Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 czerwca 2020 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. domagała się orzeczenia nakazem zapłaty
w postępowaniu upominawczym, aby (...) Spółka Akcyjna
z siedzibą w W. zapłaciła na jej rzecz kwotę 180.292,46 złotych tytułem odszkodowania w wysokości poniesionych dodatkowych kosztów w związku ze zmianą organizacji ruchu w wyniku fazowania prac w stacji S. w okresie 18 czerwca 2015 roku do 6 sierpnia 2015 roku wraz z odsetkami ustawowymi i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 października 2015 r. do dnia zapłaty. Ponadto wniosła o zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwu wskazano m.innymi , że roszczenie dochodzone przedmiotowym pozwem związane jest z poniesieniem dodatkowych kosztów w związku ze zmianą organizacji ruchu w wyniku fazowania prac w stacji S. w okresie 18 czerwca 2015 roku do 6 sierpnia 2015 roku. Kwota ta obejmuje koszty zatrudnienia kasjerów biletowych do obsługi (...), energii trakcyjnej (zjazdy służbowe), dodatkowe zmiany robocze drużyn konduktorskich. wydłużenie czasu pracy w zmianie drużyn konduktorskich oraz utracone przychody. Pozwana na podstawie przedstawionych dokumentów przez powódkę uznała jedynie koszty honorowania biletów PR w pociągach IC na kwotę 5.136,39zł z kwoty 185.428,85zł .Wszelkie próby polubownego rozwiązania sporu, w tym zawezwanie do próby ugodowej, nie przyniosły oczekiwanego efektu. W związku z tym, wystąpienie z pozwem –
w ocenie powódki – stało się konieczne i uzasadnione. (pozew – k. 4-6)

Zarządzenie z dnia 10 lipca 2020r. starszy referendarz sądowy uznał brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i sprawę skierował do postepowania zwykłego( zarządzenie k 159)

W odpowiedzi na pozew z dnia 21 sierpnia 2020 roku (data wpływu do Sądu) pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pisma wyjaśniła m.innymi , że między stronami nie było zawartej umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej do przewozu osób. Zastąpiła ją Decyzja Prezesa U. T. Kolejowego z dnia 12 grudnia 2014r. Generalnie zasady dostępu do infrastruktury kolejowej są regulowane w regulaminie zaś kwestie indywidualne są kształtowane w umowach o dostęp( lub w zastępujących je decyzjach). Faktycznie były realizowane przez pozwaną roboty budowlane na podstawie umowy (...) i zaszła konieczność fazowania prac na stacji S. w okresie od 18 czerwca 2015r do 6 sierpnia 2015r. Powstał Regulamin tymczasowy prowadzenia ruchu ,który został sporządzony w dniu 23 marca 2015 roku, a nie podczas spotkania w dniu 26 marca 2015 roku, a samo spotkanie miało jedynie charakter roboczy. W związku z tym, nie mogły padać
tam żadne wiążące ustalenia w zakresie pokrywania dodatkowych kosztów. Pozwana wskazała również, że nie otrzymała od powódki odpowiedzi na pismo z dnia 19 czerwca 2015 roku,
a zatem nie wypracowano wspólnego stanowiska w zakresie dodatkowych kosztów.
W związku z tym, w ocenie pozwanej nie ma podstaw, aby uznać, że roszczenie powódki
w ogóle powstało.W dalszej części pisma podkreślono, że pozwana nie była zobowiązana do ponoszenia kosztów wskazanych w pozwie, ponieważ koszty te nie zostały z nią uzgodnione,
dlatego zastosowanie powinna mieć Decyzja oraz Regulamin tymczasowy.
Pozwana zaprzeczyła, aby w pismach z dnia 10 i 13 maja 2016 roku uznała zasadność niektórych z kosztów. Zaznaczono, że pozwana uznaje jedynie koszty refundacji biletów oraz koszty wskazane w § 18 pkt 22 regulaminu tymczasowego.Pozwana zakwestionowała również podstawę odpowiedzialności. W jej ocenie powódka nie wykazała, aby poniosła ona szkodę w związku z wprowadzeniem zmienionej organizacji ruchu. W końcowej części pisma podważyła sposób liczenia odsetek, tj. od daty wysłania pisma z dnia 16 października 2015 roku, ponieważ strony wcześniej nie uzgadniały ponoszenia żadnych innych dodatkowych kosztów. (odpowiedź na pozew - k.155-158v)

Pismem z dnia 9 grudnia 2020 roku powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko. W jej ocenie przytoczone w pozwie dowody oraz argumentacja zawarta w odpowiedzi

na pozew wskazują na odpowiedzialność pozwanej za poniesienie dodatkowych kosztów.

W tym miejscu powódka wyjaśniła, że nienależyte wykonanie zobowiązania w przedmiotowej sprawie polegało na zmienieniu organizacji ruchu w wyniku czego powódka poniosła szkodę pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym.(pismo procesowe powódki - k. 233-233v)

Pismem z dnia 16 listopada 2021 roku (data wpływu do Sądu) pozwana podkreśliła,
że Decyzja Prezesa (...) reguluje sposób oraz okoliczności uprawniające przewoźnika
do domagania się zwrotu kosztów komunikacji zastępczej przez przewoźnika. Zgodnie z treścią Decyzji rozliczenie powinno nastąpić na podstawie wskazanego zapisu Regulaminu,
który odsyła do postanowień umowy. W związku z tym, zdaniem pozwanej powinna również w tym zakresie powinna mieć zastosowanie Decyzja, ponieważ w przedmiotowej sprawie
to ona zastępuje umowę między stronami. Zgodnie z jej treścią warunkiem zwrotu kosztów dodatkowych jest ich uzgodnienie, natomiast nie doszło do takiego uzgodnienia między stronami. Jednocześnie pozwana podkreśliła, że w zakres takich kosztów nie mogą wchodzić koszty stałe, które przewoźnik poniósł realizując przejazd według rocznego rozkładu jazdy.

(pismo procesowe pozwanej – k. 486-496v)

Pismem z dnia 10 grudnia 2021 roku powódka poinformowała o przekształceniu formy prawnej ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Spółkę Akcyjną.

(pismo procesowe powódki - 542)

Podczas rozprawy w dniu 15 grudnia 2021 roku powódka poparła dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniosła o zasądzenie kosztów według potrójnej stawki.
Natomiast pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie wynagrodzenia tytułem zastępstwa procesowego według potrójnej stawki minimalnej.

(e-protokół z rozprawy z dnia 15 grudnia 2021 r., stanowiska stron, czas nagrania: 00:01:34-00:28:45 – k. 546)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. z siedzibą w W. jest przedsiębiorcą wpisanym do R. K. R. Sądowego pod numerem (...). (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. jest przedsiębiorcą wpisanym
do R. K. R. Sądowego pod numerem (...).

(wydruk z KRS powódki – k. 544-545v, wydruk z KRS pozwanej – k. 160-174v)

Z powodu braku właściwej umowy dostęp do infrastruktury kolejowej w rozkładzie jazdy pociągów (...) pomiędzy spółkami (...) sp. z o.o. a (...) S.A. regulowany był na podstawie decyzji Prezesa U. nr (...). (...) (...) z dnia 12 grudnia 2014 roku.

W § 4 ust. 6 Decyzji zastrzeżono możliwość wprowadzenia komunikacji zastępczej przez przewoźnika w razie zmiany organizacji ruchu kolejowego wynikającej z planowanych robót na liniach (...), jak również z powodu nieprzewidzianych utrudnień eksploatacyjnych z przyczyn leżących po stronie (...).

Zgodnie z § 8 ust. 3 i 4 Decyzji w przypadku uruchomienia komunikacji zastępczej przewoźnik miał obciążyć kosztami określonymi na podstawie § 38 ust. 4 Regulaminu jednostkę organizacyjną (...). Przy czym dodatkowe koszty rozumiane były jako różnica pomiędzy kosztami związanymi z korzystaniem z infrastruktury kolejowej (...),
które poniósł przewoźnik przy realizacji przejazdu, za odcinek linii kolejowej,
za który wprowadzono komunikację zastępczą, a udokumentowanymi uzasadnionymi kosztami ponoszonymi przy realizacji komunikacji zastępczej w ich pełnej wysokości.

Zgodnie ze stanowiskiem Dyrektora (...) wspomniane koszty powinny obejmować w szczególności koszty wynajęcia zastępczych środków transportu, wykonania ulotek dla podróżnych informujących o konkretnych utrudnieniach, koszty związane z koniecznością oznakowania przystanków drogowych dla zatrzymania pojazdów komunikacji zastępczej, koszty uzgodnienia z zarządcą drogi zajętości pasa ruchu drogowego na drogach publicznych pod wyznaczony przystanek, koszty opracowania zmienionej organizacji ruchu na drogach publicznych ponoszonymi w przypadku konieczności wyznaczenia przystanku dla zatrzymania pojazdów komunikacji zastępczej poza obszarem kolejowym, jak również koszty wykonania dodatkowego oznakowania dróg publicznych
czy inne uzasadnione koszty powstałe wskutek robót prowadzonych na liniach (...).
Do takich kosztów mogą także zaliczać się koszty obsługi rewidenckiej i manewrowej
oraz koszty tymczasowych punktów czyszczeń wagonów, o ile nie są to koszty stałe, które przewoźnik ponosi realizując przejazdy według rocznego rozkładu jazdy pociągów.
W Decyzji przewidziano możliwość wprowadzenia innych uregulowań, jednak z zastrzeżeniem poszanowania zasady równego traktowania przewoźników.

(transkrypcja z rozprawy z dnia 17 marca 2021 r., zeznania świadka M. P., czas nagrania: 00:02:51.760-00:11:00.011, k. – 376-377; decyzja
wraz z załącznikami – k. 17-94, stanowisko Prezesa (...) k. 322-327)

Pozwana planowała dokonanie zmian fazowania prac na stacji S. w okresie od 14 czerwca 2015 roku do 31 sierpnia 2015 roku, co miało znacznie utrudnić ruch pociągów na wspomnianej trasie. W związku z tym, zaprosiła szereg przewoźników na spotkanie
w dniu 26 marca 2015 roku celem omówienia szczegółów. Inwestorem robót była (...) S.A., natomiast wykonawcami (...) sp. z o.o. (roboty (...), teletechnika), (...) sp. z o.o. (nawierzchnia torowa) oraz (...) S.A. (sieć trakcyjna
i elektroenergetyczna). Zgodnie z § 18 ust. 21 i 22 zaprezentowanego Regulaminu tymczasowego prowadzenia ruchu w czasie wykonywania robót wykonawca był zobowiązany do pokrycia kosztów za ewentualne opóźnienia pociągów oraz szkody powstałe z jego winy, jak również kosztów zmienionej organizacji ruchu (przejazdów technologicznych (...) P. (...) oraz (...) (...) do stacji postojowych, komunikacji zastępczej itp.). (...) sp. z o.o. nie wyraziła zgody na organizację ruchu pociągów w czasie prac (§ 18 ust. 23).

Zwrot kosztów komunikacji zastępczej był regułą. Podczas opracowywania ustaleń każda ze stron powinna na piśmie wypowiedzieć się w danym zakresie sprawy, nawet wtedy, gdy jej odpowiedź jest negatywna. Jednak na etapie opracowywania Regulaminu przewoźnik nie wskazał, jakie koszty będą podlegały zwrotowi.

(zaproszenie na spotkanie – k. 95, regulamin – k. 96-97v; transkrypcja z rozprawy
z dnia 17 marca 2021 r., zeznania świadka M. P., czas nagrania:
00:30:03.752-00:35:57.704, k. – 378-378v)

Zgodnie z § 38 ust. 3 Regulaminu przydzielania tras pociągów i korzystania
z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach rozkładu jazdy pociągów (...) w przypadku uruchomienia przez P. komunikacji zastępczej z przyczyn leżących po stronie (...), (...) miał prawo obciążyć (...) powstałymi z tego tytułu kosztami dodatkowymi, wyznaczonymi jako różnicę pomiędzy kosztami związanymi z korzystaniem z infrastruktury kolejowej (...), które poniósł P. przy realizacji przejazdu, za odcinek linii kolejowej (...) na
którym wprowadzono komunikację zastępczą, a udokumentowanymi uzasadnionymi kosztami ponoszonymi przy realizacji komunikacji zastępczej w pełnej wysokości.

Zgodnie z § 38 ust. 4 Regulaminu rozliczenie dodatkowych kosztów komunikacji zastępczej miało odbywać się zgodnie z postanowieniami umowy. (Regulamin – k. 176-205)

Pismem z dnia 19 czerwca 2015 roku pozwana zwróciła się do powódki i (...) sp. z o.o. o określenie danych dotyczących ich komunikacji zastępczych
oraz przejazdów technologicznych (...) do stacji postojowych. Dane te były niezbędne
do oszacowania kosztów komunikacji zastępczej oraz zmienionej organizacji ruchu. (pismo – k. 99)

W okresie od 14 czerwca 2015 roku do 31 sierpnia 2015 roku na stacji kolejowej S. były prowadzone prace polegające na przystosowaniu urządzeń sterowania ruchem kolejowym do jazd zorganizowanych przez stację S. dla wjazdu z toru szlakowego nr 1 z kierunku P.. Wspomniane roboty polegały na zabudowie semafora wjazdowego przy torze szlakowym nr 1 w km 3,84, przystosowaniu toru nr 4 do jazd dwukierunkowych (tzw. banalizacja) oraz na przystosowaniu toru nr 24 do jazd dwukierunkowych. Zakres robót, które przeprowadzała pozwana, wiązał się z koniecznością wprowadzenia zamknięć torowych na stacji S. i wywołał ograniczenie przepustowości. W związku z tym, w okresie prowadzonych prac występowały utrudnienia ruchu i zmiany w kursowaniu pociągów.

(kwestia bezsporna- regulamin tymczasowy k 96 )

Komunikacja zastępcza ze względów organizacyjnych generuje po stronie przewoźnika większe koszty w stosunku do stawek udostępnionych za infrastrukturę kolejową.
W wydawanej decyzji Prezes (...) nie może przewidzieć wysokości kosztów, jakie ma ponosić zarządca za zorganizowanie przez przewoźnika komunikacji zastępczej, ponieważ nie mają
one charakteru stałego. Przyjmuje się, że koszty komunikacji zastępczej to różnica między opłatami przewoźnika za dostęp do infrastruktury kolejowej a faktycznymi kosztami,
które przewoźnik poniósł przy zamknięciach torowych. Do wspomnianych kosztów zamknięć torowych należą koszty energii, pracy drużyn konduktorskich, koordynatorów, konduktorów, koszty honorowania biletów, komunikacji zastępczej, a także wszelkie inne uzasadnione
i faktycznie poniesione koszty związane ze zorganizowaniem komunikacji zastępczej.

Szczegółowy zakres kosztów dodatkowych podlegających zwrotowi powinien zostać ustalony w drodze porozumienia między przewoźnikiem a zarządcą. Natomiast w przypadku braku takich wspólnych ustaleń przyjmuje się, że przewoźnik powinien wykazać, jakie koszty poniósł i na tej podstawie strony dokonują rozliczenia.

(transkrypcja z rozprawy z dnia 22 października 2021 r., zeznania biegłego P. G., czas nagrania: 00:13:28.180-00:17:07.592 – k. 553-554)

Uruchomiono Kolejową Komunikację Zastępczą na liniach kolejowych:

⚫

nr 1 na odcinku D. – S. – D.,

⚫

nr 11 na odcinku M. – S. – M.,

⚫

nr 11 na odcinku Ł. – S. – Ł..

W związku ze zmianą ruchu powódka była zmuszona wprowadzić nowe zmiany robocze, a także wydłużyć czas pracy w wybranych zmianach roboczych. W lipcu 2015 roku wprowadzono następujące dodatkowe zmiany robocze o numerach: 154, 213, 225, (...), (...), 228, (...), (...), 230, (...), 231, 353. Natomiast wydłużenie czasu pracy nastąpiło
w zmianach roboczych nr: 109, (...), 113, (...), 202, (...), (...), (...), (...), (...), 265, 311, (...). Łączny dodatkowy czas pracy wyniósł (...) minut 10 sekund.

W okresie sierpniowym zostały wprowadzone dodatkowe zmiany robocze nr: 154, 213, 225, (...), (...), 228, (...), 230, (...), 231, 353. Czas pracy został wydłużony w zmianach o nr: 109, 113, (...), 202, (...), (...), (...), 218, (...), (...), 265, 311. Łączny dodatkowy czas pracy wyniósł 420 minut 11 sekund.

W tamtym okresie wysokość wynagrodzenia brutto na stanowisku kasjera biletowego
u powódki wynosiło 4.123,43 złote za przepracowane 168 godzin. Stawka z narzutem wynosiła 33,35 złote za godzinę. Natomiast wysokość wynagrodzenie brutto na stanowisku kierownika pociągu wynosiło 5.227,40 złotych za przepracowane 168 godzin. Ogólna stawka z narzutem wynosiła 42,31 złote za godzinę.

(pismo wraz z załącznikami – k. 101-115v; zestawienie średniego kosztu zatrudnienia - k. 121, 122; transkrypcja z rozprawy z dnia 12 lutego 2021 r., zeznania świadka I. J., czas nagrania: 00:51:08.712-00:55:09.812, k. – 348-349)

Rozliczenia czasu pracy pracowników dokonywane są w oparciu o miesięczne grafiki. Grafiki te są sporządzane zarówno w normalnych miesiącach pracy, jak również wtedy,
gdy wprowadzana jest komunikacja zastępcza. W drugim przypadku grafiki uwzględniają dodatkowe godziny pracy kasjerek.

Aby zweryfikować, czy dany pracownik z wymienionej grafiku drużyn rzeczywiście pracował w podanym przedziale czasowym, konieczne byłoby zestawienie złożonej dokumentacji zarówno przewoźnika, jak i z., takiej jak dzienniki ruchu z posterunków zapowiadawczych, dokumentacji uwzględniającej, czy dany pociąg rzeczywiście wjechał
na stację, w jakich godzinach, jaki miał przebieg. Ustalenie takich faktów dla wszystkich załóg byłoby niemal niemożliwe i generowałoby ogromne nakłady pracy. Jednak analiza dostarczonych przez przewoźnika dokumentów jest wystarczająca, aby stwierdzić,
że przedstawione przez niego obsady pracownicze są racjonalne, a zastosowane stawki odpowiadają średnim stawkom rynkowym.

(transkrypcja z rozprawy z dnia 22 października 2021 r., zeznania biegłego P. G., czas nagrania: 00:32:57.540-00:33:55.902, 00:48:23.832-:01:02:25.632, 00:46:28.598-00:47:39.304 – k. 558v-559, 563-568)

Z powodu zmiany ruchu zmniejszeniu uległa liczba pasażerów korzystających z usług powódki, co wpłynęło na zmniejszenie jej dochodów.

(transkrypcja z rozprawy z dnia 22 października 2021 r., zeznania biegłego P. G., czas nagrania: 00:58:05.408-01:00:26.712 – k. 566v-567v)

Pozwana pismem z dnia 24 lipca 2015 roku wyraziła zgodę na pokrycie dodatkowych kosztów tytułem honorowania biletów w pociągach (...) przewoźnika (...) S.A. (pismo - k. 208)

Zostały wystawione następujące noty księgowe przez powódkę z tytułu energii elektrycznej :

⚫

nr (...)- (...) z dnia 28 lipca 2015 roku za czerwiec 2015 roku na kwotę 1.191.140,68 złotych tytułem energii trakcyjnej – pociągi służbowe:
27.732,65 złotych,

⚫

nr (...)- (...) z dnia 31 sierpnia 2015 roku za lipiec 2015 roku na kwotę 1.245.354,60 złotych tytułem energii trakcyjnej – pociągi służbowe:
26.529,30 złotych,

⚫

nr (...)- (...) z dnia 31 sierpnia 2015 roku za sierpień 2015 roku
na kwotę 1.141.618,38 złotych tytułem energii trakcyjnej – pociągi służbowe: 24.040,81 złotych.

Ustalając dodatkowy koszt energii porównywano podstawowy planowany rozkład pociągów z wykazem wszystkich dodatkowo uruchamianych pociągów wskazanych
w obiegach. Następnie liczbę dodatkowych pociągów mnożono przez odległość, jaką musiały pokonać, oraz przez liczbę dni kursowania.

(noty księgowe – k. 116-118v, transkrypcja z rozprawy z dnia 22 października 2021 r., zeznania biegłego P. G., czas nagrania: 01:23:29.360-01:25:14.904 – k. 574-574v; transkrypcja z rozprawy z dnia 12 lutego 2021 r., zeznania świadka E. D.,
czas nagrania: 01:45:31.686-01:47:41.702, k. – 357v-358)

W dniu 4 września 2015 roku (...) wystawiła fakturę VAT nr (...) tytułem honorowania biletów powódki na kwotę 11.105,02 złotych brutto.

Honorowanie biletów polega na zwrocie różnicy ceny między biletami,
jakie sprzedawała powódka jako przewoźnik, a cenami biletów u innych przewoźników.

(faktura VAT - k. 120; transkrypcja z rozprawy z dnia 17 marca 2021 r.,
zeznania świadka M. P., czas nagrania: 00:38:50.536-00:39:54.184, k. – 378v)

Pismem z dnia 16 października 2015 roku powódka zwróciła się do pozwanej o zwrot dodatkowych kosztów związanych ze zmianą organizacji ruchu w kwocie 185.428,85 złotych. Powódka wniosła o pokrycie następujących kosztów:

1.  honorowania biletów PR w pociągach (...) – 5.136,39 złotych,

2.  zatrudnianie kasjerów biletowych do obsługi (...) 14.700 złotych,

3.  energii trakcyjnej (zjazdy służbowe) – 56.390,65 złotych,

4.  dodatkowych zmian roboczych drużyn konduktorskich – 82.538,12 złotych,

5.  wydłużenia czasu pracy w zmianie drużyn konduktorskich – 16.001,89 złotych,

6.  utraconych przychodów – 10.661,80 złotych.

Powyższe pismo pozwana otrzymała 23 października 2015r.

W odpowiedzi pozwana poprosiła o uszczegółowienie wspomnianych kosztów
oraz o przedstawienie dokumentacji potwierdzającej poniesienie tych kosztów.

Wraz z pismem z dnia 8 grudnia 2015 roku powódka uzupełniła dokumentację. (pismo z wezwaniem do zapłaty – k. 100, odpowiedź pozwanej – k. 100v, pismo – k. 101)

W dniu 16 listopada 2015 roku powódka wystawiła notę obciążeniową nr (...) tytułem kosztów dodatkowych, które poniosła, na kwotę 185.428,85 złotych. (nota księgowa - k. 125)

Pismem z dnia 16 listopada 2015 roku powódka poinformowała pozwaną o wysokości poniesionych kosztów dodatkowych w okresie od 18 czerwca 2015 roku do 8 sierpnia
2015 roku, w tym przedstawiła miesięczne wyliczenie tytułem utraconych przychodów oraz kosztów zatrudnienia kasjerów do obsługi (...). (pismo - k. 119)

W dniu 28 listopada 2015 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty
204.259,67 złotych tytułem uregulowania dwóch not księgowych nr (...)
(18.830,82 złotych) oraz (...) (185.428,85 złotych). (wezwanie do zapłaty - k. 126v)

Pismem z dnia 18 maja 2016 roku pozwana powtórzyła stanowisko w sprawie pokrycia kosztów honorowania biletów, natomiast nie wyraziła zgody na zapłatę całości należności wynikających z noty księgowej nr (...). (pismo - k. 209)

Pismem z dnia 17 marca 2016 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty i przedłożyła wystawione noty księgowe. (wezwanie do zapłaty – k. 127)

10 kwietnia 2017r. powódka złożył do (...) (...) (...) (...) wniosek o zawezwanie do próby ugodowej pozwanej w przedmiocie zapłaty 180.292,46zł tytułem poniesienia dodatkowych kosztów w związku z zmianą organizacji ruchu w wyniku fazowania prac w stacji S. w okresie od 18.06.2015.do 6.08.2015r.wraz z odsetkami ustawowymi i odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Strony na posiedzeniu jawnym w dniu 22 czerwca 2017r. nie zawarły ugody( bezsporne – protokół k 137, (...))

Instytut (...) w W. uznał ,iż metodologia wyliczenia dodatkowych kosztów przez powódkę z faktu zmienionej organizacji ruchu w związku z fazowaniem prac na stacji S. w okresie od 18 czerwca 2015r. do 6 sierpnia 2015r. była wystarczająca dla wykazania ich zasadności wobec (...) infrastruktury ( opinii pisemna k 415-409,opinia ustana uzupełniająca k 478-480).

Powyższy stan faktyczny (...) ustalił na podstawie dokumentów złożonych do akt spraw ,które nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności oraz zeznań świadków ,które nie były sprzeczne. Ponadto Sąd oparł się na opinii Instytut (...) w W. ,który wielokrotnie w podobnych sprawach wydawał opinie i zdaniem (...) posiada wiedzę na temat m.innymi kosztów komunikacji zastępczej i jak to powinno być wyliczone ( opinia ustana ).Zdaniem Sądu jest to opinia logiczna i czytelna co do możliwości wyliczenia dodatkowych kosztów poniesionych przez powódkę.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne w przeważającej części i jako takie zasługiwało
na uwzględnienie.

Strony niniejszego postępowania są podmiotami działającymi na rynku kolejowym. Aktem regulującym wzajemne relacje między stronami była Decyzja Prezesa (...) zastępująca umowę, a w późniejszym okresie również Regulamin – w zakresie prowadzonych przez pozwaną prac. Zarówno w Decyzji, jak i Regulaminie przewidziano obowiązek zwrotu kosztów dodatkowych spowodowanych wprowadzeniem komunikacji zastępczej z powodu prowadzonych robót. Zgodnie z § 38 ust. 4 Regulaminu rozliczenie dodatkowych kosztów komunikacji zastępczej miało odbywać się zgodnie z postanowieniami umowy. Jak słusznie zauważyła pozwana, strony nie zawarły umowy, w związku z czym zastosowanie w tej materii miała Decyzja Prezesa (...).

Przewidywała ona, że dodatkowe koszty rozumiane były jako różnica pomiędzy kosztami związanymi z korzystaniem z infrastruktury kolejowej (...), które poniósł przewoźnik przy realizacji przejazdu, za odcinek linii kolejowej, za który wprowadzono komunikację zastępczą, a udokumentowanymi uzasadnionymi kosztami ponoszonymi
przy realizacji komunikacji zastępczej w ich pełnej wysokości. Jednak w Decyzji nie znalazł się szczegółowy katalog kosztów, za które zarządca powinien ponosić odpowiedzialność.

Charakter posiłkowy w tym przedmiocie ma stanowisko Prezesa (...),
w którym zastrzega on, że katalog kosztów dodatkowych nie ma charakteru zamkniętego
i dokonuje jedynie przykładowego ich wyliczenia. Jednak z analizy tego stanowiska wynika, że koszty dodatkowe podlegające zwrotowi powinny być ściśle związane z wprowadzeniem komunikacji zastępczej i powstawać – ewentualnie wzrastać – w związku z jej obowiązywaniem.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, w ocenie Sądu między powódką a pozwaną istniał stosunek obligacyjny, na podstawie którego powódka powinna udostępnić miejsce wykonywania prac oraz zorganizować komunikację zastępczą dla pasażerów, natomiast pozwana była zobowiązana do pokrycia kosztów dodatkowych powstałych w związku
z prowadzonymi przez nią robotami. Jednak, jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, mimo że powódka wywiązała się ze swojej części zobowiązań,
pozwana nie uregulowała poniesionych przez nią kosztów dodatkowych. Niewątpliwie jest również w Regulaminie tymczasowym strony nie ustaliły zasad zwrotu przewoźnikowi przez (...) zwrotu dodatkowych kosztów poniesionych w trakcie prac na stacji S. jednakże §18 ust.21 zobowiązywał wykonawcę do pokrycia szkód powstałych z jego winy. Zgodnie z art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964
Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej
z niewykonania lub nienależytego zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Mimo że kodeks cywilny nie zawiera definicji legalnej szkody, to należy przyjąć,
że w świetle art. 361 § 2 k.c. jest ona rozumiana jako różnica między stanem majątkowym poszkodowanego powstałym po zdarzeniu, które powoduje uszczerbek, a stanem, jaki istniałby w jego majątku, gdyby to zdarzenie nie nastąpiło (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna
z dnia 3 lutego 1971 r., III CRN 450/70).

Szkoda może przyjąć postać zarówno straty ( damnum emergens), jak i utraconych korzyści ( lucrum cessans). Pierwsza z nich oznacza zmniejszenie wartości majątku poszkodowanego następujące do chwili zakończenia oddziaływania zdarzenia szkodzącego, natomiast utracone korzyści to zyski, które poszkodowany mógłby osiągnąć w przyszłości, jeżeli nie zaistniałoby oddziaływanie czynnika szkodzącego (red. K. Osajda, W. Borysiak, Kodeks cywilny. Komentarz, 2021, Legalis).

Przesłanką konieczną do zaistnienia odpowiedzialności odszkodowawczej
jest wystąpienie związku przyczynowego między zaistniałą szkodą a zdarzeniem szkodzącym. Zgodnie z art. 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność
tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
Tym samym ustawodawca wprowadza zasadę adekwatnej przyczynowości.
Związek przyczynowy istnieje jedynie wtedy, gdy w łańcuchu kolejnych przyczyn i skutków występują tylko takie przyczyny, które normalnie wywołują dane skutki. Analogicznie,
jeżeli skutek jest wynikiem nietypowej przyczyny, wówczas - w świetle przepisów kodeksu cywilnego - nie istnieje związek przyczynowy między takim zdarzeniem a skutkiem
(red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Kodeks cywilny. Komentarz, 2021, Legalis).

Sąd nie może podzielić stanowiska pozwanej, iż powódka nie poniosła żadnej szkody
z powodu prowadzonych przez nią prac. W związku z tym powódka jako przewoźnik
była zmuszona do wprowadzenia komunikacji zastępczej. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego wiązało się to z honorowaniem biletów P. Regionalnych
w pociągach InterCity, zatrudnianiem kasjerów biletowych do obsługi (...), zwiększeniem zużycia energii trakcyjnej (zjazdy służbowe), wprowadzeniem dodatkowych zmian roboczych drużyn konduktorskich, wydłużeniem czasu pracy w zmianie drużyn konduktorskich,
a także utratą części przychodów. Ponad wszelką wątpliwość należy uznać, że wspomniane konsekwencje wiązały się z jednej strony ze zwiększeniem wydatków po stronie powodowej, zaś z drugiej z utratą przychodów będącą przykładem damnum emergens.

W ocenie Sądu między tak określoną szkodą a czynnikiem szkodzącym w postaci fazowania prac w stacji S. w okresie 18 czerwca 2015 roku do 6 sieprnia 2015 roku istnieje adekwatny związek przyczynowy. Konieczność zamknięcia części trasy
i wprowadzenia komunikacji zastępczej skutkowało tym, że powódka musiała podjąć wspomniane już czynności, które naraziły ją na poniesienie dodatkowych kosztów.
Gdyby nie prace pozwanej i wiążące się z nimi zmiany w organizacji ruchu, dotychczasowy rozkład jazdy powódki odbywałby się bez większych zmian, a powódka będąca przewoźnikiem nie byłaby zmuszona do organizacji tras zastępczych i zwiększania obsady i czasu pracy drużyn konduktorskich oraz kasjerów biletowych. Zmiany w dotychczasowym sposobie przewozu wiązały się z chaosem organizacyjnym oraz koniecznością zapewnienia alternatywnych sposobów przewozy, w związku z czym część pasażerów zdecydowała się poszukać innego przewoźnika. Spowodowało to zmniejszenie oczekiwanych przychodów w porównaniu
z latami poprzednimi.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że koszty zużycia energii trakcyjnej również pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z czynnikiem szkodzącym.
Pozwana podkreślała, że są to koszty stałe, które powódka ponosiłaby również w sytuacji, gdyby nie została wprowadzona komunikacja zastępcza. Zasadniczo należy się z tym zgodzić, ponieważ ponoszenie kosztów zużycia energii elektrycznej jest oczywistym wydatkiem każdego przedsiębiorcy, a zwłaszcza w kolejnictwie. Jednak nie można pominąć faktu,
że zapewnienie dodatkowych punktów biletowych czy zmiana trasy przejazdu
także generowały zużycie energii elektrycznej. Tym samym koszty przedmiotowej energii należą do kosztów stałych, lecz wysokość tych kosztów może ulegać zmianie.
W okresie wprowadzenia komunikacji zastępczej koszty te zwiększyły się,
co było spowodowane zmianą organizacji ruchu u powódki.

W niniejszej sprawie pewne trudności rodzi ustalenie dokładnej wysokości kosztów dodatkowych, jakie powódka poniosła w związku ze zmianą organizacji ruchu w wyniku fazowania prac w stacji S. w okresie od 18 czerwca 2015 roku do 6 sierpnia
2015 roku. Wynika to z czasu, jaki upłynął między poniesieniem przez nią tych kosztów
a rozpoznaniem sprawy w postępowaniu sądowym, jak również ze specyfiki pracy na kolei.
Z uwagi na dużą liczbę pracowników zatrudnionych w kasach biletowych oraz w drużynach konduktorskich oraz fakt, że mogło dochodzić do przesunięć tych załóg w toku wykonywania przez nich obowiązków, dokładne ustalenie, jakie dodatkowe koszty zostały wygenerowane przez poszczególnych pracowników jest niemalże niemożliwe. Wymagałoby to zestawienia kompleksowej dokumentacji sporządzanej przez przewoźnika i (...) i przeanalizowanie
jej pod kątem m.in. weryfikacji, jaki pociąg miał odbyć określoną trasę, czy rzeczywiście wjechał na stację, w jakich godzinach miało to miejsce, jaki był przebieg pociągu.
Wówczas sytuacja każdego jednostkowego pracownika powinna zostać sprawdzona
we wspomniany sposób, żeby było – przynajmniej teoretycznie – możliwe odpowiedzenia
na pytanie, jakie koszty dodatkowe z tego tytułu poniosła powódka.

Kwestia ustalania podobnie wygląda w przypadku energii trakcyjnej,
ponieważ konieczne byłoby odwołanie się nie tylko do dokumentacji gromadzonej
przez strony, ale również decydujące znaczenie miałyby dokumenty sporządzane przez (...) i gromadzone przez nią dane. Jednak jak wynika z opinii biegłego, z uwagi
na upływ czasu pozyskanie takich informacji jest niemożliwe. Przy czym należy pamiętać,
że dla dokonania wyliczenia dokładnej różnicy w ponoszonych kosztach energii elektrycznej, konieczne byłoby uzyskanie szczegółowych danych w tym zakresie.

W związku z powyższymi okolicznościami, zdaniem Sądu zasadne jest odwołanie się
do art. 322 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 Nr 43, poz. 296 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem jeżeli w sprawie o naprawienie szkody, o dochody, o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia lub o świadczenie z umowy o dożywocie sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe, nader utrudnione
lub oczywiście niecelowe, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

Niniejszy Sąd aprobuje wypracowane w piśmiennictwie stanowisko, iż niemożność ścisłego udowodnienia wysokości żądania może wynikać z braku dostatecznej liczby dowodów
lub niemożności ich przeprowadzenia w danym postępowaniu. Natomiast przez utrudnienia
w dowodzeniu należy rozumieć jako ograniczony dostęp do danego środka dowodowego
z przyczyn faktycznych lub prawnych. Trzecia z okoliczności wspomnianych w przepisie stanowi odwołanie do sytuacji, kiedy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodów w celu ścisłego ustalenia wysokości żądania, jednak ich przeprowadzenie będzie na tyle czasochłonne lub kosztowne, że znacznie przedłuży postepowanie lub w sposób nieproporcjonalny zwiększy jego koszty (red. E. Marszałkowska-Krześ, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, 2021, Legalis).

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie zachodzi co najmniej jedna ze wskazanych przesłanek – oczywista niecelowość ścisłego udowodnienia wysokości żądania.
Jak już wspomniano, dla ustalenia ścisłej wysokości dodatkowych kosztów, jakie poniosła powódka, konieczne byłoby zgromadzenie wielotomowej i wielopłaszczyznowej dokumentacji, a także odwołanie się do danych, które jeszcze mogą – ale nie muszą –
być przechowywane przez podmioty trzecie. Niewątpliwie podjęcie działań w tym zakresie wygenerowałoby znaczne koszty w postaci wynagrodzenia za sporządzenie kolejnych opinii
w sprawie i zasięgnięcia fachowej wiedzy kolejnych biegłych, jak również w sposób znaczny wydłużyłoby czas trwania postępowania sądowego.

Sąd pragnie podkreślić, że art. 322 kpc , mimo że umożliwia sądowi uwzględnienie żądania powoda w razie braku możliwości jego ścisłego udowodnienia, nie oznacza, że powód nie musi wykazać zasady odpowiedzialności, faktu powstania szkody, istnienia związku przyczynowego oraz innych przesłanek odpowiedzialności. Sąd może skorzystać z uprawnienia zawartego
w tym przepisie dopiero po wyczerpaniu wszystkich innych dostępnych dowodów, kiedy okaże się, że ścisłe udowodnienie żądania jest niemożliwe, nader utrudnione lub oczywiście niecelowe (red. A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, 2019, Legalis). W związku z tym, strony postępowania nadal obowiązuje zasada rozkładu ciężaru dowodu.

W niniejszej sprawie należy uznać, że powódka uczyniła zadość obowiązkom określonym w art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. i wykazała zasadność dochodzonego roszczenia. Przedstawiła ona wzajemne ustalenia między stronami, jak również dokumenty, z których wynika,
jakie koszty dodatkowe powstały w związku z fazowaniem prac na stacji S.
w okresie 18 czerwca 2015 roku do 6 sierpnia 2015 roku.

Sąd podziela stanowisko biegłego, iż przedstawione przez powódkę koszty dodatkowe
są racjonalne i są normalnym następstwem prac prowadzonych przez zarządcę
oraz wprowadzenia w ich konsekwencji komunikacji zastępczej. Natomiast poszczególne ceny oraz stawki wynagrodzenia nie odbiegają od przyjętych cen rynkowych i nie można ich uznać za nieuzasadnienie wysokie.

W związku z tym, w ocenie Sądu wskazana w żądaniu pozwu kwota 180.292,46 złote
jest zasadna, ponieważ obejmuje koszty dodatkowe poniesione przez powódkę, które zostały ujęte w sposób racjonalny. Powódka wykazała, że koszty te były następstwem działań pozwanej i to pozwana powinna pokryć różnicę między opłatami powódki jako przewoźnika za dostęp do infrastruktury kolejowej a faktycznymi kosztami, które poniosła ona przy zamknięciach torowych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności oraz treść przytoczonych przepisów, w punkcie pierwszym wyroku Sąd – na podstawie art. 471 k.c. w zw. z art. 322 k.p.c. – zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 180.292,46 złote wraz z odsetkami ustawowymi
za opóźnienie liczonymi od dnia 17 marca 2016 r. do dnia zapłaty.

Podstawę zasądzenia odsetek stanowi art. 481 § 1 k.c. Odsetki zostały zasądzone od dnia 17 marca 2016 roku, ponieważ dzień wcześniej miało miejsce doręczenie wezwania do zapłaty, do którego została dołączona nota księgowa nr (...).

Sąd nie mógł przychylić się do żądania powódki w zakresie zasądzenia na jej rzecz
od pozwanej odsetek ustawowych liczonych od dnia 24 października 2015 r. do dnia zapłaty. Jednak należy zauważyć, że przedmiotowe pismo zawierało jedynie informację o kosztach poniesionych przez powódkę. Nie dołączono do niego ani noty księgowej, ani żadnych innych dokumentów potwierdzających wysokość poniesionych kosztów. W związku z tym, nie było podstaw, aby uznać, że roszczenie powódki stało się wymagalne już w powyższej dacie.

Dlatego w punkcie drugim wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie,
tj. co do żądania odsetek ustawowych i odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia 24 października 2015 r. do dnia 16 marca 2016r..

W punkcie trzecim wyroku Sąd – na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. – ustalił, iż powódce należne są koszty procesu w 100%, pozostawiając szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się wyroku.

ZARZĄDZENIE

1/Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron przez zamieszczenie
na Portalu Informacyjnym.

2/ wykonać zarządzenie z k 583