Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 lutego 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Robert Pelewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Szymon Olesiński

po rozpoznaniu zażalenia wniesionego przez skazanego W. J. na postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 11 stycznia 2022 r., sygn. akt III Ko 486/21 (III K 154/17), w przedmiocie umorzenia grzywny i rozłożenia grzywny na raty

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.

postanawia

1)  utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie;

2)  zwolnić skazanego W. J. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie przed sądem pierwszej instancji i za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 1 lutego 2019 r. (sygn. akt. III K 154/17 - zmienionym wobec skazanego W. J. wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 grudnia 2019 r. (sygn. II AKa 130/19), Sąd Okręgowy w Kielcach skazał W. J. na kary: pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat trzech oraz na grzywnę w wymiarze 400 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 zł. Na poczet kary grzywny zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności w ilości 1 dnia równoważnego 2 stawkom dziennym. Nadto W. J. został obciążony kosztami postępowania w kwocie 20.483,41 zł.

Postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2020 r. (sygn. III Ko 63/20) odmówiono skazanemu częściowego umorzenia kary grzywny i rozłożenia na raty tejże kary (k. 25). Ponownym wnioskiem z dnia 2 kwietnia 2021 r. W. J. zwrócił się o umorzenie kary grzywny w wysokości 10.000 zł oraz o rozłożenie na 36 miesięcznych rat kary grzywny. Postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2021 r. uwzględniono wniosek w zakresie rozłożenia kary grzywny (pozostałej do zapłacenia w kwocie 16.360,13 zł) na 22 comiesięczne raty w kwocie 710 zł i ostatnią 23 ratę w kwocie 740,13 zł, gdyż był to maksymalny możliwy do orzeczenia okres spłaty wynikający z przepisu art. 49 kkw.

Pismem z dnia 15 grudnia 2021 r. (data nadania) skazany W. J. zwrócił się do Sądu Okręgowego w Kielcach o umorzenie grzywny w kwocie 8.000 zł i zmianę poprzez zmniejszenie wysokości każdorazowej raty. Swój wniosek uargumentował trudną sytuacją finansową, pobieraniem świadczenia emerytalnego, schorzeniami kręgosłupa i nadciśnieniem.

Postanowieniem z dnia 11 stycznia 2022 r., sygn. akt III Ko 486/21 (III K 154/17), Sąd Okręgowy w Kielcach nie uwzględnił wniosku skazanego W. J. o umorzenie grzywny w kwocie 8.000 zł i wniosku o zmianę wysokości rat kary grzywny.

Na to postanowienie zażalenie wniósł skazany i - nie formułując bezpośredniego zarzutu - wnosił o „częściowe umorzeni pozostałej do spłacenia części grzywny w kwocie 8.000 zł.” oraz „rozłożenie pozostałej części grzywny w kwocie 2680 zł na 24 rat po 112 zł lub 12 rat po 214 zł płatne do 10 każdego miesiąca.” (k166)

Sąd Apelacyjny w Krakowie stwierdził, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wymaga podkreślenia, że zgodnie z art. 51 k.k.w., jeżeli skazany, z przyczyn od niego niezależnych, nie może uiścić grzywny, a wykonanie tej kary w innej drodze okazało się niemożliwe lub niecelowe, sąd może, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, grzywnę w całości lub w części umorzyć. Kodeks stwarza możliwość umorzenia kary grzywny o ile przesłanki określone w art. 51 k.k.w. zaistnieją łącznie.

Biorąc pod uwagę realia niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że sytuacja majątkowa i osobista W. J. nie uległa diametralnej zmianie, przy czym skazany wciąż powołuje te same argumenty, który były podstawą uprzednich prawomocnych postanowień Sądu Okręgowego w zakresie orzeczonej grzywny. Oznacza to, że wbrew zarzutom zażalenia w dalszym ciągu w przypadku skazanego nie został spełniony warunek w postaci niemożliwości lub niecelowości ściągnięcia grzywny na innej drodze. Przez niemożność uiszczenia grzywny, należy bowiem rozumieć nierealność jej uiszczenia pomimo m. in. odroczenia ściągnięcia albo rozłożenia na raty. Ostatecznie kara grzywny może zostać także wykonana w formie zastępczej kary pozbawienia wolności. W sytuacji procesowej skazanego W. J. orzekanie o jej umorzeniu, na obecnym etapie postępowania, byłoby przedwczesne.

W drugiej kolejności należy podnieść, że uwzględnienie wniosku skazanego o umorzenie grzywny wymaga uznania, że po wydaniu wyroku nastąpiła istotna zmiana sytuacji majątkowej, osobistej lub rodzinnej skazanego. Orzeczenie tej kary oznacza bowiem, iż ocena stosunków majątkowych i możliwości zarobkowych skazanego została już dokonana przez sąd orzekający, który poprzez treść wyroku dał wyraz przekonaniu, że sprawca uiści grzywnę lub będzie ją można ściągnąć w drodze egzekucji. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, jak również z treści zażalenia nie wynika natomiast, aby tego rodzaju zmiana sytuacji bytowej W. J. zaistniała w niniejszej sprawie. W tej sytuacji zasadnie Sąd Okręgowy rozłożył skazanemu grzywnę na raty uznając, że będzie on w stanie uregulować powyższe należności właśnie w tej formie.

Trafny jest zatem wniosek Sądu Okręgowego, że skazany nie wykazał szczególnych okoliczności uzasadniających umorzenie grzywny. Za takowe nie sposób uznać bowiem tych eksponowanych przez skarżącego we wniosku, jak i w zażaleniu. Podnieść bowiem trzeba, że szczególnie uzasadniony wypadek na gruncie przepisu art. 51 k.k.w., to zaistnienie po wydaniu wyroku orzekającego grzywnę, koszty sądowe lub środek karny, takiego zdarzenia, które powoduje, że rozstrzygnięcie to staje się dla skazanego i jego najbliższych nadmiernie represyjne, niesprawiedliwe w odczuciu społecznym. Z taką sytuacją mielibyśmy zaś do czynienia gdyby skazanego i jego rodzinę dotknęło zdarzenie nagłe, porównywalne z klęską żywiołową (np. pożar, powódź, inna katastrofa lub ciężka choroba, ciężkie kalectwo), które spowodowałoby wydatne pogorszenie sytuacji majątkowej i stanowiłoby poważne zagrożenie dla podstaw egzystencji skazanego i jego najbliższych (zob. postanowienie SA w Lublinie z 11.05.2011., II AKzw 412/11, LEX 895943). Takowe względy wobec W. J. nie zachodzą. Wprawdzie skazany twierdzi, że aktualnie jego sytuacja materialna jest bardzo zła, ale należy podkreślić, iż skazany regularnie spłaca raty, pomimo deklaracji braku środków utrzymania, co wskazuje że wykonanie kary jest możliwe i celowe, a to wyklucza możliwość choćby częściowego umorzenia grzywny, bowiem nie zachodzi żaden szczególnie uzasadniony wypadek zastosowania tejże instytucji.

Godzi się ponadto zważyć, iż wobec wymierzenia W. J. kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, przedmiotowa grzywna jest jedyną realną dolegliwością, którą ma on ponieść w związku ze skazaniem. W przypadku jej umorzenia cele kary nie zostałyby zatem osiągnięte. Przypomnieć więc trzeba skarżącemu za Sądem Okręgowym, iż od W. J. zasądzono na rzecz Skarbu Państwa także koszty sądowe, których skazany nie uiszcza, co tym bardziej wskazuje, że jedynie groźba zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności lub zastępczej kary pozbawienia wolności działa na niego motywująco.

Wbrew deklaracjom zawartym w zażaleniu, a wskazującym, że stan zdrowia uniemożliwia skazanemu realizację wynikających z wyroku skazującego zobowiązań finansowych (orzeczona grzywna i zasądzone koszty sądowe), przypomnieć trzeba na podstawie dokumentacji zalegającej w aktach wykonawczych, iż W. J. w dalszym ciągu udziela się aktywnie na rzecz kliku podmiotów sportowych: S. (...) Klub (...), Stowarzyszenie Miłośników (...), (...) Towarzystwo (...). (k. 116-118). A ponieważ nie ma stwierdzonej niezdolności do pracy, to aktywność na rzecz trzech wskazanych podmiotów wskazuje na zdolność do wykonywania zatrudnienia. Tak więc należy kolejny raz powtórzyć, że jeśli działalność gospodarcza nie przynosi efektów skazany winien podjąć zatrudnienie i zdobyć środki na pokrycie pozostałej do spłacenia grzywny. Prowadzi to do wniosku, że wbrew sugestiom zażalenia, skazany dysponuje odpowiednim czasem i kondycją fizyczną, a więc ma możliwość realizacji wynikających z wyroku skazującego zobowiązań finansowych.

Co do zaś nieuwzględnienia zażalenia W. J. w zakresie nieuwzględnienia jego wniosku „o zmianę wysokości rat kary grzywny.” (k.161 i 166), to należy w pełni podzielić argumentację przedstawioną w postanowieniu Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 22 kwietnia 2021 r., sygn. akt III Ko 115/21 (k. 99-102) i postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7 czerwca 2021 r., sygn. akt II AKzw 552/21 (129-131). Logiczność i kompletność argumentacji przytoczonej w powołanych postanowieniach wymaga przyjęcia jej w całości bez skrótowego przytaczania poszczególnych elementów i odwoływania się do powołanych uregulowań, co bez wątpienia szkodziłoby jego kompletności i osłabiało siłę argumentacji.

W przedstawionym stanie rzeczy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia zażalenia, Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

Natomiast w zakresie kosztów postępowania wykonawczego, to Sąd Apelacyjny stwierdził, iż Sąd Okręgowy nie wezwał skazanego do uiszczenia opłaty (która od ponownego wniosku o rozłożenie grzywny na raty wynosi 2% od kwoty grzywny objętej wnioskiem, nie mniej jednak niż 25 zł), na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 49, poz. 223 ze zm. – dalej: ustawa o opłatach w sprawach karnych). Następnie wbrew obowiązkowi, który wynikał z treści art. 16 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych, w orzeczeniu kończącym postępowanie Sąd Okręgowy nie określił wysokości należnej od skazanego opłaty, a w konsekwencji nie zawarł rozstrzygnięcia, co do kosztów sadowych za postępowanie wykonawcze.

Skoro zatem w orzeczeniu kończącym postępowanie, opłaty nie określono, to orzeczenie w tym przedmiocie zobowiązany był wydać Sąd Apelacyjny, jako sąd odwoławczy, na mocy art. art. 16 ust. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych. Dlatego orzeczenie o zwolnieniu skazanego od ponoszenia opłaty od ponownego wniosku o rozłożenie grzywny na raty (art. 616 § 2 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 5 ustawy o opłatach w sprawach karnych) i zwrotu wydatków związanych z doręczeniami (art. 618 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z (§ 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym - Dz. U. 2013.663 j.t.) oraz uznaniu, że ponosi je Skarb Państwa zapadło w oparciu o przepisy art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 ust. 4 i w zw. z art. 16 ust. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych. W ocenie Sądu Apelacyjnego pozostała do spłaty grzywna i koszty sądowe w kontekście sytuacji materialnej skazanego nie pozwala na uiszczenie przez niego tych należności.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny orzekł, jak w postanowieniu.