Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 czerwca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie: Przewodniczący: sędzia Joanna Składowska

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. N.

z udziałem M. S. i Z. N. (1)

o stwierdzenie nabycia spadku po M. N.

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 6 kwietnia 2022 r., sygn. akt I Ns 762/20

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Sieradzu do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt I Ca 226/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 6 kwietnia 2022 r., wydanym pod sygn. akt I Ns 762/22, Sąd Rejonowy w Sieradzu stwierdził, że spadek po M. N., urodzonym w dniu (...) w S., synu A. i Z., zmarłym w dniu 30 czerwca 2020 r. w P., ostatnio stale zamieszkałym w S., na podstawie ustawy

z dobrodziejstwem inwentarza nabył syn spadkodawcy M. N. w całości

(pkt 1), umarzając postępowanie w zakresie wniosku o sporządzenie spisu inwentarza (pkt 2).

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

M. N. zmarł w dniu 30 czerwca 2020 r. w P., ostatnio stale zamieszkiwał w S.. Zmarł jako rozwiedziony.

M. N., M. S. i Z. N. (1) to dzieci spadkodawcy. Innych dzieci nie posiadał.

M. S. i Z. N. (1) spadek po ojcu M. N. odrzuciły. M. S. złożyła także oświadczenie o odrzuceniu spadku po M. N. w imieniu swojego jedynego małoletniego dziecka J. S..

Spadkodawca nie sporządził testamentu.

W świetle powyższego, przy zastosowaniu art. 926 § 1 k.c., art. 931 § 1 k.c., art. 1020 k.c. oraz art. 1015 § 2 k.c., stwierdzić należało, że - wobec niezłożenia w terminie, o jakim mowa w art. 1015 § 1 k.c. oświadczenia przyjęciu bądź odrzuceniu spadku - spadek po M. N., na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabył syn spadkodawcy M. N. w całości.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Wnioskodawca wniósł apelację od postanowienia Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w pkt 1. i wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu

w S., przy zobowiązaniu Sądu pierwszej instancji do powtórzenia czynności odebrania zapewnienia spadkowego od wnioskodawcy oraz do wezwania jako uczestnika postępowania M. O. (1) zam. w Ł. (94-124) przy ul. (...).

Skarżący podniósł następujące zarzuty:

1. naruszenia prawa procesowego, mającego istotny wpływ na treść orzeczenia, to jest:

a) art. 228 § 2 k.p.c. i art. 670 § 1 k.p.c. w zw. z 640 § 1 k.p.c. - poprzez pominięcie przez Sąd spadku dowodu w postaci protokołu przyjęcia oświadczenia o odrzuceniu spadku
przez M. N. po M. N. złożonego w dniu 30
grudnia 2020 r., który to został przekazany Sądowi spadku przez zastępcę notariusza
J. B. (1) w dniu 7 stycznia 2021 r. (data wpływu), zarejestrowanego w Sądzie
spadku pod sygnaturą akt sprawy I N 11/21, w sytuacji gdy dowód ten Sąd spadku
powinien wziąć pod uwagę z urzędu, a także poprzez zaniechanie przez Sąd spadku
ustalenia, poprzez zapytanie wnioskodawcy czy odrzucił, bądź przyjął spadek po M.
Z. N. (2), pomimo zgłoszenia takowego wniosku oraz obowiązku badania
przez Sąd spadku z urzędu kto jest spadkobiercą, w wyniku czego Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo stwierdził, że spadek po M. N. nabył jego syn M. N., który to w ustawowym terminie spadek skutecznie odrzucił;

b)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z 671 § 1 k.p.c. - poprzez dowolną ocenę dowodu dotyczącą zapewnienia spadkowego złożonego przez wnioskodawcę, tj. uznanie, że w trakcie zapewnienia spadkowego wnioskodawca oświadczył, że nie odrzucił spadku po spadkodawcy, kiedy to zapewnienie spadkowe służy m.in. ustaleniu kręgu pozostałych spadkobierców, a nie służy wykazaniu oświadczenia złożonego przez składającego zapewnienie spadkowe,

w wyniku czego Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo stwierdził, że spadek po M. N. nabył jego syn M. N., który to w terminie spadek skutecznie odrzucił;

c)  art. 671 § 2 k.p.c. - poprzez nieprawidłowe przeprowadzenie dowodu, tj. przyjęcia zapewnienia spadkowego złożonego przez wnioskodawcę - w wyniku czego Sąd spadku nieprawidłowo uznał, że nie ma innych spadkobierców ustawowych, kiedy to do kręgu spadkobierców ustawowych, w wyniku skutecznego odrzucenia spadku przez wnioskodawcę, należy siostra spadkodawcy, tj. M. O. (1) zam. w Ł. (94-124) przy ul. (...), a także jej dzieci J. O. oraz M. O. (2), a także jej małoletnia córka W. M. zamieszkali w Ł.;

d)  alternatywnie, w przypadku nieuznania pozostałych zarzutów, naruszenia art. 325 k.p.c. - poprzez brak zawarcia w sentencji postanowienia rozstrzygnięcia co do zgłoszonego wniosku o odebranie oświadczenia o przyjęciu/odrzuceniu spadku po M. N. przez wnioskodawcę, w wyniku czego Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo uznał, że spadek po M. N. nabył jego syn M. N., który to odrzuciłby spadek po spadkodawcy, gdyby Sąd przeprowadził postępowanie w zakresie dotyczącym odebrania oświadczenia o odrzuceniu spadku;

2. naruszenie prawa materialnego w postaci art. 1015 § 2 k.c. w zw. z art. 1015 § 1 k.c. - poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w świetle niniejszej sprawy, a tym samym niezastosowanie art. 1020 k.c., tj. przyjęcie przez Sąd spadku, iż brak oświadczenia wnioskodawcy o odrzuceniu spadku w przewidzianym terminie, powoduje nabycie spadku

z dobrodziejstwem inwentarza przez wnioskodawcę po zmarłym M. N., podczas gdy w niniejszej sytuacji spadek został skutecznie odrzucony przez wnioskodawcę,

w efekcie czego stwierdzenie nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza przez wnioskodawcę po M. N. stanowi naruszenie prawa.

Jak ustalił Sąd Okręgowy, w dniu 30 grudnia 2022 r. wnioskodawca złożył przed notariuszem D. K. zastępowaną przez J. B. (2) oświadczenie

o odrzuceniu spadku po swoim ojcu M. N.. Sporządzono akt notarialny Rep A 19381/2020, który został zarejestrowany w Sądzie Rejonowym w Sieradzu pod sygn. akt I N 11/21 (akta spraw I N 11/21 Sądu Rejonowego w Sieradzu).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 669 oraz 670 k.p.c., Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą

i wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi

i testamentowi.

Należy zgodzić się ze skarżącym, że wskazanym wymogom Sąd pierwszej instancji nie sprostał.

Przede wszystkim doszło do błędnego ustalenia, że wnioskodawca nie złożył oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. M. N. odrzucił spadek

w terminie określonym w art. 1015 § 1 k.c. w przewidzianej prawem formie (art. 1018 k.c.), zatem nie należy do kręgu spadkobierców (art. 1020 k.c.). Fakt ten był znany Sądowi z urzędu, bowiem notariusz, spełniając wymóg określony w art. 640 § 1 k.p.c. zdanie drugie, przesłał oświadczenie niezwłocznie, wraz z załącznikami, do sądu spadku (dokumenty wpłynęły w dniu 7 stycznia 2021 r.).

Wobec faktu, że brak jest spadkobierców powołanych do spadku w pierwszej kolejności, zachodzi konieczność ustalenia prawidłowego kręgu spadkobierców na podstawie art. 932 k.c. i następnych, przy uwzględnieniu złożonych przez nich oświadczeń spadkowych lub ich braku.

W świetle powyższego - na zasadzie art. 386 § 4 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. - Sąd Okręgowy orzekł o uchyleniu zaskarżonego postanowienia i przekazaniu sprawy Sądowi Rejonowemu w Sieradzu do ponownego rozpoznania.

Sąd pierwszej instancji winien ponownie odebrać od wnioskodawcy zapewnienie spadkowe, ustalić personalia osób powołanych do spadku w dalszej kolejności, wezwać ich do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania, a następnie ustalić, czy złożyli oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Pozwoli to na prawidłowo ustalenie kręgu spadkobierców ustawowych.