Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ns 80/19

POSTANOWIENIE

Dnia 12 kwietnia 2022 r.

Sąd Rejonowy w Opocznie I Wydział Cywilny w składzie

Przewodniczący: Sędzia SR Mirosława Makowska

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2022 r. w Opocznie

na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 15 zzs 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 1842 ze zm.)

sprawy z wniosku M. S. (1)

z udziałem M. S. (2)

o zniesienie współwłasności

postanawia:

1.  znieść współwłasność zabudowanej nieruchomości położonej w O. przy ul. (...), obręb 12, gmina O., powiat (...), woj. (...) oznaczonej w ewidencji gruntów numerami działek (...) o łącznej powierzchni 0,1092 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Opocznie prowadzona jest księga wieczysta nr PT 1O/ (...) pomiędzy współwłaścicielami: M. S. (1) i M. S. (2) po ½ (jednej drugiej) części każdy z nich w ten sposób, że dokonać podziału działki nr (...) na:

- działkę nr (...) o powierzchni 0,0546 ha,

- działkę nr (...) o powierzchni 0,0264 ha,

przedstawione na mapie podziału wykonanej przez geodetę uprawnionego S. B. i zaewidencjonowanej przez Starostę (...) w dniu 10 września 2021r. za numerem ewidencyjnym P. (...).2021. (...) i :

a).działkę nr (...) przyznać na wyłączną własność M. S. (1),

b).działkę nr (...) przyznać na wyłączną własność M. S. (2).

2.  zasądzić tytułem dopłaty od M. S. (1) na rzecz M. S. (2) kwotę 1.966,-(jeden tysiąc dziewięćset sześćdziesiąt sześć) złotych w terminie czternastu dni od uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności.

3.  zobowiązać strony M. S. (1) i M. S. (2) do wykonania ścianki działowej pomiędzy działkami numer (...) oraz do wykonania prac związanych z rozdziałem przyłączy (elektrycznego, wodno-kanalizacyjnego), a kosztami tych prac obciążyć ich po połowie.

4.  zobowiązać M. S. (1) do wydania M. S. (2) działek numer (...) w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia.

5.  stwierdzić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Na oryginale podpis Sędziego

Za zgodność z oryginałem świadczy

st. sekr. sądowy B. J.

Sąd Rejonowy w Opocznie stwierdza,

że niniejsze orzeczenie jest prawomocne

z dniem 2 czerwca 2022 roku.

O., dnia 2 czerwca 2022 roku

Przewodnicząca I Wydziału Cywilnego

M. M.

Uwaga:

1.  Uprawomocnienie się niniejszego

orzeczenia powoduje powstanie

zobowiązania podatkowego.

2.  W celu uzyskania szczegółowych informacji

należy niezwłocznie skontaktować się

z właściwym Urzędem Skarbowym.

Sygn. akt I Ns 80/19

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 15 lutego 2019 roku M. S. (1) wniósł o zniesienie współwłasności nieruchomości położonej w O. przy ul. (...), o powierzchni 1.092 m 2, dla której Sąd Rejonowy w Opocznie prowadzi księgę wieczystą nr PT 1O/ (...), której współwłaścicielami w równych częściach są M. S. (1) oraz M. S. (2), przez fizyczny podział tej nieruchomości na dwie równe części, odpowiadające swej wartości udziałom uczestników i przyznanie na własność wnioskodawcy M. S. (1) wydzielonej części położonej od strony ul. (...), natomiast drugiej części uczestniczce M. S. (2) oraz zobowiązanie M. S. (2) do wydania wnioskodawcy M. S. (1) przyznanej mu na własność części nieruchomości i wzajemne zniesienie kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazał, że nieruchomość zabudowana jest lokalem użytkowym wykorzystywanym na cele handlowe. Lokal był do końca 2018 roku wynajmowany B. C. (przez ok. 18 lat). B. C. popadła z uczestniczką w spór i wypowiedziała najem. Nieruchomość była cały czas doglądana przez wnioskodawcę. Tylko wnioskodawca interesował się spornym lokalem, wszelkie naprawy czy problemy związane z lokalem były zgłaszane wnioskodawcy. Wnioskodawca dbał o stan techniczny lokalu. Uczestniczka poza odbiorem wpłat z tytułu najmu lokalu w żaden sposób nie partycypowała w działalności na rzecz prawidłowego funkcjonowaniu lokalu przez 18 lat. Nieruchomość w chwili obecnej wymaga generalnego remontu. Od kilku miesięcy lokal stoi pusty, nieużytkowany, a daniny publicznoprawne należy uiszczać i chociażby z tego tytułu między stronami powstał konflikt. Strony nie są w stanie współdziałać w zakresie zarządzania nieruchomością (wniosek k. 3-5).

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka postępowania co do zasady przyłączyła się do wniosku o zniesienie współwłasności nieruchomości poprzez podział fizyczny na dwie części i przyznanie części od ul. (...) wnioskodawcy, jednakże wniosła o dokonanie podziału na dwie równe części i przyznanie części od ul. (...) uczestniczce postępowania (odpowiedź na wniosek k. 11).

W piśmie procesowym z dnia 16 marca 2021 roku pełnomocnik uczestniczki wniósł:

- o dokonanie podziału nieruchomości wg. wariantu 3 jednakże nie wcześniej niż po wykonaniu prac adaptacyjnych polegających na wzniesieniu ścianki działowej rozdzielającej budynek na dwie części oraz dokonaniu rozdziału przyłączy elektrycznego i wodno – kanalizacyjnego.

- o wydanie postanowienia wstępnego, w który sąd upoważni uczestniczkę postępowania do wykonania tymczasowo, na własny koszt prac adaptacyjnych umożliwiających podział fizyczny nieruchomości a polegający na: postawieniu ścianki działowej i dokonaniu rozdziału przyłączy elektrycznego i wodno – kanalizacyjnego,

- o obciążenie powstałej po podziale nieruchomości części położonej od strony ul. (...)(działka (...) wg wariantu III),

- przyznanie uczestniczce nieruchomości położonej od strony ul. (...) (działka (...) wg wariantu III) – pismo k. 175-176.

W piśmie procesowym z dnia 17 stycznia 2022 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o przyznanie wnioskodawcy działki (...) (pismo k. 200-201).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Nieruchomość położona w O. przy ul. (...) składa się z dwóch działek gruntu oznaczonych w ewidencji numerami (...) i (...) o łącznej powierzchni 1.092 m 2, dla której Sąd Rejonowy w Opocznie prowadzi księgę wieczystą nr PT 1O/ (...). Nieruchomość tę kupił M. S. (1) wraz z małżonkami S. 20 lat wstecz. Działka została zabudowana przez właścicieli budynkiem użytkowym, który przez 18 lat wył wynajmowany na prowadzenie sklepu marki L.. Od 2000 roku współwłaścicielem ½ części jest tylko M. S. (2), która uzyskała udział z tytułu podziału majątku wspólnego. Przez okres najmu lokalu użytkowego współwłaściciele czerpali pożytki z najmu, każdemu była wystawiana faktura przez najemcę lokalu. Umowy na wywóz śmieci była zawarta z najemcą lokalu. Wszelkie usterki i problemy dotyczące użytkowania były zgłaszane przez najemcę M. S. (1). M. S. (2) nie uczestniczyła z zarządzie nieruchomością. Dojazd do lokalu użytkowego odbywał się przez drogę gminną urządzoną na działkach nr (...). Budynek handlowo – usługowy jest parterowy, niepodpiwniczony. Ściany nadziemia murowane z pustaków szlakowych, otynkowane od wewnątrz, z zewnątrz częściowo otynkowane. Dach o konstrukcji stalowej, kryty blachą. W budynku znajdują się podwieszane sufity gipsowo – kartonowe. Budynek nie posiada stolarki okiennej. Stolarka drzwiowa aluminiowa, drewniana, metalowa (wrota uchylne). Na podłogach znajdują się płytki ceramiczne. (...): elektryczna, wodna, kanalizacyjna, c.o. (piec na olej opałowy plus dwie nagrzewnice, po jednej z każdej strony budynku). (...) są rozprowadzone po całym budynku. Przyłącza elektryczne i wodne znajdują się w budynku w części położonej bliżej ul. (...). Część budynku położona dalej od ul. (...) będzie mogła korzystać z przyłączy przez zainstalowanie osobnych liczników dla każdej części budynku. Można również wykonać odrębne przyłącza do części budynku położonego dalej od ul. (...), jednakże należy wykonać projekt przyłączy do tej części budynku. Należy wystąpić o warunki wykonania przyłączy do Zakładu (...) i Zakładu (...). Koszty wykonania przyłączy zależą od odległości w jakiej znajduje się sieć od budynku i wyboru firmy wykonującej przyłącza. Rozdzielenie budynku na dwie części wymaga postawienia ścianki działowej. Koszt adaptacji będzie zależał od ich zakresu i użycia określonych materiałów i wyboru firmy, która będzie wykonywała adaptację. Obie części budynku będą wymagały prac remontowych.

Dowód: - zeznania wnioskodawcy M. S. (1) k. 146 – min. 8.43 - 20.18

- zeznania uczestniczki M. S. (2) k. 20.18 – 43.36

- opinia pisemna biegłego rzeczoznawcy majątkowego K. B. k. 71-124

- opinia pisemna uzupełniająca biegłego rzeczoznawcy majątkowego K. B. k. 153-154

Biegły geodeta S. B. w opinii pisemnej dokonał podziału nieruchomości zabudowanej na trzy warianty.

Wariant I – biegły wykonał projektując podział na dwie równe powierzchnie nieruchomości. W wariancie tym budynek będzie miał nie równe powierzchnie. Działka (...) o powierzchni 0.0546 ha po podziale, działka (...) o powierzchni 0.0264 ha po podziale plus działka nr (...) o powierzchni 0.0282 ha = 0. (...).

Budynek na działce nr (...) po podziale powierzchnia 400 m 2 .

Budynek na działce nr (...) po podziale 417 m 2 .

Wariant II – biegły wykonał projektując podział na dwie równe powierzchnie budynku. W tym wariancie powierzchnia nieruchomości po podziale różnią się. . Działka (...) o powierzchni 0.0556 ha po podziale, działka (...) o powierzchni 0.0254 ha po podziale plus działka nr (...) o powierzchni 0.0282 ha = 0. (...).

Budynek na działce nr (...) po podziale powierzchnia 409 m 2 .

Budynek na działce nr (...) po podziale 408 m 2 .

Wariant III – biegły wykonał projektując podział na dwie równe powierzchnie nieruchomości oraz budynku. W tym wariancie powierzchnie nieruchomości po podziale są równe i powierzchnie budynku po podziale również są równe. Działka (...) o powierzchni 0.0546 ha po podziale, działka (...) o powierzchni 0.0264 ha po podziale plus działka nr (...) o powierzchni 0.0282 ha = 0. (...).

Budynek na działce nr (...) po podziale powierzchnia 409 m 2 .

Budynek na działce nr (...) po podziale 408 m 2 .

Dowód: opinia pisemna biegłego geodety S. B. k. 35-41

opinia pisemna uzupełniająca biegłego Geodety S. B. k. 165-171

Biegła sądowa rzeczoznawca majątkowa K. B. dokonała oszacowania działek, powstałych po podziale, odrębnie dla każdego z wariantów:

Wariant I – wartość rynkowa prawa własności gruntu działki nr (...) wraz ze znajdującą się na niej częścią budynku handlowo – usługowego - 786.072. Wartość rynkowa prawa własności gruntu działek nr (...) wraz ze znajdującą się na niej częścią budynku handlowo – usługowego - 819.480.

Wariant II – wartość rynkowa prawa własności gruntu działki nr (...) wraz ze znajdującą się na niej częścią budynku handlowo – usługowego - 803.759. Wartość rynkowa prawa własności gruntu działek nr (...) wraz ze znajdującą się na niej częścią budynku handlowo – usługowego - 801.793.

Wariant III – wartość rynkowa prawa własności gruntu działki nr (...) wraz ze znajdującą się na niej częścią budynku handlowo – usługowego - 803.759. Wartość rynkowa prawa własności gruntu działek nr (...) wraz ze znajdującą się na niej częścią budynku handlowo – usługowego - 801.793.

Dowód: opinia pisemna biegłego rzeczoznawcy majątkowego K. B. k. 71-124

- - opinia pisemna uzupełniająca biegłego rzeczoznawcy majątkowego K. B. k. 153-154

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie w/w dokumentów oraz opinii biegłych: geodety S. B. i rzeczoznawcy majątkowego K. B. oraz zeznań stron.

Opinia biegłego geodety S. B. nie była kwestionowana przez strony. Strony na rozprawie w dniu 16 lutego 2021 wniosły o dokonanie podziału wg. wariantu III (protokół rozprawy k. 158). Powstała tylko pewna wątpliwość, czy w III wariancie przedstawiona granica między budynkami jest tożsama z granicą rozdzielającą grunt. W uzupełniającej opinii pisemnej biegły geodeta wskazał, że granica między budynkami jest tożsama z granicą rozdzielającą grunt. Opinia Biegłego geodety jest jasna i zupełna i stanowiła podstawę do zaewidencjonowana mapy podziału według wariantu III.

Opinia biegłej rzeczoznawcy majątkowej K. B. jest również jasna, rzeczowa i zupełna. Opinia biegłej była kwestionowana przez uczestniczkę postępowania (zarzuty k.146). zarzuty skupiały się na wykazaniu, że usytuowanie budynku od ul. (...), jak również położenie tam przyłączy winno mieć wpływ na wartość nieruchomości. W uzupełniającej opinii pisemnej biegła wskazała, że powstałe po podziale dwa lokale użytkowe nie będą przylegać bezpośrednio do ul. (...). Położenie obu części budynku powstałe po jego podziale nie ma wpływu na wartość rynkową każdej z nich. Nadto biegła wskazała, że instalacje elektryczne, wod- kan i kanalizacja są rozłożone po całym budynku. Najprostszą formą jest zamontowanie osobnych liczników dla budynku położonego dalej od ul. (...). Można również wykonać odrębne przyłącza dla budynku położonego dalej od ul. (...). Jednakże jest to forma bardziej kosztowna. Nadto biegła wyjaśniła, że ze względu na brak podobnych nieruchomości zabudowanych na terenie O. i powiatu (...) do porównani przyjęto nieruchomości z terenu miasta T. i P. oraz powiatów (...) i (...).

Zeznania stron przedstawiają sposób korzystania z nieruchomości, a mianowicie na fakt, że nieruchomość była wynajmowana przez okres 18 lat. W ocenie Sądu zeznania wnioskodawcy M. S. (1) polegają na prawdzie w zakresie tego, że to on zajmował się zarządem nieruchomością. Uczestniczka tylko czerpała korzyści. To wnioskodawca mieszkał w okolicach O., uczestniczka mieszka w Holandii. Już te okoliczności wskazują, że w przypadku pewnych problemów z lokalem, czy to związanych z awariami to najemca zwracał się do wnioskodawcy, który był na miejscu. Nie polegają na prawdzie zeznania uczestniczki jakoby niemożność sprawowania przez nią zarządu była spowodowana zastraszaniem jej przez najemcę, który uniemożliwiał jej dostęp do lokalu przez 18 lat. Trudności w porozumieniu między współwłaścicielami powstały, kiedy uczestniczka przejęła udział w majątku wspólnym. Uczestniczka nie zgodziła się również na obniżenie czynszu płaconego na rzecz każdego współwłaścicielach w kwotach po 13.000 złotych.

Postanowieniem z dnia 11 kwietnia 2022 roku Sąd Rejonowy w Opocznie oddalił wniosek uczestniczki o wydanie postanowienia wstępnego (k. 203).

Sąd zważył, co następuje.

Wniosek jest zasadny.

Zgodnie z art. 210 § 1 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Zgodnie z art. 211 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

W ocenie Sądu niniejsze postępowanie miało doprowadzić do rozstrzygnięcia całokształtu stosunków prawnych łączących współwłaścicieli do chwili zniesienia współwłasności. Wiąże się to z intencją ustawodawcy, popartą przez orzecznictwo i doktrynę, aby przeprowadzone zostało postępowanie kompleksowe, dotyczące przedmiotu objętego współwłasnością (por. przywołane uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 października 1973 r., III CZP 56/73, OSNCP 1974, nr 7- 8, poz. 125). W przepisach Kodeksu cywilnego o zniesieniu współwłasności na plan pierwszy wysuwa się podział fizyczny rzeczy, jako najbardziej pożądany i najmniej konfliktogenny, zwłaszcza jeśli wszyscy uczestnicy postępowania o to występują, jak w niniejszej sprawie. Dopiero, gdyby taki podział był sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo gdyby pociągał za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości, zastosowanie mają inne sposoby zniesienia współwłasności (art. 211 in fine, art. 214 k.c.; postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 1999 r., I CKN 88/98, oraz z dnia 5 lutego 2010 r., III CSK 195/09).

W niniejszej sprawie strony wnosiły aby został dokonany podział nieruchomości wg wariantu III. Co do tego strony były zgodne. Spór w niniejszej sprawie dotyczył tego, iż obie strony wnosiły aby im przyznać działkę (...) (położoną bliżej ul. (...)). Należy wskazać, że ani działka nr (...) ani nr (...) wraz z działką (...) nie mają bezpośredniego dostępu do ul. (...) (tj. jednej z głównych ulic miasta). Bezpośrednio przy ul. (...) posadowiony jest inny budynek użytkowy. Aby dostać się do nieruchomości będących przedmiotem postępowania należy z ul. (...) wjechać w drogę gminną usytuowaną na działkach nr (...). Zatem w ocenie Sądu dostęp do nowopowstałych nieruchomości jest taki sam. Biorąc jednak pod uwagę okoliczność, iż przez wszystkie lata nadzór nad właściwą eksploatacja budynku sprawował wnioskodawca w ocenie Sądu zasadnym jest aby działkę nr (...) przyznać na wyłączną własność M. S. (1). Natomiast działkę nr (...) wraz z działką (...) przyznać na wyłączną własność M. S. (2). O czym Sąd orzekł w pkt. 1 postanowienia. Konsekwencją tego rozstrzygnięcia, jest zobowiązanie M. S. (1) - który jest w posiadaniu nieruchomości – do wydania M. S. (2) działek nr (...) w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia. O czym Sąd orzekł w pkt. 4 postanowienia.

Nadto należy podkreślić, że oba nowo wydzielone budynki wymagać będą remontu, nie tylko budynek na działce nr (...). W ocenie Sądu okoliczność, że na działce nr (...) znajdują się przyłącza elektryczne i wod-kan nie wpływa na wartość powstałych z podziału nieruchomości. Biegła rzeczoznawca majątkowy wykluczyła aby okoliczność ta wpływała na wartość nieruchomości. Przy czym należy wskazać, że interesy uczestniczki zostały zabezpieczone, gdyż Sąd zobowiązał strony M. S. (1) i M. S. (2) do wykonania ścianki działowej pomiędzy działkami nr (...) oraz do wykonania prac związanych z rozdziałem przyłączy (elektrycznego, wod-kan), a kosztami tych prac obciążył strony po połowie. Zatem obie strony poniosą koszty prac adaptacyjnych w równych częściach. O czym Sąd orzekł w pkt. 3 postanowienia.

W okolicznościach niniejszej sprawy wydanie postanowienia wstępnego uznać należało za nieuzasadnione. Dlatego też Sąd oddalił wniosek uczestniczki o wydanie postanowienia wstępnego. Zauważyć należy, że kodeks postępowania cywilnego dopuszcza możliwość wydania orzeczenia wstępnego, zarówno w sprawach procesowych, jak i nieprocesowych. W obu postępowaniach może to jednakże mieć miejsce tylko w wypadkach ściśle określonych. O ile w postępowaniu procesowym wydanie wyroku wstępnego może dotyczyć tylko podstawy prawnej dochodzonego roszczenia (art. 318 k.p.c), o tyle w sprawach nieprocesowych zakres możliwości wydania takiego postanowienia jest szerszy i zależy od charakteru sprawy. W sprawach o zniesienie współwłasności przepis art. 618 § 1 k.p.c. przewiduje możliwość wydania postanowienia wstępnego w dwóch wypadkach: gdy rozstrzyga spór o prawo żądania zniesienia współwłasności lub spór o prawo własności.

Spór o prawo żądania zniesienia współwłasności może np. wynikać z treści łączącego współwłaścicieli stosunku umownego. Art. 210 k.p.c. pozwala mianowicie wyłączyć uprawnienie żądania zniesienia współwłasności na czas określony, a już ustanowione wyłączenie przedłużyć. Źródłem sporu może być społeczno-gospodarcze przeznaczenie rzeczy: wspólna wszystkim współwłaścicielom potrzeba korzystania z drogi, podwórka, urządzeń technicznych itp. (por. orzeczenie SN z 28.9.1978 r., III CRN 172/78, OSNCP Nr 7-8/1979, poz. 150). Spór o własność natomiast może wywołać jeden ze współwłaścicieli, twierdząc iż nabył własność przez zasiedzenie i tym samym stosunek współwłasności rzeczy wygasł (por. uchwałę SN z 15.12.1969 r., III CZP 12/69, OSNCP Nr 3/1970, poz. 39). Podobnie spór o własność może wywołać kwestionowanie wysokości udziałów, jak i ważność zbycia udziałów w rzeczy wspólnej (por. orzeczenie SN z 19.12.1986 r., III CZP 92/86, OSNCP Nr 1/1988, poz. 9).

W rozpoznawanej sprawie nie zachodzi opisana wyżej sytuacja. Wnioskodawca i uczestniczka zgodnie wnosili o zniesienie współwłasności przez podział fizyczny nieruchomości na dwie działki wg wariantu III, pozostawiając Sądowi wybór, co do tego której ze stron ma przypaść poszczególna działka.

Zgodnie z art. 212 § 1 k.c. jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Wobec okoliczności, że wnioskodawca otrzymał nieruchomość o wartości wyższej niż nieruchomość przyznana uczestniczce, Sąd zasądził od M. S. (1) na rzecz M. S. (2) tytułem dopłaty kwotę 1.966 złotych płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności. O czym Sąd orzekł w pkt. 2 postanowienia.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., uznając, że uczestnicy postępowania są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania. Zarówno wnioskodawca jak i uczestniczka dążyli do zniesienia współwłasności nieruchomości.

Z/ Odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć peł. uczestniczki.