym pozwem był tytuł egzekucyjny w postaci orzeczeń zawartych w punktach II i IV sentencji nieprawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w K.z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt (...), któremu ten Sąd w dniu 14 maja 2018 r. nadał klauzulę wykonalności, w oparciu o rygor natychmiastowej wykonalności, orzeczony w punkcie V sentencji wyroku. Wyrok Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 28 lutego 2020 r., sygn. akt (...)zmienił zawarte w punkcie II wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie orzeczenie w zakresie odsetek (zasądzono odsetki ustawowe w miejsce odsetek ustawowych za opóźnienie oraz zasądzono te odsetki od innych terminów i kwot). Zatem w zakresie odsetek, na mocy art. 337 k.p.c., natychmiastowa wykonalność wyroku Sądu Okręgowego wygasła z dniem ogłoszenia wyroku przez Sąd Apelacyjny w dniu 28 lutego 2020 r. W tym też zakresie dotychczasowy tytuł wykonawczy przestał być z mocy samego prawa tytułem wykonawczym i nie zachodziły podstawy do wytaczania powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Komornik sądowy z urzędu powinien był uwzględnić ten stan prawny po otrzymaniu odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego.

Wierzyciel nie przedłożył Komornikowi nowego tytułu wykonawczego w postaci tytułu egzekucyjnego złożonego z obu wyżej wymienionych wyroków: Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Przedstawił jedynie odpisy obu tych wyroków z klauzulą prawomocności. Nie powstały zatem warunki do prowadzenia egzekucji odsetek ustawowych (pkt II zmienionego wyroku Sądu Okręgowego) oraz kosztów postępowania apelacyjnego (pkt 3 wyroku Sądu Apelacyjnego). Ponieważ jednak po wydaniu wyroku przez Sąd Apelacyjny Komornik nie wyegzekwował już żadnych dalszych świadczeń odsetkowych, a wierzyciel wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego, oświadczając, że zadłużenie zostało w całości spłacone, to należało zgodzić się z Sądem pierwszej instancji, że znajdujący się w aktach tytuł wykonawczy został skonsumowany. Nie podlega on - wbrew pierwotnemu stanowisku Komornika - zwrotowi wierzycielowi. Zgodnie z art. 816 § 1 k.p.c. po ukończeniu postępowania egzekucyjnego należy na tytule wykonawczym zaznaczyć wynik egzekucji i zatrzymać go w aktach. Ponieważ wierzyciel przekazał Komornikowi oświadczenie na piśmie o całkowitym zaspokojeniu długu, nie ma podstawy do zwrotu tytułu wykonawczego tylko z tego powodu, że część środków została przekazana w ramach innego postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przeciwko dłużnikowi solidarnemu M. K., bądź dobrowolnie przez niego uiszczonych.

Ostateczny wynik postępowania cywilnego w sprawie akt (...) przeciwko M. K. (umorzono postępowanie), wbrew stanowisku Sądu Okręgowego, nie miał bezpośredniego wpływu na tytuł wykonawczy wobec dłużnika w sprawie o sygn. akt (...). Podobnie zresztą bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy pozostają sprawy egzekucyjne prowadzone przeciwko M. K., z czego zresztą sam M. K. zdawał sobie sprawę, skoro wytoczył odrębne powództwo przeciwegzekucyjne. Jest to konsekwencją tego, że postępowania egzekucyjne w odniesieniu do obu dłużników solidarnych, tj. strony powodowej i M. K., toczyły się w oparciu o różne tytuły wykonawcze.

Zawarte w apelacji wnioski dowodowe zostały uwzględnione jedynie w części odnoszącej się do dopuszczenia dowodu z dokumentów zawartych w przedstawionych Sądowi Apelacyjnemu akt Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. M. M. o sygn.(...) i akt Sądu Rejonowego w C., sygn. akt (...) Pozostałe akta nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia relacji pomiędzy dłużnikiem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W., a wierzycielem (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K., powstałej na skutek skierowania do egzekucji tytułu wykonawczego: tytułu egzekucyjnego w postaci orzeczeń zawartych w punktach II i IV sentencji nieprawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w K.z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt (...), któremu ten Sąd w dniu 14 maja 2018 r. nadał klauzulę wykonalności, w oparciu o rygor natychmiastowej wykonalności, orzeczony w punkcie V sentencji wyroku.

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zbędnym było ustalenie łącznej wysokości świadczeń otrzymanych przez wierzyciela, ponieważ w sprawie bezspornym jest, że dłużnicy solidarni, tj. strona powodowa i M. K. w całości spłacili zadłużenie, którego wysokość została określona w wyroku Sądu Okręgowego, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 28 lutego 2020 r., sygn. akt (...). Z tych względów Sąd Apelacyjny nie zwrócił się o inne akta egzekucyjne i nie zobowiązał komorników sądowych do przedstawienia rozliczeń oraz nie zlecił biegłemu sądowi opracowania opinii. Jeśli nawet w trakcie wszystkich wymienionych postępowań egzekucyjnych doszłoby do uiszczenia na rzecz wierzyciela, w toku egzekucji lub dobrowolnie, sum przewyższających zadłużenie stwierdzone tytułami egzekucyjnymi, to dłużnicy solidarni mogą to wykazywać w odpowiednich postępowaniach o zwrot bezzasadnie przekazanych kwot pieniężnych. Wykazanie tego w tym postępowaniu pozostawałoby bez wpływu na treść rozstrzygnięcia, skoro wierzyciel po wydaniu wyroku przez Sąd Apelacyjny prawidłowo złożył wniosek o umorzenie postępowania, uzasadniają to spłaceniem przez dłużników solidarnych zadłużenia, a jedyną przeszkodą do umorzenia był fakt zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Strona powodowa nie wykazała, że w oparciu o zaskarżony tytuł wykonawczy w tym postępowaniu w okresie od 2019 r. zostały wyegzekwowane jakiekolwiek świadczenia w postępowaniu (...), a dowód taki nie wymagał wiadomości specjalnych. Z dołączonych akt egzekucyjnych okoliczność taka nie wynikała. Nie można zatem zarzucić stronie pozwanej, że po stwierdzeniu uregulowania zadłużenia świadomie kontynuowała egzekucję w oparciu o zaskarżony tytuł wykonawczy.

Po wydaniu niniejszego wyroku, zgodnie z art. 744 § 1 k.p.c., upada zabezpieczenie polegające na zawieszeniu postępowania egzekucyjnego o sygn. akt (...) W świetle prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w C.z dnia 21 lutego 2021 r., sygn. akt (...) zniknęła przeszkoda procesowa, tamująca uwzględnienie wniosku wierzyciela o wydanie przez Komornika Sądowego postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego i rozliczenia kosztów egzekucyjnych.

W tym stanie rzeczy należało orzec, jak w sentencji, na mocy art. 385 k.p.c.

W sentencji oddalającej apelację, mieści się również oddalenie wniosku strony powodowej o zasądzenie od strony pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego. Stroną przegrywającą to postępowanie w rozumieniu art. 98 § 1 k.p.c. jest bowiem strona apelująca.

SSA Rafał Dzyr