Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z 26 sierpnia 2019 r. I. K., Ł. P., R. K., E. W. i Z. C. wnieśli o stwierdzenie nieważności lub ustalenia nieistnienia uchwał Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. z dnia 3 lipca 2019 r.:

a) nr (...) w sprawie powołania W. L. na funkcję Prezesa Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł.;

b) nr (...) w sprawie powołania A. K. (1) na funkcję Członka Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł.;

z uwagi na brak przeprowadzenia wymaganego przepisami Statutu Spółdzielni konkursu na stanowisko Prezesa Zarządu i Członka Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. i podjęcie uchwały przez Członków Rady Nadzorczej, którzy zostali wybrani w trakcie Walnego Zgromadzenia z naruszeniem przepisów o głosowaniu i podejmowaniu uchwał oraz przeprowadzeniu walnego zgromadzenia.

(pozew, k. 4-10)

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

(odpowiedź na pozew, k. 85-92)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. K., Ł. P., R. K., E. W. i Z. C. są członkami Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł..

(okoliczności bezsporne)

Do 27 czerwca 2019 r. pomiędzy członkami organów statutowych Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. panował konflikt. W okresie kilku lat dochodziło do licznych roszad personalnych na stanowiskach w Radzie Nadzorczej i w Zarządzie Spółdzielni Mieszkaniowej.

Uchwały o powołaniu poszczególnych członków organów statutowych były zaskarżane do sądów. W postępowaniach sądowych wydawano postanowienia o zabezpieczeniu np. poprzez wstrzymanie wykonania uchwał o wyborze członków zarządu.

(dokumentacja spółdzielni, k. 49- 51, 63-71; postanowienia, k. 52-53; zeznania świadków: Ł. M., k. 189v.-190v. – od 01:09:12, K. M., k. 202v.-203 – od 01:07:08, Z. S., k. 216v.-217 – od 00:04:07, D. T., k. 217-217 v. – od 00:16:16; zeznania powodów: E. W., k. 227v.- od 00:03:34, I. K., k. 228 – od 00:30:51, R. K., k. 228 – od 00:40:28, Z. C., k. 228 – od 00:46:38, Ł. P., k. 228v. – od 00:53:24; zeznania pozwanej: M. M., k. 228v. – 00:59:34, W. L., k. 229)

Dnia 27 czerwca 2019 roku odbyło się Walne Zgromadzenie Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł., na którym odwołano dotychczasowych Członków Rady Nadzorczej i powołano nowych członków Rady Nadzorczej.

Uchwały o odwołaniu członków Rady Nadzorczej i powołaniu nowych zostały zaskarżone. W postępowaniu sądowym uchwały te nie zostały uchylone, unieważnione i nie stwierdzono ustalenia ich nieistnienia.

(kserokopia pozwu, k. 39-48; protokół Walnego Zgromadzenia, k. 54-61; zeznania świadków: A. G., k. 141v. – od 00:04:16, W. P., k. 141v.-142 – od 00:21:07)

Zgodnie z § 48 Statutu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł., który został uchwalony 15 kwietnia 2016 r.:

1.  Zarząd składa się z od 2 do 3 osób, w tym Prezesa, wybranych w głosowaniu tajnym przez Radę Nadzorczą. Liczebność Zarządu ustala Rada Nadzorcza w drodze uchwały.

2.  W skład Zarządu mogą być wybrane osoby niebędące członkami Spółdzielni. Członkowie Zarządu powinni być wyłonieni w drodze konkursu.

3.  Rada Nadzorcza w każdej chwili może odwołać członka Zarządu. Odwołanie wymaga pisemnego uzasadnienia.

4.  Rada Nadzorcza powołuje i odwołuje członków Zarządu zwykłą większością głosów przy obecności co najmniej połowy członków Rady.

5.  Umowy o pracę z członkami Zarządu zawiera i rozwiązuje Rada Nadzorcza. Umowę podpisuje w imieniu Rady dwóch jej członków, wcześniej przez Radę do tego upoważnionych.

6.  Odwołanie członka Zarządu nie narusza jego uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

7.  W razie konieczności Rada Nadzorcza może oddelegować jednego lub kilku swoich członków do czasowego pełnienia funkcji członka Zarządu. W tym okresie ich członkostwo w Radzie zostaje zawieszone.

(statut, k. 20-38v.)

Uchwałą numer (...) Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. z 30 października 2018 r. przyjęła regulaminy konkursowe na: a) Prezesa Zarządu; b) Członka Zarządu. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia. Regulaminy konkursowe stanowiły załączniki do uchwał.

(uchwała, k. 62; regulaminy, k. 67-71)

W dniach 2 i 3 lipca 2019 r. odbyły się posiedzenie nowej Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. . Na drugim posiedzeniu, w którym wzięło udział 11 członków rady przyjęto uchwały m.in. o odwołaniu: a) I. K., E. W., z funkcji Członków Zarządu; b) A. K. (1) z funkcji Zastępcy Prezesa Zarządu; c) A. K. (2) z funkcji Prezesa Zarządu

(protokoły z posiedzenia RN, k. 165—166, 179; lista obecności, k. 167, 180; uchwały, k. 168-171, 174-176, 181-187; protokół komisji skrutacyjnej, k. 177-178; zeznania świadków: B. K. (1), k. 188v.-189 – od 00:06:57, M. L., k. 189-189v. – od 00:22:15; T. B., k. 189v. – od 00:52:45, Ł. M., k. 189v.-190v. – od 01:09:12, E. B., k. 201 v.-202 – od 00:05:44; J. M., k. 202-202v. – od 00:44:21, K. M., k. 202v.-203 – od 01:07:08, B. K. (2), k. 203-203v. – od 01:38:57, Z. S., k. 216v.-217 – od 00:04:07, D. T., k. 217-217 v. – od 00:16:16)

Na posiedzenia nowej Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. z 3 lipca 2019 r. podjęto:

1) uchwałę nr (...)w sprawie powołania W. L. na funkcję Prezesa Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł..

Na mocy uchwały: a) powołano W. L. na funkcję Prezesa Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł.; b) zawarto z W. L. porozumienie na warunkach wskazanych w porozumieniu stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszej uchwały; c) upoważniono 2 członków Rady D. P. i M. S. Rady do reprezentowania Spółdzielni przy zawarciu porozumienia wskazanego w § 2 ust. 2 uchwały.

Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia.

W uzasadnieniu uchwały wskazano, że W. L. pełnił funkcję Prezesa Zarządu od 1 sierpnia 2015 r. (uchwała nr (...)Rady Nadzorczej SM (...) w upadłości likwidacyjnej). Kierowany przez niego Zarząd we współpracy z Radą i Syndykiem doprowadził do zawarcia układu z wierzycielami. Wskazano, że W. L. cieszy się opinią „dobrego gospodarza” oraz dużym szacunkiem i uznaniem, nie tylko pracowników lecz także spółdzielców. Podano również, że spółdzielcy doceniają to, że mimo niełatwej sytuacji finansowej Spółdzielni skutecznie realizował plan remontów nie dopuszczając do degradacji zasobów mieszkaniowych. Podano również, że po jego odwołaniu nowe Zarządy (zmieniały się co kilka tygodni) zaniechały niezbędnych remontów (zrealizowano niespełna 75% planu remontów planowanych na 2018 r. i 0 planowanych na 2019 r.). Podkreślono również, że Walne Zgromadzenie udzieliło W. L. absolutorium za działalność w 2018 r. - uchwałę w tej sprawie podjęto 180 głosami „za” przy 29 głosach „przeciw”

W głosowaniu tajnym nad Uchwałą nr (...) wzięło udział 11 członków Rady. Za uchwałą głosowało 9 osób, nikt nie był przeciw, 2 osoby.

2) uchwałę nr (...) w sprawie powołania Pani A. K. (1) na funkcję członka Zarządu Spółdzielni.

Na mocy uchwały: a) powołano A. K. (1), zatrudnioną na stanowisku p.o. głównej księgowej, na funkcję Członka Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł.; b) przyznano A. K. (1) z tego tytułu powołania na funkcję członka Zarządu, w ramach istniejącego stosunku pracy, dodatek funkcyjny w wysokości 2500 zł brutto; c) upoważniono 2 członków Rady D. P. i M. S. Rady do reprezentowania Spółdzielni przy zmianie warunków umowy o pracę.

Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia.

W uzasadnieniu uchwały wskazano, że A. K. (1) jest zatrudniona w Spółdzielni na stanowisku pełniącej obowiązki głównej księgowej. Podano, że wykonalność uchwały Rady Nadzorczej nr (...) z dnia 20 marca 2019 r. w sprawie powołaniu A. K. (1) na stanowisko Zastępcy Prezesa Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. została zawieszona z dniem 4 czerwca 2019 r. Nadto wskazano, że pełnienie przez A. K. (1) funkcji członka Zarządu pozwoli na prawidłową realizację pracy Zarządu.

W głosowaniu tajnym nad Uchwałą nr (...) wzięło udział 11 członków Rady. Za uchwałą głosowało 11 osób, nikt nie był przeciw.

(protokół z posiedzenia RN, k. 165—166; lista obecności, k. 167; uchwały, k. 11-12; porozumienie, k. 173)

Wybór A. K. (1) na członka Zarządu i W. L. na stanowisko Prezesa Zarządu nie został poprzedzony przeprowadzeniem konkursu.

(zeznania świadków: B. K. (1), k. 188v.-189 – od 00:06:57, M. L., k. 189-189v. – od 00:22:15; T. B., k. 189v. – od 00:52:45, Ł. M., k. 189v.-190v. – od 01:09:12, E. B., k. 201 v.-202 – od 00:05:44; J. M., k. 202-202v. – od 00:44:21, K. M., k. 202v.-203 – od 01:07:08, B. K. (2), k. 203-203v. – od 01:38:57, Z. S., k. 216v.-217 – od 00:04:07, D. T., k. 217-217 v. – od 00:16:16) zeznania pozwanej: M. M., k. 228v. – 00:59:34, W. L., k. 229)

Stan faktyczny został ustalony na mocy powołanych dowodów.

Sąd zważył:

Powództwo jako niezasadne podlegało oddaleniu w całości.

Żądanie stwierdzenia nieważności uchwały znajduje procesową podstawę w art. 189 k.p.c.

Problematykę związaną z funkcjonowaniem spółdzielni reguluje ustawa z 16 września 1982 r. prawo spółdzielcze (Dz. U. Nr 188 z 2003 r. poz. 1848 – tekst jednolity z dnia 23 października 2003r. ze zm. – dalej powoływana jako pr. sp.), jak również ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych z 15 grudnia 2000 r. (Dz. U. Nr 119 z 2003 r. poz. 1116 ze zm. – dalej powoływana jako u.s.m.). Obie te ustawy określają zasady działania spółdzielni, jej strukturę organizacyjną i kompetencje poszczególnych organów, jak również prawa i obowiązki członków.

Na podstawie art. 42 prawa spółdzielczego zaskarżanie uchwał walnego zgromadzenia jest możliwe za pomocą trzech odrębnych środków prawnych, a mianowicie:

1) powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały (gdy występuje sprzeczność uchwały z ustawą – art. 42 § 2 pr. spółdz.);

2) powództwa o uchylenie uchwały (w razie sprzeczności uchwały bądź z postanowieniami statutu, bądź z dobrymi obyczajami lub gdy uchwała godzi w interes spółdzielni albo ma na celu pokrzywdzenie jej członka – art. 42 § 3 pr. spółdz.);

3) powództwa o ustalenie nieistnienia uchwały (gdy występują takie nieprawidłowości w zwołaniu walnego zgromadzenia lub w obradowaniu, które wyłączają możliwość przyjęcia usprawiedliwionego zapatrywania, że organ ten był zdolny do powzięcia woli – art. 42 § 9 pr. spółdz.).

Przedmiotowy przepis ma odpowiednie zastosowanie do uchwał rady nadzorczej.

Legitymacja czynna do wytoczenia takiego powództwa przysługuje każdemu członkowi spółdzielni oraz zarządowi. Uprawnienie realizowane przez indywidualnego członka nie jest przy tym uzależnione od uczestnictwa w walnym zgromadzeniu, ani też głosowania za czy przeciw uchwale. Powództwo zawsze kieruje się przeciwko spółdzielni, albowiem wyłącznie ten podmiot posiada legitymację procesową bierną.

W myśl przepisu art. 42 § 2 prawa spółdzielczego, uchwała sprzeczna z ustawą jest nieważna. Uchwały organów spółdzielni, rodzące skutki cywilnoprawne, podlegają - jako czynności prawne odpowiednim przepisom kodeksu cywilnego. Te uchwały, nie wyłączając uchwał walnego zgromadzenia (zebrania przedstawicieli), nie mogą - podobnie jak inne czynności prawne - naruszać przepisów bezwzględnie obowiązujących. Z tego punktu widzenia ich skuteczność podlega więc dyspozycjom art. 58 k.c., przewidującego wypadki nieważności czynności prawnych (Wyrok SA w Warszawie z dnia 20 listopada 2012 roku, sygn.. akt VI ACa 790/12)

Podobnie jak w art. 58 § 1 k.c. – sprzeczność uchwały z prawem oznacza sprzeczność z przepisem ustawy (tzn. każdej ustawy), a zdaniem Sądu Najwyższego (wyr. 25.2.1998r., I CKN 1026/98, OSN 1999, Nr 9,poz.159) także przepisem względnie obowiązującym, ponadto zaś z przepisem Konstytucji (art.8 ust. 2 Konstytucji), umowy międzynarodowej ratyfikowanej za uprzednia zgodą Sejmu (art. 91 ust.1 i 2 Konstytucji), prawa Unii Europejskiej mającego bezpośrednie zastosowanie w porządku wewnętrznym (art. 91 ust. 3 Konstytucji) i rozporządzenia wydanego przez organ wskazany w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania (art. 92 ust.1 Konstytucji).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że strona powodowa nie wykazała, że uchwały przez nią zaskarżone są sprzeczne z przepisami prawa.

Przechodząc do pierwszego żądania podkreślenia wymaga, że z powództwem o ustalenie nieważności uchwały z uwagi na jej sprzeczność z przepisami prawa, w pierwszej kolejności należy dokładnie określić, które to przepisy zostały naruszone. Po drugie, nie jest możliwe powoływanie się na nieważność uchwały z uwagi na jej sprzeczność z aktem prawa stanowionym przez samą Spółdzielnię, który to nie jest powszechnie obowiązujący, tj. ze statutem. Powodowie wnosili o ustalenie nieważności uchwał z uwagi na ich niezgodność z zapisami statutu tj. brak przeprowadzenia konkursu na stanowiska członka i prezesa Zarządu (§ 48 ust. 2 Statutu Spółdzielni). Zdaniem Sądu przedmiotowy zarzut jest niedopuszczalny, albowiem nie jest możliwe ustalenie nieważności uchwały ze statutem lub innymi aktami tzw. prawa wewnętrznego obowiązującego wobec wszystkich jej członków. Przepisy te bowiem nie mają mocy powszechnie obowiązującej, nie są prawem materialnym. Ustalenie nieważności uchwały Spółdzielni Mieszkaniowej możliwe jest jedynie w przypadku naruszenia przepisu powszechnie obowiązującego (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 września 2016 r. sygn. akt I ACa 384/16).

Nadto powódka podnosiła, iż uchwała została podjęta przez członków Rady Nadzorczej, którzy zostali powołani 27 czerwca 2019 r. w trakcie Walnego Zgromadzenia z naruszeniem przepisów o głosowaniu i podejmowaniu uchwał oraz przeprowadzeniu walnego zgromadzenia. Powyższe uchwały zostały jednak zaskarżone w odrębnym postępowaniu sądowym. Powyższe postępowania, nie zakończyły się unieważnieniem bądź uchyleniem uchwał o powołaniu nowej Rady Nadzorczej. Tym samym nie można stwierdzić, że Rada Nadzorcza nie była uprawniona do powołania nowych członków Zarządu Spółdzielni.

Reasumując ustalenie nieważności uchwały jest możliwe tylko w przypadku stwierdzenia sprzeczności z przepisem powszechnie obowiązującego prawa i to tylko w sytuacji, gdyby został wskazany konkretny przepis, czego strona powodowa nie wykazała. W przedmiotowej sprawie został naruszony Statut Spółdzielni (§ 48 ust. 2) – albowiem nie został przeprowadzony konkurs na członka zarządu i konkurs na stanowisko Prezesa Zarządu. Złamano również uchwałę nr (...) Rady Nadzorczej, w której uregulowano procedury konkursową na te stanowiska. Jednakże nie są to przepisy powszechnie obowiązującego prawa. Mając powyższe na uwadze, powództwo podlegało oddaleniu w zakresie żądania ustalenia nieważności zaskarżonych uchwał.

W zakresie ustalenia nieistnienia uchwał również nie zostało ono wykazane przez stronę powodową. Uchwałę poczytuje się za nieistniejącą w szczególności wtedy, gdy: 1) uchwała została podjęta przez osoby niebędące w rzeczywistości członkami spółdzielni; 2) walne zgromadzenie zostało samorzutnie zwołane przez grupę członków bez zachowania wymaganej procedury; 3) uchwałę podjęto bez przewidzianego w statucie quorum albo bez wymaganej większości głosów; 4) uchwałę podjęto w sprawie nieumieszczonej w porządku obrad; 5) wyniki głosowania zostały sfałszowane; 6) zaprotokołowano uchwałę bez podjęcia głosowania; 7) treść uchwały jest niezrozumiała i nie można ustalić jej sensu w drodze wykładni (zob. m.in. wyrok SA w Szczecinie z 5.04.2017 r., I ACa 921/16, LEX nr 2310531). Powyższe kryteria odpowiednio należy zastosować do zaskarżonych uchwał Rady Nadzorczej. W ocenie Sądu, strona powodowa nie wykazała żadnej z powyższych okoliczności. W trakcie podejmowania zaskarżonych uchwał nie zaszły takie okoliczności, które można uznać za takie, że organ ten był zdolny do powzięcia woli. Wobec powyższego również i drugie żądanie podlegało oddaleniu.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu zapadło w oparciu o art. 102 k.p.c. Strona powodowa w całości przegrała sprawę, co w normalnym toku rzeczy oznaczałoby, że powinna ponieść całość kosztów sądowych (art. 98 k.p.c.). Ustawodawca przyznaje jednak sądowi pewną swobodę w zasądzaniu kosztów procesu, wskazując w art. 102 k.p.c., że w przypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może nie obciążać strony kosztami procesu w całości lub w części. Zdaniem sądu, w niniejszej sprawie zaistniały te warunki. Sąd miał na uwadze charakter sprawy i to, że powodowie, występując z niniejszym pozwem, mogli mieć subiektywne przekonanie o zasadności swojego roszczenia (brak przeprowadzenia konkursów na stanowiska Prezesa Zarządu i członka Zarządu). W związku z powyższym sąd doszedł do przekonania, że po stronie powodowej zachodzą okoliczności pozwalające, wyjątkowo, na odstąpienie od ogólnych reguł rządzących problematyką kosztów procesu i nie obciążył powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

Z/ Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć powódce E. W. z pouczeniem o apelacji oraz pełnomocnikowi pozwanego przez PI.